Osmanlı'dan miras kalan imarethanelerin (aşevleri) çoğu işlevini yitirmiş. Ama Eyüp'teki Mihrişah Sultan İmarethanesi hâlâ ayakta. Her gün yüzlerce ailenin yemeği burada pişiyor

SEVİM ŞENTÜRK - 06.05.2011 ZAMAN

Peygamber Efendimiz'in "Komşusu açken, tok yatan bizden değildir." hadis-i şerifinin düstur alındığı bir kültür tarihimiz var. Selçuklu Devleti'nden Osmanlı'ya imarethanelerle (aşevleri) donatılan şehirlerimiz bunun kanıtı. Mısır'dan Suriye'ye, Konya'dan İstanbul'a kadar tüm İslam coğrafyasından örneklerine rastladığımız bu yapılar; susayanı susuz, yoksulu aşsız koymamak için ya hali vakti yerinde olanların vakıflarıyla ya da devlet imkânlarıyla inşa edilmiş. Ve asırlarca bu yolla; zengin aşını paylaşmış, yoksul karnını doyurmuş.

Fakat imarethaneler; şimdilerde sadece övünç kaynağı harikulade mimari eserler olarak yer buluyor lügatimizde. Çünkü kimi kullanılmaz hale gelmiş, kimi imar faaliyetleri esnasında yok edilmiş... Varlığını halen koruyanlarsa, malını paylaşacak hayırsever bulamadığından kapanmış. Biri hariç. III. Selim'in annesi Mihrişah Valide Sultan'ın 1796 yılında Mehmet Arif Ağa'ya kendi adıyla inşa ettirdiği imarethane, diğerlerinin aksine yoksulların karnını tam 225 yıldır doyurmaya devam ediyor.

Her gün 2 bin aileye yemek

Yiyecek ekmeği olmayan ihtiyaç sahibi aileler, her sabah saat 10.00'da Eyüp, Bostan İskelesi Sokak'taki imaretin mutfağında pişen yemekten paylarına düşeni almak için sıraya giriyorlar. İmarethaneyi ise hayırseverlerin ve Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün desteği ayakta tutuyor. Onlardan elde edilen gelirle, imarethanede pişen yemekler toplam 2 bin aileye dağıtılıyor. Bu aileler resmi prosedürlerle belirleniyor. Yani yemekler rastgele dağıtılmıyor. İhtiyaç sahipleri buraya müracaat ediyor, verilen forma bilgilerini yazıyor. İmarethane yönetimi başvuruları değerlendiriyor ve hiçbir sosyal güvencesi olmayan aileleri belirliyor. Bunun sonucunda onlara yemek kartı veriliyor. Yemek kartına sahip aile, her gün yemeğini gelip alabiliyor ya da evine getirilmesini istiyor. Yemek kartı alan ailelerin maddi durumları ise dönemsel olarak elektronik ortamda takip ediliyor. Fakat imarethanenin müdürü Bekir Çepken'in söylediğine göre, takibe pek gerek kalmadığı durumlar da oluyor. Çünkü bazı aileler, artık imarethaneden yemek almaya ihtiyacı olmadığını bildiriyor.

Yemek dağıtılan 2 bin aileden bini Eyüp'e uzak semtlerde. Bu yüzden onların yemekleri evlerine götürülüyor. Bunun için araçlar 09.30'da yola çıkıyor ve kişiye özel hazırlanmış sefer tasları adrese teslim ediliyor.

***

Aynı zamanda dertleşme mekânı

Eyüp dışında oturan ailelere yemekleri araçla gönderildikten sonra saat 10.00'da civarda oturan bin vatandaşa kapılar açılıyor. Yemek dağıtımı kapıda oluşan sıraya göre yapılıyor. Kargaşa ortamı yok. Kimse yemek alacağız diye birbirini itip kakmıyor. İmaretin geniş avlusunda birbirleriyle dertlerini paylaşıyorlar aynı zamanda. Mesela Nebahat teyze. Eşinin vefat ettiğini, bir yerden gelirinin olmadığını, oğlunun da askerde olduğunu anlatıyor Nurten ablaya. "İstanbul'da kimim kimsem yok. Allah razı olsun burayı yaptırandan. Oğlan dönene kadar yemeğimi karşılayacaklar." diyor. Bir zamanlar Yeşilçam'da figüranlıkla ekmeğini kazanan Erdem ve Melek çifti de bu sohbete dâhil olanlardan. Sosyal güvencesi olmadığından ve iş bulamadığından yemeklerini buradan alıyorlar.

***

Evsizlere de aş var

Saat 11. 30 olduğunda bu kez sokakta yaşayanların karınlarını doyurması için servis açılıyor. Her gün 100 ile 200 kişi arasında değişiyor burada yemek yiyenlerin sayısı. Müdavimler de var. 102 yaşındaki Bingöllü Mehmet amca, çoluğu çocuğu evlendirmiş, eşi de vefat edeli çok olmuş. Alibeyköy'de yalnız yaşıyor. Yemeklerini her gün burada yiyor.

***

Kurban bağışlanıyor

***

Erzak seferberliği