Tİcaret müŞAVİRLİĞİ İspanya genel ekonomik durum
|
|  Yüklə 0.94 Mb.
|
|
Kaynak: Banco de Espana-İspanya Merkez Bankası 5.2. Dış Ticaret 5.2.1. Genel Durum İthalatın büyüme oranı, nihai tüketicinin talebi ve güçlü Euro ile beslenerek ihracatın artış oranını geride bırakmıştır. İspanya’nın ihracatı, Euro’nun 2000-2008 yılları arasında reel anlamda gelişmiş ülkelere göre özellikle dolar ve yen karşısında değer kazanmasından etkilenmiş ve İspanyol ihracatının dünya piyasalarındaki ve Euro bölgesindeki payı, 2008 yılında Asya ekonomileri ile merkezi ve doğu Avrupa ülkelerinin rekabeti karşısında gerilemiştir. 2008 yılının ilk yarısında ise İspanya’nın ihracat artış hızında bir yavaşlama eğiliminin gözlenmiş ise de, yıl sonunda ihracat artış hızı ithalattan daha fazla olmuştur. 5.2.2. Dış Ticaret Mevzuatı AB üyesi bir ülke olarak İspanya, diğer üye ülkeler gibi Ortak Ticaret Politikasının en önemli aracını teşkil eden Ortak Gümrük Tarifesini (OGT) uygulamaktadır. OGT, halen 2658/87 sayılı Konsey Yönetmeliği çerçevesinde uygulanmakta, tarifeleri gösterir liste4 her yıl yenilenmektedir. İspanya üç ayrı gümrük mevzuatı uygulamaktadır. Bunlar ana kara ve bazı adalarda uygulanan AB mevzuatı, AB mevzuatına geçiş sürecinde bulunan ve daha önce gümrüksüz bir bölge olan Kanarya Adaları uyum mevzuatı, ve birer gümrük serbest bölgesi olarak değerlendirilen Ceuta ve Melilla adaları için uygulanan mevzuatdır. Aşağıda belirtilen ürünlerin İspanya’ya ithalatı yasaktır.
Yukarıdaki ürünlerden ABD menşeli et ve hormonlar dışında kalan ürünlerin ihracatı da yasaklanmıştır. 5.2.3. İthalatta Alınan Vergiler AB üyesi ülkeler haricindeki ülkelerden yapılan ithalatta OGT uyarınca gümrük vergisi tahsil edilmektedir. Ayrıca, ithalat esnasında ithalatçıdan katma değer vergisi (IVA) de tahsil edilmektedir. İspanya genelinde, üç ayrı vergi oranı uygulanmaktadır. Genel IVA oranı % 16, düşürülmüş oran % 7 ve kısıtlı sayıda üründe uygulanmakta olan en düşük oran ise % 4’tür. Bazı işlemler IVA’dan muaf tutulmuştur. Kanarya adaları, Ceuta ve Mellila’da IVA uygulanmamaktadır. Kanarya adalarında %5’lik bir dolaylı vergi uygulanırken, Ceuta ve Mellila’da da üretim, hizmetler ve ithalat üzerinde benzeri bir oran uygulanmaktadır. 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın kabulü ve 1 Ocak 1996 tarihinde Türkiye ile AB arasında Gümrük Birliği’nin yürürlüğe konulmasıyla, ülkemiz ve İspanya arasında gümrük vergileri sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünlerinde sıfırlanmıştır.
KDV Kanarya Adaları, Ceuta ve Melilla’da uygulanmamaktadır. Kanarya Adalarında % 4.5 oranında Genel Dolaylı Kanarya Vergisi uygulanmaktadır. 5.2.4. Tarife Dışı Engeller Bazı ürünler menşeine bakılmaksızın AB’nin düzenlemeleri çerçevesinde özel mevzuata tabi tutulmaktadır. Gümrük Birliği anlaşmasına konu ürünler için ülkemizden İspanya’ya yapılan sevkiyatlarda temel olarak ihracatçının sadece ticari fatura ve konşimentoyu gümrüğe sunması yeterli olmaktadır. Eczacılık ürünleri, bozulabilen gıdalar, canlı hayvanlar ve bazı tıbbi ürünlerin ithalinde farklı belgelerin de sunulması gerekmektedir. Bu bağlamda belgelendirme talep edilen temel ürün grupları hakkında genel bilgiler aşağıda yer almaktadır: - Canlı bitki, bitki ürünleri ve tohumların ithalinde AB tarafından verilen Sağlık Belgesi aranmaktadır. Ayrıca, hayvan, deniz memelileri, balıklar ve diğer canlıların ithalinde de sağlık denetimlerinin yaptırılması şartı aranmaktadır. - Gıda maddeleri: Sağlık Genel Müdürlüğü gıda maddelerinin hazırlanışı, içeriği ve depolanışı bakımından insan tüketimine yönelik standartlar oluşturmuştur. Bu ürünlerin etiketlerinin AB etiketleme düzenlemelerine uyumlu olması ve İspanyolca olması gerekmektedir. Ayrıca, gıda ve hayvan yemlerinin içeriğinde genleri modifiye edilmiş organizmaların (GMO) kullanılması halinde, AB’nin 18/4/2004 tarihinde yürürlüğe giren yönetmeliğine göre, bu ürünlerin etiketlerinde bu bilginin yer alması ayrıca, GMO’ların ürün zincirinde takip edilebilmesi açısından da bu ürünlerin ilişkin bilginin ilgili dosyada en az 5 yıl tutulması gerekmektedir. Süt ürünleri, çikolata, margarin ve sabunlar için daha detaylı etiketleme kuralları getirilmiştir. Şarap ve diğer alkolik içecekler için getirilen standartların da karşılanması gerekmektedir. - Tekstil: Etiketlerin İspanyolca olması hususu geçerli olup konuya ilişkin Mevzuat 5/6/1987 tarihli 928/1987 sayılıdır. Sadece İspanya da tescili yapılmış markaların etiketlerde kullanılmasına izin verilmektedir. - İlaçlar, Eczacılık Ürünleri ve Kozmetikler: Bu ürünlerin ülkeye girmeden önce, Sağlık Genel Müdürlüğü’nün teknik denetiminden geçmesi ve tescil edilmesi gerekmektedir. İspanyol gümrükleri ürünlerin ithali sırasında Eczacılık Sertifikası (Pharmaceutical Certificates) aramaktadır. Ayrıca, gıda ürünlerindekine benzer şekilde, içeriğindeki kimyasal bileşenlerin detaylı olarak yazılmasını da içeren işaretleme ve etiketleme yükümlülüklerine tabidir. - Gübreler ve mantarlar: İthal gübrelerin Tarım Bakanlığında kayıt altına alınması gerekmektedir. İnceleme ve analizler ürünün gümrükten çekilmesinden evvel gerçekleşmektedir. Tarım Bakanlığı’nın ilgili ürüne ilişkin tüm yazılı reklam ve tanıtım materyallerini onaylaması, etiketlerin İspanyolca olması ve detaylı uyarılar içermesi gerekmektedir. - Silahlar: İspanyol Savunma Bakanlığı’nın bütün silahları kontrol etmesi ve belgelendirilmesi gerekmektedir. - Metaller: İspanyol Garanti Bürosu değerlendirme hizmeti sağlamakta ve ithal edilmiş tüm değerli metallere değerlendirme damgası koymaktadır. - Motorlu Taşıtlar: Bütün araçların motorda ve şaside yer alan seri numaraları denetlenmektedir. Bunlardan birinin eksik olması halinde İspanyol gümrüğü özel bir vergi karşılığında bu numarayı vermektedir. Taşıtlar için homologasyon belgesi temin edilmesi de bir zorunluluktur. - İç ve Dış Lastikler: Bütün iç ve dış lastiklerin seri numarası olması gerekmektedir. - Tarım ürünleri: Etiketlendirme şartları AB etiketlendirme sistemine birebir uyumlu olmakla birlikte etiketlerin İspanyolca olması zorunluluğu vardır. - İspanya kullanılmış makina ve malların ülkeye sokulmasına müsade etmektedir. Ancak, bu ürünlerin de yeni ithal mallarına uygulanan standartlara tabi tutulması gerekmektedir. 5.2.5. Anti-Damping Uygulamaları AB üyesi ülkelerde, dampinge karşı önlemler AB Komisyonu tarafından alınmakta, ülkelerin dampinge karşı uygulama yapan bireysel otoriteleri bulunmamaktadır. Dolayısıyla, herhangi bir ürüne karşı AB tarafından menşe ülkeye karşı konulmuş bir dampinge karşı vergi mevcut ise, bahse konu ürünün AB’ye ilk giriş yerinin İspanya olması halinde, dampinge karşı vergi İspanya gümrüğünde tahsil edilmektedir. Bunun dışında bireysel dampinge karşı bir uygulama yapılmamaktadır. 5.2.6. Çok Taraflı Ticaret Anlaşmaları ve Preferanslar İspanya, AB üyesi olarak, AB’nin üye olduğu tüm uluslararası anlaşmalara taraftır. 5.3. Dış Ticaret İstatistikleri (Ülkenin istatistiklerine göre) 5 Ayrıntılı istatistikler Raporun eklerinde sunulmaktadır.
AB üyeliğini takiben İspanya’nın dış ticareti önemli oranda artmıştır. İhracatı da uluslararası ortalamanın üstünde artış göstererek, İspanya’yı ticaret olarak dünyada önemli bir noktaya taşımıştır. 2006 yılında DTÖ verilerine göre İspanya dünya ihracatının % 1,7’sini gerçekleştirerek 17. ve dünya ithalatının da %2,5’ini gerçekleştirerek dünyanın en büyük 12. ithalatçısı olmuştur. 2007 yılında toplam ihracatının % 71’ini, ithalatının ise % 75’ini mamül mallar oluşturmaktadır. Enerji açısından tamamen dışa bağımlı olan İspanya’nın ithalatında petrol ve doğal gazın oranı % 15 civarındadır. 2008 yılında da, geçmiş yıllarda ki dış ticaret yapısında bir değişiklik olmamıştır. İspanya 2008 yılında gerçekleştirdiği ithalat ile dünyada 11. sırada, ihracata göre 17. sırada olduğu DTÖ verilerine göre kaydedilmektedir. İspanya’nın dış ticaret hacmi 2000-2008 yılları arasında % 60.4 oranında artış göstermiş ve 2008 yılında da 470.3 milyar Avro’ya çıkmıştır. 2000-2008 döneminde ihracatın % 51,6 oranında arttığı, ithalatın ise %66,8 oranında artış gösterdiği görülmektedir. Aşağıdaki tablo incelendiğinde İspanya’nın dış ticaret açığının 2003 yılından itibaren önemli oranda artmaya başladığı dikkat çekmektedir. 2003-2008 döneminde dış ticaret açığının %109 oranında artarak 94 milyar Avro olduğu görülmektedir. GSMH’nın % 9’unu varan dış ticaret açığı ile İspanya ABD’den sonra dış açık konusunda dünyada ikinci sırada gelmektedir. Tablo 23- Genel Dış Ticaret Değerleri (2000-2009/bin Avro)
Kaynak: ICEX-İspanya İhracatı Geliştirme Kuruluşu 2000-2008 arasında ihracat artışı %52 olurken ithalatın %67 oranında artış kaydetmesi dış ticaret açığının temel sebebi olarak ortaya çıkmaktadır. İspanyol hükümetinin ileriye dönük tüm planlarında ihracatı ve ülkenin rekabet gücünü artırmaya yönelik tedbirler başta gelmektedir. Ancak 2008 yılında ülkedeki ekonomik krizin de etkisiyle ihracat artış hızının da düşmeye başladığı görülmektedir.
2008 yılında İspanya’nın en büyük dış ticaret ortağı toplam ihracatının %70,1’i ve toplam ithalatının %59,1’i ile AB ülkeleri olmuştur. Anılan dönemde, AB ülkelerine yapılan ihracatın 2007 yılının aynı dönemine oranla %5,5 oranında artarak 127.146 milyon Avro olduğu, AB ülkelerinden yapılan ithalatın da %8,5 oranında artarak 165.730 milyon Avroro olduğu görülmektedir. AB ülkeleri içinde de ihracatın %55,9’u ve ithalatın %49,3’ü Eurozone bölgesinde yer alan AB üyesi ülkelerle gerçekleşmiştir. Ülkeler bazında incelendiğinde ise İspanya’nın 2008 yılındaki en önemli ticaret ortaklarının ticaret hacimleri dikkate alınarak Fransa (%14,7), Almanya (%13,4), İtalya (%9,3), İngiltere (%5,8), Portekiz (%5,4), Çin (%4,5), ABD (%3,8) ve Hollanda (%3,6) olduğu görülmektedir. Ülkemiz İspanya’nın önemli ticaret ortakları sıralamasında %1,55’lik ticaret hacmi ile 13. sırada yer almaktadır. İspanya yatırım ve ticaret açısından yeni pazarlara açılım konusunda yapılan planlama çerçevesinde 11 ülke belirleyerek bu ülkeler için detaylı açılım ve destek programları hazırlamıştır. Bu ülkeler; Cezayir, Brezilya, G.Kore, Çin, ABD, Hindistan, Japonya, Fas, Meksika, Rusya ve Türkiye’dir. G. Kore ve Türkiye için hazırlanan planın detayları II. Bölüm’de (Türkiye ile Ekonomik ve Ticari İlişkilerin Gelişimi) yer almaktadır. 2009 yılında dış ticaretin ülkelere göre dağılımını gösteren tablolar aşağıda sunulmaktadır. Tablo 24 - İspanya-İhracat İlk 20 Ülke (2009)
Kaynak: Ticaret Odası Tablo 25 - İspanya-İthalat İlk 20 Ülke (2009)
|