3.1 Markalama
Kaynak yapılacak parçaların amaca uygun bir şekilde hazırlanması kaynağın kalitesi,görünüşü ve düzenli olması bakımından çok önemlidir.Bunlardan biriside kaynatılacak iş parçasının amaca uygun olacak şekilde markalanmasıdır. Markalama için kaynakçının soğuk şekillendirme bilgilerine ihtiyacı vardır.Markalama da genelde tebeşir kullanılır.)
Kaynağa hazırlık işlemi başarılı bir şekilde tamamlanırsa kaynak için diğer işlem basamaklarında başarılı bir şekilde sonuçlanacaktır.
Elektrotun yakılması için sürtme yada vurmanın uygulanabilirliğinden bir önceki konumuzda bilgi vermiştik. Her iki uygulamada da yakılma işlemi, dikiş başlangıç noktasında gerçekleştirilmez. Genellikle başlangıç noktasının 5-10 mm uzağında, sonradan kaynak dikişi ile örtülecek bir alan, bu işlem için uygundur. Bu kısımda ark meydana getirildikten sonra dikişin başlangıcına taşınır. Bu işlem yapılırken elektrot ile iş parçası arasındaki aralığın, gereğinden bir miktar fazla tutulması sağlanmalıdır.
Elektrotun kaynak dikişlerinin bitiminde de anî olarak ve dik bir biçimde çekilmesi, krater boşluklarına yol açar. Anî elektrot çekmenin kaynak dikişi bitimlerinde yol açtığı bir başka sorun, dikişin bitim yerlerinde diğer bölgelere göre daha az şişkinliğe sahip olmasıdır.
Şekil 3.5: Dikiş Bitim Yerinde Yapılan Yeniden Kaynak Banyosu Oluşturma Aşama Ları Ve Elektrota Verilecek Hareketler
Dikişin her yanında aynı biçim arzu edilen bir özellik olduğuna göre, bu tür sorunların ortaya çıkmasına engel olunmalıdır. Kaynak dikişinin sonuna doğru ilerleme hızı yavaşlatılıp elektrot bir miktar bekletilirse boşluğun oluşmasına engel olunur
Akım ayarı, elektrot çapı,kaynak hızı gibi faktörlere bağlı olarak kaynatılan metalde bir bölgenin erimesiyle daha sonra soğumasıyla katılaşır.Bu bölgeye kaynak bölgesi denir.
Elektrik ark kaynağı ile yapılan birleştirmelerde yaygın olarak kullanılan kaynak yapma pozisyonu, yatay konumdur. Bu konumda kaynak yapmak, hem sağlıklı bir kaynak yapmaya, hem de kaynak yapanın daha rahat kaynak yapmasına imkân verir. Kaynak yapılırken, elektroda hareket yaptırmadan dikiş çekme ve elektroda hareket yaptırarak dikiş çekme olmak üzere iki türlü dikiş çekme tekniği vardır. Ayrıca elektrot tutuş açıları ve kaynağın ilerleme hızları bilgilerine aşağıda yer verilmiştir
3.4.1. Elektrot Açıları
Eğiklik açısı (elektrot açısı), iş parçası üst yüzeyi ile elektrot arasındaki, dikişe göre uzunlamasına ve enine doğrultulardaki açılar demektir. Elektrot kaynak başlangıcında iş parçasıyla dik bir açı oluşturacak şekilde tutulur.
Kaynağın ilerleyen süreçlerinde daha önceden belirlenmiş ölçülerde, kaynak yönüne doğru yatırılarak parça üst yüzeyi ile bir açı oluşturulur. Meydana getirilen bu açıya elektrot hareket açısı adı verilir.Bu açı genelde 75-80 derecedir
Çalışma açısı, elektrotun kaynak dikişinin kenarlarına göre açısı olarak tanımlanabilir. Bu açılar iş parçasının konumuna göre değişir. Aşağıda farklı pozisyonlarda örtülü elektrot ile ark kaynağında uygun elektrot açıları tablo halinde verilmiştir.
Birleştirme türü
|
Kaynak pozisyonu
|
Çalışma açısı (Derece)
|
Hareket açısı (Derece)
|
Alın
|
Yatay oluk
|
90°
|
5-20°
|
Alın
|
Korniş
|
80 - 100°
|
5-20°
|
Alın
|
Dik (aşağıdan yukarı)
|
90°
|
5 -10°
|
Alın
|
Tavan
|
90°
|
5- 20°
|
İç köşe
|
Yatay oluk
|
45°
|
5-20°
|
İç köşe
|
Dik {aşağıdan yukarı)
|
35 - 55°
|
5 -20°
|
iç köşe
|
Tavan
|
30 - 45°
|
5- 20°
|
Çizelge 2 :Örtülü elektrot ile ark kaynağında uygun elektrot açıları
|