İk. İd. Bil. Fak. GİRİŞ Bir alanın yönetim
|
|  Yüklə 0.5 Mb.
|
Yerel Siyasi Erkin Biçimlenmesiİlk GLC seçimi 9 Nisan 1964 yılında yapılmıştır. İlk mecliste 64 İşci, 36 Muhafazakar meclis üyesi yer alırken İşçi Partisi Grup lideri ilk Meclis Yöneticisi(Leader of the Council) oldu. Muhafazakar Parti beklentileri gerçekleşmemiştir. Bir sonraki seçim 1967 yılında yapılmış, popularitesini yitirmiş İşçi Partisi hükümeti sayesinde Muhafazakarlar 82 sandalye ile bir zafer kazanırken, İşçi Partisi 18 sandalye elde etmiştir. Muhafazarların kontrolü 1970’lerde gerilemiş, 1972 yılında seçim sisteminde tek üyeli constituencies yapılanma sağlanmıştır. 1973 yılındaki seçimde seçim dönemi 4 yıla çıkarılmıştır. İşçi partisi sosyalist paltformun gücü ile 57 sandalye kazanırken, Muhafazakarlar 33 ve Liberaller 2 sandalye kazanmıştır. GLC’nin İşçi Partisi idaresindeki umutlarını 1974 petrol krizi olumsuz etkilemiştir. Enflasyon nedeniyle The GLC 1977 seçimlerine £1.6 milyar borçla girmiştir. Mayıs 1977 yılında Muhafazakarlar yeniden kontrolü 64 sandalye ile ele geçirirken, İşçi Partisi sadece 28 sandalyede kalmıştır. Tatcherite liderliğinin başladığı bu dönemde, 1977 seçimleri nedeniyle İşçi partisinden bir grup seçimler nedeniyle partiyi ciddi şekilde eleştirmiştir ki, başı Ken Livingstone37 çekiyordu. 1981 Mayıs seçimlerinde Thatcherism “yüksek vergi, yüksek harcama” sloganı ile karşıt propoganda geliştirirken, İşçi Partisi bunun doğru olmadığını söylediyse de küçük bir fark ile kazandı. Ken Livingstone İşçi Partisindeki karşı duruşuyla öne çıktı ve liderliği elde etti ve populerliğini artırdı. Livingstone’nun başarısına rağmen ve sadece yüzde 16 oranında Londralı GLC’nin kaldırılması istese de, merkezi yönetimin cezalandırması ile GLC ilga edildi. 1973 yılından bu yana meclis üyeleri yerel seçimlerde, kural olarak 4 yıl için seçilmektedir ve seçimler ayni zamanda yapılmamaktadır38. Bu da seçimlerin yıllara yayılması sonucunu yaratmaktadır. Aşağıda GLC seçimlerinin siyasi tablosu yer almaktadır GLC seçimleri (1964-1981)
Kaynak; http://en.wikipedia.org/wiki/Greater_London_Council erişim11.02.2010 Birleşik Krallıkta 2001 Genel Seçim öncesinde, yerel yönetim kaynakları ve idaresi üzerinde merkezi yönetimin hâkimiyeti ve baskısı bulunmaktaydı. Birçok yerel yönetim hizmeti Thacher döneminde özelleştirilmişti. Seçmenler, yerel seçimlerde oy kullanmanın bölgelerindeki yaşam kalitesi standartlarına çok az etkisi olduğuna inanmaktaydı. Blair hükümeti, doğrudan seçilmiş belediye başkanı ve yine Londra için seçimle oluşan bir meclis önerisi getirdi. Londra için bu yapısal değişiklik ciddi bir anayasal reformla sağlandı39 Birçok kişi hizmetlerin çok daha iyi olacağını düşündü. Tam zamanında yapılan bu siyasi atak, Labour Partisine zafer de getirdi. 2000 yılı için borough’larda siyasi güç dağılımı, Londra Kent Birliği hariç( the Corporation of the City of London), İşçi Partisi 18, Muhafazakar 5, Liberal Demokrat 3, siyasi kontrolü olmayan 6 seçilmiş üye olarak gerçekleşmiştir40 . Londra Borough’ları (2006) seçimlerinde ise siyasi kontrolü, Muhafazakar partiden 14, İşçi Partisi 7, Liberal Demokrat 4, siyasi kontrole sahip olmayan 7 üye olarak gelişmiştir41. GLC seçimlerinin tümünde ulusal ölçekte idari/siyasi sorumluluğu kazanmış partilerin yereldeki temsilcilerinin öne çıktığı görülmektedir. 2008 yılı Belediye Başkanı ve Londra Meclisi(The London Assembly) seçimlerinde Muhafazakar partiden aday olan Boris Johnson birinci ve ikinci tercih oylarından 1.168.738’ini alarak Londra Belediye Başkanlığı yarışını kazandı. 2000 ve 2004 seçimlerini kazanan İşçi Partisinden Ken Livingstone 1.028, 966 oyla ikinci gelmiştir. Londra Meclisinde 2008 seçimlerinde Muhafazakar parti 2 sandalye, İşçi Partisi 1 sandalye kazanırken, Yeşil Parti 2 sandalye kazanmıştır. Seçim çalışmalarında Borough ile işbirliği adayların genel politikası olarak ortaya çıkmaktadır. Genel olarak meclis üyesi ve parti dağılımları incelendiğinde literatürde parti siyasetinin yerel yönetim seçimlerinde çok az etkisi olduğunun söylediği koşullarda42, Londra Boroughlarında muhafazakar partinin gerilemesinin ve Tony Blair’in politik başarısızlığının Londra Belediye Başkanlığının Muhafazakar Partiden adayın kazanmasına etkisi olduğunu söyleyebilir miyiz?. Yazar yukarıda yer alan gelişmeler incelendiğinde, merkezi düzeyde hükümetin başarı veya başarısızlığının yerel yönetimlerdeki gücün parti dağılımı üzerinde az çok etkisi bulunduğunun söylenebileceği kanaatini taşımaktadır. Bu etki karşısında yerel lider tamamen güçsüz değilse de kamuoyunun merkezi yönetimin kararlarına duyduğu tepkinin derecesini, yereldeki lider tercihinden kestirmek mümkündür. Bununla beraber, sistem güçlü ve etkili bir liderin Ken Livingstone örneğinde olduğu gibi kendi partisine karşı, bağımsız bir aday olarak, Belediye Başkanlığını kazanabileceğini(2004) göstermiştir. GLA’nın Londra’yı yönettiği geçen 5 yıldan fazla olan dönemde, stratejik plana dayalı olarak hizmetlerin Başkentte daha yetkili ve sorumlu Belediye Başkanı ve Meclis(Assembly) ile yürütülen hizmetlerin değerlendirilmesinin zamanının geldiği belirtilerek, güçlü ve etkili liderlik ile GLA hizmetlerinin başarılı olduğu düşünülmektedir. Merkezi yönetim, GLA ve Londra borough’ları ile birlikte 3 kademeli yönetişim uygulanan yapıya sahiptir. Bu yapının etkili olduğu düşünülmektedir. Buna Ken Livingstone’un 2004 seçim başarısı örnek verilmektedir. Londra Yönetimi, 1898 yılından 1999’a 6 büyük değişiklik geçirmiştir. Bunun cevabı sorgulanmaktadır. Artık kent yönetimleri ile başarı ilişkisi önceki yüzyılda pek fazla sorgulanmayan coğrafi, demografik yapı yanında sosyal değişiklerle birlikte değerlendirilmeye başlanmıştır. Artık Londra’lıların kendilerini yaşadıkları idari birimin “hemşerisi olarak değerlendirmeleri ve hissetmelerinin sayısallığını arttırmak” önemsenmektedir. 1965 yılında 28 metropolitan borough ve City ‘nin yerini GLC 32 London Borough ve City almıştır. Bu reform, Büyük Londra Alanı (Conurbation) coğrafi gerçeğini de yakalayarak, Büyük Londra idaresinin sınırlarına yaklaşan bir belirlemeye yol açmıştır. GLC’nin 1965-1986 dönemi boroughlar ile GLC arasındaki çatışma tarihi olarak da adlandırılmaktadır. Bu dönem ayni zamanda Labour ve Conservative partilerinin düşmanlıklarının kişisel düzeyde de olsa gözler önüne serildiği sıkıntılı bir dönemdir43. Bu nedenle Devletin 1998 tarihli “Beyaz Sayfa” deklarasyonunda/bildirgesinde, Belediye Başkanı ve Londra Meclisi arasındaki yetki ve görev belirlemesinde geçmişteki hatalardan kaçınılacak şekilde biçimlendiğine dikkat çekilmektedir. Borough, özel sektör ve gönüllü kuruluşlarının işbirliği içinde çalışacağına (1.18 ve 1.20) dikkat çekilirken, Belediye Başkanı ile borough arasındaki çatışmadan da kaçınılacak şekilde tasarlandığı ortaya konulmuştur. Bu stratejinin temelinde,
Borough’ların GLA’nın fonksiyonlarıyla bağlantılı sorumlulukları
Kaynak; Martin Pilgrim(2006); s. 227 GLA’nın konut, eğitim, sosyal hizmetler ve sağlık hizmetleri gibi London Borough meclisinin, Common Council veya herhangi bir kamu kuruluşuna ait görevleri yerine getirmesi yasaklanmıştır. Transport for London(TfL), the LDA(London Development Agency), LFEPA(London Fire and Emergency Planning Authority) veya ALG(Association of London Government), Transport and Environment Committee. Belediye Başkanı doğrudan sorumlu olmayıp işbirliği yapılan kuruluşlardır. 1 Nisan 2000 yılından bu yana 32 borough ve Corporation of the City yeni bir kuruluş olarak, Association of London Government (ALG) olarak ifade edilmektedir.Borough, the GLA ve ALG arasındaki ilişkiler , Londra’nın yeni yönetişim yapılanması(The new governance of London) olarak ifade edilmektedir. GLA yönüyle, Başbakanın Strateji çalışmasında(the Prime Minister’s Strategy Unit/PMSU) GLA’nın Londra’da, merkezi yönetim, GLA ve boroughs birlikteliğinde tek 3 kademeli bir yönetim olduğunu söylemektedir. Borough yöneticilerinin , Londra Meclisine seçilmeyi artan oranda tercih etmeleri de sorgulanmıştır. Bu tercihin nedenleri arasında, Meclis üyelerinin maaşın yüksek olmasından kaynaklanan mali çekicilik, Londra’nın bütününe yönelik geliştirilen stratejilerde söz sahibi olmak, Londra Belediye Başkanı olabilirliğe yakınlaştıran bir adım , Meclisin yeni bir kurum olmasından kaynaklanan çekicilik ile meclis üyeliğinin prestijli bir statü olarak değerlendirildiği gibi nedenler sayılmaktadır.44 Genel olarak değerlendirildiğinde;1855- 1996 dönemlerine ilişkin değerlendirmelerde, Londra’nın 150 yıllık tarihi geçmişine bakıldığında yönetim yapılanmasında tek, iki veya çoklu kademelenme uygulamasının tercih edildiği görülmektedir. Ancak bu idari yapısal değişikliklerin Londra ile sınırlı olmayıp İngiltere ve Galler’i de kapsadığı hatırlatılsa da, sürekli değişikliğin kurumsallık sağlanamaması bağlamında istikrarsız olduğu45 yeni değişikliklerin her zaman beklenebileceği belirtilmektedir. Dışardan, belki duygusal etkilenme olmadan, bakıldığında büyük alanlarda yeniden yapılanma tercihlerinde, tek kademe veya iki kademeli yönetsel yapının savunulmasında, çoğu kere makul ekonomik mazeretler öne sürülse de, yapısal değişikliklerin temelinde aslında hükümette iktidari ele geçiren partilerin “gücün sürdürülebilirliğini sağlama adına” geliştirdikleri politik tercihlerden bahsetmek hayalperestlik sayılmaz. Hükümetler nüfus yoğunluğuna bağlı olarak oy depoları olarak gördükleri büyük kentleri ve metropolitan alanları kontrol altına almak için sürekli model geliştirmekte ve zihinlerini canlı tutmaktadır.Nitekim, geleneksel olarak İşçi Partisi gücünü kentsel alanlardan, buna karşılık Muhafazakar partı kırsal alanlar ve kent çevrelerinden almaktadır. Bu nedenle İşçi Partisi mevcut yapının korunmasından yana oyunu kullanırken, Muhafazakar hükümet başkent hizmet yönetimini kontrolü altına almaya yönelik bir dizi düzenleme yapmıştır. İşçi partisi 1979 yılında il belediyeleri içinkendi yapılanma taleplerine uygun organik değişiklik teklif etmişler, ancak büyük alan yönetimlerine daima şüpheyle bakarak harcamalarını eleştiren Muhafazakarlar bu “organik değişiklik” teklifini reddetmişlerdir46. Kent yönetim modellerindeki görülen politik manevra ise, kentsel alanlarda İşçi Partisi kontrolündeki meclislerin, Muhafazakar başkanlarıyla oluşturulmuş ortaklıkta, meclisler sık sık hücuma geçerek Muhafazakar hükümetin ekonomi politikasına dikkat çekerek eleştirmişlerdir. Tek kademe , iki kademe tartışmaları bu atmosfer içinde yönlenmiş partilerin ve yerel çıkarların beklentileri ile demokrasi ve hizmetlerde etkinlik uzlaştırılmaya çalışılmıştır. Bu yerleşmiş politik davranışa bağlı olarak, yapılanmanın sürekli her iki parti yönüyle sorgulanacağına işaret edilmektedir47.Kamusal tercihler, örgütlenmiş modern yönetimlerde çeşitli şekillerde kamuoyunu biçimlendirerek yönlendirilebilir. Bununla beraber temsili demokrasilerde parti için oyunu kullanan vatandaş, ekonomi politikasındaki uygulamaları da dikkate almaktadır. O kullanan bu kişiler pazarda da tüketicidir. Bu nedenle oy kullananlar; işsizlik, enflasyon kamusal harmalar, vergi, özelleştirme gibi ekonomi politikasının ölçütlerine dikkat etmektedirler48, çünkü doğal olarak etkilenmektedirler. Ekonomik yapı, kent yönetimlerinin tek kademe veya iki kademeli yapılanmasında destekleyici unsur olarak her zaman öne sürülmüştür. Bu çerçevede Buna en güzel Birleşik Krallık’ta yerel yönetim yapılanması örnek teşkil etmektedir. GÜNÜMÜZ BÜYÜK LONDRA İDARESİ Büyük Londra İdaresi(GLA / Greater London Authority)49, Londra için kentin stratejik yönetimine ilişkin bir modeldir. Meclis ve başkan ayrı ayrı 4 yıl için seçilmektedir. Londra Meclisi (the London Assembly) 25 seçilmiş üyeden oluşmaktadır. 25 üyenin 14 üyesi belirli bölgelerden(constituencies) seçilen ve meclis üyesi( assembly member yada constituency member) olarak adlandırılan üyelerdir. Diğer 11 üye( London_wide yada top_up) ise bütün Büyük Londra Yönetimi alanından gelen oylarla seçilmiştir. Londra Meclisi, belediye başkanının teklifleri ve icraatı ile ilgili olarak çalışmalarını gözden geçirip inceleyerek, başkanı kontrol etmekte ve ona destek vermektedir. Bu ikili yapının görevlerinin yerine getirilmesine yardım eden 600 dolayında görevli bulunmaktadır.Aşağıda bu konuya kapsamlı değinilecektir. Büyük Londra İdaresinde son seçim 1 Mayıs 2008 tarihinde yapılmıştır. Hemen hemen 2.5 milyon Londralı, Muhafazakar Belediye Başkanı ve 11 Muhafazakar(Conservative), 8 İşçi(Labour), 3 Liberal Demokrat(Liberal Democrat) ve 2 Yeşil Parti(Gren) partilerinden üye ile 1 Britanya Ulusal Partisinden adaylığını koyan üyeleri seçmiştir. Genelde literatürde büyük bir aksilik olmadıkça seçimlerin 3 dönemde bir Muhafazakar Partiden İşçi Partisine döndüğü veya aksi belirtilmektedir. İngiliz hükümetin başında bulunan İşçi Partisi lideri Gordon Brown, başbakan Tony Blair'in 2007de istifa etmesinden sonra, başbakanlığa gelmiştir. 2008 Londra belediye başkanı seçimlerinde Muhafazakar Parti’den adayın kazanmasında daha çok Blair’in, kamu oyunun uygun bulmamasına rağmen, Irak’a girme hevesinin etkisi olduğu ve politik başarısızlığının yerel seçimlere de yansıdığını söylemek mümkündür. 32 London Boroughs, ve tarihi Londra kenti (The City of London) ile birlikteliğindeki idari alanın nüfusu 2008 yılı için tahminen 7,619.800 kişidir50. Londra’nın çevresiyle birlikte Geniş Kent Bölgesi(Larger Urban Zone) nüfusu tahminen 11,917,000 olup, Londra’yı Avrupa’nın büyük kentlerinden biri olarak değerlendirilmektedir. . GLA 1579 km² büyüklüğünde, alanın stratejik yönetiminden sorumludur. Bu alanda Yerel yönetim yetkisi 32 London Borough meclisi ile “the City of London” 51 arasında paylaşılmıştır. Bu koordinasyonun geliştirilmiş hali Büyük Londra’nın yerel yönetimleri ile Londra’yı temsilen Londra Belediye Başkanı olarak tek kişiye verilmiştir. Londra Belediye Başkanı; Londra’nın resmi sözcüsüdür. Belediye Başkanı. Londra’nın idari sınırlar içindeki gelişimi, çevre korumayla bütünleşik ekonomik kalkınma bağlamında kentsel hizmetlerin temini için stratejiler geliştirir52; (biyo-çeşitlilik planı, katı atık stratejisi, hava kalitesi, gürültü ve kültür) ve başkentte temel kamu hizmetlerine (polis, ulaşım, itfaiye, sağlık, acil durum planlaması, alandaki fiziksel ve ekonomik çalışmalar) yönelik çalışmalar ile Londra’nın dünya kentleri içinde öne çıkmasını sağlamak ile yükümlüdür. GLA’nın bütçesini, Londra ulaşımını, Londra Kalkınma Ajansını, Metropolitan Polis ve Londra itfaiye hizmetlerinin kontrolüne yetkilidir. Belediye başkanı yasada belirtilen sorumluluklarını başta London Assembly olmak üzere, idari alandaki diğer birimlerle Londra Kalkınma Ajansı(London Development Agency, Londra Ulaşım Ajansı (London Transport Agency), London Borough Meclisi (London Borough Council), Halk Meclisi (Common Council) ortaklık ve işbirliği ile yerine getirmektedir. Meclis(the Assembly) Belediye Başkanının çalışmalarını izler, kararlarını sorgular. Meclis ayrıca Londralılar için önem taşıyan, ulaşım, polisiye hizmetler, itfaiye ve kriz planlama, ekonomik kalkınma, planlama, kültür, çevre ve sağlık konularında Belediye Başkanına, tavsiyeler ve teklifler yönlendirir ve bunları basılı hale getirir. Başkanın bütçesini 2/3 çoğunluk kararıyla geliştirilmesini sağlamak amacıyla değiştirme yetkisine sahiptir. Kentin ileriye yönelik olarak gelişmesine ilişkin Belediye başkanının stratejilerine ilişkin kamuoyu bilgilendirmelerinin yanı sıra, Londra’ya ilişkin önemli konularda soruşturma yetkisine sahiptir. Kasım 2005 yılında da GLA’nın gözden geçirilmiş yeni yetkisi belirlenerek, katı atık yönetimi, planlama, konut ve eğitim-yetiştirme görevleri eklenerek, 13 Haziran 2006 yılında nihai hali Yerel Yönetimler ve Toplulukların Yönetimine(Department for Communities and Local Government) ilişkin düzenlemede yer almıştır. Aşağıda konu bağlantılı görev ve sorumluluklar tek tek sayılmıştır.
PlanlamaGLA, Büyük Londra için arazi planlamasının koordinasyonundan sorumludur. Belediye başkanının “London Plan” olarak stratejik planı oluşturmaktadır. Her bir London Borough meclisi plan içinde yer almaktadır. Belediye Başkanı Londra’nın bütününe yönelik çıkarlara meclislerin tekliflerinin ,ters düştüğüne inanırsa, plan üzerinden tekrar karar verme yetkisine sahiptir. Londra Meclisi (the Assembly), Belediye Başkanını nasıl kontrol etmektedir.?
Belediye Başkanı,
Londra Meclisinin (the London Assembly )Londralılara karşı Sorumluluğu Nedir?
Londra Belediye Başkanı ve Meclis işbirliğinde bazı stratejik görevlerin incelenmesi aradaki sıkı bağlantıyı ortaya koymak açısından yerinde olacaktır. Polis Hizmetleri İdaresi (Metropolitan Police Authority -MPA): Örneğin Metropolitan Polis Kuruluşu, 23 üye ile kurulmuştur ve 12 üyesi Belediye Başkanı da dahil olmak üzere ve 11 bağımsız iye ile kurulmaktadır. Başkanı kendi üyeleri arasından seçilmektedir ve 23 üyenin her biri seçilebilir. Görev süresi 4 yıl ile sınırlandırılmıştır. |