1. ÖLÇme ölçmenin Tanımı ve Önemi

TALAŞLI KESME

1.1 Kesmenin Tanımı, Amacı

1.2 Kesme Çeşitleri

Parçadan talaş kaldırarak kesme işlemi el testereleri, keskiler ve kesme makineleri ile, talaş kaldırmadan kesme işlemi ise makaslar ile yapılır.

Talaşlı Kesme

       El testeresi

       Boru keskisi

       Şerit testere makinesi

       Tepsi testere makinesi

       Kollu profil kesme makinesi

       Disk zımpara makinesi

       Hidrolik testere olarak çeşitlendirilir.

Bunlardan el testeresi ve boru keskisi insan gücü ile kesme yaparken; diğerleri çalışma gücünü motordan alır.

I. El Testeresi ile Kesme

El testeresi, kesici kısım olan testere laması ve bunun bağlandığı koldan oluşan kesme takımıdır El testeresi, parça üzerinde ileri doğru uygun basma kuvveti ile itilirken, testere dişlerinin metalden parçacıklar koparması sağlanır. Testere geri çekilirken, basma kuvveti uygulanmaz. Bu işlem, iş parçası koparılıncaya kadar aynı kesme doğrultusunda ileri geri hareketle devam eder.

El testeresi ile çapı fazla büyük olmayan içi dolu yuvarlak, kare, dikdörtgen, lama malzemelerin yanı sıra  sanayi borularının  kesimi de yapılır.

Testere laması, testere koluna dişleri ileri gelecek şekilde yerleştirilir. Lama deliklerine pimler takılıp kelebek somun sıkılarak lama,  gergin hale getirilir.

       İş parçası, belirtilen ölçüde markalanır.

       Testere lamasının dişleri ileri gelecek şekilde takılır ve gergin hale getirilir İş parçası, kesme yapacak kişinin tam karşısında olur ve mümkün olduğu kadar mengeneye kısa bağlanır.

       İş parçası mengene yüzeyine paralel kısa ve düzgün bağlanır

       Kesme başlangıç noktası başparmak yardımı ile izlenir

 Testere, ileri doğru hareket ettirilirken testere koluna baskı kuvveti uygulanır, geri çekilirken uygulanan baskı kuvveti kaldırılır. Testere bu esnada  kesilen parçaya dik tutulur.

       Kesme işlemi sırasında testere lamasının bütün boyu kullanılır.

       Testere, kesme işlemi sırasında hafifçe öne doğru eğik tutulur.

       Kesme işlemi yapan kişi, iş parçasını karşısına alır, bacakları öne doğru açılmış vaziyette ve yere sağlam basacak şekilde olur, sadece kollar ileri geri hareket eder.

       Kesme işlemi sırasında ortaya çıkan çapaklar çıplak el ile alınmamalı, mutlaka eldiven takılmalıdır. Bu tür parça temizlikleri kıl fırça ile yapılmalıdır.

       Talaşlar üflenerek masadan uzaklaştırılmamalıdır. Talaş tozları göze kaçabilir.

Sanayi boruları ezilmeyecek şekilde, boru mengenesi veya ara parça ile mengeneye bağlanır

II. El Keskisi ile Kesme

El keskileri, soğuk olarak parçaların koparılarak şekillendirilmesinde kullanılan el aletleridir. Saplı keskiler  ise parçaların sıcak kesilmesinde kullanılır.

Düz keski ile kesme işlemi yaparken, gözler iş parçasındaki kesilme noktasına bakmalı,  keski avuçlanarak tutulmalı ve çekiç ile keski başına dik gelecek şekilde vurularak kesme işlemi yapılı.

         1.   Tırnak Keski ile Kesme

İşin kullanım amacına uygun olarak, dar alan oluklarının açılmasında kullanılır 

Ay keski, kama yuvası ve kanal açma işlemlerinde kullanılan el aletlerindendir.

a

Talaş kaldırarak kesme yapan kesme makineleri hakkında kısa bilgi verilecek ve ileriki konularda detaylı olarak incelenecektir.

1-       Hidrolik testere makinesi

2-       Tepsi testere makinesi

3-       Şerit testere makinesi

4-       Kollu profil kesme makinesi

5-       Disk zımpara makinesi

  Bu testereler hidrolik sistemi yardımı ile çalışır ve kesme gücünü motordan alır. Testere dişlerine tek yönlü diş açılarak alaşımlı çeliklerden imal edilir ve testere dişleri makineye ileri konumda bağlanır. İçi dolu malzemelerin kesilmesinde kullanılır.

İçi dolu malzeme ile profillerin kesilmesinde kullanılır Gücünü motordan alır ve dönerek kesme işlemi yapar. Bu tip makineler yatay ve düşey konumlu olarak imal edilir.

Alüminyum, pirinç ve bakır gibi yumuşak malzemelerden imal edilen profil boruların kesilmesinde kullanılan makinelerdir.

İş parçalarının yüzey temizliğinde ve kesme taşı takılarak da  profil boruların kesilmesinde kullanılan elektrikli ve hava basıncı ile çalışan zımpara taşlarıdır Yüksek devirde çalışan bu makinelerde kesme işlemi sırasında parça boru mengenesine bağlanır

El makasları, ince sac parçaların kesilmesinde kullanılan el aletleridir. El makasları ile genellikle 1 mm ve daha ince olan küçük sac parçaların kesimi yapılır.

El makasları ile kesilemeyen kalın sac ve lamaların kesilmesinde kullanılan makaslardır.

Genellikle 1 ile 5 mm et kalınlığı olan levha ve değişik ölçülerdeki lama parçaların kesilmesinde kullanılır. Kol makası ve kollu giyotin makas olarak çeşitlendirilebilir.

Bu makasların masa üzerine monte edilen tipinin yanı sıra yere monte edilen tipleri de vardır Et kalınlığı 2 mm’ye kadar olan metallerin düzgün ve uzun kesimi için kolla çalışan giyotin makaslar sanayide yaygın olarak kullanılmaktadır.

Kare, lama, yuvarlak, dolu malzemeler ile köşebent, “T” ve “L” profil gibi malzemelerin kesildiği masa tipi kollu makaslara nazaran daha büyük olan ayaklı kollu makaslardır.

Her parça için üzerinde ayrı bir kesici bıçağı yer alır. Kesme işleminde zaman kazandırma ve ekonomik olmasından dolayı yaygın olarak kullanılır. Ancak seri kesme işlerinde kullanılmaz

2. Kollu Makas Bıçaklarının Özellikleri

       Kollu makas bıçakları, takım çeliğinden çeşitli ebatlarda yapılıp ısıl işleminden sonra gerekli açılarda taşlanır.Taşlanan bu bıçaklar kollu makaslara vidalı olarak takılır.

       Makas bıçaklarının kesme eğim açısı 12 derece olmalıdır.

       Makas bıçakları üst üste bindirmemelidir. Bıçak ağızları bozulur.

       Makas bıçak boşluğu, kesilecek parça kalınlığının % 5  kadardır.

3. Kollu Makaslarda Kesme Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar

       İşin özelliğine göre iş önlüğü giyilmelidir

       İş parçası ölçüsünde markalanmalıdır.

       Makas ağız boşluğu, kesilecek parça kalınlığına uygun olmalıdır.

       İki bıçak arasındaki boşluk büyük olursa kesilen parçada çapak oluşur.

       Malzemenin kesilmesi işlemi sırasında parçanın, yukarı doğru kalkmasını önlemek için elle ya da özel bir araçla baskı kuvveti uygulanmalıdır.

       Baskı kuvveti kesilecek parça kalınlığına göre ayarlanmalıdır.

       Baskı parçası yok ise, parçaya uygun kuvvetle basılmalıdır

        Kollu makaslarda eni dar, boyu kısa malzemeler kesilmelidir. Büyük boy ve kalın sac levhaların giyotin makasda kesilmesi uygundur.

       Makas bıçak ağızlarında kopma, bozulma ve ezilme var ise bıçaklar bilenmeden kullanılmamalıdır.

Makas kolunun düşmemesi için önlem alınmalıdır.

       Parçaları tutarken mutlaka eldiven takılmalıdır.Kollu makas ile kesme işlemi sırasında, kolun iniş ve kalkışında etrafınızda başka birileri olmamalıdır.

       Makas ile kesim yaptığımız zeminde yağ ve benzeri artık maddeler bulunmamalı ve zemin temiz olmalıdır.

       Kesme işlemi sırasında markalama çizgisi görülmelidir.

       Kesilecek kısım uzun ise, makas kolu yukarı kaldırılarak parça ileri sürülmelidir (Makasın ağızına doğru).

       Kesme işlemi sırasında kesinlikle bir başka iş düşünülmemeli ve el şakası yapılmamalıdır.

       Kollu makasın hareket eden bağlantı ve mil yerleri zaman zaman yağlanmalıdır.

       Çalışan kişi iş disiplinine uymalıdır.

       İş disiplini, güvenliğin en önemli şartıdır.

       Öğretmenin güvenlik konularındaki uyarılarına uyulmalıdır.

 Eğelemenin Tanımı

Çeşitli kesit ve ölçülerde yapılmış gövde ve sap olmak üzere iki kısımdan oluşmuş gövdesinin yüzeylerine diş açılmış kesici el aletlerine eğe denir

Malzemelerin yüzeyinde eğe yardımı ile talaş kaldırarak istenilen ölçü, şekil ve gönyesine getirme işlemine eğeleme denir

Eğe Çeşitleri:

1 -  Kullanım alanlarına göre

2 -  Boylarına göre

3 -  Diş büyüklüklerine göre

4 -  Biçimlerine göre

 Kullanım Alanlarına göre Eğeler

b)       Tesviyeci Eğeleri: Çift sıra dişli olup Metal işleri bölümünde en çok kullandığımız eğe türüdür. İstenilen yüzeylerin elde edilmesinde kullanılır

c)        Özel Eğeler: Çelik alaşımları dışında kalan metallerin eğelenmesinde kullanılan eğelerdir .(kurşun, pirinç, alüminyum bakır  v.b)

Biçimlerine Göre Eğeler

    Lama Eğe (Resim 1.9)

Resim 1.9: Lama Eğe

Resim 1. 10: Kare Eğe

c)        Üçgen Eğe

Resim 1.12: Üçgen Eğe

    Bıçak Eğe (Resim 1.14)