BİRİNCİ bulgaristan geziSİ SÖyleşİleri (İnanç Önderleri)

Peki siz dediniz ki dedeniz de babalık yapmış mı?

Peki babanız babalık yapmış mı?

Yaz/kış devam eder mi hizmetleriniz, cemleriniz?

Ama daha çok kış?

Peki kış aylarında sürüyor dediniz. Nevruz var mı sizde?

Ne zaman?

Biliriz tabi. Tutarlar. Muharremi tutan 11 gün.

İcap ederse 11 gün tutarım, 100 gün de tutarım.

Mesela hastalanırsam ben kendimiz.

Ondan sonra icap eder ilaç içerim ondan sonra tutamam.

En fazla 11 gün.

On ikinci gün yarım gün tutulur.

6 Nisanda.

Her sene değil.

Bilmiyorum.

Onu takvimlerden takip edeceğiz.

Geçmiş sosyalist zamanında dilimiz, dinimiz her şey yasaklandı bize. Hatta biz korkardık Türkçe konuşmaya yasakladılar da bu yollarımız da o zaman camilere gitmek bizim camimizden aşağı inerseniz orada on iki imamların resimleri vardı, yapılmış sözleri vardı onları boyadılar o zamanlar. Üstlerini boyadılar görülmesin kim diye. İşte bunlar bizi hakikaten geride bıraktı. Demokrasi geldikten sonra da bir açıklık ilerledi, biraz daha hürriyet ilerledi. Artık bizim dinimize karışan yok ama bu geri kalma insanlarda öyle derece çıkmış ki onların arasına girip de faaliyet gösterecek imkanlar az bulunur. Cemlere gelmiyor, başka yerlere gelmiyor bayram namazına geliyor. Bayram namazında sözde konuşan oluyor. Bizim yaptığımız böyle şeyleri birliğe davet ediyorum, herkesin beraber gelmesi lazım, herkes bu dini bilmesi lazım, bu yolda gitmesi lazım gibi işler. Ümit ediyoruz ki bunlar ilerde düzelir.

İnşallah düzelir.

Genç bir kardeşimiz var size teşekkür ediyoruz baba.

Ben biraz mizahi yanım ağır basıyor.

Karpuz kabuğu.

Ona benzer akşam buradan radyodan yine beni de konuşmuşlar beni de selamlamışlar orada dostlarım. Çalışıyoruz kardeşimle biz biraz mühittiniz edebiyat yaratmış çevremiz yok.

Atalarımız demiş, ne güzeldi bu düzen gelmese onu bozan diye. İyi bozanlarda geliyor.

Fablların. Bunlarla da şimdilik çalışıyorum. Meydan olduğu zamanda, efkarlandığımız zamanda, yaşatabildiğim zamanda uğraşıyoruz. Eğer Tanrı müsaade edip de bir kitapcağız çıkarabilirsek belki de olur. 26-27 dolayında şiirim olacak. Bu hususta da alkışlayanlar burada çıkan dergiler tarafından böyle hürmet görüyorum. Hakikaten destekte buluyorum bir yere kadar. Desteğim de yalnız ruhi destek. Onlarda bir yere kadar beni işte onlar yaşatıyor. Aksi takdirde hepten diri ölmüş halde gezinmemiz lazım.

Evet şimdi burada hiç olmazsa geçen yıllarda Demir Baba’da gösteriler oldu oraya davet ettiler bizi. Ben de baka kendisi olmadığı yerde Bedri Öz faaliyet kolektif yöneticisi gibi oraya gittik. Oradan da yankılar çok güzeldi. Sonradan rahmetli oldu şair yazdı, Yablanova kolektifini, Yablanova türkülerini dinleyin ve onlara yardımda bulunun çünkü onlarda bir şeyler var diye. Mayıs ayında Eski Cuma’da yine bir gösteriler olacak. Tam tarihi yazmıyor oraya hazırlık yapmaya başladık. Ama aşağı yukarı bir 7-8 yıl onlar benim bütün arzum işte folklorumuzu unutmayalım. Folkloru olmayan bir millet, folklorunu yitirmiş bir millet artık milletten sayılmaz benim için. İşte bunun içinde folklorumuz ve hatta semah gösterileri yapalım görsünler ki Aleviler ne boynuzlu, ne uzun dişli ama bunlar biraz bizim hakikaten de son iki kitapta da bu işlere değiniyor Mehmet Beytullah. Alevilerin niçin camileri yokmuş, niçin işlerini böyle gizli yaparlarmış diye herkes tarafından horlanan kişiler olmuşlar senelerce, yıllarca. Bir defa Sünniler biz burada vatanımız Bulgaristan olduğu kadar dikkat çevirmiyorlar bize. Sonra bir uyanıklık tarafından Aleviler methetmek gibi olmasın kendimizi ama hakikaten uyanık diğer Sünnilere bakarak onların çocukları okula başlayana kadar bizim kadınlarımız başladı yüksek okullara gitmeye.

İşte bunları çalışıyoruz hatta nefesleri, türküleri şimdi aşağı yukarı 500 dolayında türkü ve 200 dolayında hiç olmazsa nefes derleyebildik. Küçüklerden de o köyden istiyoruz, yalnız bu köyden değil de onlarda başka şeyler oluyor. Onları toplayalım bir yere diye. Bunları çalışıyoruz biz kendi vakfımız adında bastırmak, kitaplaştırmak şeklinde nesillere bırakalım. Ve onları hatta sizin yardımınızla orada da bir mukayese edelim oradan. Bazılarının sözleri aynısı ama sözü başka. Bu ses nereden gelmiş burada mı koymuşlar, insanlar arasında mı yaratılmış. Mesela öyle bir şarkı var türkü gibi geçiyor halk türküsü gibi geçiyor orada. “Yedi iklim dört köşede ben dedem Ali’yi gördüm” diye. Biz de o nefes gibi söylenir makamı hepten başkadır. İşte bunları eğer bir derli toplu bir kitap haline getirip sonra bu sesleri de istiyoruz. Geliştiler, zenginlediler. Onlarda yalnız para peşinde koşuyorlar böyle kültürel meyilleri yok. Böyle şeylere sevgi yok, kültür bana ne getirir diyor, para ticareti yitirir böyle şeyleri.

Bu altıncı yılı.

Kendim tarımla uğraşmıyorum. Toprağımızda işlenmiyor biz de toprak da yok.

Yok kendimize kadar çıkaramıyoruz.

Onları makineyle çalıştırmak lazım.

Toprak verdiler.

Para karşılığında değil sözde herkes toprağını aldı ama.

23 dekar kadar.

İşleyemiyoruz. Babamdan kalma, dört kardeşe aşağı yukarı 7 dekar düşüyor.

Bulgar hükümeti burada toprak dağıtma komisyonu kurdular onlar yaptılar bu işi ama normal olmadı.

Ben çalışıyorum, öğretmenim.

Yok başka bir şeyle ilgilenemiyorum fazla.

8. sınıfa kadar bizde.

Kotel’e gidiyor çocuklar.

Orada kalıyorlar.

11-12. sınıfa kadar okuyorlar.

Var. Şumnu’da okuyorlar. Şumnu bize daha yakın.

Evet.

Hüseyin abim daha iyi bilir. Okul oldukça ekseriyetle çocuklar. Şimdi okumaya başlayan fazla oldu da kimisi okuyor, kimisi bitiriyor, kimisi devam ediyor ben pek farkında olmuyorum.

Ben belediye işçisiyim.

Burada 80’in 35’i Türkiye’de bulunuyor, kalanı buralarda.

Elbette.

Büyük şehirde orada ne de olsa zahutlar, fabrikalar çalışıyorlar. Kuluçluk’ta çalışırlar.

İnşaatta çalışırlar. Fakat çoğu bu ilçeye göç ancak şimdiden sonra büyük bir sorun oldu. Yani milletimiz ekonomi problemi. Aksi takdirde bütün köyümüzün ben öyle hesap ediyorum ki Bulgaristan’ın neresine gittiksek köyümüzden insan bulunacak. Ama tüm devletleri gezinmiş olsak insan bulunacak. Çünkü Alman’da da var başka Hollanda’sında da var, Türkiye’de de var. Gidiyorlar bir ay diye orada kalıp çalışıyorlar. Böyle işte herkes bir ekmek çıkarma savaşında.

Şu kitabımın demek ki değerini açıklayayım bir kısım neden bahsediyorum.

Şimdi fakir bir ailede doğdum. 23 yaşına girdim halde Hakk işlerinden başladım bir takım malumatlar sırlar aldım. Oradan bu sırların demek ki icabını anlayabilmemiz için bir takım yardımlar yapmaya başladık. Bu yardımlar netice vermeye başladı, düzelmeler oldu, memnun kalanlar oldu. Hatta şu Varnalı kadın hasta halinde geldi benim yanıma. Bütün el ayaktan, hayattan ümidi kesmiş. Geldi benim yanıma geldikten sonra ağlıyor, sızlıyor hatta hayattan ümidi kestim diyor. Benim hanımıma demiş ki kendime silah aldım yok edeyim diye. Yok dedik sen düzeleceksin. İşte bizim ordan dedi ki bizim bir yardımımız oldu ona. Ben dedim ona gel benim yanıma. Üç defa bana gel filan gün filan gül kadın düzeldi. Düzeldikten sonra kitabı üstlendi, Bulgarca’sını yazdırmaya karar verdi. Şimdi masrafları kendine ait. İşte bu gibi hayatımı anlattım sonra burada mucizeler var. Hakikaten var demek ki göze çarpacak sade yok bizde arayıp da gelip de şu nedir nasıldır ve de sen kimsin diyen yoktur.

59 yaşındayım.

9 yıldır babayım.

Ben el almaya Hacı Bektaş’a da gittim. Orada bizim kökten sülaleden bir dede vardı, Hamza Molla Dede. Dede Muratlı’da mezarı. Ondan el aldım. Burada bizim köyden de Otman Baba’da bir Zeynel Baba vardı o şimdi bırakmış ondan da el aldım. Ondan sonra da zaten dedeler, babalar başladı. Şimdi el almayınca hak verilmeyince.

Koç kurban kestik.

Evet.

Evet.

Belge vermediler. Ama Hacı Bektaş’tan bir belge verdiler.

Burada şimdi bizde dedeliğin babalığın kökü biziz.

Tabi atadan geliyor.

Tabi.

Tabi.

Geçti tabi. Amcama geçti onların hepsi Türkiye’de kaldı amcamın çocukları.

Ondan sonra bu komünist rejim geldi biraz kösteklendi dedelik, babalık. Ondan sonra birden hızlandı. Amcamın çocuğunu tayin ettik dedeyi burada kökten olduğunu köylü seçer dedeyi onun çocuğunu seçtiler. Fakat ikisi de kalktı Türkiye’ye gitti.

Ondan sonra beni ayırdılar dedeyi köyde, ondan sonra bende Hacı Bektaş’a Türkiye’ye el almaya amcamlara gittim. Ondan sonra üç köyün babası ben oldum.

Cemler yapıyoruz. Şimdi kırklar yapıyoruz.

Benim talibim olmuş oluyor.

Evet, beni biliyorlar.

Biz şimdi cemlere bayağı insan katılıyordu. Fakat biz şimdi köy büyük olduğu için beş altı yerde cem yapıyoruz.

Evlerde yapıyoruz.

Fark etmiyor. Mesela ne zaman bazen işe gidiyorlar. Onun da farkına varmak lazım, mesela Cuma günü işten gelirler. Cumartesi günü olabilir.

Onlar istiyorlar, cem yapacağız. Ondan sonra da ben de izin veririm onlara falan yerde yapacağız. Ben de izin veririm toplanıp orada cemi yürütüyoruz.

Herkes girer. Mesela ele yapışma deriz biz, şimdi bilmiyorum siz de var mı. Ondan sonra ele yapışmışsa gelebilir, ele yapışmadıysa giremez.

Gelecek benim yanıma rehberle beraber, ben ona sual soracağım, kitaptan sualleri var, sormak için. Ondan sonra benim yanıma talip olacak. Ben dua yapacağım ona bana talip olacak bana.

Evet yine girenler için. Mesela şimdi ikrardır. Mesela biz şimdi kafadar şey ederiz. Musahip oraya giremez. Kafadar olarak girsen dünya da giremez.

Onları söylememiz günah.

Giremezler.

Bekar mesela karısı ölmüş gelir, ceme gelir ya bir geliyor, ya iki geliyor yada hiç gelmiyor.

Var. Emiş Ali rehberim benim. Alegoğlu Yusuf oda zakir.

9 yıldır, benimle başladı.

Onun kardeşi var Ali. O da mumcu. Ondan sonra gözcü var. Onlar on iki tane olması gerekli ama bende şimdi 6 tane yeterli.

Altı tanesi mutlaka her cemde olur mu?

Tabi, her cemde oluyor.

Kurban kesmeden olmuyor.

Dua ediyorum. Fakat şimdi diyelim ki Veletler’de (buraya yakın köy) orası uzak onun orası kurbancı o biliyor duaları.

Ben son akşam gitti mi orayı musahiplik yapmaya gittim mi ne zaman yiyecek olsa ayrı duasını yapıyorum. Kurban duasını yaparım ondan sonra yemekçi insanlara yemek dağıtır.

Yemekçi akşam yemeği cemden sonra mı dağıtır?

Aşağı yukarı saat 10-11’e doğru yemekleri dağıtırlar.

Yok. Öyle bütün talipleri sorguya çekmeyiz.

Var.

Biz de talipler tarikten geçenler sadece musahip olanlar.

Bir defa.

Vardır, rehber vardır.

Ayva ağacından yapılır, bu garipçağdan yapılıyor. Garipçağ, yaban söğüdüdür.

71 yaşındayım.

25’den fazla.

Soyumuzda yok.

Bizim bir ikrara girmemiz tarihledir.

25’den ileri.

Evlilikten sonra.

Hemen 35-40 bile yoktu.

23-24 yaşında evlendim.

Biz de öyle değil.

Baba huzuruna hatırlamam biraz zor.

Girmedim. Şimdi evlenirken ikrar verirler bazı yerler. Biz de öyle değil.

Burada olan ne zaman bir çalım vakti gelirse ikrara gelir.

Kendimiz karar veririz.

Eşimle beraber baktık burada bizden daha ileri de muhabbetler yapılırdı. Muhabbetler var, Hüseyin Dede vardı, Kerim dede eski dedeler vardı. Bizde de hep gene bu Alevi yolunun insanlarından olduğumuzdan herhalde ki hep merak vardı.

Karar aldık.

Eşimizle beraber. Ondan sonra kalkıyoruz bura da biz talip turab rehber tutmamız lazım. Biz de yol gösterici bir insan var.

Cemde aşağı yukarı. Ona başvurduk o kabul ederse ondan sonra babaya söylüyor.

Seçme zamanı işte.

Kolay değil de gene güzel bir olay.

Kurban kesilir bizde 2 tane kurban keseriz. Biz şimdi kol şeyimiz Babai koluyuz, Babai kolunda kurban 2 kere kesilir.

Koç kestik. 2 koç kesersiniz işte bu akşam ikrara girersin.

Soru soracak sen de ne dersen onun dediğine tabisin.

Baş okutmak rehberimiz olduğu yerde o getirir dışarıdan kapıdan.

O alır onun duasıyla mürşidin yanına kadar gelir. Mürşidin yanına vardığın zaman işte elinden tuttuğu halde teslim verir. Mürşidin başına oturursun sende eğilirsin mürşidin duası var ondan sonra duayı eder.

Sorar. Nasıl diye sorar. Ondan sonra işte eğildiğin zaman da başında tacını okur. İşte canlarda kabul eder.

Gene 40-50 kişi vardı.

Farklılık kurban pek olmadı. Yalnız insanlar biraz azaldı, merak o kadar kalmadı.

Burada tek. İnsanlar göçmen olunca biraz azaldık, köyde çok az kaldı. Merak da yok zaten.

Yok biz de 7 hizmet var.

Kapıcı, gözcü, pervaneci, aşcısı, kurbancısı, süpürgecisi, demcisi.

Bunlar ayrı kendileri okumazlar, dede okur.

Dede okur hizmetlerine.

Vardır, var çünkü süpürgeci kadındır. Su koyucusu olur.

Yok.

Öyle bir şey yok.

Bir ayrı zaman yok. En çok Cumartesi yapılır.

Şimdi ben isteyemem babalığa oturmaya kimse isteyemez.

Burada biz toplantı veya muhabbetin canları vardır. Bunların hepsi kalkıyor cemlerin içinde olan insanlar bunlar karar görüyorlar. Diyelim bu akşam bizim muhabbetimiz var iyi ama bu muhabbettin içinden seçiliyorum bir can yada şu adamı karar verelim. Ondan sonra bu onu kim karar görürse buradan kalkıp ondan sonra kalkıp buna hep.