Nacionalna Strategija biodiverziteta sa Akcionim planom za period 2009 – 2014. godine nacrt podgorica decembar, 2008. godine
|
|  Yüklə 0.92 Mb.
|
Ribe Slatkovodne ribe Slatkovodni sistemi Crne Gore pripadaju basenima – Crnog mora, u kome je zabilježeno oko trideset ribljih vrsta i Jadranskog mora, sa šestdeset ribljih vrsta. Ova nejednakost rezultat je toga što su južni regioni koji otiču ka jadranskoj obali izbjegli posljednju glacijaciju i pružili sklonište mnogim slatkovodnim vrstama. Kao posljedica toga, broj endemskih vrsta i ukupan nivo genetskog diverziteta u regionu je visok. Tipične vrste brzih planinskih rijeka sadrže vrste kao što su: pastrmka (Salmo trutta, Salmo dentex), mrena (Gobio gobio, Barbus meridionalis, i Barbus barbus), jegulja Anguilla anguilla. Ribe srednjih riječnih tokova (umjereno brzi tokovi) uglavnom su šarani (Rutilus, Pachychilon, Leuciscus, Phoxinus, Scardinius, Chondrostoma, Alburnus, Alburnoides, Carasius, Rhodeus, Ciprinus) kao i vrste iz redova Nemachilus, Cobitis, Gastrosteus, Perca, Blennius, Gobius. Ribe stajaćih voda (jezera, ribnjaka), takođe su u velikoj mjeri šarani uz ribu iz redova Hypophthalamichthis, Aristchthys, Pseudorasbora, Ictaulurus, Silurus, Esox, Alosa. Karakteristične riblje vrste estuarske i poluslane vode uključuju, osim nekoliko vrsta šarana, vrste iz rodova Mugil, Dicentrarchus, Blennius, Platichthis. Među najznačajnijim lokacijama za slatkovodne ribe je Skadarsko jezero, koje nastanjuje preko 40 vrsta riba, uključujući vrste koje migriraju iz morskog u slatkovodni ekosistem, kao jegulja (Anguilla anguilla), kubla (Alossa falax nilotica) i dr. Morske ribe Smatra se da raznovrsnost faune morskih riba Jadranskog mora sadrži 117 zabilježenih porodica, ali da ima nizak nivo endemizma. Do danas je za Crnu Goru zabilježeno 205 vrsta morskih riba, što predstavlja oko 70% vrsta zabilježenih za Mediteran. Međutim, ovo vjerovatno nije potpun spisak, jer su neke vrste zabilježene samo jedanput i nihov status u crnogorskim vodama nije poznat (npr. da li su migratorne ili one koje se ne sele), a nije istražena cijela teritorija Crne Gore (istočni Jadran je najdublji dio Mora i u velikoj mjeri je neistražen, a očekuje se da budu zabilježene nove vrste). Staništa najbogatija ribljim vrstama (i diverzitet i biomasa) su litice i grebeni priobalnih zona u blizini obale, koje pružaju velik strukturalni diverzitet i različite mikrostaništa za ribu. Pješčana dna, kao ono na ušću rijeke Bojane relativno su siromašna ribljim vrstama, mada livade morske trave Posidonia plitkih voda predstavlja značajno mrjestilište za mladu ribu. U blizini obale npr. Bokokotorskog zaliva, mogu se naći Spicara flexuosa, Serranus hepatus, Mullus barbatus, Pagellus erythrinus i druge, uglavnom bentičko-pelagičke vrste, dok su Merluccius merluccius, Trisopterus minutus capelanus, Trachurus trachurus karakteristični za benitčku oblast otvorenog mora u srednjem i južnom Jadranu. Gmizavci i vodozemci (herpetofauna) Crna Gora sadrži diverzitet i kopnenih i vodenih vodozemaca i reptila, uključujući guštere, zmije, kornjače, žabe, žabe krastače, daždevnjanke i morske kornjače. Trenutno postoji 56 vrsta (18 vrsta vodozemaca i 38 vrsta gmizavaca) i 69 podvrsta zabilježenih iz 38 rodova, a lista vjerovatno nije konačna. Ovo je posebno slučaj za kompleks vrsta zelene žabe (Rana esculenta) i za kompleks velikog mrmoljka (Triturus cristatus), za koje ovaj region predstavlja centar razvoja novih vrsta, i predviđa se da će još vrsta i pod-vrsta biti zabilježeno. Jedna značajna vrsta vodozemca čovječija ribica (Proteus anguinus), koja je endemska za vode podzemnih pećina kraških dinarskih planina jugoistočne Evrope. Planinski regioni Lovćena i Prokletija ističu se kao posebno vruće tačke diverziteta vodozemaca i gmizavaca u Crnoj Gori. Vodena staništa u oblasti Lovćena posebno su interesantna jer su dom za zajednice vodozemaca i gmizavaca sa mnogim reliktnim i endemskim vrstama npr. glavati mrmoljak (Triturus carnifex), cetinjski žutotrbi mukač (Bombina variegata scabra), Podarcis melisellensis fiumana, Dinarolacerta mosorensis (=Lacerta mosorensis), oštroglavi gušter Dalmatolacerta oxycephala (=Lacerta oxycephala) i Vipera ammodytes meridionalis. Jezera regije Prokletija (Bukumirsko i Ridsko jezero) ističu se svojim populacijama neoteničkog28 alpskog mrmoljka Triturus alpestris, a takođe sadrže značajan broj balkanskih endemskih vrsta npr. Bombina (variegata) scabra, Pelophylax shqipericus, grčka žaba Rana graeca, Dinarolacerta montenegrina (nove vrste), Dalmatolacerta oxycephala, Podarcis melisellensis, Hierophis gemonensis=Coluber gemonensis. Takođe se ističu ostrva Skadarskog jezera, koja svako ponaosob pruža uslove za život različitih zajednica guštera, kao i oblast nacionalnog parka Durmitor gdje se pojavljuju Triturus alpestris, Triturus vulgaris, Rana temporaria, Vipera berus i dva endemska guštera: mosorski gušter (Dinarolacerta mosorensis) i plavi gušter (Dalmatolacerta oxycephala). Druge značajne lokacije za rijetke vodozemce i gmizavce uključuju Pošćenska jezera, kanjon Komarnice od Skakavice do ispod sela Duži, Zminičko jezero (važno za preživljavanje endemskog Zminičkog mrmoljka (Triturus alpestris serdarus), dio kanjona rijeke Tare (Ćelije - Borovi, važan za Rana graeca), Kotorsko-Risanski zaliv (za Caretta caretta, Chelonia mydas, Elaphe quatuorlineata, Zamenis situla = Elaphe situla, Bombina variegata), Platamuni (Caretta caretta, Chelonia mydas), ostrvo Katici (Caretta caretta, Chelonia mydas), kanjon rijeke Cijevne (Elaphe quatuorlineata, Zamenis situla, Testudo hermanni, Triturus carnifex), Ćemovsko polje (Testudo hermanni), Buljaricu (Testudo hermanni), kanjon Mrtvice (Elaphe quatuorlineata, Zamenis situla, Testudo hermanni, Bombina variegata), Adu Bojanu (Caretta caretta, Chelonia mydas, Emys orbicularis, Testudo hermanni, Triturus carnifex), kanjon Male Rijeke (Testudo hermanni), Rumiju (Elaphe quatuorlineata, Zamenis situla, Testudo hermanni, Vipera ursinii), Tivatska solila (Caretta caretta, Emys orbicularis, Mauremys caspica, Testudo hermanni, Elaphe quatuorlineata, Zamenis situla). Ptice Lokacija Crne Gore duž velikog puta migracije (Jadranski ustaljeni put ptica selica) i diverzitet prirodnih staništa rezultiraju visokim diverzitetom ptičijih vrsta. Od ukupno 526 vrsta evropskih ptica, 297 (ili 57%) može se redovno naći u Crnoj Gori, a nekoliko dodatnih vrsta bilježi se kao povremeni posjetioci i trenutno je ukupan broj za Crnu Goru 326 vrsta. Od njih, 204 vrste se gnijezde u zemlji. Crna Gora ima veliku raznovrstnost ptica uključujući mnoge grabljivice, šumske i močvarne vrste, i značajno je sklonište za niz rijetkih i ugroženih ptičijih vrsta, uključujući kudravog pelikana Pelecanus crispus i fendaka Phalacrocorax pygmeus. Značajne lokacije ptica uključuju Buljaricu, Veliku Plažu, Adu Bojanu, Tivat i Ulcinjsku Solanu, Šasko jezero u mediteranskom regionu, pašnjake i poplavljene močvare uz rijeku Bojanu, i dalje u unutrašnjosti, Durmitor, Bjelasicu, Komove i kanjone Pive, Tare, Morače i Cijevne, Maglić, i Prokletije. Preko 260 vrsta ptica zabilježeno je na Skadarskom jezeru, približno 230 u okolini Ulcinja, a 163 vrste na Durmitoru.
Crna Gora ima bogatu29 faunu sisara. Najveći broj vrsta se javlja u šumskom planinskom dijelu na sjeveru Crne Gore. U fauni sisara su prisutni: (i) mesojedi, npr. vuk (Canis lupus) (smatra se da ima 200-300 jedinki vuka), mrki medvjed (Ursus arctos) (procjenjuje se da je u 2000-tog godini bilo 125 jedinki), lisica (Vulpes vulpes), ris (Lynx lynx), vidra (Lutra lutra), (ii) kopitari, npr. divlja svinja (Sus scrofa), crveni jelen (Cervus elaphus), srna (Capreolus capreolus), divokoza (Rupicapra rupicapra), evropski zec (Lepus europeus), (iii) glodari, uključujući (Pitymys thomasi), koji je može naći samo oko Podgorice (Vranići) i u Vilusima, slijepo kuče (Spalax leucodon) kao više vrsta slijepih miševa; (iv) morski sisari: obični delfin (Delphinus delphis), prugasti delfin (Stenella coeruleoalba), atlanski sidrasti delfin (Stenella frontalis), kljunasti delfin (Tursiops truncatus), i Risov delfin (Grampus griseus). Osim istraživanja pojedinih vrsta, npr. mrkog medvjeda (Ursus arctos) i sijepih miševa u Ulcinju i oblasti Arsenala i procjena brojnosti lovnih vrsta30 koje daju lovačke organizacije, ne postoje sistematizovani podaci o brojnosti i veličini populacija sisara u Crnoj Gori. 3. 4 Centri biodiverziteta u Crnoj Gori Mapiranje31 distribucije biljnih i životinjskih vrsta na Balkanskom poluostrvu ukazuje da se skoro cijela teritorija Crne Gore može tretirani kao centar biološkog diverziteta. Takođe, skoro svi planinski predjeli Crne Gore se mogu biti tretirani kao centri diverziteta vaskularne flore, uključujući Durmitor, masiv Prokletija, i primorske planine Orjen, Lovćen i Rumiju. U područja sa 1.200 – 1.400 taxona (vrsta i podvrsta) spadaju: Durmitor sa Biočem i kanjonima rijeka Tare, Pive i Sušice; Bjelasica, Komovi i Prokletije sa Visitorom, Žijovom i Humom Orahovskim, kanjon rijeke Cijevne; Skadarsko jezero i sjeverne padine planine Rumije. Kao centri endemizma vaskularnih biljaka prepoznati su: masiv Prokletija32, Moračke planine, Bjelasica i Komovi. Najznačajniji centri diverziteta ptica su područja Skadarskog jezera i Ulcinja i planinski masivi Prokletija, Durmitora i Sinjajevine. Centri diverziteta sisara su planinski masivi Durmitora, Sinjajevine, Zapadne Prokletije, Komovi i Bjelasica, sa manjim koncentracijama u istočnim Prokletijama, centralnim dijelovima Crne Gore, sjevernim dijelovima Boke i Orjena i primorskim Dinaridima (Lovćen, Rumija sa Skadarskim jezerom). Primorski region Crne Gore i njegovo zaleđe, Skadarsko jezero, Lovćen i Prokletije, smatraju se najznačajnijim centrima diverziteta vodozemaca i gmizavaca na Balkanskom poluostrvu i u Evropi. 
Preklapanje centara diverziteta vascularne flore (VF), vodozemaca i gmizavaca (VG), ptica (P) i sisara (S) u Crnoj Gori Krugovi crvene boja predstavljaju područja preklapanja centara diverziteta tri grupe organizama, dok krugovi oker boje predstavljaju područja preklapanja centara diverziteta dvije grupe organizama. Regionalni i globalni značaj biološkog diverziteta Crne Gore Crna Gora sa preko 3.200 vrsta viših biljaka predstavlja jedno od floristički najraznovrsnijih područja sa kojim se mogu upoređivati samo Grčka i Bugarska. „S/A“ indeks33 Crne Gore za vaskularne biljke iznosi 0,837 i predstavlja najvišu zabilježenu vrijednost od svih evropskih zemalja. Slična je situacija i sa indeksom gustine gnijezdećih ptica koji za Crnu Goru iznosi 0,557, veći nego za Balkan kao cjelinu (0,435). Na globalnom nivou, Crna Gora pripada Mediteranskom „hot-spot“-u biodiverziteta34; kao i sledećim Globalnim Eko-regionima35: Europsko-Mediteranske mješovite šume (br. 77), Mediteranska šumska i žbunasta vegetacija (br. 123), Mediteransko more (br. 199) i Balkanski rječni tokovi (br. 180); dok zajedno sa planinskim područjem Bugarske, čini jedan od 153 globalno značajna centra florističkog diverziteta. 3. 5. Agrobiodiverzitet Agrobiodiverzitet predstavlja raznolikost i promjenljivost životinja, biljaka i mikroorganizama, bitnih za poljoprivrednu proizvodnju, odnosno ishranu ljudi i stoke. Biljni agrobiodiverzitet Crna Gora, iako mala po površini, karakteriše se veoma velikom raznolikošću agroekoloških uslova, pa samim tim i velikom raznolikošću gajenih biljnih vrsta. Na osnovu zajedničkih obilježja (klima, struktura poljoprivredne proizvodnje, obradive i oranične površine, visina prinosa, zastupljenost stoke i drugo), može se izdvojiti pet karakterističnih, ali istovremno i veoma heterogenih, rejona: Primorski, Zetsko-bjelopavlićki, rejon Krša, Sjeverno-planinski i Polimsko-ibarski rejon. U primorski rejon (od Debelog brijega do Bojane) spada 11,5% ukupne teritorije Crne Gore, odnosno oko 20.000 ha obradivih površina, pogodnih za voćarsku (južno voće i masline) i povrtarsku proizvodnju, bogatih medonosnim, aromatičnim i ljekovitim biljem, kao i divljim vrstama voća (šipak, smokva i dr.). Zetsko-bjelopavlićki rejon (područje Podgorice i Danilovgrada) pokriva 14% ukupne crnogorske teritorije i karakterističan je po proizvodnji povrća, ratarskih usjeva i voća (uključujući grožđe, smokvu, narandžu i kivi). Rejon krša (Cetinje i Nikšić) obuhvata 21% ukupne teritorije. Zbog veoma skromnih zemljišnih i vodnih resursa, osnov poljoprivredne proizvodnje čini stočarstvo, odnosno pašnjaci i ratarski usjevi. Sjeverno-planinski rejon je teritorijalno najveći (32,5%) i obuhvata sve planinske opštine centralnog i sjevernog dijela Crne Gore, a pogodan je za gajenje strnih žita, krompira i kupusnjača, kao i za prirodne i vještačke travnjake. Najveće površine zemljišta ovog rejona čine pašnjaci. Polimsko-ibarskom rejonu (doline rijeka Lima i Ibra) pripada oko 20,5% ukupne teritorije i 32,9 % veoma plodnih obradivih površina. U ovom rejonu intenzivna je proizvodnja najvažnijih ratarskih, povrtarskih i voćarskih vrsta. U Crnoj Gori su pored jestivih divljih biljaka, prisutni brojni domaći varijeteti žitarica, pasulja, luka, krompira, paradajza, vinove loze i drugog voća i povrća koji se još uvijek proizvode i konzumiraju na lokalnom nivou. Međutim, intenziviranje poljoprivrede negativno je uticalo na ovaj diverzitet i neki genotipi su već izgubljeni iz divljine (npr. neki varijeteti pšenice ne javljau se više u oblastima u kojima su prvobitno ubirane). Ipak, najvažniji genetički resursi važni za hranu i poljoprivredu, su uglavnom očuvani i predstavljaju dobar izvor novih germplazmi za razvoj selekcije i sjemenarstva. Životinjski agrobiodiverzitet Crna Gora, na svom relativno malom prostoru, ima značajan broj populacija gotovo svih vrsta stoke koje se gaje na prostorima Balkana. Sve te populacije su po svojim bitnim genetskim i fenotipskim osobinama vrlo specifične i brojčano male. Nekih već ima tako malo da postoji realna opasnost da potpuno nestanu. Među njima je buša, mala, jaka i laka za držanje vrsta krave, prilagođena surovim uslovima držanja, koje je danas kod nas veoma malo i to u zabačenim, najudaljenijim planinskim područjima sjevero-istoka Crne Gore (opštine Plav i Rožaje), a vrlo često i u područjima sa slabim komunikacijama i u nepovoljnim uslovima za ishranu. Pojedinačna grla ili manje skupine mogu se naći i u zaleđu Skdarskog jezera i oko delte Bojane. Najčešća vrsta ovce je pramenka sa nekoliko varijeteta koji su adaptirani lokalnim uslovima i to: Zetska žuja koja je prvobitno uzgajana oko Podgorice (Zeta, Lješkopolje, Ćemovsko polje do Bjelopavlića) gdje dobro podnosi vrela ljeta, Bardoka koja se uzgaja u područjima uz granicu sa Kosovom i Albanijom (Plav, Gusinje) i dio opštine Podgorica), Pivska ovca koja se uzgaja u široj oblasti Durmitora i Sinjajevine, Ljaba koja je izvorno uzgajana u oblasti Ulcinja, Krajine, Bara i Malesije i Sjenička ovca i Vasojevićka ruda koje se uzgajaju na sjevero-istoku Crne Gore. Međutim, Zetska žuja je blizu izumiranja a ugrožena je brojnost i drugih lokalnih varijeteta ovci. Domaća balkanska koza gaji se u područjima koja nijesu pogodna za ovcu, a pogotovu ne za gajenje goveda. Takva su područja krša u nikšićkoj, cetinjskoj, podgoričkoj i primorskim opštinama, koja su obično obrasla šikarom i sitnim listopadnim drvećem. Varijetet crvene boje smatra se reprezentativnim za ovu vrstu u Crnoj Gori. Mali brdski konj se uglavnom zadržao u brdsko-planinskom području sjevernog dijela Crne Gore, dok se magarci, iako u malom broju, srijeću na jugu Crne Gore (ulcinjska, barska, dijelom cetinjska i podgorička opština). Izvorni domaći tip svinje šiška, već odavno je nestala sa područja Crne Gore. 3. 6. Genetički modifikovani organizmi (GMO) u Crnoj Gori Carinski inspektori provjeravaju kontejnere i robu koja ulazi u zemlju, oslanjajući se na oznake proizvoda kako bi odredili prisustvo GMO. U Crnoj Gori ne postoje specijalizovani laboratorija za terstiranje GMO, tako da se za testiranje sumnjivih uzoraka angažuju institucije iz Srbije. Određivanje pojave GMO, kontrola njihove upotrebe i ulaska u zemlju smatra se prioritetom Vlade Crne Gore, posebno zbog zaštite organske proizvodnje koji se razvija i koji ne bi zadovoljila međunarodne standarde, ako bi do njene kontaminacije GMO-ima. 3. 7. Informacije i izvori podataka o biološkom diverzitetu Iako započeta ranije, veći dio naučnih istraživanja o flori i fauni u Crnoj Gori sproveden je u periodu nakon Drugog svjetskog rata. Nažalost, poslednji događaji vezani za raspad Jugoslavije uticali su na smanjeno izdvajanje finansijskih sredstava, a time i smanjenje obima bioloških istraživanja. Dosadašnja istraživanja biološkog diverziteta Crne Gore nijesu sprovođena na sistematičan način. Uglavnom su bila usmjerena na uske naučne teme iz domena interesovanja istraživača (npr. magistarske i doktorske teze) ili su ih uslovljavala praktična organizaciona pitanja vezana za pristupačnost terena, mogućnost angažovanja opreme i t.sl. U tim uslovima prednjačila su sistematsko - taksonimska istraživanja u odnosu na istraživanja iz drugih oblasti, kao što su populaciona ekologija, genetički diverzitet i dr. Bez obzira na to, postojeći inventari flore i faune su u većini slučajeva nepotpuni, a veliki dio Crne Gore i njenog biološkog diverziteta ostao neistražen. Ako bi ipak izdvajali najbolje istražena područja u Crnoj Gori, onda bi to bili Bokokotorski zaliv, Skadarsko jezero i planine Durmitor i Lovćen. Indikativna je situacija sa istraživanjima i stanjem inventara vaskularne flore. Dosadašnja istraživanja su bila u usmjerena na taksonimiju / sistematiku vrsta i ekologiju biljnih zajednica. Ekološka, molekularna i fiziološka istraživanja su još uvijek u povoju. Oskudne genetičke studije uglavnom su bile usmjerene na gajene vrste. Nažalost, sistematsko - taksonomska istraživanja flore još uvijek nijesu pokrila cijelu teritoriju Crne Gore, tako da pored praznina u istraženosti pojedinih regiona nedostaju i mape rasprostranjanja / distribucije vrsta i mape vegetacije. Centralni dio Crne Gore, tj. planine koje se nalaze u okolini Nikšića kao što su: Vojnik, Golija, Njegoš kao Ljubišnja u blizini Pljevalja floristički su gotovo neistražena. Podaci koji su svojevremeno sakupljani za projekat "Vegetacijska karta Crne Gore" još uvijek nisu publikovani. Međutim, u toku pripreme studijske osnove za izradu ove Strategije sačinjen je prvi integralni spisak36 vaskularne flore Crne Gore. Generalno, znanja o biodiverzitetu Crne Gore su prilično slaba, sa velikim prazninama, nedostatkom inventara za mnoge grupe, kao i podataka o populacionoj dinamici, ekologiji i stepenu genetičkih varijacija za većinu vrsta. Time je onemogućeno osmišljavanje i izrada adekvatnih mjera zaštite, prvenstveno za rijetke i ugrožene vrste u Crnoj Gori, a opšti nedostatak podataka o biodiverzitetu ograničava praćenje ekoloških promjena. 4. Zaštita biološkog diverziteta u prioritetnim oblastima djelovanja 4. 1. Zaštita biološkog diverziteta in-situ (na licu mjesta) 4. 1. 1. Zaštićena prirodna dobra - zaštićena područja prirode 4. 1. 1. 1. Nacionalno zaštićena prirodna dobra Po osnovu nacionalnog zakonodavstva, u Crnoj Gori je stavljen pod zaštitu veliki broj prirodnih dobara37, od kojih mnoga omogućavaju zaštitu najznačajnijih komponenti biološkog diveziteta na licu mjesta (in situ). Veći dio aktivnosti koje se sprovode u tim područjima imaju za cilj zaštitu biološkog diverziteta tamo gdje se on i nalazi u prirodi, t.j. na licu mjesta. Uspostavljanje Nacionalne mreže zaštićenih područja prirode koju sačinjavaju postojeća i planirana područja za zaštitu, sastavni je dio politike Vlade Crne Gore koji ima za cilj da obezbjedi zaštitu svih reprezentativnih tipova staništa, ekosistema i biljnih i životinjskih vrsta. Dugo vremena je projekcija Nacionalne mreže zaštićenih područja prirode bila vezana za sistem prostornog planiranja i njegov hijerarhijski najviši planski dokument - Prostorni Plan Crne Gore (PP CG). Važeća projekcija nacionalne mreže zaštićenih područja prirode u PP CG iz 2008-me godine data je u Prilogu 3 Strategije. U poslednjih nekoliko godina, ovo pitanje je postalo predmet interesovanja i drugih zvaničnih strategija i politika. Pored projekcije zaštićenih područja prirode u zoni morskog dobra, koja je utvrđena u Prostornom Planu područja posebne namjene Morsko dobro Crne Gore (PPPPN MD CG)38, nacionalni sistem zaštićenih područja prirode je razmatran i kroz izradu Nacionalne strategije održivog razvoja (nadalje NSOR)39 u kojoj je prvi put utvrđen cilj da se poveća površina pod zaštićenim područima prirode na 10% državne teritorije i zaštiti 10% obalnog područja u trogodišnjem planskom periodu. U tom cilju su u NSOR-u istaknuta prioritetna područja za zaštitu. Slično NSOR-u i PPPPN MD CG, pitanje mreže zaštićenih područja prirode na crnogorskom primorju se razmatra i definišu se prioriteti u Nacionalnoj Strategiji integralnog upravljanja obalnim područjem Crne Gore koje je pripremljena za usvajanje od strane Vlade Crne Gore. Inače, Nacionalna mreža zaštićenih područja prirode trenutno pokriva 108.866 ha, ili 7,88 % teritorije Crne Gore, od čega najveće učešće (78,3% = 83.500ha) imaju četiri nacionalna parka: Durmitor, Skadarsko jezero, Lovćen i Biogradska gora. Ostatak čini preko 40 zaštićenih područja unutar kategorija: spomenik prirode; predio posebnih prirodnih odlika i (opšti i posebni) rezervati40. Iako su (PP CG) utvrđeni prijedlozi za stavljanje pod zaštitu više područja u kategoriju Regionalni park, odnosno Park, do sada nije ustanovljeno nijedno41 zaštićeno područje u toj kategoriji. Poslednjih nekoliko decenija nastupila je stagnacija u stavljanju pod zaštitu planiranih zaštićenih područja prirode, posebno onih sa većim površinama. Naime, sva novoformirana zaštićena područja prirode iz ovog perioda su sa relativno skromnim površinama i nijesu značajno doprinijela povećanju učešća nacionalno zaštićenih područja prirode u Crnoj Gori. Praktično, od ustanovljavanja NP Skadarsko jezero 1986. godine, nije ustanovljeno neko, po površini veće zaštićeno područje prirode. S druge strane, u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode, obezbijeđeno je stavljanje pod zaštitu endemičnih, rijetkih i ugroženih biljnih i životinjskih vrsta. Na početku, davne 1968. godine, pod zaštitu su stavljene samo 6 biljnih vrsta42, da bi kasnije 1982. godine pod zaštitu43 bile stavljene 52 biljne i 314 životinjskih vrsta. Uporedo sa novim saznanjima44 o ugroženosti pojedinih biljnih i životinjskih vrsta, rastao je i broj zaštićenih vrsta tako da je danas pod režim zaštite45 stavljeno 415 biljnih i 430 životinjskih vrsta. Zaštita rijetkih, značajnih monumentalnih stabala je tradicionalno sastavni dio aktivnosti na zaštiti biološkog diverziteta, tako da je tokom vremena pod zaštitu stavljen veći broj stabala masline, duba, hrasta i drugog drveća. |