*Yakup Akif afyon, Tarık demirel, *Hüseyin Özkan muğla Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu – muğLA
|
|  Yüklə 165 Kb.
|
|
PUBERTE DÖNEMİ HENTBOL VE BASKETBOLCULARIN POSTÜREL ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI *Yakup Akif AFYON, **Tarık DEMİREL, *Hüseyin ÖZKAN * Muğla Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu – MUĞLA ** İzmir – Kiraz Çok Proramlı Lisesi Beden Eğitimi Öğretmeni – İZMİR __________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ÖZET Bu çalışma, Muğla ilinde Türkiye çapında derece yapan 12-15 yaş grubu puberte dönemi hentbol ve basket-bolcuların postürel özelliklerini karşılaştırmak için yapılmıştır. Muğla ili Bodrum ilçesi Atatürk İlköğretim Okulunda okuyan yaş gruplarında Türkiye 2. olan (n=12) erkek Basketbolcular ile Muğla Merkez Koca Mustafendi İlköğretim Okulunda okuyan yine yaş gruplarında Türkiye 1. olan (n=12) erkek hentbolculardan oluşan toplam 24 (n=24) öğrenci örneklem grubunu oluşturul-muştur. Araştırmada postür ölçümleri, referans duruşta, anterior (ön taraf), lateral (Yandan) ve posterior (Arkadan) olmak üzere 7 bölge (Baş, Omuz, Vertebra, Karın, Diz, Ayak ve Ayak Parmakları) incelenmiştir. Elde edilen veriler SPSS for Windows paket programında aritmetik ortalama (X) ve frekans (%) dağılımları ile basketbolcular ile hentbolcular arasında fark olup olmadığı incelendi. Araştırma sonucunda elde edilen verilere göre hentbolcu gruptaki postürel bozukluklar yüzde (%) olarak bas-ketbolcu gruptan daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Postürel bozukluğun fazla olduğu parametreler; omuz right, vertebra lordoz, vertebra skolyoz ve vertebra dosplat, abdomen karın zayıflığı, ayak pes palnus ve ayak parmağı hallux valgus’tur Sonuçta; basketbolcuların hentbolculara oranla standart postüre daha yakın oldukları görüldü. Anahtar Kelimeler: Puberte, Postür __________________________________________________________________________________________________________________________________________________ POSTURAL FEATURES COMPARISON OF HANDBALL AND BASKETBALL PLAYERS IN PUBERTAL PERIOD ABSTRACT In this study, postural features of handball and basketball players’ in puberty that age of 12-15 and has grade in Muğla and in Turkey were compared. For this study, two groups were formed. One from Bodrum Atatürk İlköğretim Okulu which have second degree of Basketball and other one is Kocamustafendi İlköğretim Okulu, which have first degree in Turkey. Postural deformities were found out. Evaluating the postural disorders in the standard position and by means of the Grade Method we took posture values from anterior, lateral and posterior planes of body including seven regions such as head, shoulder, vertebral column, abdomen, knee, feet and toes. The result that have been calculated as arithmetical average, standard deviation in SSPS for Windows packet program of IBM adapted personal computer and analysis of by frequency distribution. As a result compared with handball players, the basketball players are closer to a standard posture. Keywords: Puberty, Posture Bu çalışma 9. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresinde Bildiri olarak sunulmuştur. __________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 1. GİRİŞ İnsanların gelişimi doğum öncesi dönemden başlayarak hayatlarının sonlarına kadar devamlılık ve değişimler gösteren bir süreçtir. Birey bu gelişim süreci içerisinde gelişirken, değişik zaman dilimleri içerisinde belirli özelliklerin ön plana çıktığı gözlen-mektedir. İçinde bulunduğu her dönemin karakteris-tik bazı özelliklerini yapısal ve fonksiyonel olarak ifade eden norm değerlerle bağlantıları kurularak kendisine ait bazı bilgileri vermektedir. Her yaş grubunda bazı kendine has özellikle-ri olmasına karşın, puberte çok değişik bazı özellik-leri gösterir. Başlı başına bir kriz devresidir. Bu devrede, gelişme ve kişilik oluşumu spor sayesinde olumlu yönde etkilenebilir. Bunun içinde bu devre-ye has ruhsal ve fiziksel problemler tanınmalı ve göz önünde tutulmalıdır. İnsan gelişiminden hızlı büyümenin birincisi çocukluk döneminde, ikincisi ise ergenlik döne-midir. Ergenlik döneminin başlangıç yıllarında bü-yüme hormonu çok salgılandığı için boy uzaması ve ağırlık artışı çok fazla olmaktadır. Bu dönemdeki ağırlık artışının nedeni ise vücuttaki yağlanmadır. Fiziksel ve motor gelişim, sporcular açısın-dan büyük önem taşımaktadır. Fiziksel gelişim; bi-reyin fiziki yapısı, sinir ve kas sisteminin işlevlerin-deki değişim ve dengeleme süreci ile ilgilidir. Motor gelişim ise, kişinin organlarının işleyişini denetim altına almada gösterdiği becerikliliğin artmasıdır. Motor gelişim bütün yaşam boyunca devam eden bir süreçtir. İnsanların gelişim dönemleri içerisinde vücut yapısı ve fonksiyonlarının ifadesi olan postürün ve biyomotor özelliklerin değişim gösterdiği bilinmek-tedir. Postür, genel görünüş ve aynı zamanda sağlık hakkında anlamlı bir göstergedir (11). Postür, kişinin fiziksel ve ruhsal durumunu yaşantısı boyunca etkileyen önemli etmenlerden bi-ridir. Çocukluk çağlarından başlayarak sağlanan düzgün bir postür, ileriki yaşlarda oluşabilecek vü-cut dengesi ve kemik gelişmesi ile ilgili sorunları ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nde (EUROFIT) Avrupa Ortak Pazarı’na bağlı ülkelerin benzer testleri 6-18 yaş arasındaki çocuk ve genç-lere uygulamaktadırlar. Bu testler fizyolojik özellik-lerinin ölçülmesi ve değerlendirilmesi ile birlikte antropometrik yapıların belirlenmesi amacıyla 19 mayıs 1987 gün ve 408. oturumunda kabul edilmiş-tir. Bu amaç için büyük ödenekler ayırarak bütün okullardaki çocukları testlerden geçirip normlar geliştirmeye yönelik çalışmalar başlatılmıştır (1,4). 2. YÖNTEM Araştırmanın yöntemi deneyseldir. Branşla-rında Türkiye derecesine sahip basketbo1cu ve hent-bo1cu öğrencilerin postürel özelliklerinin karşılaş-tırılması amacıyla çalışma yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Türkiye deki ilköğre-tim okullarında eğitim ve öğretime devam eden basketbol ve hentbolcu tüm öğrenciler oluştur-maktadır. Araştırmamızın örneklem gruplarını ise Muğla il merkezi ve Muğla Bodrum ilçesinde bulu-nan ilköğretim okulları arasında yapılan Türkiye Şampiyonasında kendi branşlarında derece yapmış öğrenciler oluşturmaktadır: 1.Grup Bodrum Ata-türk İlköğretim Okulu(n=12), 2.Grup Muğla Koca-mustafendi İlköğretim Okulu (n=12) toplam 24 sporcu gönüllü olarak ölçümlere alındı. Araştırmamızda "Carolina Biological Supp-lay Company" 69-6455 model analizatör ile Kendall 'ın "Muscules Testing and Function" kitabında kullanmış olduğu analizatörün benzeri bir alet öl-çümlerde kullanılmıştır(8). Elde edilen sonuçlar IBM uyumlu kişisel bir bilgisayarda SPSS for Windows paket programında averaj (X) ve standart sapma (SS) hesaplanmıştır. Grupların postürel analizleri ise, frekans dağılımı ile tespit edilmeye çalışılmıştır. 3. BULGULAR Bu bölümde Basketbol ve hentbolcuların pos-türel yapılarının ölçümlerinden elde edilen istatistikî bulgular verilmiştir. Deneklerin postürel ölçümleri incelendiğinde aşağıdaki veriler elde edilmiştir. Tablo 1. Basketbol ve Hentbolcuların El, Ayak ve Baş Postürel Analizleri
Dominant el parametresinde basketbolcuların (F=12) %100’ü sağ elini kullanırken, hentbolcuların (F=10) %83,33’ünün sağ elini kullandıkları tespit edilmiş; dominant ayakta, basketbolcular (F= 12) %100, hentbolcular (F=10) %83,33 oranlarında sağ ayaklarını kullandıkları tespit edilmiştir. Başın pos-türel analizinde ise; baş left, basketbolcularda (F=0) %0 iken hentbolcularda (F=1) %8,33 olarak bulun-muş; diğer bölgelerin oranları ise hem basketbolcu-larda hem de hentbolcularda (F=0) %0 olarak tespit edilmiştir (Tablo.2). Tablo 2. Basketbol ve Hentbolcuların Omuz ve Vertebra Postürel Analizleri
İki grubun omuz ve vertebra bölgelerinde şu dağılımlar elde edilmiştir. Omuz left, basketbolcu-larda (F=1) %8,33, hentbolcularda (F=1) %8,33; omuz right, basketbolcularda (F=5) %41,66, hent-bolcularda (F=9) %75; omuz protraksion ve omuz retraksiyon her iki grupta da (F=0) %0 olarak göz-lenmiştir. Bunun yanı sıra vertebra bölgesinde ise; vertebra lordoz, basketbolcularda (F=0) %0 iken hentbolcularda (F=2) %16,66; vertebra kifoz her iki grupta da (F=0) %0; vertebra kifo-lordoz, basketbol-cularda (F=1) %8,33, hentbolcularda (F=1) %8,33; vertebra yuvarlak sırt, her iki grupta da (F=0) %0; vertebra dosplat, basketbolcularda (F=0) %0, hent-bolcularda (F=2) %16,66 ve son olarak vertebra skolyoz, basketbolcularda (F=0) %0, hentbolcularda (F=1) %8,33 olarak görülmüştür (Tablo.3). Tablo 3. Basketbol ve hentbolcularda Abdomen, Diz ve Ayak postürel analizleri
Grupların diğer postürel analizleri incelen-diğinde, abdomen karın zayıflığı, basketbolcularda (F=2) %16,66, hentbolcularda (F=3) %25 olarak bulunmuştur. Diz bölgesinde ise; diz tibia torsion her iki grupta da (F=0) %0; dizler genu varum, bas-ketbolcularda (F=1) %8,33, hentbolcularda (F=0) %0; dizler genu valgum, basketbolcularda (F=1) %8,33, hentbolcularda(F=1) %8,33; dizler genu rekurvatum, her iki grupta da (F=0) %0 olarak bu-lunmuştur. Ayak bölgesinde ise; ayak pes palnus, basketbolcularda (F=0) %0, hentbolcularda (F=1) %8,33; ayak pes cavus, her iki grupta da (F=0) %0; ayak parmağı hallux valgus, basketbolcularda (F=0) %0, hentbolcularda (F=1) %8,33 ve son olarak ayak parmağı çekiç parmak, her iki grupta da (F=0) %0 olarak tespit edilmiştir (Tablo.4). 4. TARTIŞMA Çalışmada puberte dönemi basketbol ve hent-bolculerin postürel yapılarının ölçümleri alınmış ve şu sonuçlar elde edilmiştir. İki grubun postürel yapıları incelendiğinde hentbolcu gruptan elde edilen verilere göre bu grup-taki postürel bozukluklar yüzde (%) olarak basket-bolcu gruptan daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Postürel bozukluğun fazla olduğu parametreler; omuz right, vertebra lordoz, vertebra skolyoz ve vertebra dosplat, abdomen karın zayıflığı, ayak pes palnus ve ayak parmağı hallux valgus’tur. Bu konu ile ilgili daha önceden yapılmış yurt içi ve yurt dışı çalışmaları ise şöyle sıralayabiliriz; Nissinen ve arkadaşları, sol el kullanımı olan-larda daha fazla kifoz tespit etmişlerdir (9), araştır-mamızda sadece bir kişide kifoz tespit edilmiş ve bu kişinin de sağ elini kullandığı görülmüştür. Fakat bu sonuç bizim araştırmamız için istatistiksel bir anlam taşımamaktadır. Ascani, Lazio bölgesindeki okullarda 6-14 yaşındaki 16104 çocukta spinal eğrilikler için bir tarama yapmış ve %56.5 oranında skolyoz, %43.4 oranında kifoz saptamıştır. Olguların %6.3’üne fizik tedavi veya egzersiz, %0.85’ine konservatif tedavi (korse), sadece %0.06’sına cerrahi tedavi uygulamış ve bu araştırmanın İtalya’daki vertebral deformitele-rin erken tanı ve tedavisinde ki ilk adım olduğunu bildirmiştir (2). Ülkemizde ise bu konuda yapılan kapsamlı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Araştırma-mız küçük gruplar arasında yapıldığından bu konuda daha kapsamlı çalışmalar yapılması gerektiği düşü-nülmektedir. Nitzschke ve arkadaşları da patolojik kifozlu çocuklarda spor yapmama oranının fazla olduğunu tespit etmiştir (10). Araştırmamızda spor yapan iki grup karşılaştırılmış, gruplardan bir standart postüre yakınken diğer grupta postürel bozukluklar tespit edilmiştir. Bu bilgiler ışığında spor dışında postürü etkileyen başka etkenlerinde olduğu düşünülmekte-dir. İşleyen ve arkadaşları 1995 yılında yapmış oldukları “erken branş seçiminin postür ve fonksiyo-nel parametrelere etkisi” adlı araştırmalarında özel-likle hentbolcülerin atış kolunda omuz bölgesi dü-şüklüklerinin olduğunu belirlemişlerdir(5). Araştır-mamızda hentbolcuların atış kolunda omuz bölge-sinde %75 oranında düşüklüklerin olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuç işleyen ve arkadaşlarının yap-mış olduğu araştırma sonuçları ile benzerlik göster-mektedir. Karakuş ve Kılınç orta öğretimde okuyan sporcu ve sedanter grupların postürleri üzerine yap-mış oldukları çalışmada; genel olarak postür bozuk-luklarının yoğunlaştığı bölgelerin boyun, omuz, ver-tebra kolon, diz bölgeleri olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca bölgelerde görülen postür bozukluklarının baş-boyun (left, right, anterior ve posterior) kayma-larının olduğunu, omuzda dominant taraf düşüklük-leri, vertebra kolonda kifo-lordoz, yuvarlak sırt görünümünde olduklarını ve diz bölgesinde içe-dışa çarpıklıkların olduğunu saptamışlardır(6). Araştırma-mızda ise omuzda dominant taraf düşüklükleri hent-bolcularda %75, basketbolcularda %41 gibi yüksek oranlarda bulunmuştur, ayrıca hentbolcularda ve basketbolcularda %8,3 oranında kifo-lordoz, dizler-de içe ve dışa dönüklük tespit edilmiştir, bu sonuçlar Karakuş ve Kılınç’ın yapmış olduğu araştırma ile benzerlikler göstermektedir. Kaya, değişik spor branşları üzerine yaptığı çalışmasında; teakwondocular da kifoz, atletlerde lordoz, güreşçilerde genu valgum’u diğer gruplardan fazla olduğunu tespit ederek bu branşların söz konusu kusurları arttırıcı etkisinin olduğunun kabul edilebileceği sonucuna varmıştır (7), araştırmamızda yapılacak antrenmanların kişinin yaşına ve fiziksel kapasitesine uygun olarak yapılması gerektiği, ayrı-ca kişinin kapasitesini zorlayan ve özellikle kuvvete yönelik antrenmanların kişinin postürünü olumsuz yönde etkileyebileceğinden söz etmiştik. Kaya’nın yapmış olduğu bu araştırma üst düzeyde kuvvet ant-renmanı gerektiren, uzun ve zor antrenmanlara maruz kalan spor branşlarında postürel bozukluklar saptamıştır, bu yönüyle bizim araştırmamızı destek-ler niteliktedir. Çelebi’nin “12-14 yaş grubu spor yapan se-danter öğrencilerin postürel ve biomotor özellikle-rini karşılaştırdığı yüksek lisans tezinde aktif olarak spor yapan öğrencilerin standart bir postüre sahip oldukları ve sedanter öğrencilere nazaran daha iyi biomotor özelliklere sahip oldukları sonucuna var-mıştır (3). Bunun sonucunda sporun postürel yapıları düzeltici etkisi olduğu düşünülmektedir. Karakuş’un bilim uzmanlığı tezinde öğrenci-lerde postürel bozukluklar olduğunu saptamış ve bu bozuklukların yapılan spor branşlarına, giysi ve ayakkabı seçimlerine, beslenme ve genetik faktörle-re bağlı olabileceğini belirtmiştir (6). Yukarıdaki kaynaklar incelendiğinde; spor ile uğraşan bireylerin spor yapmayanlara göre standart postüre daha yakın olduğunu göstermektedir. Bu da gösteriyor ki spor planlı bir şekilde kişinin yaşına, kapasitesine ve hazır bulunuşluluk düzeyine uygun olarak yapıldığı taktirde postüre olumsuz bir etki yapmamaktadır. Karakuşun’da dikkat çektiği gibi postürel bozukluklar yanlış yüklenmeler dışında giysi, ayakkabı seçimi, beslenme ve genetik faktör-lere de bağlı olabilir. Bu yüzden erken tanının yapı-larak postürün kötüleşmesini engelleme ve tedavi yoluna gidilmelidir. Yaptığımız bu araştırmada basketbolcuların hentbolculara oranla standart postüre daha yakın oldukları sonucuna varılmıştır. 5. KAYNAKLAR
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||