Ana səhifə

Mersin Çevresi Heyelanları İçin Yağış Şiddet-Süre İlişkileri


Yüklə 44 Kb.
tarix27.06.2016
ölçüsü44 Kb.
Mersin Çevresi Heyelanları İçin Yağış Şiddet-Süre İlişkileri
Tolga Çan1, Tolga Mazman1, Engin Çil1 ve Tamer Y. Duman2
1 Çukurova Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 01330 Balcalı, Adana

(E-posta: tolgacan@cukurova.edu.tr)

2 Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürülüğü, Jeoloji Etüdleri Dairesi, 06520 Ankara




Heyelanlar genel olarak aşırı yağış, deprem ve kar erimesi gibi tetikleyici faktörlerin etkisi altında oluşmaktadır. Bu tetikleyici faktörler arasında en yaygın olanı aşırı yağışlardır. Ülkemizde başta Karadeniz bölgesi olmak üzere, diğer bölgelerimizde de olağandışı meteorolojik olaylara bağlı olarak heyelanların geliştiği bilinmektedir.


Mersin ve çevresinde, 1968−69 ve 2001 yıllarında, aşırı yağışların tetiklemesi sonucu bölgesel ölçekte çok sayıda heyelan meydana gelmiştir. Bu çalışmada, Mersin ve Erdemli Meteoroloji istasyonlarından alınan uzun yıllar günlük yağış değerleri incelenerek heyelanlar için yağış eşik değeri ile bu yağış değerlerinin farklı sürelerdeki tekrarlanma periyotları incelenmiştir. Mersin ve Erdemli meteoroloji istasyonlarındaki kayıtlar sırasıyla 1930−2007 ve 1963−2007 yıllarını kapsamaktadır. Buna göre bölgede yıllık ortalama yağış değerinin 600 mm civarında olduğu belirlenmiştir. Yıl içerisinde, yağışların aylık dağılımına bakıldığında ise en fazla yağış, Kasım, Aralık, Ocak ve Şubat aylarında kaydedilmiştir. Bu aylara ilişkin ortalama yağış değerleri 79−112 mm arasında değişmekte olup, en yağışlı ay Aralık olarak gözlenmektedir. Yıllık toplam yağış değerlerinin yıl içerisindeki dağılımlarına bakıldığında ise, bu aylara ilişkin toplam yağış değerlerinin yıllık ortalama yağış değerinin yaklaşık % 70’ni oluşturduğu belirlenmiştir.
Günlük yağış değerleri kullanılarak kümülatif en fazla yağış miktarları, değişik yağış süreleri (3−10, 20 ve 30 gün) için belirlenmiş ve bunların tekrarlanma periyotları 5, 10, 25, 50 ve 100 yıl için hesaplanmıştır. Heyelanların kümülatif yağış değerlerinin 300 mm’nin üzerinde olduğu durumda meydana geldiği belirlenmiştir. 1968 ve 2001 Aralık aylarında bu yağış değerine toplam 3 ile 6 günlük yağış süresince ulaşılmış olup, bu değerler uzun yıllar yıllık ortalama yağış değerlerinin %50’sinden fazlasını oluşturmaktadır. Bu çalışmada kullanılan veriler ışığında Mersin bölgesinde meydana gelen heyelan olayları için yağış şiddet-süre eşik değeri I= 174D−0.87 olarak bulunmuştur. Burada I (mm/saat) yağış şiddeti, D (saat) ise yağış süresidir. Heyelanları tetikleyen 3 ve 6 günlük toplam yağış değerlerinin, Gumbel dağılımına göre, 25 yıldan daha fazla tekrarlanma periyoduna sahip olduğu sonucu elde edilmiştir. Farklı bölgelerde gelişen değişik heyelan tipleri için hesaplanacak yağış eşik değerleri, bölgesel anlamda heyelan risk azaltma çalışmalarının belirli bir aşamasını oluşturacaktır.
Anahtar Sözcükler: heyelan, yağış şiddet-süre ilişkisi, Gumbel dağılımı, yağış eşik değeri, Mersin

Rainfall İntensity-Duration Relationships For Landslides Around Mersin
Tolga Çan1, Tolga Mazman1, Engin Çil1 & Tamer Y. Duman2
1 Çukurova Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Balcalı, TR−01330 Adana, Türkiye

(E-mail: tolgacan@cukurova.edu.tr)

2 Maden Tetkik Arama Genel Müdürülüğü, Jeoloji Etüdleri Dairesi, TR−06520, Ankara, Türkiye




The main landslide triggering factors are intense rainfall, earthquakes and rapid snow melting. The most common landslide triggering factor is excessive rainfalls. It is known that extreme meteorological events cause landslides most commonly in the Black Sea region as well as in other geographic regions of Turkey.


Many landslides were triggered by intense rainfall in 1968−69 and 2001 around Mersin city. In this study, daily rainfall data obtained from Mersin and Erdemli meteorological stations were evaluated in order to determine the rainfall thresholds for landslides and their return periods. The meteorological data from Mersin and Erdemli stations comprises the periods between 1930−2007 and 1963−2007, respectively. Hence, the mean annual rainfall was found as 600 mm. The highest values were recorded in November, December, January and February considering the monthly rainfall distribution throughout the year. The mean monthly rainfall for formerly mentioned months range between 79 and 112 mm, and the highest amounts were recorded in December. It is seen that 70% of the annual rainfalls were recorded between November and February.
Using daily rainfall data, the maximum cumulative rainfall amounts were determined for various rainfall durations (3−10, 20 and 30 days) and return periods for 5, 10, 25, 50 and 100 years were assigned to the rainfall durations. The landslides were triggered by the cumulative rainfall at above 300 mm. These rainfall amounts were recorded in successive 3 and 6 days periods which represent more than 50% of mean annual rainfall. According to the available data, the rainfall intensity – duration relationship for landslide generation were found as follow; I= 171D−0.87; where I (mm/hour) is intensity and D (hour) is duration. The results show that 3 and 6 day cumulative rainfall, that triggered the landslides, exceeded the 25-year return period according to the Gumbel distribution. Rainfall thresholds determinations considering specific landslide types for different regions could provide important stage in regional landslide risk management studies.
Key Words: landslide, rainfall intensity-duration relationships, Gumbel distribution, rainfall threshold, Mersin


Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©atelim.com 2016
rəhbərliyinə müraciət