Ana səhifə

Moi myen hkawhkam hte matut mahkai hku hkau shing jawng hkat lu ai mali nmai wa lawng mung ga na wunpawng sha mung du hkawhkam tsumhka duwa chyau hpa naw a lam


Yüklə 105 Kb.
tarix25.06.2016
ölçüsü105 Kb.



MOI MYEN HKAWHKAM HTE MATUT MAHKAI HKU HKAU SHING JAWNG HKAT LU AI MALI NMAI WA LAWNG MUNG GA NA WUNPAWNG SHA MUNG DU HKAWHKAM TSUMHKA DUWA CHYAU HPA NAW A LAM



GA NHPAW

Ya anhte a Wunpawng mungdaw mungdan nga nna grin nga wa ai mungdaw mungdan gaw, moi na anhte a jiwa ni a prat lakhtak hta majoi mi nga man jan nga ai lamu ga ni nre sha, shawng shawng e ginru ginsa yu hkrat wa nna, nga taw nga sai masha amyu ni hpe gasat manga kau nna, masha amyu wa hte rau lamu ga jarit masat hting rai hting rat hkuhkau hkungga la ra hkat nna, shada da sadi dung hkat let, makawp maga sin da ya ai Wunpawng mungdaw mungdan rai nga mali ai rai.

Shawng de ginru ginsa yu hkrat wa sai ni hpe gasat manga mat wa nna ngang kang grin ai lamu ga jarit masat da lu ai hte makawp maga sin da lu hkra gasat gala lam, masha maigan amyu wa the htinglu htinglai matut mahkai hkuhkau ai lam ni hta, ram ai, chye chyang kung hpan ai jiwoi jiwa ni law law nga lai wa ang sai ni e makawp maga up sin da ya sai majaw, ngang kang grin ai lamu ga jarit ni byin nna grin nga sai rai.

Dai zawn re moi na jiwoi jiwa ni kadai wa gasat gala woi awn ai hta ram ningtawn ai, masha amyu ni hte matut mahkai hkuhkau ai lam, shing jawng hkat ai lam ni hta laklai kajai gumhkawng tsun jahta ai lam ni law law nga ai rai tim, kadai wa a lam hpe mung atawm sha sawk sagawn ka da nna, chyeju dum nga na lam, htawm hpang de na ni matut chye wa hkra sawk sagawn ka da ai gaw kadai nnga ai gaw yawn hpa naw rai nga ai.

Ya ten du hkra sha gaw na yu chye da ai hte tsun chyai ai ni htum nna gaw htum mat wa na hkrai rai wa nga ai. Ya ten du hkra hta naw tsun kajai nga, moi myen hkawhkam ni hte rau hkuhkau matut mahkai hkat ai,


  1. Tsumhka duwa Chyau Hpa Naw.

  2. Duwa Dai Hpa Gam Gumhkawng.

  3. Duwa Law Hpwi Zau Ai.

  4. Duwa Um Zau Krim

ni hte Japan majan prat hta gasat gala ram ai ni Gremany majan hta gasat gala lawm ai hte ram ai ni Japan majan hpang du hkra kajai gumhkawng ai Lahpai Nawng Seng re ni a lam ni, shanglawt lu ai kawn wunji amat galaw wa ai ni a lam ni hpe sawk sagawn ka da yang htawm hpang de na ni a matu akyu nga na lam ni nga ai re.

Dai rai nna Tsumhka duwa Chyau Hpa Naw a lam hpe sha pyi ya aten hta nka da yang nmai na sai ngu myit lu wa ai the, na nga chye nga ai hta sawk sagawn jahkum shatsup nna ka da wa ai rai.

Moi 1950 ning jan daram hkan grau chye chyang ai ni naw nga, arung arai ni naw hkum nga ai ten hta sagawn ka da na kadai nmyit ai majaw, ya gaw atsawm sha chye da ai ni mung nau nnga mat, arung arai ni mung shamat kau, hten za mat ma wa yang she ka da na myit lu yu yang gaw, atsawm sha hkrang madang nlu sawk sagawn lu mat ai rai nna, ka da ai lam ni hkrak rai sai nngu lu ai, grau tup hkrak chye da ai ni naw nga pru wa yang mung, grau jaw tup hkrak ai hku ka da wa na hpe mung naw myit mada ai.

Grau jaw tup hkrak hkra ka da lu ai kadai nnga jang mung ndai ka da lu ai hte mung, tsun dan ai ni a ga hkan nna ka da sai re majaw, ni dik ai hku jaw nga teng nga sai rai nga ai.




MALI NMAI WA LAWNG SHAGRI BUM TSUM HKA GA KAWN MANDALE MINDUNG HKAWHKAM THE HKUHKAU LAI WA AI TSUMHKA DUWA CHYA HPA NAW


DAW KABA 1. GINRU GINDAI THE MABYIN MASA NPAWT

Moi Tsumhka duwa Chyau Hpa Naw gaw AD 1600 jan hte 1700 ning lapran daram hta Mali Nmai Walawng dingda daw Shagri bum Tsumhka mare kaw kawa Tsumhka Sinwa hte kanu Kadaw Ja Tawp ngu ai yan kawn shangai wa ai wa re lam tsun hkai dan ma ai.

Ndai Tsumhka Chyauhpa Naw asak 15-16 ning rai wa ai ten hta, Wunpawng sha ni lam amyu myu hku shada da grai gasat gala hkat ai aten rai nga ai da, grau nna lamu ga kashun gasat shanyen hkat ai aten rai nga ai da, shing rai Tsumhka Chyau hpa Naw mung, mung ga up la hkawm na hpe myit nna, shana tup tup mung up la hkawm na hkrai myit nna n-yup, shani nhtoi hta gaw yup hkrai yup rai nna, kanu yan kawa gaw hpa rai shana gaw n-yup nna, shani she yup hkrai yup ai i? Ngu san ai shaloi, shana gaw mung myit nna n-yup mai ai, nhtoi shani she yup mayu nna yup ai ngu tsun ai da, shing rai shaloi mam pru nhkum mangai ta du, u gawn ten hta kanu yan kawa e u gawn manap hkawn shangun yang u gaw n-gawn nna ugawn u jawng kaw kanu yan kawa manap shat gun sa du hkra hkra yup taw nna hkrai nga, mam yi ya de gaw u hkrai a damang hkrai rai taw taw rai, kade lang tsun tim nlai re majaw, lahpawt mi na gaw kanu yan kawa yu pawt nna, shi yup taw nga ai u gawn u jawng sa lang kadawng dat nna, u jawng hte nawng kadawng mat wa ai kawn rawt hprawng mat wa nna, Munggawng Loi Li Yang ren kahtawng na bunggyi jawng kaw sa shang shingbyi, bunggyi jawng lung nna gan nga nga sai da.

Shing rai bunggyi jawng lung nna nga nga yang shat lahkawn shalawm hkra rai, lahkawn wa ai shat ni hpe sha yu yang mung, tsu ai zawn nga ai hkrai sha ra re hpe nlu hkam nna, Myitkyina lahta Mali hka sinpraw hkran kahpu kanau amyu ni nga ai Dawngpan, Hkangbu Hkangba ga de lung wa nga nga yang, Jinghpaw hte Sam lamu ga ninghkan e gasat gala ai hta shang lawm wa nna, gasat gala ai hta hparan hpajang hta ningtawn ai ningbaw ningla tai nna woi awn wa ai shaloi, gasat gala lam ram ram awng dang wa ai majaw kajai gumhkawng shi ga grai chyam bra wa ai da.

Dai aten hta kahpu kanau mung du rai nga ai Sadung Waw Hkyung du ni up ai mung kaw nga nang nga ai, Miwa ni Waw Hkyung du ni hpe ningkawn jaw ai lam hta hpai shai nna, nru nra byin wa ai majaw, Miwa ni gaw Miwa mung de na Miwa luksuk ni hpe gang shaga bang nna, Waw Hkyung du ni mung Tsumhka Chyau Hpa Naw woi awn ai hpyen luksuk ni hpe saw shaga ai majaw, Tsumhka du wa Chyau Hpa Naw sa du nna hparan jasim kau da ai hpang, Miwa mung kata kaw wa ji yan wa jang ngu ai ni bai nhkrum nra byin wa ai shaloi, Waw Hkyung du ni hte hkuhkau nga ai Miwa ni gaw hparan garum la na bai saw shaga wa ai shaloi mung, Waw Hkyung du wa gaw kahpu kanau Tsumhka du Chyau Hpa Naw hpe bai saw shaga dat nna, dai wa ji hte wa jang yan hpe sa hting ram yang, nnan e nhkap la nmadat ya ai majaw, Lahpai mung hpyen luksuk ni sa nna gasat la kau na ngu tsun wa jang, Tsumhka du Chyau Hpa Naw gasat gala lam hta grai awng dang nga ai shi ga satang gumhkawng nga ai hpe mung Miwa ni na nga ai re majaw, Tsumhka duwa Chyau Hpa Naw sa hting ram ai hpe hkap la nna simsa wa masai da.


TSUMHKA DUWA CHYAU HPA NAW E WOI SA GASAT NA NGU TSUN AI LAHPAI MUNG NI


  1. Lahpai Naw Hpwi mung.

  2. Shadan Lahpai mung.

  3. Krawn Lahpai mung.

  4. Wawang Lahpai mung.

  5. Tsumhka Lahpai mung.

  6. Tsum Hpawng Lahpai mung.

  7. Hkinru Lahpai mung

ni sa nna gasat kau na ngu tsun jahkrit hparan jasim jasa kau ai da. Ndai wa ji yan wa jang nhkrum nra byin gasat hkat maw wa ai hpe Tsumhka duwa Chyau Hpa Naw sa hparan jasim jasa da nna simsa wa sai majaw, Tsumhka duwa Chyau Hpa Naw hpe Miwa ni chyeju dum nna, bau kaji kaba (10) nba lakhkyik, yang hpau lawng, sanat, gumhpraw, sagu panep, nba utan gumra ni kumhpa jaw yang, nanhte hpe sa hparan hting ram ai masat dingsat gaw ya kaw nna shaning shagu gaw nen ningkawn hkau mun hkau tek ban (50) manga shi lu sha nga na she ra nngai, nga tsun ai majaw, Miwa, Sam, Danda htinggaw (50) manga shi mung woi wa na dat ya manu ai da.

Dai Sam, Danda ni hpe Hkangba yang kaw htinggaw 20, Hkangbu yang kaw htinggaw 20, Shagri bum Tsumhka dingdung yang e 10, di nna garan tawn da nga shangun ai kaw na dingdung yang kaw nga shangun ai ni gaw nkam nga nna, hkauna ga ni shalut yu rai, na na n-galaw sha nga mai ai nga tsun ai majaw, Njang Yang de dauma Shadan wa yan Hpun Yawm wa yan hpe rem ya nga shangun ya na tsun nna, Njang Yang kaw tawn da nga shangun da sai hte Njang Yang, Hkangbu, Hkangba yang hkan Miwa, Sam, Danda ni nga wa sai rai.

Dai Sam, Danda ni gaw Tsumhka du Chyau Hpa Naw a lakhtak kawn Shagri bum Tsumhka du ni hpe shaning shagu gaw nen ningkawn hkau mun hkautek, udawn, wa dawn ni wa sa sak jaw, Tsumhka duwa yu sa gawan ai shaloi hkap sak jaw, Shagri bum ga de ju ai manau poi, num wawn num la poi, lup htu mangbru poi kaba ni galaw yang u, wa mawn, dumsu nga ni gun, dun rai nna, 1954-55 ning Tsumhka du Chyau Hpa Naw a kashu ni re ai Tsumhka Zau wa si ai ten du hkra sak jaw lai wa ai hpe mu lu ai.

1946-47 ning kawn na 1963 ning daram du hkra gaw Tsumhka Zau wa e kahpu kawa wa rai nga ai duwa Tsumhka Sinwa hte Nhkai La hpe Hkangba yang kaw na Sam, Danda ni hpe woi rem nga shangun woi nga nga ai ten hta Wunpawng amyu sha shanglawt majan byin pru wa nna, duwa Tsumhka Sinwa gaw Njang Yang, N-greng kawng de wa hprawng nga mat, Sam ni gaw Myitkyina Shata pru Nbungli gun baw hkan law malawng hprawng yu wa nga nna, Tsumhka amyu lakung lama re ai Kachin Zu lawk na lauban Ja kashin La Awng wa hte matut mahkai hkuhkau nna nga nga yang, shawng de Hkangba Yang kaw nga woi lai wa ai duwa Tsumhka Sinwa wa 1985 –86 ning hta yu nang wa nna, Shata pru lawk ( ) degree college jawng a dingdung maga nga nna, moi na Sam, Danda ni hte bai kanawn mazum nna nga nga ai rai. Ndai gaw moi na Tsumhka du Chyau Hpa naw kawn npawt nhpang byin wa sai matu mara hpe mu nga lu ai lam rai nga ai.



DAW KABA 2. (a) TSUMHKA DU CHYAU HPANAW THE MYEN HKAWHKAM WA NYAN HPAJI SHING JAWNG HKAT AI LAM

Mandale kaw hkaw dung nga ai Myen hkawhkam wa gaw lahta mung ga de Tsumhka du Chyau Hpa Naw ngu ai wa, myit hpaji mungga grai kung hpan nna, gasat gala woi awn ai lam hta mung, grai ningtawn kajai gumhkawng ai lam hpe ana nga wu ai.

Shing rai dai Tsumhka du Chyau Hpa Naw wa kade daram myit nyan hpaji kung hpan zet let ai wa rai kun ngu, chye mayu ai hte chyam yu na myit lu nna, nga wuloi rung magaw langai myi ading sha malan nhtang ya na shagun dat ai hpe, Tsumhka duwa Chyau Hpa Naw gaw, numhkaw wan up hta shadu shakya la nna, nga rung hku hte hkrak re hpun kri galaw la nhtawm, adit bang dat yang malang ading sha rai mat ai, nga wuloi rung hpe, Tsumhka duwa Chyau Hpa Naw gaw myen hkawhkam wa kawn bai malan shagun ya na matu hte hpawn di bai shagun nhtang ya dat wu ai da.

Myen hkawhkam wa gaw Tsumhka du Chyau Hpa Naw hpe malan shagun ya, shagun dat ai nga rung magaw amalang sha rai mat ai hte Tsumhka du Chyau Hpa Naw kaw na hkawhkam wa kawn bai malan shagun ya na matu shagun dat ai maitsang tingkaw hpe lu la ai hte maitsang tingkaw gaw malan yang kadaw mat ai baw she re majaw, gara hku nmalan shagun sai rai nna, Tsumhka du Chyau Hpa Naw myit nyan hpaji kaja wa rawng ai ngu sha masat la ai hte, bai chyam yu na matu sagu panep hpe sagu ri di nna jit na shagun ya na matu bai shagun dat let, Tsumhka du Chyau Hpa Naw wa myit nyan hpaji rawng ai hpe mu chye lu ai.

Ya kalang bai ndai sagu panep hpe ri di nna jitna shagun ya lu jang gaw jinghku hku hkat saga ngu, sagu panep bai shagun dat ai hpe mung, Tsumhka du Chyau Hpa Naw kaw du ai hte rau mare na ri da kung ai hpaw mi num ni hte mayam num ni hpe nut hkrut nna summyit hkingdang ni hte lahkat run nhtawm lachyit ri ri ai zawn kaang hte ri jitna shi hpe bai shagun kau dat sai.

Tsumhka duwa kaw mung dai sagu panep jitna hte hpawn hkawhkam wa jitna lahkaw nna Tsumhka duwa hpang de bai shagun jaw na matu bungsap tsip langai mi hpe mung hkawhkam wa hpang de bai shagun jaw dat sai, hkawhkam wa gaw bungsap tsip hpe hkap mu ai hte rau dai bungsap tsip gaw run nna jitna na matu nmai byin ai hpe chye lu jang, Tsumhka duwa myit nyan hpaji kung ai wa re ai hpe hkrak sha hkap la masat nu ai rai.

Dai rai nna hkawhkam wa gaw Tsumhka duwa hpe shi hpang de du sa na matu lam jarik hte hpawn masha dat ya sai, dai shaloi Tsumhka duwa mung hpaji jaw agyi salang ni hte ali ama hpajau hpala law law hte Sam, danda masha ni mung lawm rai nna, myen hkawhkam wa hpang de sa du sai. Dai shaloi myen hkawhkam wa mung kabu gara hkap tau pang la nna, mahku mara lu sha poi mung galaw sai da.

Shat sha ngut ai hte rau Tsumhka duwa gaw hkawhkam wa hkungga la ra ai hte shat jaw sha ai ja ban, gumhpraw ban ni hpe shinggan de kabai shapyen kau dau dat wu ai, Tsumhka duwa shat ban kabai kau ai hpe mu ai shal,oi hpa baw galaw daw jaw shut sai kun! nga tawngban let san jang, Tsumhka duwa gaw shut ai lam hpa nnga ai, anhte a htung gaw kalang mi shat gang sha sai shanut hpe kabai kau ai lalen akyang nga nna kabai kau ai she re ngu tsun dan ai.

Hkawhkam wa mung Tsumhka duwa a htunghking lailen hpe chye na ya ai da. Dai hpang, hpang jahtum hku nna myit nyan hpaji shing jawng ai hku nna bai galaw sai. Dai shing jawng ai lam hta lahkawng maga na hkring mang salang , tara agyi ni hpe shadun da nna shing jawng hkat na matu, myit hkrum masai, shan shing jawng na lam gaw, tinang myit hkawn ai dusat amyu langai ngai a sumla hpe soi shing jawng na hku rai nga ai.

Aten du ai hte hkawhkam wa gaw shu sumla langai mi hpe soi wu ai, Tsumhka duwa gaw soi hkyem ai zawn, mahkret magaw langai mi sha magaw nna, tawn da nhtawm shi a hkring mang kaba Kareng Chyau Hpa wa a baw kaw, mayen sha prat bang bang rai dung nga ai da. Masha ni gaw Tsumhka duwa Chyau Hpa Naw hpa nchye soi nna mau dung nga ai shadu ai, aten du ai hte hkawhkam wa gaw Tsumhka duwa hpe duwa nang lawan soi u le, nsoi nka na i? ngu san ai shaloi, ngut da sai da ngu sha tsun ai da.

Dai shaloi hkringmang salang tara ayi ni gaw galoi gan soi a ta? ngu mau kajawng let jawm yu ma yang hkawhkam wa soi ai gaw shu sumla rai nna, Tsumhka duwa gaw shi soi da ai sumla hpe kajin chyai sumla re ngu ai da, dai hta n-ga ndai kajin chyai ni gaw ga sha nna nga ai baw rai nna galoi rai tim htum ngu nga ai baw nre, ngu nna tsun ai da, dai hpang hkawhkam wa gaw Tsumhka duwa hpe gumhpraw gawm mayen kawk tawn da ya sai.

Shing rai hkawhkam wa gaw ja gawm hta mayen prat bang nga ai, dai lam hpe Tsumhka du wa a hkringmang kaba Kareng Chyau Hpa wa gaw, yu nrai dum ai majaw, mayen prat bang ra yang nye baw kaw prat bang u ngu tsun da sai hte maren, dung nga timung hkawm sa timung Kareng Chyau Hpa wa a baw kaw prat bang ai majaw hkawhkam wa hta grau ai lam byin sai da.

Hpang e Tsumhka duwa gaw Kareng Chyau Hpa wa hpe Tsumhka ga Shagri bum dingdung yang hpe jaw ya sai majaw, dai ni du hkra grin nga sai re.
DAW KABA 2. (b) MYEN HKAWHKAM WA HPE MAHKU MARA SHAYI JAW AI LAM

Hkawhkam wa hte Tsumhka duwa gaw shing jawng hkat ai lam ngut ai hpang simsa lam ga sadi da hkat rai nna, dai ga sadi hpe magum bu matu dim ai hku nna, Tsumhka duwa kaw nna shayi jaw dauma shatai masat sai, dai re ai rai ti mung dai aten hta Tsumhka duwa kaw nna, num wa ram ai shayi sha nlu ai rai nna, Wa Htau shayi sha hpe wa htau Nang Tsumhka shayi shatai nhtawm jaw ya sai da.

Dai hpang myen hkawhkam wa gaw (Hkin Saw Lhain) ngu shamying la ai hte, hkawhkam jan shatai sai, kasha langai mi lu hkra, hkawhkam jan tai nga yang, Tsumhka Nang majing nre ai, shi ga hpe hkawhkam wa chye wa ai majaw bai shabai kau dat sai, wa htau Roi Tsumhka Nang gaw hkawhkam wa shabai kau sai hte rau kahpu kayung ni hpang de wa wa sai.

Hkrun lam kaw wa shan sha shut nna kan hkyeng ana hte si mat sai, shi si mat ai shara hpe Hkin Oo ga ngu nna mung tsun ma ai, shing nrai Nanwggam ga ngu na mung tsun ma ai, ndai hkawhkam jan Tsumhka Nang hpe Jinghpaw buga shara shagu hta jaw jau lai wa sai, shi hpe Hkun du jan shing nrai, mung nat ngu shamying ma ai, grau nna shi hpe kan ana ni byin ai shaloi alak mi jaw jau ma ai.

DAW KABA 2. (c) TSUMHKA DUWA HPE MYEN HKAWHKAM SHAGRAU AI THE HPU DAT AI LAM
Hpaga rai ni;- 1. Ja udung,

2. Ja singkoi, lahta na myu lahkawng hpe gumhpraw ginshang ling nang ai magap hta hkrak re ai hta bang ya ai da. 3. Yudaya gyeng seng, bau 8 hkam, dai bau gaw sumdu hkang nhkang ai bau ju grup, uhkru du, hkru zi du maka ka ai bau re ai da. 4. Magyen bu chyung, dai nba yan hpe lata yungnu daram re ai senghkawp dumhkrak hta bang ya ai nga ma ai.

5. Wan tsi si nat, 6. Pali hte hkri ai (yun shat chuk) shat si htu si mai yawng bang mai ai baw re ai da. 7. Malut sha chyi bang mai ai baw yung chuk magap gaw gawkngu matu zawn re ai da. 8. Hkuhkau lam masat laika buk, dai hpe baw e mayen mahtaw bang hkam ai Kareng Chyau Wu wa kaw tawn da ai.

DAW KABA 2. (d) TSUMHKA DUWA MUGAWNG KAW SHAREN DA HKRUM AI LAM


Tsumhka duwa gaw myen hkawhkam hte hkuhkau sai lam galaw sai hte maren, sam man Lahpai hpyen gaw nhkrit tsang ra sai ngu ai aten hta, Ladang Nchyat hte Nchyaw wadu majan byin wa sai, dai aten Nchyaw wadu hpyen kaw na, Nchyaw du Sinwa Li hpe wa sat kau ma ai, shing rai Nchyaw du jan Salawng Teng Raw gaw, kahpu kayung ni lahpu sa hpu ai shaloi, hpu yung gumja mi lu taw gaw, nye a munu li Sinwa a mayu bunglat lu la na wa law, ngu kahpu kayung ni a man e hkrap ai da.

Dai majaw kahpu kayung salawng la ni gaw Nchyaw wadu hpe sa htim matai htang na mara, gwihtu mung na sam man mare sa nat dat ai majaw, dai hpe Lahpai hpyen shadu nna Lahpai Tsumhka duwa nseng n-ang ndum shamyi she nga ai wa hpe Mugang hkaw kaw sharen da nna, Mandale hkawhkam hpang de jep jeyang na matu shawk shawn masai da.

San jep ai shaloi Tsumhka duwa gaw anhte Lahpai hpyen nrai ga ai, ngai tsun ai teng nteng kade nde na masha marai mali hpra san ga, shing rai kade nde marai lahkawng hpra Mali hka sinpraw hkran, Lahpai mung hku marai mali hpe sagawn shangun ga, sagawn ai shaloi anhte Jinghpaw a htung hte maren, majan dang nna wa yang, hkrun lam kaw mung, buga kaw mung, kumba dawhpum ni jung nna, nat jaw ai htung nga ai.

Dai zawn re ai kumba dawhpum htau ai shara nga ai ni she rai na re ngu, jep hkam ai da, shing re ai lam hpe Mali hka sinpraw hkran Lahpai mung e nmu hkrup ma ai da, sinna hkran maga hku nna lung wa ai kade nde na, marai mali sagawn mat wa ai shaloi gaw kumba dawhpum htau hkang hpe salawng mung ga du hkra mu sagawn ma ai da, dai re ai majaw ndai lam gaw Tsumhka Lahpai hpyen nmai byin ai ngu Tsumhka duwa Chyau Hpa Naw hpe mara nnga ai hku bai dat dat sai.

Tsumhka duwa Chyau Hpa Naw mung sharen marawng raw hpaga hpyi gun nna, Hkangbu ga na, kahpu kanau Nsan ni hpe htawng rawng marawng raw la marit ngu, garum hpyi yang, Nsan ni e nkarum la ai majaw, kahpu kanau Sana ni hpang de lai wa nhtawm, sharen marawng raw ya na matu wa hpyi shawn sai, Sana ni mung sharen marawng raw ai lam hpe galaw ya sai. Dai shani kaw nna Dawngpa ga hpe Sana ni hpe chyeju dum ai hku ap ya sai rai.


DAW 3. TSUMHKA DUWA CHYAU HPA NAW WOI AWN NNA MYEN MINDUNG HKAWHKAM THE GASAT GALA SA LAM HTINGLU HTINGLAI AI LAM

Wunpawng amyu sha ni moi MAJOI SHING RA ga kawn ginru ginsa yu hkrat wa ai, hkrun lam tup hta, shawng e ginru ginsa yu hkrat wa sai ni hpe, shadut shachyut shanyen hkrat wa ai amyu sha ni re ai lam, ginru ginsa labau hta adan aleng rai nga ai.

Shing rai shawng e ginru ginsa yu hkrat wa sai ni hpe shadut shachyut shanyen yu hkrat wa ai hta, sam man (myen) gaw madung rai nga ai lam yawng na chye da nga ga ai, sam hte gaw hpang daw de rau mung hkau chyap nna pa layang daw kau mi hkan sam ni de nga nna, pa layang daw nkau mi hte bum daw de gaw Wunpawng sha ni de nga mat wa ai lam dan leng nga ai rai.

Dan leng ai lam ni gaw, hka mying ni, mare mying ni hpe Sam ga hku shamying da ai hpe, ya du teng Wunpawng sha ni hkan shamying nga ding yang naw rai nga ai. (ga shadawn hka hpe sam ga hku nam nga ai) dai rai nna nam hkawng hka, nam bawm hka, nam yu hka, lai nawng hka, namhpyet, namhpuk, nambuk hka nga ai ni gaw sam hku shamying da ai hku raw naw shamying tsun nga ai hka mying ni rai nga ai.

Sam hte Wunpawng sha ni gaw, shada da hkau chyap ai hte tinang lamu ga ginra buga nga nna, masan de nga wa ai kawn gaw shada da n-gasat up sha hkat ai sha, shada da hkungga hkuhkau hkat nna, jawm nga pra hkrat wa nga yang, Wunpawng sha ni gaw Marip, Maran, Lahtaw, Lahpai, Nhkum nga nna nga ai zawn re amyu lakung lama ni Manmaw, Sam mung, Kying tung, Kying seng ga du hkra rai sai.

Lamu ga bai tam bram hkrat wa ai a majaw, shada da bai shadut shachyut hkat wa ai lam ni nga wa ai hta, Sam mare nkau mi hpe mung gasat shadut shachyut wa nna, Sam mare buga nkau mi gaw yen ya kau da nna nkau mi hte gaw htinglu htinglai hkuhkau nna, shada da hkungga hkat let jawm nga pra ai hte, kaga amyu maigan hpyen ni sa tawt lai du gasat wa ai hpe pyi jawm pawng gasat nna jawm pawng nga pra nga ai.

Wunpawng sha mung du Sam du ni a mung ga de AD 1600-1780 ning laman lawu mung ga de hkaw dung nna nga ai Man (myen) amyu ni gaw Mandale kaw hkaw dung nga sai, Ba Gyi Daw hkawhkam a lakhtawk hta kalang mi, Mindung hkawhkam a lakhtak hta kalang, Dangde, Gara ga, Sanbu hkan du hkra tawt lai shang du gasat bang wa ma ai hpe, Hpunggan duwa, Gara duwa, Dangde duwa ni hkap ninghkap gasat nhtang kau dat ai nga ma ai.

Dai lang hta Gatza ga lai (nang katum hka) kaw nna Meza hka mayan hku lamu ga jarit masat da nna wa ai re nga ma ai, dai lang hta Gatza ga kaw myen mang pasa mung hkak gam lu da ma ai da, dai myen mang pasa hpe Sam hpu nau wa (sam share wa Ai Hpu) ngu ai wa e gam garan jaw mat wa yang, yawng hpawt ma ai hpang jahtum, pasa kawk langai mi jan mat ai majaw, (kak sa yau) ngu ai hpe lakap nhtawm (kaksa ga) ngu ai hpe hpang de (Gatza ga) ngu shamying wa ai re lam chye lu ai.

Dai hpang Mindung hkawhkam a lakhtak hta kalang mi bai Myen mung maden ni tawt lai gasat lung wa ai shaloi, Tsumhka Chyau hpa Naw a kasha Tsumhka Ja Nan woi awn nna gasat mat wa yang, Kaksa ga lawu (Hti kyaing) du hkra shachyut gasat mat wa ai shaloi, myen maga de na gasat gala jasim jasa htinglu htinglai hkat na kasa dat nna tsun wa ai majaw, gasat gala gan jahkring nna nga ma ai da.

Naba ga ngu ai mung Man (myen) maga de nna gasat gala jahkring nhtawm, jasim jasa na lam htinglu htinglai ga nga kasa du ai hte maren, gasat gala gan jahkring htingnut wa nna Man (myen) ni hte htinglu htinglai na kasa du salang mung lata san la rai na, gan hkring la na matu, gasat gala hkawm sa ai mung nau ba la sai, hkring ga, nga ai shara hpe (nau ba ga) ngu shamying nna, hpang de ya du hkra (Naba ga) ngu wa ai re da nga ma ai.

Dai majan ni gaw Man (myen) hkawhkam Mandale hkaw seng kawn mung maden gasat majan re majaw, hkaw seng majan ngu ai re nga ma ai, dai majan hpe jasim jasa htinglu htinglai woi awn na mung du salang ni hpe bai lata san wa ai shaloi, Tsumhka du wa Chyau Hpa Naw gaw, Man (myen) hkawhkam hte hpaji shing jawng hkat dang da ai hte, hkuhkau hkat nna arawng lu myi man pa hkau chyap nga ai wa re majaw, tsun lu shaga lu, nga lu shagyeng shama ra yang shagyeng shama lu na wa re ngu Tsumhka du wa Chyau Hpa Naw hpe saw shaga la nna;- 1. Tsumhka duwa Chyau Hpa Naw (ningbaw)

2. Duwa Daihpa Gam Gumhkawng,

3. Duwa Lawhpwi Zau Ai.,

4. Duwa Um Zau Krim,

5. U hpu Hla Sein (sam amyu sha dat kasa) ni hte Man (myen) dat kasa ni gaw Dabik Chyin makau na, Padang kahtawng kaw mung maden tawt lai shang gasat gala lam n-galaw hkat na, gasat gala jasim jasa ga sadi da htinglu htinglai hkat ai nga ma ai.

Gasat gala htinglu htinglai ga sadi ngangkang grin na matu Myen hkawhkam wa Mindung hkawhkam kaw nna shanhte tawt lai gasat gala kau sai mung du ni hpe majan jasim jasa masat hkuhkau kumhpa ni lawu na hte maren karan jaw wu ai da.



  1. Dangde htingnu de chying kaba ………………………….. 1,

  2. Gara htingnu de ja basa ……………………………………1,

  3. Tsumhka Chyau Hpa Naw hpe malut ep kaba …………… 1,

  4. Daihpa Gam Gumhkawng hpe hpyen jau bu hking man …..1,

  5. Lawhpwi Zau Ai hpe 12 hkam bau ………………………..1,

  6. Um Zau Krim hpe jaubu gup duru …………………………1,

  7. U Hpu Hla Sein hpe hkali hte jawng hpraw….1, di nna majan simsa masat shagrau kumhpa jaw dat ai lam chye lu ai, ndai zawn anhte ji wa ni laika hpaji ngu ai nchye tim, myu tsaw mung tsaw ai hte tinang amyu shada da gasat hkat wa ai gaw, masha amyu maigan wa hte gasat ra wa yang na matu gasat shaman ai tai nna kaja wa amyu maigan wa sa tawt lai gasat shang wa ai shaloi gaw, tinang shada gasat hkat nga ai gaw shada da htinglu htinglai jasim jasa la nna tawt lai shang gasat jasim jasa la nna, tawt lai shang gasat sa wa ai kaga amyu maigan hpyen hpe myit jahkrum jawm pawng gasat shachyut manga kau dat rai ai hte, jawm htinglu htinglai jasim jasa nna, shada da ntawt lai gasat up sha hkat ai.

Shada da hkungga hkuhkau matut mahkai nga pra wa ai hte, kaga amyu maigan myen Sam, Miwa, Tibet ni hte lamu ga jarit matut nga ai Wunpawng sha mung du ni yawng gaw, lamu ga jarit atsawm sha jawm masat da nna, kaga amyu maigan wa e up sha hkam ai (aw za hkan) amyu masha ntai yu ai sha, tinang a mung ga jrit ni hpe ting ting hkang hkang sim sim sa sa grin nga lu hkra, amyu maigan wa mung du langai ngai a mung ga hku tawt lai shang gasat sa wa yang mung, mung du ni yawng gaw shada da myit hkrum kahkyin gumdin nna jawm gasat manga kau ai hte lamu ga jarit ni hpe sim sa grin nga lu hkra makawp maaga da ya lu sai hpe, ndang tsun hkra myit dum chyeju dum nmai malap kau mai ai mung du ni rai lai wa masai majaw, dai mung du ni yawng hpe sawk sagawn ka da nna chyeju dum nga nan ra ai law.

Ya anhte a prat ban hta masha amyu maigan ni e up hkang dip rip sha hkam ai (aw za hkam) amyu masha tai wa ai gaw, sinna mungdan shan hpraw English wa e AD 1947 ning laman mung sa maden ginlawm up sha ai kawn ya du teng rai wa nga ga ai rai.


Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©atelim.com 2016
rəhbərliyinə müraciət