I. BÖLÜM: temel kavramlar diL, KÜLTÜr ve iletiŞİM
|
|  Yüklə 4.86 Mb.
|
B. KÖKENLERİNE GÖRE DİLLERKöken bakımından birbirine yakın olan dillerin aynı kaynaktan ortaya çıktığı düşünülmektedir. Çeşitli tarihsel, sosyal olaylar ve kültürel değişiklikler bunlara paralel olarak meydana gelen din ve alfabe değişiklikleri bu dillerin zaman içerisinde farklı gelişme yolları izlemelerine neden olmuş ve bu da diller de önemli ses, biçim, anlam ve kelimelerin bir araya gelerek oluşturduğu kelime grubu ve cümle yapısında önemli değişikler oluşturmuştur. Bu diller farklı gelişme yolları izlese de köken ve kaynak bakımından benzerlikler gösterir. Yeryüzündeki dillerin bu şekilde oluşan farklılıklarına bünyelerinde bulundukları benzerlikler bakımından çeşitli dil ailelerine ayırmışlardır. Kökenlerine göre akraba olan bu dillerde temelde yapı bakımından gösterdikleri benzerlikler göre sınıflandırıldıklarını söyleyebiliriz. Dil ailelerinin ortaya konulmasında, yapı, ses ve sözlük bilgisi bakımından benzerlikler göstermesi şarttır. Sözcük bilgisi bakımından akrabalıkların tespitinde 11 ana temel sözcük: baş, göz, kulak, burun, ağız, dil, diş, saç, yürek, el, ayak kelimeleri ile, 5 ara temel kelime: dudak, parmak, dis, sakal, burun kelimelerinin bu dillerde karşılaştırılması son derece önemli rol oynar. Doerfer, akraba olduğu kesin olarak bilinen ailelerde bu yöntemi uygulamış, bunun sonucunda, 16 ana ve ara temel sözcükten Sami dillerinde 16’sının, Hint-Avrupa dillerinde 13’ünün, Drvid dillerinde 10’nunun, Ural dillerinde 8’inin aynı olduğunu tespit etmiştir (G. Dorfer, 1983:1-16) Dil ailesi ifadesi, dillerin köken akrabalığını belirtmeye yarar. Bu terim, akraba dilleri konuşan milletlerin aynı soydan geldikleri anlamını taşımaz. Köken akrabalığına dayanan belli başlı dil aileleri şunlardır:
İLETİŞİMDİL-İLETİŞİM İLGİSİ1.İLETİŞİMİletişim, en az kişi arasında yaşanan duygu, bilgi ve bilgi alış-verişi sürecidir. İletişim iki kişi arasında, karşılıklı etkileşim (birbirini etkileme, bir olayın düzenli olarak ve birbirini izleyen değişmelerle gelişmesi ve başka bir olaya dönüşmesi durumudur. Her iletişim grubunun, kendinden önceki ve kendinden sonraki iletişim durumlarıyla ilgili süreklilik ile birlikte toplumun bireyin geçmişi, bugünü ve geleceği gibi süreçleri içerir. 
İnsan yaşamının tek gerçek zamanı şimdiki zamandır. Şimdiki zaman, yerine konması, geri döndürülmesi, yenilenmesi, depolanması, satın alınması mümkün olmayan bir kaynaktır. Geçmiş nesilden nesile aktarılan kültür değerlerini (topluma ait) ve bireyin şahsi tecrübelerini, deneyimlerini içerir. Gelecek zaman gelmeyebilir. Ama gelecek zaman, insanların hayallerini, düşüncelerini, amaç ve ideallerini içerir. İnsanın arzu ettiği şey gelecekte mutlu, sağlıklı ve huzurlu bir şekilde hayatını organize etme isteğidir. Gelecekle ilgili hayallerimize, düşüncelerimize, amaçlarımıza ve ideallerimize bizi ulaştıracak olan şimdiki zamanda yapacağımız çalışmalar, geleceğimizle ilgili fedakârca anı değerlendirmelerle ulaşabiliriz. İnsan beyni, “Yapacağım!” şeklinde gelecek zaman kipi ile kurulmuş ifadeleri kabul etmez. Tasarlanan hayal edilen, yapılması gerekli işleri asla ertelemeden bulunduğu anda hemen yapmak üzere yaratılmıştır. İnsan beyni ve insan kalbinin huzuru hayalleri ve yapılacak eylemleri ertelemekle huzursuz olur. Kendini suç işleyen (kendine karşı) biri gibi rahatsız hisseder. Ancak, yapması gerekenleri zamanında yapmakla huzur bulur. İnsan beyni “Yapıyorum, kazanıyorum!” şeklindeki şimdiki zaman kipine bağlı bir biçimde yaratılmış gibidir. “Bugünün işini yarına bırakma!” ifadesi bunu vurgulamakta ve insana hatırlatmaktadır.
İletişim de şimdiki zamanda kurduğumuz tüm ilişki süreçlerini içerir. İletilerin tamamı şimdiki zamanda, içerisinde bulunduğumuz zamanda, halde gerçekleşir. İletişim açısında gönderdiğimiz mesajlar, içerisinde bulunduğumuz anda “Ne söylüyorum?” ve “Nasıl söylüyorum?” sorularının cevabı olan iletilerle (mesaj) gerçekleşir. İleti (mesaj) bu yönüyle iki anlam ilişkisi içerisinde gerçekleşir:
İletişim açısından ne söylediğimizden çok önemli olan, nasıl söylediğimizdir. İletişim:
Yaratılan anlamlar: öğrenilen, unutulan ve değişen bir şeydir. Anlamlar toplumsal uzlaşımla belirlenir. İletişim anlamlar paylaşılabildiği ölçüde gerçekleşir. İletişim, anlamları ortak kılma sanatıdır. Geçmişte birbirine bağlı, aşık iki gencin aşağıdaki karşılıklı konuşmalarına bakalım: Ayşe- Eskiden benim için çok önemliydin, ama şimdi/artık hiçbir anlam ifade etmiyorsun? Ali- Demek öyle! Çok yazık! O halde al mektuplarını, ver benimkileri! Kültürel yaşamın en önemli özelliği, insanın simge yapma, kullanma becerisine sahip olmasıdır. İnsan iletişimi bir dile ve onu oluşturan simgelere dayanıyor. Belli bir insan topluluğunun uzlaşarak kendisine belli bir anlam yüklediği, somut nesne ve işaretler simge diyoruz. Anlamında uzlaşılan her şey simgedir. Sözlerin aslı Ey sözlerin aslın bilen, gel de bu söz kandan gelir Söz aslını anlamayan, sanır bu söz benden gelir Söz karadan aktan değil, yazıp okumaktan değil Bu yürüyen halktan değil, halık avazından gelir Ne elif okudum ne cim varlığındandır kelecim Bilmeye yüzbin müneccim, taliim ne ıldızdan gelir Şule bize aydan değil, Aşk eri bu soydan değil Rızkımız bu evden değil, derya-yı ummandan gelir Biz bir bahane arada, Ayruk de elden ne gele Hak cun emir eyler, Cana bu keleci andan gelir Yunus bir dert ile âh et, Kahr evinde neyler rahat Bu derde derman kefaret, bir ah ile suzdan gelir Anlamı bilinmeyen kelimeler: kandan : nereden, halık : yaratan, allah, elif, cim : arap alfabesinden harfler, keleci : söz, müneccim : yıldız falcısı, ıldız : yıldız, şule : ışık, rızk : nimet, ayruk : başka, kahr : dert derman : ilaç, şifa, keffaret : karşılık, süz : yanıp tutuşma Terazi, adaleti simgeler: Güvercin=zeytin dalı, barışı simgeler:  
Bin gemle bağlanan yağız at şaha kalkıyor, Gittikçe yükselen başı Allah’a kalkıyor… Son macerayı dinlememiş varsa anlatın: Zaptetmek isteyenler o mağrur, asil atın Beyhudedir her uzvuna bir halka bulsa da Boştur köpüklü ağzına gemler vurulsa da… Coştukça böyle sel gibi bağrında hisleri Bir gün başında kalmayacaktır seyisleri. Son şanlı macerasını tarihe anlatın: Zincir içinde bağlı duran kahraman atın Gittikçe, yükselen başı Allah’a kalkıyor, Asrın baş eğdi sandığı at şaha kalkıyor. (F. Nafiz Çamlıbel) Bu parçada şair bir “at”ı betimliyor görünerek, Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılışından sonra Kurtuluş Savaşı yapan ve eşsiz bir mücadele örneği veren Türk milletini anlatmaktadır. Yani “at” ile kastedilen “Türk milletidir. Temsil-i istiare (Yaygın eğretileme), kısaca, bir olayın, kişinin, dönemin… simgelerle anlatımı olarak tanımlanabilir. Bu tür anlatımda birden fazla benzerlik ilgisi esastır; şiirin tümünde benzetmenin temel öğelerinden biri kullanılır. Kod, ortak anlam sistemidir. Kodlar bir topluma aittir. Anlamın yaratılması için kodlanması gerekir. Kod, bir toplum üyelerinin ortak anlam sistemidir. Bu sistem, simgeler ve bunların nasıl kullanılacağını belirleyen toplumca ulaşılmış kurallardan ve geleneklerden meydana gelir. Dans, müzik, yazı, resim, sözlü-sözsüz tüm diller ve renkler iletinin yapısal anlamını oluşturacak biçimde düzenlendiklerinde kodlanmış olurlar. Dil, başı sonu belli, belli yapısı, ilkesi olan bir sistem olarak, bir kod sistemi olarak değerlendirilebilir. 
İletişim hem kişisel hem de toplumsal bir süreçtir. Toplumsal sonuçların altında bireysel davranışlar yatar. Günlük hayatta yaşadığınız birçok sorun doğrudan iletişimle ilgilidir. İletişim anlamları ortak kılma sanatıdır. Yani, iletişim, sözün, ifadenin, söyleyeceğimiz şeyin, nasıl söylenmesi gerektiğinin tespit edilmesidir. |
