Ana səhifə

WarmarTobidan qristianobamde


Yüklə 67 Kb.
tarix24.06.2016
ölçüsü67 Kb.
warmarTobidan qristianobamde
daviwyoT iqedan rom : “ somexTa da qarTvelTa, ranTa da movaknelTa, HerTa da lekTa, megrelTa da kavkasianTa amaT TvisTa erTi iyo mama, saxeliT Targamos. ese Targamis iyo Ze TarSisi, Zmiswuli iafetisi, Zisa noesi. . . da wamovida ese Targamis naTesaviTurT misiT da daemkvidra erTa maT mTaTa Sua kacaTSeuvalTa, araratsa da masissa. “ xolo dRevandeli saqarTvelos teritoria daaxloebiT aris is terotoria, romelic Targamosma rva SvilTagan ors – qarTlossa da egross gaunawila. qarTloss aRmosavleT saqarTvelo ergo, romelsac Semdgom qarTli ewoda. egross ki dasavleT saqarTvelo, romelsac mogvianebiT egrisi ewoda.

am periodSi Targamianni, anu qarTvelebi xarks uxdida da emorCileboda nebroTs “ romeli iyo pirveli mefe yovlisa queyanisa” (l.mroveli), romelmac ramdenime wlis Semdeg daumorCIlebloba gamoucxada da omSic daamaracxa. xolo Targmanis Svilma- haosma nebroTi mokla. maSin haosma Tavisi Tavi mefed gamoacxada “ ZmaTa TvisTa zeda da sxuaTaca naTesavTa zeda, maxlobelTa sazRvarTa misTasa.” (leonti mroveli)

l. mrevelis “qarTlis cxovrebidan” vgebulobT rom pirvelad, rodesac qarTlosma aaSena cixe-simagre mTaze mtkvrisa da aragvis SesarTavTan, manamde am mTaze arsebobda Turme armazis kerpi

mokvda qarTlos da misma colma gahyo xuTive Svili da TiToeuls misca TavianTi samyofeli qarTlosis samefodan. da brZanebs leonti mroveli: “ da mas Jamsa daiviwyes RmerTi, dambadebeli maTi, daiqmnes msaxur mzisa da mTvarisa da varskvlavTa xuTTa, da mtkice da ufrosi saficar maTi iyo saflavi qarTlosisi.” am sityvebidan vgebuobT rom antikur xanaze ufro adre arsebobda Tayvaniscema saqarTveloSi. mnaTobTa Tayvaniscemis sakiTxs Cven kide SevexebiT. manamde yuradReba minda SevaCero imaze Tu ra bedi ewia qarTlisianebs da mas Semdeg rac daiviwyes Semoqmedi RmerTi da kerpTayvaniscema daiwyes. xazarebma sastikad daamarcxes Targamosianni. Semdeg isini xaks uxdidnen xazarebs da emorCilebodnen maT.

rogorc mogexsenebaT, qarTvelTa warmarTobis Sesaxeb cnobebi Senaxulia erTi mxriT ucxo erTa istoriul-literaturulsa da geografiuls TxzulebebSi, aseve qarTul saistorio da hagiografiul nawarmoebebSi, aseve saxalxo TqmulebebSi, zne-CveulebebSi da rwmenaSi.

me mgoni Zneli ar aris imis dajereba, rom xazarT gamarjveba iyo RvTis risxva zneobrivad da sulierad dacemuli xalxis mimarT.

berZen romael mwerlebisaTvis ukve pirveli saukunidan cnobilia armazis cixed wodebuli taZris Sesaxeb.

qarTvelebis uZvelesi rwmeniT, mTeli buneba gansulierebuli da ganpirovnebuli iyo. rac gamoixateba imaSi , rom bunebis Zalebsa da movlenebs SeeZloT Tavis nebaze keTilic eqnaT adamianebisTvis da avic. amitom miaCndaT saWirod maTi Tayvaniscema, msxverplisa da ZRvenis mirTmeva da locvis Sewirva, iqneb RmerTebma Cvensken kargi TvaliT gadmoixedono.

warmarTul RvTaebaTagan saqarTveloSi gansakuTrebuli adgils ikavebs mTvaris RvTaeba. sagulisxmoa mTvaris Tviseba , rom is mamakacia. imitom rom Cveulebriv msioflios iseTi civilizebuli erebi, rogorebic egviptelebi, ebraleebi, berZnebi, romaelebi, arabebi da finikielebi iyvnen mTvares dedakac RvTaebad miiCnevdnen.

mTvaris kulti mxolod asurelebs, qanaanelT da qarTvelebs hqondaT. Tavdapirvelad mTvares Tayvaniscmeis dros adamianTa msxverplad Sewirva miRebuuli yofila. mogvianebiT msxverplSewirva pirutyviT Seicvala.

leonti mrovelis cnobiT adaminis msxverpli pirutyviT mefe revim Secvala.

pontaSi da frigiaSi sadac erT dros qarTvelebi cxovrobdnen mTvaris Tayvaniscema gavrcelebuli yofila. sainteresoa am mxriv Semdegi leqsi :

bJa dia Cqimi TuT muma Cqimi

xviCa xviCa muxuCqefi da do jima Cqimi.”

rac qarTulad ase JRers:

mze dedaa Cemi mTvare mama Cemi

sxvadasxva varskvlavebi da da Zmaa Cemi”
etyoba megreul sinamdvileSi mTvaris RvTaeba ZvalrbilSi iyo gamjdari. rasac mafiqrebiunebs is faqti, rom sityva “TuTaSxia”, rac TargmanSi mTvaris tolas anu kac RmerTs niSnavs. me-20 saukuneSic gvxvdeba literaturul ZeglebSi. vambob sityva TuTaSxias, radgan me TuTSxia rogorc gvari ar Semxvedria.

maSasadame, sadac qarTvelebs ucxovriaT, mTvaris Tayvaniscema kvlav yvelgan SerCenilia, amis gamo rogorc mTvar-meufisa da RvTaebis Tayvaniscema yvela qarTveli tomebis uZveles rwmenad udna CaiTvalos.

aRsaniSnavia agreTve fuZis mfarvelis RvTaeba “nerCi pateni”, rac fuZis batons niSnavs. sityva nerCi sulxan saba orbelians “ qveda kerZo”-d aqvs ganmartebuli.

afxazebma ician agreTve saxlis , an fuZis “angelozi”, ojaxis mfarveli RvTaeba, romelsac “aJahara”, anu “aSaharas” uwodeben. roca afxazi patarZals saxlSi Seiyvans, saxlis ufrosi am axal Semosul wevrebs “aJaharas” avedrebs.

qarTvelebi mnaTobTa zeciuri RvTaebebidan “ miwaze daeSvnen”. warmarTul Cveulebebsa da tradiciebs axali “asparezi” mieca maSindel sinamdvileSi da gaCnda sxva mravali “RmerTebi” rogorc nadirTa da monadireebis RvTaebani-anatori, oCopintre da boCi.

agreTve Camoyalibda “xeTa msaxurebis” tradicia. saqarTveloSi “xeTa msaxurebis” Sesaxeb istoriuli naSTebi exlacaa TiTqmis yvela kuTxeSi SemorCenili. magaliTad xevsurebsa da fSavelebs swamdaT rom arsebobs gansakuTrebuli “muxis angelozi”

amis Semdeg saqarTveloSi gaCnda iseTi Cveulebebi, rogoricaa magaliTad svaneTSi arsebuli….

muryvamobis wesi, aseve “adrekilai” da “melai-tulefai”, “ kvirai” da sxva mravali, romelTa mniSvnelobis da Sesrulbis wess ganmarteba ubralod araeTikurad mimaCnia.

dameTanxmebiT albaT, rom TiToeuli wartmarTuli wes-Cveulebis ganxilva da analizi Sors wagviyvans, radgan saubedurod warmarTuli tradiciebi Tu zne Cveulebebi jer kidev ars SemorCenili Tanamedrove saqarTveloSi, rom araferi vTqvaT adreSuasaukuneebis droindel qarTvelTa Sexedulebebze RmerTis Sesaxeb maSin, rodesac qristes naTeli ukve anaTebda saqarTvelos sxvadasvxa kuTxeebSi.

radgan TiTqmis yvela istorikosi saqarTvelos gaqristianebaze saubars leonti mrevels “qarTlis cxovrebas” ganmartebidan iwyebs, ra Tqma unda me qarTveli istorikosebi maqvs mxedvelobaSi, mec am SemTxvevaSi ver viqnebi gamonaklisi da mogaxsenebT rom leonit mrevelis cnobiT, farnavazis sagvareulo saxlis warmomadgeneli, romelsac rogorc qarTli, ise egrisi emorCileboda. xolo pirvelsave wels misi mefobisa iSva ufali Cveni ieso qriste.

rodesac qriste ocdaaTi wlisa gaxda da is iserusalimSi Seipyres qristianobis qadagebisTvis, mcxeTaSi myof ebraelebs mouvidaT mowveva: “ aw warmogvulenin Cuen mociqulni yovelTa Tana uriaTa, raTa movidnen mecnierni sjulisani da ganvikiTxoT da ganvbWoT maszeda da aq Tquenganca warmovidnen mecnieerni sjulisani mandiT:. maSin rogorc aRniSnulia leonti mrovelTan, mcxeTel ebraelebs ierusalims elioz mcxeTeli da longiloz karsneli miuvleniaT. isini iq daswrebian qristes jvarcmas da monawileoba miRiaT im wilisyraSic, romelsac jvarcmulis kvarTis (perangi) Semdgomi kuTvnileba da adgilsamyofelic unda gamoerkvia. wiliT qristes kvarTi mxeTel ebraelebs rgebiaT. roca eliozma kvarTi mcxeTaSi miitana misi da Seegeba da es kvarTi magrad Caikra gulSi. es ambavi aderki mefesac gaugia da kvarTs Cacma mousurvebia, magram sidonia moulodnelad gardaicvala. mas ise magrad Caukravs kvarTi, rom verafriT gamourTmeviaT da is kvarTiT xelSi daumarxiaT. albaT amaSic gangebis xeli urevia, radgan warmarTi adreki ise gakadnierda rom macxovris kvarTis Cacma moindoma.

male amis Semdeg, rogorc iuwyeba leonti mroveli, saqarTveloSi qristianobis gasavrceleblad misula qristes ori mociquli: adnria pirvelwodebuli da svimon kananeli. maT Tavisi moRvaweobis asparezad dasavleT saqarTvelo aurCeviaT. andrias megrelTa Soris umoRvawia. is trapezonidan, - romelsac l.mroveli megrelTa sofels uwodebs did aWaraSi Semosula da “ iwyo qadagebad saxarebisa” da “ naTels sca saxeliTa mamisaTa, da ZisaTa, da sulisa wmindisaTa da daadgina mRvdelni da diakonni.” da aRaSena RvTismSoblis saxelobis eklesia. mociquli aq mraval saswaulebs aRasruleda. aq aRadgens micvalebul samZivaris vaJs. am faqts mosaxleobaSi didi gamoxmaureba mohyva da mravali moeqca qristes rjulze . aqve daasxa man xeli pirvel episkoposs da aqve tovebs awyuris yovladwminda RvTismSoblis saswaulmoqmed xelTuqmnel xats, romelic amJamad dakargulad iTvleba.

xolo im qalaqSi sadac es saswauli moaxdina mociqulma arsebobda artemisa da apolonis kerpi, romelTac xalxi msxverpls swiravda da emsaxureboda.

da iyo didi dava xalxSi romeli eRiarebinaT uzanaes RvTaebad, artemisa da apolonis kerpi, Tu saswaulis moqmedi. aq maT aseTi cda Caatares sakerpo oTaxSi Seasvenes RvTismSoblis xelTuqmneli xati da uTxres mociqulsa da kerpTa mRvdlebs, rom elocaT mTeli Rame. roca gaTenda: “ ixilnes yovelni kerpni maTni quyanad daTxeulni . . . xolo xati yovladwmindisa RvTismSoblisa brwyinavd viTarca mze, didebiTa da pativiTa. “

maSin SercxvaT kerpTa mRvdlebs da Sendoba Txoves mociquls. am faqtis Semxedvarec mravalni moiqcnen “ da rwmena yovelTa ufali Cveni iseo qriste” da sixaruliTa naTels-iRes yovelTa saxeliTTa mamisaTa da ZisaTa, da sulisa wmindisaTa. da iqmna sixaruli didi , da adidebdes RmerTsa, romelman ixsna igini sulTagan eSmakisaTa”

Semdeg mociquli oreTSi gadadis saqadageblad da moaqcies da gananaTles adgilobrivebi. oreTidan andria mociquli afxazeTSi gadadis sadac “sityva RvTisa mravalTa Seiwynares. aqedan is skvireTSi midis.

saqarTveloSi sul oficialurad 5-ma mociqulma iqadaga. esenia : andria, simon, mataTa, barTlome da Toma.

Tu gadavxedavT saqarTvelos istoriss 1-4 saukuneebs qarTvelTa kulturul, zneobriv-fsiqologiur, sulier Tu fizikur samyaros, advili warmosadgenia rom maSin, rodesac saqarTveloSi arsebobda iseTi warmarTuli wes-Cveulebebi da tradiciebi rogoricaa: muryvamoba, adrekilai, meliatulefai, xeTa msaxureba da mcenareebis RvTaeba, kopala mnaTobTa Tayvaniscema, tarosis RvTaeba vobi, monadireTa RvTaebani-anatori, oCopintre da mravali sxva. rogori fsiqologiis matarebeli xalxi iqneboda. aqedan gamomdinare gvaocebs mociqulTa gambedaoba da Tayvaniscema aseT eqscentriul adamianebSi qadagebis gamo. sadac kacis kvla Cveulebrivi movlena iyo miTumetes ar daindobdnen kerpTa Seuracxmyofels. am dros mociqulebs RvTis Sewevnis imediRa rCebodaT da ise aRasrulebdnen RvTis nebiT uamrav saswaulebs.

ra Tqma unda qarTvelTa gaqristianeba mociqulebiT ar dasrulebula . es procesi dResac grdZeldeba. margam mociqulTa moRvaweobis Semdeg saqarTveloSi gamoCnda mociqulTa swori nino da rogorc qarTvelTa udidesi mematiane leonti mroveli ityvis: “ igi auwyebda ZuelTa da axalTa wignTa da ganabrZnobda ugunurTa da ugulisxmoTa maT, da STaugdebda gulsa maTsa siyuarulsa qristessa. “ am sityvebidan vgebulobT, rom qarTvelebisTvis Zveli aRTqmis wignebic ucxo yofila.

wm. nino saqarTveloSi javaxeTidan Camosula. aqedan is dedaqalaq mcxeTaSi urbnisis gziT misula. aq armazSi warmarT qarTvelTa RvTaebis kerpTa armazis, zadenisa da sxvaTa dResaswauls Seswrebia da Tavvisi RvTisadmi aRvlenili locviT gamanadgurebeli grigali mouvlenia da kerpebi srulad seumusravs. wm. ninom eqvsi weliwadi dahyo mcxeTaSi da Tavisi qadagebiTa da mkurnalobiT saxeli moixveWa. bolos mirian mefis Tanamecxedre nana dedofalic mourCenia. “ da gamojanmrTelebuls uTqvams: “ ara ars sxva RmerTi, Tvinier qristesa, romelsa qadagebs tyue ese dedakaci.”

ra Seutyo mirian mefem am saswaulis Sesaxeb: “ gankvirda da iwyo gamoZiebad sjulsa qtistessa.” magram is mainc daeWvebuli iyo wminda ninos pirovnebaSi da eubneboda mas: “ romelsa RmrTisa ZaliTa iqm kurnebasa amas, anu xar Sen asuli armazisi, anu Svili zadenisi, ucxoebiT moxved da Seuvrdi da zeda-ac maT wyaloba Seni da moganiWes Zali kurnebaTa, raTa miT scxovndebodi ucxosa qveyanasa.: aq sagulisxmoa is faqtic rom sityva cxoneba saqarTveloSi warmarTul periodSic arsebula.

erT zafxulis dRes 20 ivliss SabaTs miriani Tavisi amaliTurT muxranis sanaxebSi sanadirod wavida. nadirobis dros TxoTis mTis mwvervalze uecrad “dabnelda mis zeda mze da iqna Rame ukuni bneli friad.” mefesa da amalas erTmaneTis povna veRar mouxerxebiaT. “ da daSTa mefe marto, da iareboda mTaTa da maRnarTa SeSinebuli da SeZrwunebuli.” mirianma armazisa da zadenis uSedego vedrebis Semdgom wm. ninos qadageba moigona da RmerTi axsena da aRTqmac dasdva : “ gaminaTle bneli ese da miCuene sayofeli Cemi; da aRviaro sxeli Seni. “ am sityvebis warmoTqmis Semdeg “gaTenda da gamobrwyinda mze. “ da aRmarTa aTmosavleTiT xelni cisken da Tqva : “ Sen xar RmerTi yovelTa zeda RmerTTa da ufali yovelTa zeda ufalTa.”

Sin dabrunebulma mefem nino moixmo da qriste aRiara. meore dRes mirianma Tavisi xalxi gagzavna saberZneTis ambavis sacnobebelad da mRvdlebis mosayvanad.

Semdgom amisa mirianma qristianoba saxelmwifo religiad gamoacxada. ra Tqma unda am faqts xalxSi didi gamoxmaureba mohyva da wminda ninosa da misi mowafeebis qadagebiT xalxi darwmunda qristes RvTabriv ZalaSi da Seiyvares igi. Semdeg daiwyo eklesiebis mSenebloba da qarTvelebi didi sixaruliT Seudgnen WeSmariti RvTis didebis saqmes.

marTalia, wm. ninom me-4 saukuneSi moaqcia qristes sjulze qarTvelebi, magram, cxadia xalxi male daiviwyebda Zvel sjuls da uwindel zne-Cveulebas, roca igi kerpebsa scemda Tayvans da msxverpls swiravda maT. amitom jer kidev didi xani gavida, sanam qaristianoba sul yvelgan gavrceldeboda da mtkiced moikidebda fexs xalxSi, magram am saqmes didad ar Seuwyes xeli im wminda mamebma, romlebic me-4 saukuneSi Semovidnen Cvens qveyanaSi asureTidan. isini sul 13 iyvnen, romelTa Tavi moZRvari iyo wminda ioane. rogorc gadmocemidan viciT mas RvTismSobeli gamoecxada da ubrZana iveriaSi wasuliyo raTa axlad moqceuli xalxi gaemtkicebia qristes sjulze.

wm. ioanem yovelive amis Sesaxeb gamoucxada Tavis mowafeebs da airCia 12 mowafe. esenia: Sio, daviTi, antoni, iese, iosebi, Tadeozi, stefane, isidore, mixeil, firra, zenomi da abibo.

didi xnis mogzaurobis Semdeg, roca isini saqarTvelos maSindel dedaqalaqs mcxeTas miuaxlovdnen im droindelma kaTalikosma evlavim iaxla isni miesalma da akurTxa.

cota xnis Semdeg wm. ioanem waiyvana Tavisi mowafeebi da moiara yvela is adgilebi, sadac ki wminda nino yofiliyo. iq isini qadagebdben qristes sjuls da mravali ganamtkices sarwmunoebaSi, zogi maTgani saxl-karsac tovebda da zadenis udabnoSi rCebodnen sikvdilamde. amgvarad zadenis mTa Seiqmna gandegilTa samyofi. cameti asureli mamaTa garda RvTis wyalobiT ra Tqma unda mravalTa gvyavs iseTi wmindanebi, romelTa roli qarTvelTa sulieri, zneobrivi da moraluri srulyofis saqmeSi ganusazRvrelia.

wm. mowame SuSaniki, evstaTi mcxeTeli, daviTi da konstantine aragvelebi, arCil mefe, abo tfileli, ilarion qarTveli, ioane mTawmindeli, giorgi mTawmindeli, daviT aRmaSenebeli, luarsab mefe, qeTevan dedofali, biZina, Salva da elizbari da mravali sxva, romelTa CamoTvlac gWirdeba da romlebic WeSmaritad iTvlebian qristes mxedrionSi.

es is wmindanebia, romlebic WeSmaritad iZlevian RvTis siyvaruls da Tavganwirvas, patriotizmsa da qveynisTvis Tavdadebis, uerTierTsiyvarulisa da gatanis, Zmobisa da erTobis uamrav magaliTs.

SevTxovT RmerTs rom mogvaniWos maTi sarwminoeba, siyvaruli, sulgrdZeloba da moTmineba. rac qarTvelebs dRes Zalian gvWirdeba.

gamoyenebuli literatura:



  1. simon yauxCiSvilis “qartlis cxovreba”

  2. ivane javaxiSvilis “qarTveli eris istoria” I tomi

  3. saqaTvelos istoriis narkvevebi.

  4. simon janaSias “ Sromebi” V tomi

  5. konstantine grigolias “ras mogviTxrobs qarTlis cxovreba”

  6. nestor yubaneiSvilis da giorgi ioselianis “wmindanTa cxovreba”.








Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©atelim.com 2016
rəhbərliyinə müraciət