Nacionalna Strategija biodiverziteta sa Akcionim planom za period 2009 – 2014. godine nacrt podgorica decembar, 2008. godine

səhifə	5/9
tarix	18.07.2016
ölçüsü	0.92 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

4. 1. 1. 2. Međunarodno zaštićena prirodna dobra

Po osnovu primjene međunarodnih ugovora (konvencije, protokoli) u oblasti zaštite biodiverziteta^⁴⁶ koje je Crna Gora ratifikovala ili sukscesijom preuzela od prethodnih federacija / zajedničkih država^⁴⁷, pod zaštitom se nalaze sledeća područja:

Nacionalni park Skadarsko jezero (40.000 ha) je zaštićeno kao Ramsarsko područje od 25. decembra 1995.godine, kada je upisano na Listu wetland područja od međunarodnog značaja posebno kao stanište vodenih ptica (Ramsar lista), sa Ramsarskom konvencijom (Konvencija o zaštiti wetland područja od međunarodnog značaja posebno kao stanište vodenih ptica). Razlog za upis NP Skadarsko jezero na Ramsar listu je bogatstvo i diverzitet ornitofaune (kriterijum 3c^⁴⁸). Ovo područje je od ranije prepoznato i kao Područje od značaja za ptice (Important Bird Area - IBA) jer zadovoljava kriterijume 1(iii), 2 i 3. Albanski dio Skadarskog jezera takođe je zaštićen kao Ramsarsko područje od 2. februara 2006. godine.
Nacionalni park Durmitor sa kanjonom Tare (33.895 ha) zaštićen je od 1980. kao Svjetsko prirodno nasljeđe (UNESCO-va Lista Svjetskog prirodnog i kulturnog nasljeđa), po osnovu ispunjenja kriterijuma N (ii), (iii) i (iv) Konvencije o zaštiti svjetske prirodne i kulturne baštine (UNESCO). Posebna vrijednost ovog zaštićenog područja su čine zone^⁴⁹ sa posebnim režimom upravljanja, od kojih su dvije sa strogim režimom zaštite (kanjon rijeke Tare i šumski rezervat "Crna Poda").
Slivno područje rijeke Tare (182.899 ha) je zaštićeno kao Svjetski rezervat biosfere (Program “Covjek i biosfera” - M&B, UNESCO, od 17 januara 1977. godine), po osnovu Konvencije o zaštiti svjetske prirodne i kulturne baštine (UNESCO).
Kotorsko – Risanski zaliv (15.000 ha) zaštićeno je kao prirodno i kulturno dobro od Svjetskog značaja (UNESCO-va Lista Svjetskog prirodnog i kulturnog nasljeđa) od 26 oktobra 1979, po osnovu odredbi Konvencije o zaštiti svjetske prirodne i kulturne baštine (UNESCO). Prije stavljanja pod međunarodnu zaštitu, ovo područje je zaštićeno na osnovu nacionalnog zakonodavstva^⁵⁰. Za ovo područje je nedavno urađen Menadžment plan koji se trenutno nalazi u završnim fazama odobravanja kod UNESCO-a.

Pored područja koja se prethodno navedena, u Crnoj Gori postoje i mnoga druga područja prirode sa značajnim i vrijednim biološkim diverzitetom koja zadovoljavaju kriterijume kako prethodno pomenutih tako i drugih međunarodnih ugovora (integralni spisak dat u Prilogu 4.) u kojima je Crna Gora Ugovorna strana (članica). Takva je npr. Konvencija o zaštiti Sredozemnog mora (Barselonska konvencija) i njen Protokol za specijalno zaštićena područjima u Sredozemlju, koji omogućavaju stavljanje pod zaštitu morskih zaštićenih područja, ali do sada u crnogorskim vodama nije proglašeno nijedno zaštićeno morsko područje.

Kada se, bez obzira na postojanje i oblik upravljanja, saberu (izbjegavajući dupliranje / preklapanje) nacionalno (108.866 ha) i međunarodno (237.899 ha) zaštićena prirodna dobra (zaštićena područja prirode), dobija se ukupna površina područja stavljenih pod zaštitu koja iznosi 252.459 ha, što predstavlja 18,27% državne teritorije. Pregled nacionalno i međunarodno zaštićenih prirodnih dobara dat je u Prilogu 1.
Među postojećim i planiranim zaštićenim područjima, ima i onih koji imaju prekogranični karakter. Za sada je samo Skadarsko jezero, koje Crna Gora dijeli sa Albanijom^⁵¹, prepoznato kao prekogranično zaštićeno područje a njegova šira okolina i kao prekogranična razvojna zona (PP CG iz 2008. god.).
U okviru PP CG je utvrđen predlog za formiranje novih prekograničnih zaštićenih područja prirode, prvenstveno kroz proširenje granica Nacionalnog parka Durmitor i njegovog povezivanja sa nacionalnim parkom Sutjeska u Bosni i Hercegovini i planiranim Regionalnim parkom Bioč – Maglić – Volujak u Crnoj Gori. Mogućnosti za nova zaštićena prekogranična područja su prepoznata i kod formiranja novih nacionalnih parkova: (i) NP Orjen u Crnoj Gori koji bi mogao biti povezan sa područjima Orjena i Sniježnice u BiH i Hrvatskoj i (ii) NP Prokletije koji bi mogao biti povezan sa susjednim područjima u Albaniji (Theti, Bjeshkët e Nemuna), Kosovu i Srbiji.
4. 1. 1. 3. Slabosti u sistemu upravljanja zaštićenim prirodnim dobrima

Sistem zaštićenih područja prirode u Crnoj Gori se suočava sa brojnim slabostima i problemima. Najveći dio zaštićenih područja je po svojoj površini mali što uslovljava njihov fragmentaran raspored. Preostali nezaštićeni ekološki vrijedni prostori, posebno na Primorju, trpe velike pritiske zbog intenzivnog urbanog i turističkog razvoja. I dalje nema dovoljno stručnih informacija na osnovu kojih se mogu unaprijed/prije stavljanja pod zaštitu pouzdano identifikovati granice, kategorija i režim zaštite novih zaštićenih područja prirode. Status, režim zaštite i kategorija upravljanja postojećih zaštićenih područja prirode nije usklađen sa sadašnjim stanjem i onim vrijednostima biodiverziteta koje su ranije bile glavni razlog za stavljanje pod zaštitu tih područja. Ostale slabosti se odnose na: nedostatak ili nepotpune inventare biodiverziteta; nedostatak ili neodgovarajući profil kadrova koji često nema dovoljno stručnih, operativnih i/ili menadžerskih kapaciteta potrebnih za zaštićena područja; nepovoljan izbor granica zaštićenih područja i t.sl. Pri identifikaciji postojećih zaštićenih područja prirode nijesu korišćene evropske tipologizacije staništa - EMERALD, Natura 2000 kao osnova za njihovu identifikaciju, već se cio postupak bazirao na saznanjima nastalim u okviru tradicionalne doktrine zaštite prirode koji je ipak obezbjedio zastupljenost najvažnijih reprezentativnih ekosistema u Crnoj Gori. Revizija statusa postojećih zaštićenih područja prirode, formiranje upravljača za sve kategorije zaštićenim područja prirode, te definisanje optimalnih modela upravljanja (zasnovanih na participativnom pristupu) predstavljaju osnovne mjere za zaštitu biodiverziteta i uopšte zaštitu prirode.

U pogledu upravljanja, jedino za kategoriju nacionalnih parkova ustanovljen je upravljač (JP Nacionani parkovi Crne Gore). Za kategorije spomenik prirode i predio posebnih prirodnih odlika za koje je nominalno lokalna samouprava nadležna za osnivanje upravljača, izradu planova upravljanja i sprovođenje upravljanja, upravljači nijesu ustanovljeni izuzev u rijetkim slučajevima (Trebjesa, Arboretum u Grahovu, Gradski park u Tivtu i sl.). S druge strane, nije razvijena praksa uključivanja lokalnog stanovništva u upravljačke strukture odgovorne za direktno upravljanje zaštićenim prirodnim dobrima, što često izaziva probleme samim upravljačima tih dobar u svakodnevnom upravljanju.
Pored toga, zaštićena područja se suočavaju i sa čitavim nizom direktnih negativnih prijetnji, uključujući: neodrživo upravljanje šumama i bespravnu sječu; bespravni lov divljači, nezakonitu trgovinu i nekontrolisano prikupljanje ljekovitih biljnih vrsta; pritiske koji proističu od intenzivnijeg razvoja (turizam, urbanizacija) u tim područjima ili njihovoj okolini posebno na Primorju.
Odavno je prepoznat konflikt između zaštite biodiverziteta / zaštite prirode i razvoja. Ovaj izazov nema lakog i jednostavnog rješenja. Kao što nije realno zaustaviti dalji razvoj, tako nije moguće istrajati i u totalnoj - apsolutnoj zaštiti prirode. Rješenje je i u Crnoj Gori prepoznato u održivom razvoju radi čega je i donijeta posebna Strategija – Nacionalna Strategija održivog razvoja (NSOR). Nažalost, dosadašnja razvojna opredjeljenja su svojim prostornim položajem i obimom često bila u konfliktu sa ključnim prirodnim i kulturnim vrijednostima - mrežom zaštićenih područja prirode (nacionalnim parkovima, npr. Skadarsko jezero, i dr.). U tome je prednjačila saobraćajna – putna infrastruktura.
4. 1. 2. Zaštita vrsta, ekosistema i staništa

Za sada ne postoje sveobuhvatni ciljani programi, planovi i projekti koje crnogorske institucije u oblasti zaštite biodiverziteta sprovode za direktnu zaštitu pojedinih biljnih i životinjskih vrsta, posebne grupe staništa ili ekosistema. Po svom karakteru, mjere koje zvanične institucije preduzimaju za zaštitu biološkog diverziteta u Crnoj Gori sistemskog su karaktera i u najvećem broju slučajeva stavljene u kontekst tradicionalnih aktivnosti za zaštitu prirode.

Zbog toga, kao i zbog nedovoljnog izdvajanja finansijskih sredstava iz domaćih izvora, ustanovljen je veći broj projekata koje u Crnoj Gori vode međunarodne organizacije u cilju zaštite, uglavnom ekosistema i staništa. Takvi su projekti:

Projekat Globalnog Fonda za životnu sredinu (Global Environmental Facility - GEF) „Integralno upravljanje ekosistemom Skardarskog jezera“ koji Svjetska banka sprovodi u Crnoj Gori i Albaniji.
Projekat „Uspostavljanje EMERALD mreže u Crnoj Gori“, koji je finansiran i rađen u saradnji sa Savjetom Evrope, u cilju implementacije Bernske konvencije i njenih Rezolucija 4. i 6.;
Projekat „Dinarski luk“ koji sprovodi Kancelarija Svjetskog fonda za zaštitu prirode (World Wildlife Fund - WWF) za Mediteran i pod-projekat “Očuvanje biološkog diverziteta Jugozapadnog Balkana: zaštita prirode i predjela u prekograničnom području Durmitor - Rijeka Tara - Prokletije (Crna Gora i Albanija)”;
Projekat Globalnog Fonda za životnu sredinu (Global Environmental Facility - GEF) „Unapređenje zaštićenih područja prirode u eko-regionu Jugoistočnih Dinarida“ koji u Crnoj Gori implementira UNDP u cilju efikasnijeg upravljanja i procjene reprezentativnosti i edekvatnog izbora staništa i ekosistema u pod-sistemu zaštićenih područja prirode u regionu Jugoistočnih Dinarida.

Projekti zaštite vrsta su pojedinačni i zavisni od motivisanosti i angažovanosti specijalista iz pojedinih bioloških disciplina. Tako je kampanje za zaštitu ptičijih vrsta vodila NVO Centar za zaštitu i istraživanje ptica koji je npr. radio na pravljenju vještačkih gnijezda za morske laste iz roda Sterna u ulcinjskoj Solani i sproveo istraživanje ornitološki značajnih podrčja na jugu Crne Gore.

4. 2. Zaštita biološkog diverziteta ex-situ (van lica mjesta)

U pogledu zaštite biološkog diverziteta van mjesta gdje se on nalazi u prirodi (ex-situ) u Crnoj Gori je sproveden ograničen broj aktivnosti. Kao prvo, formirane su tri botaničke bašte koje obezbjeđuju uslove za uzgajanje značajnog broja biljaka: (i) Botanička bašta planinske flore na Dulovinama u Kolašinu (ii) Botanička bašta planinske flore u Brezojevicama kod Plava i (iii) Arboretum Generala Voja Kovačevića na Grahovu sa velikim brojem drveća i žbunja iz raznih krajeva Svijeta. Međutim, u Crnoj Gori ne postoje zoološki vrtovi ili programi za uzgajanje rijetkih ili ugroženih vrsta u izolaciji ili zarobljeništvu.

S druge strane, formiran je čitav niz zbirki sa komercijalno značajnim vrstama voća i usjeva, kako bi se sačuvao njihov genetski diverzitet, pa ih smatramo značajnim potencijalom za razvoj i očuvanje agro-biodiverziteta. Ove zbirke se uglavnom finansiraju od strane Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede kroz „Programa za očuvanje i upotrebu genetskih resursa u poljoprivredi“. Najznačajnije među njima su^⁵²:

Zbirka vinove loze iz roda Vitis, smještena u Lješkolju kod Podgorice, u kojoj se čuva gotovo 500 sorti, obuhvatajući 303 starih podvrsta, 13 važnih genotipova, 165 novodobijenih podvrsta i 10 klonova. Ova zbirka je uvrštena u Međunarodnu banku gena roda Vitis (reg. broj YU 03 – Podgorica);
Zbirka pšenice (Triticum) koja se nalazi na Biotehničkom fakultetu / Institutu, sa 200 kultivisanih i divljih podvrsta. 113 uzoraka potiče od domaćih crnogorskih populacija, 47 uzoraka je prikupljeno iz ostalih djelova bivše Jugoslavije (Hercegovina, Krajina i dr.), dok 40 uzoraka potiče iz Italije;
Zbirke kontinentalnog i suptropskog voća koje se nalaze zavodima Botehničkog instituta u Baru i Bijelom Polju. Zbirka kontinentalnog voća (Zavod u Bijelom Polju) obuhvata 6 vrsta voća (jabuka Malus domestica, kruška Pyrus communis, šljiva Prunus domestica, trešnja Prunus avium, šljiva Prunus cerasifera i orah Juglans regia) sa ukupno 36 podvrsta. Zbirka suptropskog voća (Zavod u Baru) obuhvata 3 vrste voća (maslina Olea europaea, smokva Ficus carica i nar Punica granatum), sa 44 podvrste.

Biotehnički Institut takođe čuva i 8 genotipova krompira, 7 lucerke i 7 krmnog bilja iz roda Medicago.

Bilo je i pokušaja da se osnuju zbirke lokalnih podvrsta ostalih važnih biljnih vrsta, ali su propale usljed loših kapaciteta, nedostatka opreme i veoma ograničenih sredstava. Neke ranije zbirke su izgubljene, a nema ni dovoljno svijesti o vrijednostima i značaju lokalnih sorti/podvrsta koje se smatraju manje plodnim od novih stranih hibridnih vrsta.

Crna Gora je posljednjih godina učestvovala u nizu značajnih projekata u oblasti agro-biodiverziteta koji su usmjereni na rješavanje ovih pitanja, uključujući:

‘Projekat SEEDNet’ Švedske Vlade koji je usmjeren na uspostavljanje mreže za proučavanje i očuvanje agro-biodiverziteta u Jugoistočnoj Evropi; i
Projekat Norveške Vlade “Prepoznavanje i očuvanje životinjskih genetskih resursa u Jugoistočnoj Evropi.

Vlada Crne Gore, takođe sprovodi preko Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Program za očuvanje genetičkog diverziteta stočnog fonda u Crnoj Gori, koji je do sada bio usmjeren na podsticanje uzgajanja domaće sorte goveda (buša) u Ulcinju, ovce pramenka u Pivi na farmi u Pišču, i ovce (žuja) iz Zete, kao i za obezbjeđenje finansijskih sredstva za kupovinu rasplodne stoke domaćih sorti. Za očuvanje genetskih resursa agrobiodiverziteta Vlada Crne Gore je u junu 2008. god. donijela Akcioni plan očuvanja poljoprivredih genetskih resursa za period 2009-2013. godine.

5. Oblici održivog korištenja biološkog diverziteta / prirodnih resursa

5. 1. Održivo korišćenje prirodnih dobara i „usluga ekosistema“

Veliki broj prirodnih resursa za koje su vezani ekološki procesi u kojima je biološki diverzitet ključna komponenta obezbjeđuje ljudskoj civilizaciji veoma širok niz koristi, dobara, procesa i usluga koje odnedavno nazivamo “usluge ekosistema” (engl. ecosystem services). One se kreću od relativno jednostavih, kao što je obezbjeđivanja drva za ogrjev, drvne građe, ispaše za stoku do jako kompleksnih, kao što su održavanje stabilnosti akvifera, plodnosti zemljišta ili regulisanja klime^⁵³. Može se reći i da je svakodnevni život ljudi zavisan od usluga ekosistema, posebno za osnovne potrebe kao što su obezbjeđenje čistog vazduh, čiste vode i proizvodnja hrane.

Do danas, nije bilo značajnijih istraživanja usluga ekosistema u Crnoj Gori, odnosa između biodiverziteta i usluga ekosistema (što važno za upravljanje prirodnim resursima), ili bilo kakvog integrisanog pristupa za utvrđivanje njihovih vrijednosti (monetarnih / ekonomskih ili ne-ekonomskih), izuzev nekih preliminarnih ili nepotpunih procjena mogućnosti za obezbjeđenje dobiti od turizma baziranog na prirodi u izabranim lokacijama (NP Durmitor).
Zbog potencijalno velike ekonomske vrijednosti usluga ekosistema^⁵⁴, mnoge međunarodne organizacije (IUCN, UNEP i dr.) zagovaraju primjenu tržišnih mehanizama i uvođenje plaćanja za usluge ekosistema od njihovih korisnika. Ni ova mogućnost nije primjenjivana u Crnoj Gori (npr. naplata troškova za održavanja šumskih područja koja obezbjeđuju zaštitu akvifera / vodenih područja i vode za piće koju pruža to vodeno područje). Sa druge strane, svijest o vrijednostima i značaju usluga ekosistema za dobrobiti i blagostanje ljudi je na niskom nivou u Crnoj Gori, kako kod opšte javnosti tako i kod onih koji donose značajne odluke vezane za razvoj i korišćenje usluga ekosistema.
Zbog toga su stvarni troškovi korišćenja usluga ekosistema, od strane javnog i privatnog sektora, potcijenjeni ili se uopšte ne uzimaju u obzir. Ovo posebno važi za Primorje gdje su urbanizacija i razvoj turizma doveli do uništavanja prirodnih staništa i gubljenja dijela usluga ekosistema koje su ove prirodne oblasti obezbjeđival, npr. zaštita od erozije, lizišta i poplava koje je pružala primorska vegetacija. Pored toga, gubitak prirodnih staništa i pojedinih vrsta umanjuje potencijalne, za sada nepoznate, vrijednosti usluga ekosistema kao što su biljne vrste sa farmaceutskom ili medicinskom vrijednošću.
S obzirom na veličinu šumskih područja koji se, pored ostalog smatraju i resursom za ublažavanje klimatskih promjena (vezivanje CO₂) Nacionalna šumska politika je prepoznala mogućnost obezbjeđivanja finansijskih sredstava kroz “karbonske” kredite i globalne inicijative kao što je Šema smanjenja emisija od krčenja i degradacije i druge mehanizme u okviru Kjoto Protokola i post Kjoto mehanizama.

5.2. Privredni sektori koji koriste biološki diverzitet / prirodne resurse / usluge ekosistema

Doprinos biodiverziteta nacionalnoj ekonomiji nije nikada istraživan, a osnovne informacije ili nedostaju ili nisu javno dostupne. Zbog toga se o oblicima korišćenja biodiverziteta / prirodnih resursa / usluga ekosistema kroz privredne sektore koji ih koriste mogu dati samo opšte ocjene.

5. 2. 1. Poljoprivreda

Sektor poljoprivrede ima relativno visok udio u crnogorskom BDP-u (11.3%), direktno počiva na biološkom diverzitetu, kroz direktno obezbjeđivanje hrane (mesa, povrća itd) i materijala (kože, vune, itd), dok diverzitet korišćenih vrsta (agrobiodiverzitet) doprinosi proizvodnji i bezbjednosti hrane.

Shodno uslovima za njen razvoj, poljoprivreda je ostala niskoproduktivni sektor zasnovan na velikom broju privatnih gazdinstava. U posjedu 60.043 gazdinstva nalazi se oko 96,3% obradivog zemljišta i isto toliko stočnog fonda. Preduzeća i zadruge raspolažu sa svega 7.040 ha obradivih površina, od čega su 828 ha oranice, 376 ha voćnjaci, 1.891 ha vinogradi i 3.945 ha livade.
U skladu sa prirodnim uslovima izdiferencirana je proizvodna orijentacija po regionima. U Primorju regionu dominira proizvodnja agruma, ranog povrća, maslina, ljekovitog bilja i sadnog materijala suptropskih kultura, kao i plastenička proizvodnja; u Središnjem regionu dominira proizvodnja kontinentalnog voća i povrća, rasadničkog materijala, cvijeća, plastenička proizvodnja i sakupljanje ljekovitog bilja i šumskih plodova, a u Sjevernom regionu - proizvodnja mlijeka, mesa, krompira, vune, uzgoj ribe i sakupljanje šumskih plodova. Poslednjih godina, naročito u Sjevernom regionu se stimuliše proizvodnja zdrave hrave i tzv. organska poljoprivreda, a u Primorskom regionu proizvodnja i prerada mediteranskih kultura.
Iako je tokom vremena fond obradivog zemljišta ostao na nivou od oko 189.000 ha, došlo je do pogoršanja njegove strukture i načina korišćenja. Po podacima za 2003., smanjene su površine oranica i bašti sa 52.725 ha (1989) na 44.818 ha, a povećalo se učešće zapuštenog i neobrađenog zemljišta. Došlo je do pretvaranja oranica u livade, a livada u pašnjake. Nastavljen je i trend prenamjene poljoprivrednog zemljišta, npr. za stambenu izgradnju, naročito nakon povraćaja zemljišta bivšim vlasnicima. Posljednjih godina vrši se i intenzivna prodaja zemljišta, uključujući i poljoprivredno, stranim državljanima nakon čega slijedi agresivna gradnja novih građevinskih (stambenih, turističkih) objekata. Kroz prenamjenu i trajni gubitak poljoprivrednog zemljišta nanosi se šteta kako biodiverzitetu i uslugama ekosistema (erozija, zagađenje...) tako i samoj poljoprivredi.
Strategija razvoja proizvodnje hrane i ruralnih područja Crne Gore predlaže koncept održivog razvoja poljoprivrede. Njen primarni cilj je uvažavanje multifunkcionalne uloge poljoprivrede u razvoju zemlje.

5. 2. 2. Šumarstvo

Šume, kao višestruko značajan ekosistem, imaju veliki društveni, ekonomski i socijalni značaj za razvoj Crne Gore. Šumski ekosistemi su veoma važni u svim segmentima života i privrede: značajni proizvođači biomase, izvori zdravog i visokokvalitetnog šumskog voća, ljekovitog bilja i pečurki, važno stanište divljih vrsta životinja, glavni faktor za očuvanje i regulisanje sistema voda, pružaju zaštitu od klizišta i erozije, vezuju značajne količine ugljenika i glavni su prečistač vazduha. Osim toga šumski ekosistemi su veoma važni za razvoj lokalne privrede.

Od ukupne površine, na šume i šumsko zemljište otpada 743.609 ha ili 54% državne teritorije od čega je pod šumskim obrstom oko 621.000 ha ili 45%, dok neobraslo šumsko zemljište čini 123.000 ha ili 9%. Po stepenu šumovitosti, uz skandinavske zemlje sa 0.9 ha šume po stanovniku, Crna Gora je jedna od najšumovitijih zemalja u Evropi^⁵⁵ sa velikim potencijalom za rekreaciju i turizam. Šume i šumsko zemljište u državnom vlasništvu pokrivaju 500.000 ha ili 67%, dok šume i šumsko zemljište u privatnom vlasništvu čine 244.000 ha ili 33% ukupne površine. Ukupne drvne zalihe u šumama Crne Gore procjenjuju se na oko 72 miliona m³, od čega su 29.5 miliona m³ ili 41% četinari, a 42.5 miliona m³ ili 59% su lišćari^⁵⁶. Po funkciji, šume namijenjene uzgoju drveta pokrivaju 348.000 ha ili 81% svih šuma, dok zaštitne šume čine 66.000 ha ili 16%. Šume u nacionalnim parkovima pokrivaju 12.975 ha ili 3% od ukupne količine. Ukupan prirast u svim šumama procjenjuje se na 1,5 miliona m³. Količina sječe pokazuje rastući trend posljednjih godina, od 514.708 m³ u 2002. god. do 631.273 m³ u 2006. god.
Visoke i komercijalno najvrjednije šume pokrivaju 212.000 ha. Locirane su uglavnom u sjevernom i sjevero-istočnom dijelu zemlje, i predstavljaju glavni izvor sirovine za šumsku industriju. Iz privatnih šuma, koje obično nisu veće od nekoliko hektara, uglavnom se obezbjeđuju drvo za ogrjev i prodaju. U dužem vremenskom periodu pri korišćenju šuma potcijenjena je uloga ostalih funkcija šume radi čega su izgubljena značajna finansijska sredstva. Narušenu demografsku strukturu seoskog područja kao prostora bogatog šumom, moguće je popraviti uključivanjem lokalnog stanovništva u poslove šumarstva i drvoprerade i obezbjeđivanjem uslova za normalan život. Time bi se pored revitalizacije sela, procenat učešća šumarstva i drvoprerade u nacionalnoj ekonomiji znatno povećao.
Razvoj šumarskog sektora u Crnoj Gori stagnirao je posljednjih decenija. Prema zvaničnim podacima^⁵⁷, u državnim šumama 20% površina nikad nije inventarisano. Takođe, pouzdana nacionalna inventura šuma u Crnoj Gori nikada nije rađena. Nedostatak validnih i ažuriranih podataka o šumskim resursima predstavlja poseban problem za upravljanje šumama.
Uprava za šume svake godine objavljuje tender za davanje koncesija za korišćenje nešto više od 400.000 m³ (oko 437.403m³ planiranih za 2008). Cijena dostiže 8 - 15 EUR/m³ u zavisnosti od kvaliteta drvne građe i uslova lokacije sa koje se vrši eksploatacije. Uprava za šume odobrila je 105 koncesija u 2007-moj godini, uglavnom na sjeveru i sjevero-istoku zemlje. Po zakonu o šumama opštinama pripada 30% od naknada za korišćenje šuma na njihovoj teritoriji. Ova sredstva se opredjeljuju za finansiranje izgradnje puteva i investicije u ruralni razvoj, uključujući seosku infrastrukturu. Pretpostavlja se da dodatnih 300.000 m³ posijeku lokalne zajednice za potrebe ogreva, pravljenje građevinskog materijala i sl^⁵⁸. Repro-lanac šumarstva i drvne industrije trenutno doprinosi nacionalnoj ekonomiji sa oko 6 %.
Na području Crne Gore znatne su površine napuštenog poljoprivrednog zemljišta ili zemljišta nepogodnog za proizvodnju poljoprivrednih kultura, kao i šumskog zemljišta sa kojima se neadekvatno gazduje. Razvojem agro-šumarstva, zaštitom i unapređenjem lokaliteta od značaja za ljekovito bilje i gljive kao i njihovim racionalnim korišćenjem znatno bi se uticalo na stvaranje ambijenta da lokalno stanovništvo i korisnici zemljišta ostvare određeni dugoročni prihod.
Sama šumska područja su podijeljena u 215 jedinica kojima se upravljanja^⁵⁹ šumarskim planovima^⁶⁰.

1 2 3 4 5 6 7 8 9