Executive summary XXX
|
|  Yüklə 3.72 Mb.
|
BASIM SANAYİNDE TEMEL REKABET UNSURLARI VE GELİŞMELERÇalışmanın dördüncü bölümünde basım sanayi rekabet gücünde yaşanan gelişmeler ile uluslararası alandaki rakipleri ile rekabet karşılaştırmalarına yer verilmektedir. Bu amaçla öncelikle basım sanayinin temel rekabet unsurları ortaya konulmaktadır. Temel rekabet unsurları değer zinciri halkalarına bağlı olarak gruplandırılmaktadır. Daha sonra temel rekabet unsurlarına ilişkin olarak değerlendirme ve uluslararası karşılaştırmalar yapılmaktadır.
Sanayi üretiminde kullanılan mürekkep baskı kimyasalları, kalıplar gibi ara girdilerin kalitesi rekabette belirleyici olmaktadır. Üretimde teknoloji seviyesi, kullanılan baskı teknolojileri önemlidir. Sanayide üretim teknolojisi hızlı yenilenmektedir ve rekabette belirleyicidir. Bu nedenle üretim teknolojisine sahip olunması avantaj sağlamaktadır. Üretim maliyetleri küresel ölçekte karlılığın durağan olduğu bir ortamda çok önemli bir rekabet unsurudur. Firma ölçekleri etkinlik ve verimlilikte önemli hale gelmiştir. Baskı işlerinde kullanılan kağıdın kalitesi, ölçülebilmesi ve tescili önemlidir. Baskı kalitesi rekabetin en önemli unsurlarından birdir. Müşterilerin küresel erişiminin giderek arttığı bir süreçte müşterilerin çeşitlenen taleplerine ve değişen teknolojilere uyum sağlamaya yönelik yenilikçilik kapasitesi önemli hale gelmiştir. Web ve bilgisayar tabanlı işler alt yapısına sahip olunması da temel bir rekabet unsurudur. İç pazar büyüklüğü ile sahip olunan iç talep potansiyeli önemlidir. Ayrıca gelişmiş ve gelişen-potansiyel pazarlara yakınlık da avantaj sağlamaktadır. Giderek teknoloji ve bilgi yoğun hale gelen basım sanayinde diğer zincirinin her aşaması için nitelikli insan kaynakları rekabette belirleyici olmaktadır. Piyasalarda adil ve etik rekabeti sağlayacak koşulların, düzenlemelerin ve denetim-gözetim sisteminin varlığı haksız rekabeti önlemekte ve sanayinin rekabet gücünü arttırmaktadır.
Tablo 109: Basım Sanayinde Temel Rekabet Unsurları
Türk basım sanayi ara girdilerde kaliteli ürünleri tercih etmekte ve sanayinin önemli bir bölümünde kaliteli ara girdiler kullanılmaktadır. Sanayi böylece kendine rekabet gücü sağlamaktadır. Ancak ara girdilerin tamamı ithal edilmektedir ve dışa bağımlıdır. Ara girdi üreticileri dünyada giderek konsolide olmaktadır. Türkiye’de ara girdilerin aracı ve dağıtıcı sayısı azalmaktadır. İthalata bağımlılık döviz kuru artışları ile maliyetleri yükseltmektedir. Ara girdilerde teknoloji ve kalite konusunda sektör dışa bağımlı olup herhangi bir yenilikçilik de yaratamamaktadır. Bu nedenlerle ara girdilerde dışa bağımlılık rekabeti olumsuz etkilemektedir. Rakip ülkeler aynı zamanda ara girdilerin de üreticisidirler veya üreticisi konumuna gelmektedirler. (Çin, Hindistan, brezilya, Polonya) ve rekabet güçleri daha yüksek olmaktadır.
Türk basım sanayi üretimde en ileri teknolojiyi kullanmakta ve modern makine parkına sahip bulunmaktadır. Bu makine parkı rekabet avantajı sağlamaktadır. Ancak Türkiye üretim teknolojisinde dışa bağımlıdır. Üretim teknolojisine sahip ülkeler teknolojik ilerlemeler ile yüksek katma değer, verimlilik, etkinlik, ürün çeşitliliği, yenilikçilik gibi alanlarda rekabet avantajına sahip olurken Türkiye bu konuda teknoloji kullanımı ile izleyicisi ve uyarlayıcı olabilmektedir. Üretim maliyetleri açısından Türkiye gelişmiş ülkelere göre avantajlı, gelişen ülkelere göre ise dezavantajlı konumdadır. Türkiye’de enerji, işgücü, vergiler, ithalat (KKDF) , çevre, çalışma hayatı gibi alanlarda ilave maliyet yaratan çok sayıda düzenleme, dolaylı vergi kesinti, fon vb. bulunmaktadır. Avrupa’da yatırımların ve üretimin kaydığı Polonya, Çek cumhuriyeti, Slovakya gibi ülkelerde üretim koşulları daha rekabetçidir. Küresel eğilimler ile birlikte ölçeklerin büyüdüğü basım sanayinde Türkiye çoğunlukla küçük ölçekli bir sanayiye sahip bulunmaktadır. Sektörde çok sayıda küçük ölçekli firma yer almaktadır. 99 çalışana kadar olan firmaların girişim sayısı içindeki payı yüzde 99,7 buna karşın cirodaki payları yüzde 74,9’dur. Sektörde 100 kişi ve üzerinde çalıştıran toplam 38 firma ise sektör cirosunun yüzde 25,1’ine sahiptir. Sektörde küresel alanda toplulaşma yanşamakta olup rekabet için ölçekler sürekli büyümektedir. Türkiye’de ise ölçek ekonomisine sahip az sayıda firma yer almaktadır.
Tablo 110: Basım Sanayiinde Firma Ölçeklerine Göre Bazı Temel Göstergeler Kaynak: TÜİK, Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri. Türkiye’de baskı kalitesi iyileşmekte ve artmaktadır. Baskı kalitesi ile önemli bir rekabet gücü sağlanmaktadır. Ancak baskı kalitesinin iyileştirilmesinde de üretim teknolojisi, ara girdiler ve kağıtlar itibariyle dışa bağımlı olunması kalite artışını da yurtdışındaki gelişmelere bağımlı hale getirmektedir. Basım sanayinde hızlı değişen üretim süreçleri ve teknolojisi ile müşterilerin değişen taleplerine karşı yenilikçilik kapasitesi çok önemlidir. Türk basım sanayinde bu konuda daha çok maliyet-fiyat odaklı geleneksel ürünlerin üretiminin ağırlıklı olduğu ve yenilikçilikten ziyade maliyet-fiyat rekabetine önem verildiği görülmektedir. Sektörde iç pazarın müşteri talebi henüz yenilikçi ve yüksek katma değerli ürünlere yönelmemiş olup firmaların bu alana geçişleri de sınırlanmaktadır. Rakip ülkelerde özellikle üretim teknolojisine de sahip gelişmiş ülkelerde yenilikçiliğe dayalı yüksek katma değerli ürünlere yönelik kapasite rekabet gücünü arttırmaktadır.
Türk basım sanayi iç pazar büyüklüğü açısından önemli bir avantaja sahiptir. Ancak Çin, Hindistan, Brezilya, Meksika, Rusya, Polonya gibi rakip ülkelerde de iç pazar potansiyeli kuvvetlidir. Coğrafi konum itibariyle de Türk basım sanayi gelişme potansiyeline sahip ülkelere yakınlık avantajına sahiptir. Ancak bu avantajı daha etkin değerlendirmelidir. Nitekim Polonya ve Çek Cumhuriyeti Avrupa’ya yakınlıklarını Birliğin üretim merkezi olma hedefine yönelik olarak değerlendirmektedirler.
Türk basım sanayi alıcı-müşteri hakim bir piyasada maliyet-fiyat rekabeti içinde geleneksel ürünler ağırlıklı yapısı ile karlılığın durağanlaştığı bu süreçtedir. Ancak dünyada da sektörde aynı eğilimler yaşanmakta olup karlılık baskılanmakta ve gerilemektedir.
Türk basım sanayinde mevcut nitelikli ve tecrübeli insan kaynağı ve işgücü önemli bir rekabet avantajı sağlamaktadır. Ancak Türk basım sanayinde teknoloji ve bilgi yoğunluklu hale gelen, bilgisayar web ve dijital tabanlı yapıya dönüşen basım sanayinde vasıflı ve vasıfsız iş gücü açığı artmaktadır. Rakip gelişmiş ve gelişen ülkelerde ise Üniversiteler, Enstitüler, Araştırma Merkezleri, Araştırma Kurumları gibi yapılar içinde nitelikli insan kaynakları yetiştirilmektedir. Almanya, Polonya, Çek Cumhuriyeti altyapısı ve işbirliği bu konuda önemli bir örnek oluşturmaktadır. Bu ülkeler eğitim alanında AB fonlarından önemli ölçüde yararlanılmaktadır.
Basım sanayinde son on yılda yaşanan sektöre kontrolsüz serbest girişler ve yapılan ölçüsüz-plansız yatırımlar ile piyasasının sağlıklı işleyişi bozulmuş olup, yine adil ve etik rekabet koşullarından uzaklaşılmıştır. Sanayide talep öngörüleri yapılamadan gerçekleştirilen yatırımlar atıl-fazla kapasitenin oluşmasına yol açmıştır. Finansal kiralama ile sağlanan finansman kolaylıları, ucuz Çin malı makinelerin ithalatı, üretim-kapasite envanteri eksikliği ve çalışanların kendi girişimlerini kurma eğilimleri ile birlikte yapılan yatırımlar ve oluşan kapasite fazlası sektörün dinamiklerini bozmuştur. Yeni oluşturulan kapasiteler ile mevcut benzer işler yapılmakta, atıl kapasiteler nedeniyle işler maliyetler gözetilmeden yapılır hale gelmekte ve keskin fiyat rekabeti ile sektörün rekabet koşulları bozulmaktadır. Yanlış makine yatırımları sonucu sektörde yüzde 60 düz ofset makine kapasitesi fazlası yaratıldığı öngörülmektedir. Sektörde yatırımlar ve yeni girişler kapasite envanteri temelli olarak kontrol edilmediği ve yönlendirilmediği takdirde sektörde önemli sıkıntılar yaşanması olasıdır. |