Nacionalna Strategija biodiverziteta sa Akcionim planom za period 2009 – 2014. godine nacrt podgorica decembar, 2008. godine

Crna Gora

Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine

Podgorica, decembar 2008

Priredili:

Dr Dragan Roganović (Republički zavod za zaštitu prirode), Vođa Tima za izradu Nacionalne Strategije za zaštitu biološke raznovrsnosti sa Akcionim planom,

G-djicom Jelenom Rabrenović (Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine), viši savjetnik za zaštitu prirode,

Realizaciju projekta je nadzirala je Komisija za upravljanje projektom, čiji su članovi: Siniša Stanković, pomoćnik ministra, Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine, Predsjedavajući, Dr Milica Begović Radojevic, Vođa grupe za životnu sredinu u UNDP-u, Ko-predsjedavajući, Dr. Milosav Anđelić, pomoćnik ministra, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, član, Rade Gregović, Direktor, Javno preduzeće Nacionalni parkovi Crne Gore, član, Dr Zlatko Bulić, Direktor, Republički zavod za zaštitu prirode, član, Predstavnik NVO Green Home” Nataša Duraković, posmatrač, Predstavnik NVO “Zeleni Crne Gore” Saša Drljević, posmatrač, Predstavnik NVO “Centar za zaštitu i proučavanje ptica” Darko Saveljić, posmatrač i Lazarela Kalezić, Samostalni savjetnik u Ministarstvu turizmaiI zaštite životne sredine, Koordinator projekta.

Strategija je formulisana na osnovu prethodnih rezultata projekta: (i) “Studije o biološkoj raznovrsnosti u Crnoj Gori” iz marta 2008 (proces vodio Mr Vasilije Bušković, Vođa Tima za izradu Studije), (ii) njenog Izvoda (priredio Mr. Vasilije Bušković) koji je predstavljen na 9-toj Konferenciji ugovornih strana CBD u Bonu u Njemačkoj, maja 2008 i (iii) “Country Study” - Studije biodiverziteta Crne Gore iz oktobra 2008 (proces vodio Dr Nigel Varty, konsultant UNDP-a, uz pomoć Dr Marije Vugdelić), kao i drugih zvaničnih dokumenata koji su relevantni za pitanja koja se obrađuju Strategijom.

Priloge iz svojih specijalističkih oblasti za prethodno navedene studije dali su sljedeći specijalisti: Profesor Vukić Pulević, Koordinator za floru, Mr Danijela Stešević, botaničar, Mr Danka Petrović, botaničar, Mr Snežana Vuksanović, botaničar, Sead Hadžiablahović, botaničar, Mr Vesna Mačić, botaničar, specijalista za morsku vaskularnu floru, Dr. Jelena Rakočević, algolog, specijalista za slatkovodnu algofloru, Dr Snežana Dragićević, specijalista za mahovine, Mr Gordana Kasom, mikolog, specijalista za gljive, Žarko Vucinic, šumar, Ondrej Vizi, Koordinator za faunu, Jelena Simićević, mamolog, specijalista za sisare, Mr Lidija Polović, herpetology, Mr Danilo Mrdak, ihtiolog (specijalista za slatkovodnu ihtiofaunu), Dr. Aleksandar Joksimović, ihtiolog (specijalista za morsku ihtiofaunu), Dr. Dragan Roganović, specijalista za štetočine u šumarstvu, Mr Slavica Kašćelan, specijalista za morske ehinodermate, Dr. Vladimir Pešić, specijalista za beskičmenjake, Dr. Božidarka Marković, specijalista za životinjski agrobiodiverzitet, Dr. Nataša Mirecki, specijalista za biljni agrobiodiverzitet, Slavica Pavlović, savjetnik za ribarstvo u Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Mr Aleksandra Ivanović, rukovodilac Sektora za održivi razvoj Javnog preduzeća Morsko dobro, Mr Zlatko Bulic, Direktor Republičkog zavoda za zaštitu prirode, Dr. Milosav Anđelić, pomoćnik ministra za šumarstvo u Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Jack Delf, putnička agencija Black Mountain, Crna Gora i Kirsi Hyveavinen, CIM-ov Savjetnik za turizam, Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine.

1. 1. Osnove za donošenje Nacionalne strategije zaštite biološkog diverziteta sa Akcionim planom .............................................................................................................................5

1. 2. Zahtjevi Konvencije o biološkom diverzitetu.............................................................5

1. 3. Uslovi za izradu Studije biodiverziteta Crne Gore i Nacionalne strategije zaštite biodiverziteta sa Akcionim Planom...................................................................................6

2. 1. Osnovna načela Strategije.......................................................................................8

2. 2. Ciljevi Strategije.......................................................................................................8

2. 3. Period važenja Strategije.........................................................................................9

2. 4. Opšti uslovi za sprovođenje Strategije i njenog Akcionog plana..............................9
3. Stanje i pregled biološkog diverziteta.....................................................................10

3. 1. Opšta ocjena stanja biološkog diverziteta...............................................................10

3. 1. 1. Pregled biološkog diverziteta..............................................................................11

3. 2. Diverzitet ekosistema..............................................................................................11

3. 3. Diverzitet vrsta........................................................................................................17

3. 4. Centri biodiverziteta u Crnoj Gori............................................................................21

3. 5. Agrobiodiverzitet.....................................................................................................22

3. 6. Genetički modifikovani organizmi............................................................................24

3. 7. Informacije i izvori podataka o biološkom diverzitetu..............................................24
4. Zaštita biološkog diverziteta u prioritetnim oblastima djelovanja.......................25

4. 1. Zaštita biološkog diverziteta in situ (na licu mjesta)................................................25

4. 1. 1. Zaštićena prirodna dobra....................................................................................25

4. 1. 1. 2. Međunarodno zaštićena područja...................................................................26

4. 1. 1. 3. Slabosti u sistemu upravljanja zaštićenim prirodnim dobrima.........................27

4. 1. 2. Zaštita vrsta, ekosistema i staništa.....................................................................28

4. 2. Zaštita biološkog diverziteta ex situ (van lica mjesta).............................................28
5. Oblici održivog korištenja biološkog diverziteta / prirodnih resursa..................30

5. 1. Održivo korišćenje prirodnih dobara i “usluga ekosistema”....................................30

5. 2. Privredni sektori koji koriste biološki diverzitet / prirodne resurse...........................30

5. 2. 1. Poljoprivreda.......................................................................................................31

5. 2. 2. Šumarstvo...........................................................................................................31

5. 2. 3. Lov.......................................................................................................................32

5. 2. 4. Morsko i slatkovodno ribarstvo i sportski ribolov.................................................33

5. 2. 5. Sakupljanje ljekovitog bilja...................................................................................34

5. 2. 6. Turizam zasnovan na prirodi...............................................................................37

5. 2. 7. Prihod od ekoloških taksi.....................................................................................35

5. 3. Ne-ekonomske vrijednosti biodiverziteta.................................................................35

5.4. Pravedna raspodjela koristi od upotrebe genetskih resursa.....................................38

5. 5. Ocjena održivosti korišćenje bioloških resursa........................................................38
6. Posebno značajna zajednička pitanja vezana za zaštitu biološkog diverziteta i njegovo održivo korišćenje..........................................................................................38

6. 1. Turizam i zaštita biološkog diverziteta.....................................................................38

6. 2. Prostorno planiranje i biološki diverzitet..................................................................39

6. 3. Krupni infrastrukturni zahvati i biološki diverzitet.....................................................39

6. 4. Procjena uticaja zahvata na biološki diverzitet / prirodu / životnu sredinu...............40

6. 5. Zakonodavni i institucionalni okvir za zaštitu biološkog diverziteta..........................40

7. 1. Ugroženost prirodnih staništa, divlje flore i faune i agrobiodiverziteta....................42

7. 2. Glavne prijetnje biološkom diverzitetu.....................................................................42

7. 3. Glavni uzroci koji dovode do gubitka biodiverziteta.................................................43

7. 4. Prepreke za efikasnu zaštitu i održivo korišćenje biološkog diverziteta..................44
8. Akcioni plan za zaštitu biološkog diverziteta za period 2009 – 2014....................45

8. 1. Glavni razlozi koji zahtijevaju preduzimanje odgovarajućih mjera i aktivnosti.........45

8. 2. Akcioni plan – plan mjera i aktivnosti koje treba preduzeti na zaštiti biološkog diverziteta za period 2009 – 2014.....................................................................................................46

8. 3. Akcioni plan za postplanski period – plan mjera i aktivnosti koje treba preduzeti na zaštiti biološkog diverziteta za period nakon 2014. godine..............................................56

1. Pregled postojećih nacionalno zaštićenih područja prirode u Crnoj Gori....................59

2. Kartografski prikaz distribucije planiranih zaštićenih prirodnih dobara / biološkog diverziteta .........................................................................................................................................61

3. Projekcija - Koncept zaštite prirodne baštine, izvod iz PP CG (2008. god.)................62

4. Status članstva Crne Gore u ključnim međunarodnim ugovorima
vezanim za zaštitu biodiverziteta.....................................................................................64