Piero ottaviano (Kunlabora revizianto kaj esperantiganto Armando Zecchin) la fundamentoj de la kristanismo
|
|  Yüklə 1.29 Mb.
|
|
2. La hebrea paska vespermanĝo a) La originoj de la paska vespermanĝo La hebrea popolo estiĝas el la kunfandiĝo de du grupoj: la paŝtistoj nomadaj (poste duonnomadaj) kaj la terkulturistoj fiksalokaj.
Signifo de la hebrea vespermanĝo: 1. DUMNOKTA ATENTADO AL JHVH (JHWH 0 JAVEO) 2. ŜAfIGO OFERO 3. CELEBRO MEMORIGA (revivi) - PRI LA ELIRO EL EGIPTIO - PRI LA SINAJA INTERLIGO 4. DANKAGO AL JHVH 5. INDIVIDUA RENOVIGO DE LA INTERLIGO 6. STREBADO AL ESTONTO: ATENDO DE IU PLI GRANDA INTERVENO DE JHVH FAVORE AL SIA POPOLO
Disvolviĝo de la paska vespermanĝo je la Jesua tempo
b) Signifo de la vespermanĝo de Jesuo (teologio) Jesuo donis al sia vespermanĝo novan signifon kompare al la hebrea vespermanĝo kaj samtempe kondukis al plenumiĝo ĝiajn tensiojn. La elementoj, laŭ la Nova Testamento, distingiĝantaj en la vespermanĝo de Jesuo jenas: 1. MEMORIGILO * Memorigilo en la hebrea vidpunkto estas rito elvokiva kaj aktualiganta intervenon de Dio por savi la popolon kun kiu li jam sin ligis per kontrakto de amikeco, por ke ĉiu ceremonianto povu - danki al Dio - renovigi individue la interligon kun Dio. * Jesuo igis sian vespermanĝon memorigilo pri nova interveno de Dio realiganta kaj montranta novan interligon kun la tuta homaro: “faru tion en memoro pri mi” (Lk 22, 19; 1 kor 11, 25). Tio signifas:
“Ĉiufoje kiam vi faros tiun ritan vespermanĝon, vi ne plu ĝin faru kiel memorigilon pri la Eliro en Egiptio, sed vi - memoru kion Dio faris por vi per mi (venko sur la peko) - danku al Dio pro mia verko - renovigu individue la novan kaj definitivan interligon kun Dio”.
* Ofero22estas ago per kiu persono transigas sin mem aŭ ion ajn en la dominon de Dio. En la ofero do ĉeestas - interna elemento: la individua volo rekoni totalan kaj absolutan superregadon de Dio kaj do la totalan propran submetiĝon al Dio (ofera sinteno) - ekstera elemento: la rezigno al io konkreta ame ŝatata, oferinda al Dio, kiel signo de la interna submetiĝo por demonstri ke Dio gravas pli ol ĉio.
Laŭ la Nova Testamento en Jesuo estiĝis: - interna sinteno: la totala obeo al la Patro (Jo 5, 30; 6, 38; 8, 28-29; 12, 27). - eksteraj agoj: la tuta vivo de Jesuo estis ofera ago obeeme al la Patro je kosto de iu ajn malglataĵo (kp. ekz. Mt 4, 1-10; 26, 24. 39-42; Mk 14, 36; Lk 4, 1-10; 22, 42; Jo 5, 36; 6, 38, 57; 7, 29; 8, 46; 17, 4; Rom 5, 19; Kor 3, 19; 1 kor 3, 23; Fil 2, 8; Hebr 2, 10-18; 5, 8; 10,5-10;...). Plejalta signo de tiu submetiĝo al la Patro estas lia morto en kruco (kp. ekz. Jo 10, 17-18; 14, 31; la tutan leteron al la Hebreoj, aparte 9, 11-28).
Jesuo, en koincido kun la paska hebrea vespermanĝo, memorigilo de la malnova interligo, volis konkretigi sian vespermanĝon kiel memorigilon de la nova interligo kiu estas plenumiĝonta en la kruco. Lia vespermanĝo fariĝis “profetio en ago”, la anticipado de lia ofero sur la kruco, la signo de la akcepto de la definitiva interligo kun Dio kiu pliplenumiĝos tuj poste en la totala sindono de lia vivo kaj ratifiĝos en lia sango, (Mt 26, 26-28; Mk 14, 22-24; Lk 22, 14-20; Jo 13, 1-15; 1 kor 11, 23-25), samkiel okazis por la antikva interligo, ratifita per la sango de besto (Eliro 24).
Tion atestas Paŭlo: “Ĉar mi ricevis de la Sinjoro tion, kion mi ankaŭ transdonis al vi, ke la Sinjoro Jesuo en la nokto, en kiu li estis perfidita, prenis panon; kaj doninte dankon, li dispecigis ĝin, kaj diris: “Ĉi tio estas mia korpo, kiu estas por vi; ĉi tion faru por memorigo pri mi”. Tiel same ankaŭ la kalikon post la vespermanĝo dirante: “Ĉi tiu kaliko estas por la nova interligo en mia sango; ĉi tion faru ĉiufoje, kiam vi trinkos, por memorigo pri mi” (1 kor 11, 23-25). Kaj tion ĉiam ripetis la Eklezio (kp. Justeno, en antaŭaj ĉapitroj). KOMPARO INTER LA PASKO DE LA M. T. KAJ LA VESPERMANĝO DE JESUO M. T. N. T. ESTINTECO - liberiĝo el la egipta sklaveco - liberiĝo el la peka sklaveco - ofero de la ŝafido - sinofero de Jesuo nova ŝafido - malnova interligo kun Dio - nova interligo kun Dio en Jesuo ESTANTECO - memorigilo pri diaj donacoj - memorigilo pri Jesuaj donacoj - danko (benoj) - danko (benoj) - kunvoko de la hebrea popolo - kunvoko de kristana komunumo (Eklezio) - komuneco kun Dio (renovigo - komuneco kun Dio (vivo en la de la interligo) Spirito) ESTONTECO - feliĉa vivo en la promesita tero - “Kiu manĝas mian karnon kaj trinkas mian sangon havas eternan vivon” 2. La meso igas ĉeestanta kaj anoncas la oferon unikan kaj eternan de Jesuo. “Ĉar ĉiufoje, kiam vi manĝos ĉi tiun panon kaj trinkos la kalikon, vi proklamos la morton de la Sinjoro, ĝis li venos” (1 kor 11, 26). ĝi estas la unika23 kaj eterna ofero de Jesuo ritigita (metita en riton), tio estas ĉeestigita hodiaŭ, aktualigita en la signo-sakramento.
a) danki Dion (eŭkaristio) pro ties eterna amo al la homaro, rivelita super ĉio pere de la agoj kaj la vortoj de Jesuo; b) aliĝi al la ofero de Jesuo, nome igi sia la oferan sintenon de Jesuo, lin imitante en ĉiu momento de sia vivo (akcepto de la alianco ofertata de Dio Patro). “Ĉŭ ne estas la kaliko de beno, kiun ni benas, partopreno en la sango de Kristo? Ĉŭ ne estas la pano, kiun ni dispecigas, partopreno en la korpo de Kristo? Pro tio, ke ni, kiuj estas multaj, estas unu pano, unu korpo; ĉar ni ĉiuj prenas parton de la unika pano” (1 kor 10, 16-17). Estas bezonataj do por partopreni en ĝi: - la kredo je Jesuo resurektinta - la pento pri ĉiu peko (rompo de la interligo). La Meso estas celebrata por “la pardono de la pekoj” - engaĝiĝo al nova vivo obeeme al la Patro en la Spirito de Jesuo. En eŭkaristio estiĝas la akcepto, fare de kristano, de la propono de Dio vivi laŭ ties volo, montrata en la signo-rito de la vespermanĝo. Neniiganto de la signovaloro, pensas pri Eklezio tute spirita. Jesuo tamen postulas adheron ne nure intelektan al lia mesaĝo, sed la kon-kretan akceptadon de lia persono kiel vivpanon. Tio esprimiĝas per la ago nutriĝi (Jo 6, 23-56)24. ĝuste pro tio la partopreno en la dimanĉa eŭkaristio (la tiel dirita “festa precepto”), kvankam pozitive altrudita en Okcidento de la eklezia aŭtoritato25 (Konc. Laterana IV de la 1215), ne fontas el la eklezia precepto, sed estas postulo de interligo de Dio kun kristano farita en la sango de Kristo. La precepton oni konceptis kiel helpon al la kredo, ĉar la kristana sperto konstatis, ke la kredo lante etiĝas se ne subtenata. La komuna partopreno en la eŭkaristio okazigas efikan ilon. La eŭkaristio mem “starigas” la Eklezion!
La tuta Tradicio, konfirmata ankaŭ de Ekumenaj Koncilioj, tion ĉiam kredis (vidu Justenon), kiam ĝi aplikis al la mesaj pano kaj vino la vortojn diritajn de Jesuo dum la lasta vespermanĝo: “Prenu kaj manĝu... tio estas mia korpo. Prenu kaj trinku... tio estas mia sango”. La celo pro kiu oni konsekras la panon kaj la vinon en la eŭkaristia manĝo estas ĝuste por realigi la vespermanĝon de la “Sinjoro”. Ne sencas tiam ĉeesti meson sen komuniiĝi je diaj misteroj. Jesuo fakte diras: “Prenu kaj manĝu ĉiuj... prenu kaj trinku ĉiuj...”. Baptito, komuniiĝante, montras sian volon obei al Dio vivante samkiel Jesuo. Sed fine pri kia ĉeesto temas? La Trenta Koncilio difinis, ke temas pri ĉeesto “vera, reala, substanca”, sed “sakramenta”, tio estas en la signo de la pano/vino. Tio fakte en Okcidento nomiĝas transsustancigo (hodiaŭ tamen oni proponas ankaŭ aliajn vortojn kiel “transceligo”, “transsignifo”,...). Tio signifas, ke en la pano kaj en la vino - ĉeestas unu realo sensebla kiu neniel modifiĝas (akcidencoj) - unu realo nesensebla kiu estas Jesuo, “kapabla submeti al si ĉiujn aĵojn” (Fil 3, 21) kaj kiu percepteblas nur per la kredaj okuloj, tio estas kredante je la vortoj de Jesuo tion anoncanta helpe de la ministro, pere de la eŭkaristiaj vortoj (kanono aŭ anaforo). La kielo restas mistera. La Oriento atribuas la ĉeeston de Jesuo en la pano kaj en la vino al la Sankta Spirito kiu estas alvokata per specifa preĝo (epiklezo).
- Dio ĉeestas ĉie - Dio estas Triunuo, tio estas Patro, Filo kaj Sankta Spirito - La filo estas la Vorto (verbum) de Dio enkarniĝinta (Dio kaj homo). * Tial en la pano/vino (samkiel en ĉiu alia aĵo) ĉeestas Jesuo Kristo, Vorto enkarniĝinta, Dio kaj homo. * La Trenta Koncilio dekretis ke la ĉeesto de Jesuo en la eŭkaristio estas sakramenta ĉeesto, tio estas kiel signo. * Tiam la diferenco inter pano/vino konsekrita kaj pano/vino ordinara kuŝas en la fakto, ke la pano/vino konsekrita ŝanĝiĝis je signifo: per la vortoj de la ministro ĝi fariĝas signo de la reala ĉeesto de Jesuo, por ke kristano povu doni signon pri sia kredo. * Tiu vidpunkto por interpreti la realan ĉeeston de Jesuo nomiĝas transsignifo (la pano/vino ŝanĝiĝas je signifo) aŭ translceligo (la pano/vino ŝanĝas celon: ĝi ne plu destiniĝas al fizika nutrado - kvankam fakte ĝi ankoraŭ nutras fizike -, sed servas al la esprimado de la volo vivi kiel Jesuo instruis)26. 5. La meso estas signo de komuneco inter la kristanoj (1 kor 10, 17). Fakte pere de la komuniiĝo al la korpo kaj al la sango de Kristo, la Sankta Spirito kunigas la kredantojn al Jesuo, en Li formas unu solan korpon (Eklezion) kaj pere de Li ilin kunigas al Dio Patro. 6. La meso estas anticipo de la eterna vivo, de la definitiva renkontiĝo kun Jesuo (parusia=lasta Kristreveno): “Ni anoncas vian morton, Sinjoro; ni konfesas vian resurekton, ĝis Vi revenos en gloro” (kp. ankaŭ 1 kor 11, 26).
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1° KALIKO lavo dekstra mano
