Karaman mali MÜŞAVİrler odasi başkanliği yönetim kurulu 2011 DÖnemi faaliyet raporu genel başkanin mesaji

 Küresel ekonomik kriz, ekonomiyi kalıcı olarak küresel dünyanın birinci önceliği haline getirdi. İkibinli yılların ilk dönemine yıkıcı bir savaş olan ABD’nin Irak işgali damgasını vurmuştu. Geride bıraktığımız onbir yıllık sürece ise ekonomik alt üst oluşlar ve ekonomik sorunlara çözüm bulamamanın yaratmış olduğu çaresizlikler damgasını vurdu.

Geride bıraktığımız yıl, son dört yıldır devam eden küresel ekonomik krizin en tahrip edici dönemi oldu. Kriz 2011 yılında Euro bölgesinde yoğunlaşarak devam etti. Euro krizi, bölgesinin diğer ekonomilerini tehdit etmekle kalmadı, Euro dışındaki ekonomileri de olumsuz etkiledi.

2011 yılının bir diğer özelliği gelişmekte olan ekonomilerin küresel ekonomideki ağırlığının hissedilir bir biçimde arttığının görülmesi oldu. Genel eğilimler aynı kalmakla beraber, birçok açıdan gelişmekte olan ülkeler bir ayrışma süreci yaşadılar. Gelişmekte olan ülkelerin yaşadıkları hızlı büyüme sürecinin de sonuna yaklaşıyoruz. 2011 yılı sonu itibariyle küresel ekonomik göstergeler; daha düşük büyüme hızına ve daha yüksek enflasyona işaret ediyor.

Ekonomik göstergelerin bize önümüzdeki dönem için verdiği ip uçları ise şöyle; Euro bölgesindeki kriz daha da derinleşecek gibi görünüyor. Gelişmekte olan ülkelerin gelişmiş ülkelere göre hızlı büyüme süreçleri devam edecek. Ancak, gelişmekte olan ülkelerin büyüme hızlarının bir miktar gerileyecek. Enflasyon artacak, enerji ve gıda fiyatlarının risk olarak varlığını korumaya devam edecek.

Küresel ekonomideki gelişmelerle birlikte ülkemiz ekonomisini değerlendirdiğimiz de 2012 yılının kritik bir yıl olacağı görülüyor. Türkiye ekonomisinin 2012 yılında en büyük sorununun büyüme hızındaki düşüş ve enflasyon olması beklenebilir. Bu iki kriter ve Euro bölgesindeki küçülme ile birlikte cari işlemler açığı gündemden düşebilir.

Yüksek büyümeye bağlı yükselen cari işlemler açığı, Türk Lirasının reel olarak değer kaybetmesi durumunda, ara malı ithal etmek yerine, ara malı üretiminin tercih edilecek olmasından dolayı cari açığı frenleyecek en önemli etken olarak görülüyor.

2011 yılında parlak bir büyüme gösteren Türkiye ekonomisi için, 2012 yılında risklerin daha da arttığını söyleyebiliriz. Avrupa’daki krizin derinleşmesi durumunda Türkiye ekonomisi, derinleşen krizin ve çeşitlenen risklerin gölgesinde bir yıl yaşayabilir.

Son yıllarda ekonomi dışında ülkemizdeki en önemli gündem konularımızı ise tırmanan terör olayları, başta anayasa olmak üzere yapılan yasal düzenlemeler ve toplumun çok iyi tanıdığı insanların çeşitli suçlamalara maruz kalarak uzun tutukluluk süreleri yaşamaları oluşturdu.

Meslek örgütü olarak, ülkemizin daha demokratik, daha özgürlükçü bir hukuksal zemine sahip olması her zaman talebimiz olmuştur. TÜRMOB’un da aktif olarak içinde yer aldığı sivil toplum kuruluşları olarak yeni Anayasa sürece aktif olarak katkı koymaya çalışıyoruz. Bu platformda, ülke çapında örgütlü kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile işçi, memur ve işveren sendikaları konfederasyonları yer almaktadır. Bir anlamda bu kuruluşlar vatandaş platformu olarak da görülen bu yapıya ev sahipliği yapmaktadır.

Özel yetkili mahkemelerin görevlerinin yeniden tanımlanması, uzun tutukluluk sürelerinin son bulması, yargının vicdanları rahatlatacak kararlar vermesi en büyük beklentimizdir.

Yıllardır olduğu gibi en önemli beklentimiz yine terörün son bulmasıdır.  Terör yüzünden yıllardır akmakta olan kanın artık durmasıdır. Yıllardır büyük acılar çeken bu topraklardaki insanımız artık barış istiyor, akan kanın durmasını istiyor. Huzur içinde yaşamayı ise herkesten çok bu topraklarda yaşayanlar hak ediyor. Umarım ve dilerim ki terör artık son bulur.

Deprem bölgesi olan ülkemizde, depremlerin açtığı yaralar sürekli yüreğimizi burkuyor. Van depreminde kaybettiklerimiz ve sonrasında yaşanan sıkıntılar hala yüreklerimizdeki acıyı taze tutuyor. Bu acıları yaşamamak en büyük dileğimiz ama meslek örgütü olarak deprem gerçeğini bilerek, her zaman hazırlıklı olmak zorundayız. Elimizden geldiğince yardım elimizi uzatmak durumundayız.

Küresel gelişmeler tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de muhasebe mesleğinde bir değişim ve yeniden yapılanma sürecini zorunlu kıldı. Uluslararası arenada yaşanan mesleki gelişmelerin yakından takip edilerek mesleğimizin bu sürece sağlıklı bir şekilde uyumunun sağlanması için çalışmalar yapmaktayız. Ayrıca yeni Türk Ticaret Kanunu'nun getireceği yenilikler ve değişim, mesleğimizdeki dönüşüme ivme katacaktır. 

2011 yılı mesleğimiz açısından da yoğun bir gündemle geçti. 2010 yılı Ekim ayında oluşan Yönetimin birinci yılını geride bıraktık. Bu dönemde programımızdaki hedeflerimizi gerçekleştirme gayreti içerisinde olduk. Özellikle TÜRMOB için en önemli gündem maddesini, Yeni Türk Ticaret Kanunu oluşturdu. 2012 yılının ikinci yarısından sonra uygulamaya girecek olan bu düzenlemenin, mesleğimizden beklentilerini en iyi şekilde karşılayabilmek için, öncelikle ülke genelinde eğitim verecek eğitmenlerimizin eğitimlerini tamamladık. Bu eğitimlerin bir parçasını oluşturan dokümanları hazırladık. 2012 yılının ilk yarısı meslek mensuplarımız açısından yoğun bir eğitim faaliyetine sahne olacak. Bir yandan dönem sonu işlemleri, gelir vergisi, kurumlar vergisi işlemleri, diğer yandan Yeni Türk Ticaret Kanunu, muhasebe ve finansal raporlama standartları, KOBİ TFRS, denetim standartları ve denetim uygulamaları konularında gerçekleştireceğimiz eğitim faaliyetleri gündemimizin önemli bir bölümünü oluşturacak.

Bu eğitim sürecini de başarıyla gerçekleştirerek, mesleğimizi yeni bir  döneme hep birlikte taşıyacağız.

Bu dönemde Başkanlar Kurulu çalışmalarımıza yeni bir format daha ekledik. Bu yeni formatta düzenlediğimiz iki çalıştayda, idari ve mali konular ile haksız rekabet ve disiplin işlemlerini değerlendirdik. Çalıştaylardaki temel amacımız odalar arası uygulama birlikteliğini sağlamaktır.

2011 yılının önemli bir olayı da mesleğimiz açısından Kamu Gözetim, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu’nun kurulması oldu. Oluşan kurul, ikincil mevzuat düzenlemelerini yaparak 2012 yılında çalışmaya başlayacaktır. Bu kurulumuzla işbirliği içerisinde mesleğimize hizmet etmeye  devam etme gayreti içerisinde olacağız.

TÜRMOB olarak görevimiz, muhasebe mesleğini geleceğe en iyi şekilde taşımak için gereken alt yapıyı oluşturmaktır.  Bu noktada, ülke sorunları ile mesleki sorunların çözümünü buluşturduğumuz ortak paydadaki çözüm önerilerimizin hayata geçirilmesi,  uygulama ve yarattığı taleple meslek mensuplarımızın ekonomiye sağladığı katma değerden hak ettikleri payı almalarını sağlamak olacaktır. Meslektaşlarımıza düşen en önemli görev ise kendilerini geleceğe hazırlamalarıdır.

Birliğimizi, dayanışmamızı koruyarak, yarınları elbirliğiyle şekillendireceğiz.

Başta A.B.D. olmak üzere finansal piyasaları ardından reel ekonomiyi derinden sarsan ve dünya hasılasının 0.3 oranında küçüldüğü ekonomik krizin ardından 2010 yılında yeniden ekonomik toparlanma sürecine girilmiş ve küresel ekonomide yüzde 5.1 ve gelişmiş ekonomiler genelinde de yüzde 3.1 oranında büyüme gerçekleşmiştir. Ne var ki başta birkaç çeyrek dönem boyunca etkili olan bu büyüme sürdürülememiş ve bazıları önceden tahmin edilen bazı risk faktörlerinin devreye girmesiyle başta gelişmiş ülkeler olmak üzere küresel düzeyde ekonomik büyüme belirgin biçimde yavaşlamıştır. Ekonomik krizin hafifletilmesi ve kriz sürecinin kısaltılması amacıyla alınan genişletici mali önlemler bütçe açığı ve yükselen kamu borçluluğu sorunlarına yol açarken, bu önlemlerle yaratılan efektif talebin özel kesimlerce devir alınarak canlı tutulması süreci beklenilenden daha uzun bir döneme sarkmıştır. Bunun yanı sıra bazı üye ülkelerce izlenmiş olan gevşek kamu maliye politikalarının bir sonucu olarak ortaya çıkan kamu borç stoku sorunları ve bunun bankacılık kesimi üzerine olan yansımaları Euro Bölgesini beklenenin çok üstünde olumsuz biçimde etkilemiştir. Bu gelişmelere ek olarak Japonya’da yaşanan büyük deprem ve tsunami, Orta-Doğu ve Kuzey Afrika’da ortaya çıkan siyasi ve sosyal huzursuzluklar ve petrol fiyatlarındaki tırmanma küresel bazda ekonomik konjonktürü daha da karartan nedenler olmuştur. Japonya’nın karşılaştığı doğal afetlerle petrol fiyatlarındaki artışın özellikle 2011 yılının ikinci yarısında olmak üzere gelişmiş ekonomilerde büyüme hızını yüzde ½ oranında gerilettiği tahmin edilmektedir.

Bölgeler arasında belirgin farklılıklar gözlenmekte olsa da yeni yükselen piyasa ekonomileri ile gelişmekte olan ülkelerde ekonomik gelişmeler genelde beklenildiği şekilde gerçekleşmiştir. Krizden derin biçimde etilenmiş olan Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri ile Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerinde ekonomik toparlanma oldukça hızlı bir biçimde gerçekleşmiş, emtia fiyatlarındaki tırmanma ikinci grup ülkelerde ekonomik büyümeye önemli katkıda bulunmuştur. Emtia fiyatlarındaki hızlı artış Latin Amerika ülkelerinde de ekonomik toparlanmaya olumlu katkıda bulunan başta gelen faktörlerden biri olmuştur. Küresel arz zincirinde meydana gelen tedarik sıkıntıları ve gelişmiş ülkeler menşeli talebe ilişkin belirsizlikler nedeniyle üreticilerin stok seviyelerini düşürme yoluna gitmeleri nedeniyle Asya’nın gelişmekte olan ülkelerinde ekonomik büyüme biraz zayıflama göstermiştir. Gelişmiş ülkelerde ve gelişmekte olan ülkelerde gözlemlenen ve yukarda kısaca temas edilen gelişmelerin sonucunda küresel ekonomik faaliyet hacmi 2011 yılının ikinci üç aylık döneminde beklenilmeyen ölçüde bir zayıflama ortaya koymuştur.
2011 Yılında Küresel Ekonomik Görünüm

2011 yılı sonları itibariyle küresel ekonomik görünümü oluşturan başlıca parçalar aşağıda ana çizgileriyle verilmektedir.

Küresel kriz sonrası büyümeyi destekleyici önlemlere ve finansal sektöre sağlanan desteklere bağlı olarak Avrupa Birliği üyesi bazı ülkelerin mali yapılarında sorunlarla karşılaşılmış ve bu nedenle ülke risklerinde meydana gelen yükselme, bilançolarında yüklü miktarda kamu kağıdı bulunan bankacılık kesimini de olumsuz biçimde etkilemiştir. Yüksek borç stoku ve bütçe açıkları ile düşük büyüme performansları bu grup ülkelerde borçların çevrilebilirliğine ilişkin kaygıları daha da artırmış, bu durumun ülke riskine ve borçlanma maliyetleri üzerine olan olumsuz etkileri durumu daha da ağırlaştırmıştır. Bankacılık sektörü fonlama kanalında sıkıntı yaşanmaya başlanmış, küresel risk iştahı azalmıştır. A.B.D.’nde federal bütçe konusundaki siyasi çekişmenin uzaması ile birlikte Euro Bölgesindeki kamu borçları krizi küresel düzeyde güven duygusunu zayıflatmış ve ekonomik faaliyet hacmi üzerinde yavaşlatıcı bir etki doğurmuştur. Ekonomik toparlanma daha gecikmeli olacak ve bölgesel büyüme hız farklılıkları sürecektir.

Yaşanan depremin ardından artan kamu harcamalarının etkisiyle Japonya’da genişleyen ekonomik faaliyet hacmi, enerji ve gıda maddeleri fiyatlarında gözlemlenen gerilemeler ve yeni yükselen piyasa ekonomilerinde hızlı bir artış gösteren efektif talebin önümüzdeki dönemde küresel büyümeyi olumlu biçimde etkilemesi beklenmektedir.

Yeni yükselen piyasa ekonomilerinde hızlı gelir artışının ve istihdam hacmindeki büyümenin bir sonucu olarak özel kesim tüketim talebinde hızlı bir büyüme gözlenmektedir. Ancak, ısrarlı biçimde yüksek düzeyde devam eden işsizlik hadleri ve hanehalkları bilançolarındaki düzeltme işleminin sürdürülmekte olması, reel ücret düzeylerindeki gerileme ve azalan fon maliyeti sonucu artan şirket karlarının, tüketim eğilimi yüksek hanehalklarının talep düzeyi üzerinde bir etki yaratmıyor olması ve konut fiyatlarının henüz istikrar kazanamamış olması, gelişmiş ülkelerde tüketim talebini baskı altında tutan başlıca faktörler olarak önemlerini korumaktadırlar.

Avrupa Birliği’nde aşırı kamu borçluluk oranları ve bazı üye ülkelerde söz konusu olan ödeme güçlüğü sonucu bilançoları zarar gören bankacılık kesiminin sermaye rasyolarını iyileştirmeleri yolunda alınan kararın, bu bankaların kredilendirme hacimlerini daraltıcı bir etkide bulunması beklenmektedir. Bu şekilde kredi hacminde, likilitede meydana gelecek bir daralmanınn AB’nde faaliyet hacmini olumsuz yönde etkilerken, önemli boyutta cari açık veren bazı ülkelerde de dış finansman sorunlarına yol açması ve ekonomik büyümeleri üzerinde olumsuz etkide bulunması beklenilmelidir. Başta A.B.D. Merkez Bankası FED olmak üzere sağlanmakta olan geniş çaplı likidite desteğinin efektif talebi artırmak suretiyle ekonomik büyüme üzerinde olumlu yönde etkide bulunduğu hususu da not edilmelidir. Herne kadar dış sermaye akımları küresel finansal piyasalardaki istikrarsızlığın ve azalan risk iştahının etkisiyle daha oynak bir seyir izlemeye başlamışsa da yeni yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerde finansal koşullar büyümeyi destekleyici bir görünüm ortaya koymaktadır. Yüksek getiri peşindeki dış sermaye bu ülkelerde mevcut bol likiditeyi daha da artırıcı bir rol oynamaktadır. Yeni yükselen piyasa ekonomilerinde gözlenen hızlı büyüme ve sıkı parasal koşulların yatırımcılarda yükselmiş olan risk algılamalarının olumsuz etkisini gidermesi, bu surette bu bölgelere olan sermaye akımının güçlü şekilde sürmesi beklenmektedir. Mamafih, küresel büyümeyi etkileyecek aşağı yönlü risklerin güçlenmesiyle, yeni yükselen piyasa ekonomileri, kendi ulusal bankalarının finansal yapısını bozacak ölçüde, efektif talep düzeyinde bir azalma, dış sermaye akımlarında ters yönde bir hareket ve borçlanma maliyetlerinde bir artışla karşı, karşıya kalabilirler.

Gelişmiş ülkelerde izlenmekte olan genişletici para politikalarının (A.B:D.’nde uygulamaya konulmuş olan hacimli parasal genişletme politikası –QE 2 gibi) ekonomik büyümeyi destekleyici etkilerinin sürmesi beklenmektedir. İsviçre ve Japonya merkez bankaları yakın geçmiş dönemde yeni parasal genişleme kararları almış, FED, en azından 2013 yılı sonuna kadar, ekonomik koşulların istisnai ölçüde düşük politika faiz düzeyleri uygulaması gerektireceğini açıklamış ve Avrupa Merkez Bankası da likidite artırıcı nitelikli faaliyetlerini hızlandırmıştır.

Yeni yükselen piyasa ekonomilerinin birçoğunda her ne kadar merkez bankaları sıkı para politikası izliyorlar ve kredi hacmini daraltmak için çeşitli önlemlere başvuruyorlarsa da, reel faiz hadleri halen düşük düzeyde bulunmakta ve kredi hacmi genişlemesini sürdürmektedir.

Gelişmiş ülkelerde hükümetler küresel krizin derinliğini azaltmak ve süresini kısaltmak için başvurmuş oldukları mali özendirme önlemlerini yükselen bütçe açıkları ve bunun yol açtığı yüksek kamu borçluluk düzeyi nedeniyle geri çekmektedirler. 2010 yılında Kanada, Almanya, Japonya ve A.B.D.’nde genişletici mali politikaların sürdürülmesine devam edilirken diğer ülkelerde sıkılaştırılması cihetine gidilmiş, küresel bazda mali politika nötr bir görünüm ortaya koymuştur. 2011 yılını ilk yarısında birçok ülkede mali yapının daha güçlü hale getirilmesi yolunda önlemler alınmış, bu kapsamda A.B.D.’nin yapısal bütçe açığı GSYH’nın yüzde ½’si oranında azaltılmıştır. Mali politikaların 2012 yılında daha da sıkılaştırılması beklenilmekte olup, bu şekilde mali özendirme önlemlerinden sıkılaştırma politikasına dönülmesinin kısa vadede ekonomik faaliyet hacmi üzerinde daraltıcı etkide bulunması tahmin edilmektedir.

Konjonktürel döngü ülkeden ülkeye büyük bir çeşitlilik sergilemekte olup gelişmiş ülkeler durgunluk ve atıl kapasite sorunu ile yüz yüze bulunurken, yeni yükselen piyasa ekonomileri ve gelişmekte olan ekonomilerde aşırı ısınma durumu söz konusudur. Krizden derin biçimde etkilenmiş olan birçok gelişmiş ve yeni yükselen piyasa ekonomisinde 2011 yılının ilk yarısında hasıla düzeyleri kriz öncesi düzeylerine yaklaşmış ise de, halen İtalya ve İspanya’da göreli düşüklüğünü korumaktadır, Japonya’da ise hasıla düzeyi deprem ve tsunamiden büyük zarar görmüştür. Kriz sürecinde hasıla kayıpları krizin merkezinde yer alan A.B.D., İngiltere’de ve Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri ile özellikle Rusya olmak üzere Bağımsız Devletler Topluluğu üyesi ülkelerde göreli olarak yüksek olmuştur.

Yakın geçmiş dönemde küresel bazda tüketici ve çekirdek enflasyon düzeyleri göreli olarak yüksek seyretmiştir. Enflasyonist baskılar halen özellikle yeni yükselen piyasa ekonomileri ile gelişmekte olan ülkelerde yüksek seyretmektedir. Önümüzdeki dönemde enflasyon haddi üzerinde başlıca üç alandaki gelişmenin etkili olması beklenmektedir. Bunlar petrol ve gıda fiyatlarının küresel piyasalarda izleyeceği seyir, kapasite kullanım oranları ile hasıla açıklarının ülkeler itibariyle nasıl bir görünüm sergileyeceği ve hükümetlerce ve merkez bankalarınca izlenecek politika ve uygulamaların kredibilite seviyesi olacaktır.

IMF Dünya Ekonomik Görünümü Projeksiyonları (% değişim)

(Eylül 2011)
2009 2010 2011 2012 2012*