EDİRNE TEKNİK VE ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ
11. SINIF
T. C. İNKILÂP TARİHİ
ve
ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ
NOTLARI
HAZIRLAYAN:
BÜLENT KAÇIN
TARİH ÖĞRETMENİ
II. MEŞRUTİYET’İN İLANI ( 23 TEMMUZ 1908 )
|
* II. Abdülhamit İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin baskısı sonucunda ilan edilmiştir.
* Bu dönemde Türkçülük fikir akımı ön plana çıktı.
Kanun-i Esasi’de Yapılan Değişikler
* Hükümet meclise karşı sorumludur.
* Padişahın meclisi açma kapama, kişileri sürgüne gönderme yetkisi kısıtlandırılmıştır.
* Siyasi partiler kuruldu. İttihat ve Terakki, Ahrar ve Hürriyet ve İtilaf Fırkası kuruldu.
|
31 Mart Olayı ( 13 Nisan 1909 )
* İstanbul’da Avcı taburlarının başlattığı meşrutiyet karşıtı ayaklanmadır.
* Selanik’ten gelen Hareket Ordusu isyanı bastırdı.
Ordu komutanı Mahmut Şevket, kurmay başkanı ise Mustafa Kemal Paşa’dır.
* II. Abdülhamit tahttan indirilerek V. Mehmet Reşat tahtta çıkarılmıştır.
Not: Bu dönemde ortaya çıkan karışıklıkta Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti. Bosna Hersek, Avusturya - Macaristan’a, Girit ise Yunanistan’a katıldı.
|
TRABLUSGARP SAVAŞI 1911 -1912
|
Nedenleri:
* İtalya’nın gelişen sanayilerine pazar ve hammadde kaynağı arayışı
* Osmanlı Devleti’nin zayıf durumda olması
|
Gelişmeler:
* M. Kemal’in de yer aldığı savaşta İtalyanlar Derne ve Tobruk’ta durduruldu.
* İtalya 12 adayı işgal etti.
*Balkan Savaşı’nın çıkması üzerine Osmanlı barış istemek zorunda kaldı.
|
Uşi Antlaşması 1912:
* Trablusgarp İtalya’ya bırakıldı.
* 12 Ada, geçici olarak İtalya’ya bırakıldı.
Önemi:
* Osmanlı’nı K. Afrika’daki varlığı sona ermiştir.
|
BALKAN SAVAŞLARI (1912-1913)
|
I. BALKAN SAVAŞI (1912 -1913)
Osmanlı Devleti – Balkan Devletleri
* Yunanistan, Sırbistan, Bulgaristan ve Karadağ
Osmanlı’ya karşı savaşmışlardır.
|
II. BALKAN SAVAŞI (1913)
Bulgaristan – Balkan Devletleri
* Yunanistan, Sırbistan, Karadağ ve Romanya
Bulgaristan’a karşı savaşmışlardır.
|
I. BALKAN SAVAŞI
Nedenleri:
* Balkan devletlerinin Osmanlı’nın Balkan topraklarını ele geçirmek istemeleri
* Milliyetçilik akımının etkisi
* Rusya’nın kışkırtmaları
* Reval Görüşmesinde İngiltere’nin Balkanlarda Rusya’yı serbest bırakması
Sonuçları:
* Osmanlı Devleti yenildi.
* 1913 Londra Konferansı’nda Midye Enez hattı sınırı olarak kabul etti.
* Bab-ı Ali Baskını ile İttihat ve Terakki cemiyeti yönetime el koydu.
II. BALKAN SAVAŞI
Nedeni:
* Bulgaristan’ın I. Balkan Savaşı’nda fazla toprak alması ve Ege Denizi’ne ulaşması üzerine Balkan Devletleri Bulgaristan’a savaş açtılar.
|
* I. Balkan Savaşı’na katılmayan Romanya bu savaşta yer almıştır.
* Osmanlı, Bulgaristan’ın zor durumundan faydalanarak Edirne ve Kırklareli’ni geri almıştır.
Sonuçları
* Balkan devletleri kendi aralarında Bükreş Antlaşmasını imzalamışlardır.
* Osmanlı, Bulgaristan ve Sırbistan ile İstanbul, Yunanistan ile Atina antlaşmasını imzalamıştır. Bu antlaşmaların ortak noktası Türklerin haklarının korunmasıdır.
BALKAN SAVAŞLARI’NIN SONUÇLARI
* Osmanlı’nın Avrupa’daki varlığı Doğu Trakya ile sınırlı kalmıştır.
* Balkanlarda Türk azınlığı sorunu başlamıştır.
* Türkçülük akımı güçlenmiştir.
* Balkanlardan, Osmanlı sınırları içene yoğun Türk göçleri yaşanmıştır.
* Orduda modernleşme gereksinimi doğmuştur. Buda Osmanlı Almanya yakınlaşması başlatmıştır.
|
I. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİNDEKİ BLOKLAŞMA
|
|
Üçlü İttifak 1881
|
Üçlü İtilaf 1907
|
Kurucuları
|
* Avusturya - Macaristan
* Almanya * İtalya
|
* İngiltere * Fransa * Rusya
|
Daha Sonra Katılanlar
|
* Osmanlı * Bulgaristan
|
* Sırbistan * ABD * Belçika * İtalya * Romanya * Japonya * Brezilya * Portekiz * Yunanistan
|
I. DÜNYA SAVAŞI’NIN NEDENLERİ
|
Genel Nedenleri
* Sanayi inkılâbının ortaya çıkardığı hammadde ve pazar arayışı ( sömürge edinme yarışı)
* Fransız ihtilali’nin ortaya çıkardığı milliyetçilik hareketleri ve özgürlük hareketleri
Özel Nedenler
* İngiltere ve Almanya arasındaki siyasi rekabet
* Rusya’nın sıcak denizlere inme isteği
|
* Fransa’nın Almanya’ya kaptırdığı Alsas Loren bölgesini almak istemesi
* İtalya’nın Akdeniz’de egemen olma isteği
* Avusturya ve Rusya’nın Balkanlarda egemenlik mücadelesi
Not: 28 Haziran 1914’de Avusturya Macaristan veliaht prensinin bir Sırp milliyetçi tarafından öldürülmesi savaşın görünen nedeni olmuştur.
|
Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girme Nedenleri
* Diplomatik yalnızlıktan kurtulma isteği
* Kaybettiği toprakları geri alma isteği
* Almanya’nın savaşı kazanacağının düşünülmesi
|
Almanya’nın Osmanlı ile İttifak Yapma Nedenleri
* Halife’nin dini gücünden yararlanma isteği
* Yeni cepheler açarak savaş yükünü hafifletme isteği
* Osmanlı’nın hammadde kaynaklarından yararlanmak
|
Not: Almanya’dan alınan Goben(Yavuz) ve Breslaw (Midilli) denizaltılarının Rus limanlarını bombalaması üzerine Osmanlı savaşa katılmış oldu. Osmanlı 11 Kasım 1914’te Cihat ilan etmiştir.
|
Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler
|
|
Nedenleri
|
Sonuçları
|
Kafkas
|
* Bakü petrollerine ulaşma isteği
* Orta Asya Türkleri ile bağlantı kurmak
|
* Sarıkamış Harekâtı başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
* Ermeniler için Tehcir Kanunu çıkarıldı.
* Mustafa Kemal Ruslardan Bitlis ve Muş’u geri aldı.
* Brest – Litowsk Antlaşması ile Ruslar savaştan çekilmişlerdir.
* Kars, Ardahan ve Batum Ruslardan geri alındı.
|
Kanal
(Süveyş)
|
* İngilizlerin Hindistan bağlantısını kesmek
* Osmanlı’nın Mısır’ı ele geçirme isteği
|
* Osmanlı’nın yeterli donanımının olmaması
* Almanya’nın yeterli yardımı yapmaması
* Cemal Paşa komutasında yapılan taarruz başarısızlıkla neticelendi.
|
Irak
Musul
|
* İngilizlerin Hindistan yolunun güvenliğini sağlama isteği
* Ruslara karadan yardım etmek
|
* Kut’ul Amare Savaşı’nda İngilizleri yendik. ( 1916 )
* Mondros’tan sonra bu cephe kapanmıştır.
|
Çanakkale
|
* İstanbul’u alarak Osmanlı’nın savaştan çekilmesini sağlamak
* Rusya’ya yardım ulaştırmak
* Balkan devletlerini kendi taraflarına çekmek
|
* I. Dünya Savaşı’nın uzamasına neden oldu.
* Yardım alamayan Rusya’da Bolşevik İhtilali çıktı ve Rusya savaştan çekildi.
* Bulgaristan Osmanlı’nın yanında savaşa girdi.
* Osmanlı’nın kazandığı tek cephedir.
* Mustafa Kemal’in Milli mücadele lideri olmasına zemin hazırlamıştır.
|
Suriye
Filistin
|
* Kanal’da başarı sağlayan İngilizlerin taarruza geçmeleri
|
* Osmanlı Ordusu tutunamayıp Suriye’ye kadar çekildi.
* Mustafa Kemal Yıldırım Orduları Grup Komutanı olarak görev yapmıştır.
|
Hicaz
Yemen
|
* İngilizlerce kışkırtılan Araplar ile yapılan mücadele bölgesi
|
* Fahrettin Paşa’nın Medine savunmasını yapmıştır.
* Cephede kalıcı başarı elde edilemedi ve kaybedildi.
|
Galiçya
Makedonya
Romanya
|
* Müttefikleri yardım için açılmıştır.
|
* Sınırlarımız dışındaki cephelerdir.
* Müttefiklerimiz savaştan çekilince kapanmıştır.
|
OSMANLI DEVLETİ’Nİ PAYLAŞIM TASARILARI
|
Boğazlar Antlaşması 1915
* İstanbul ve boğazlar Rusya’ya bırakıldı
Londra Antlaşması 1915
* Kendileri yanında savaşa girmesi karşılığında Antalya ve On iki Ada İtalya’ya verildi.
Sykes Picot Antlaşması 1916
* Fransa’ya Suriye, Adana ve Lübnan verildi.
* İngiltere’ye Musul hariç Irak verildi.
|
Petrograt Sözleşmesi 1916
* Rusya’ya Trabzon’a kadar olan Doğu Karadeniz kıyıları ve Doğu Anadolu verildi.
Mc. Mahon Antlaşması 1916
* Ortadoğu’da bir Arap devletinin kurulması kararlaştırıldı.
Saint Jean De Maurienne Antlaşması 1917
* İtalya’ya Konya, Aydın ve İzmir verildi.
|
Not: Gizli Antlaşmalar Rusya’nın savaştan çekilmesiyle dünya kamuoyuna duyurulmuştur.
|
Rusya’nın Savaştan Çekilmesi
* 1918 Brest–Litowsk Antlaşması ile Ruslar savaştan çekilmişlerdir. (Kars, Ardahan ve Batum alındı. )
* Rusya’nın savaştan çekilmesi ve Yunanistan’ın savaşa girmesi ile gizli antlaşmalarda değişim oldu.
ABD’nin Savaşa Girmesi 6 Nisan 1917
* ABD’nin İtilaf Devletleri’ne silah satması üzerine Almanya’nın ABD ticaret ve yolcu gemilerini batırınca ABD Almanya’ya savaş ilan etti.
Wilson İlkeleri 8 Ocak 1918
* ABD Başkanı Wilson; savaşı bitirmek ve savaş sonrasında yapılacak barışın şartlarını belirlemek için bir bildiri yayınlamıştır.
|
Maddeleri
* Yenenler devletler yenilenlerden tazminat ve toprak alınmayacak
* Her ulus kendi geleceğine karar verecektir.
* Dünya barışını sağlamak için bir örgüt kurulacaktır. Milletler Cemiyeti ( Cemiyet-i Akvam )
* Boğazlar tüm ticaret gemilerine açık olacaktır.
* Osmanlı’da Türk bölgeleri Türklerin yönetimine bırakılacaktır.
* Osmanlı’da yaşayan azınlıklara kendi geleceklerine karar verme hakkı verilecek.
Not: İtilaf devletleri işgalleri gizlemek için manda ve himaye fikrini ortaya atmıştır.
|
I. Dünya Savaşı Sonunda İmzalanan Ateşkes Antlaşmaları
|
Bulgaristan
|
Osmanlı
|
Avusturya - Macaristan
|
Almanya
|
Selanik Ateşkesi
|
Mondros Ateşkesi
|
Villa Guisti Ateşkesi
|
Rethondes Ateşkesi
|
Paris Barış Konferansı 18 Ocak 1918
|
Toplanma Nedenleri
|
Sonuçları
|
* I. Dünya Savaşı sonunda yenenlerle yenilenler arasındaki barışın şartlarını görüşmek için toplandı.
* Dünyada barışın yeniden tesis etmek
Not: İzmir’in Yunanistan’a verilmesi İtilaf devletleri arasındaki ilk görüş ayrılığıdır. İtalya küstürüldü.
|
* Osmanlı dışındaki devletler ile yapılacak olan barış antlaşmalarının esasları belirlenmiştir.
* Sömürgeciliğin yerine manda ve himaye rejimi aldı.
* Milletle cemiyeti’nin kurulma kararı alındı
* İzmir ve çevresi İtalya’dan alınarak Yunanistan’a verildi.
|
I. Dünya Savaşı Sonunda İmzalanan Ateşkes Antlaşmaları
|
Almanya
|
Avusturya
|
Macaristan
|
Bulgaristan
|
Osmanlı / TBMM
|
Versay
|
Sen Jermen
|
Triyanon
|
Nöyyi
|
Sevr / Lozan
|
I. Dünya Savaşı’nın Sonuçları
* Çok uluslu imparatorlulardan bazıları parçalandı.
* Yeni devletler kuruldu.
(Yugoslavya, Çekoslovakya ve Polonya )
* Dünya barışı için Milletler Cemiyeti kuruldu.
* İlk kez kimyasal silah, denizaltı ve tank bu savaşta kullanıldı.
* Sivil Savunma Teşkilatı kuruldu.
|
* Rusya’da Komünizm, Almanya’da Nazizm ve İtalya’da Faşizm rejimleri ortaya çıktı.
* Yenilen devletlere ağır antlaşmalar imzalatılması II. Dünya Savaşı’nın başlamasına neden olmuştur.
Not: Dünya barışını korumak için Küçük Antant, Locarno Barışı ve Kellog Paktı gibi antlaşmalar yapılmıştır.
|
MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI 30 EKİM 1918
|
* İtilaf devletleri adına İngiliz Amiral Calthorpe ile Osmanlı adına Rauf Paşa arasında, Limni adasının Mondros limanında imzalanmıştır.
Maddeleri
* Boğazlar İtilaf devletlerinin denetiminde tüm devletlere açık olacaktır.
* Osmanlının iç güvenliği için gerekli olandan fazla olan askerleri terhis edilecektir.
* Donanma ve tersaneler İşgal güçlerine bırakılacaktı.
* Haberleşme ve ulaşım hatları ile yer altı kaynakları işgal güçlerine bırakılacaktır.
* Osmanlının elindeki tüm savaş esirleri serbest bırakılacak.
|
* 7. madde İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durum karşısında o bölgeyi işgal edebilecek
* 24. madde Vilayet-i Sitte’de (Erzurum. Van, Sivas, Diyarbakır, Elazığ ve Bitlis) karışıklık çıkarsa İtilaf devletleri buraları işgal edebilecekti.
Mondros’un Önemi ve Sonuçları
* Mondros ile Osmanlı devleti fiilen sona ermiştir.
* 7. madde Anadolu’nun işgaline zemin hazırlamıştır.
* 24. madde Ermeni devletinin kurulmasına zemin hazırlamıştır.
* Mondros’a karşı halkın ilk tepkisi direniş cemiyetleri kurmak olmuştur.
|
Anadolu’nun İşgal Edilmesi ( Mondros’un Uygulanması )
|
İngiltere
|
Fransa
|
İtalya
|
Yunanistan
|
Musul(İlk işgal), Batum, Kars, Samsun, Merzifon Antep, Urfa, Maraş,
|
Adana, Mersin,
Hatay Dörtyol, Antep, Urfa, Maraş
|
Antalya, Konya, Kuşadası, Fethiye, Bodrum, Marmaris
|
İzmir ve çevresi
Uzunköprü
|
İzmir’in İşgal Edilmesi 15 Mayıs 1919
* Yunanistan, Batı Anadolu’da Rum nüfusun çoğunlukta olduğunu ve buradaki Rumlara baskı ve şiddet uygulandığı öne sürerek işgalleri haklı göstermek istemiştir.
* Batı cephesinde ilk kurşun Hasan Tahsin tarafından Yunanlılara atılmıştır.
* İki günde 5000’e yakın Türk öldürülmüştür.
|
İşgalin Sonuçları
* Ülke çapında protesto mitingleri yapıldı.
* Anadolu’da Kuvayi Milliye Hareketinin başlamasına neden olmuştur.
* İstanbul Hükümeti bölgedeki katliamlar ile ilgili bir komisyon kurulmasını istedi.
* Amiral Bristol Raporu ile İzmir’in işgalinin haksızlığı ispatlandı.
|
I. Dünya Savaşı Sonrasında ABD’nin Askeri Raporları
|
Amiral Bristol Raporu
|
* Yunan iddiaları yalanlandı. İzmir’de Türklerin çoğunlukta olduğu belirtildi.
* Milli mücadelenin haklılığını ortaya koyan ilk uluslar arası belgedir.
|
General Harbord Raporu
|
* Ermeni iddiaları yalanlandı. Bölgede Türklerin çoğunlukta olduğu belirtildi.
|
Milne Raporu
|
* Ege’de Yunanistan ile Türkiye arasına hat çekilmiştir. (Aleyhimizedir.)
|
Sandler Raporu 1930
|
* Hatay yöresinde Türklerin çoğunlukta olduğu belirtilmiştir.
|
Mondros Ateşkes Antlaşmasından Sonra Kurulan Cemiyetler
|
Azınlıkların Kurduğu Zararlı Cemiyetler
|
Milli Varlığa Düşman Cemiyetler
|
Milli ( Yararlı ) Cemiyetler
|
* İtilaf Devletlerin desteğini aldılar.
* Osmanlıyı parçalamak istediler.
* Wilson İlkelerine güvendiler.
* Bağımsız devlet kurmak istediler.
* Azınlık okulları ve Ermeni, Rum din adamlarınca desteklenmişlerdir.
|
* Milli mücadelenin karşısında yer almışlardır.
* İtilaf devletleri tarafından desteklenmişlerdir.
|
* Bölgesel ve milliyetçidirler.
* İşgallere karşı kurulmuşlardır.
* Direniş bilincini uyandırmışlardır.
* Sivas Kongresinde birleştirildiler.
* Azınlık çalışmalarını engellemeyi amaçlamışlardır.
|
* Mavri Mira ( Rum )
* Etnik-i Eterya ( Rum )
* Pontus Rum ( Rum )
* Hınçak ve Taşnak ( Ermeni )
* Alyans İsrailit ve Makabi (Yahudi)
|
* Sulh ve Selameti Osmaniye
* Teali İslam
* Kürt Teali
* İngiliz Muhipler
* Wilson Prensipler
* Hürriyet ve İtilaf Fırkası
|
* Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk
* İzmir Müdafaa-i Hukuk
* Reddi İlhak
* Trabzon Muhafaza-i Hukuk
* Kilikyalılar Cemiyeti
* Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk
* Milli Kongre
|
Mustafa Kemal’in İstanbul’a Gelişi
* Suriye cephesinde Yıldırım Orduları Grup Komutanı olan Mustafa Kemal, ateşkesten sonra İstanbul’a çağrılmıştır.
* İtilaf Devletleri donanması 13 Kasım 1918’de İstanbul’a gelmesi karşısında Mustafa Kemal “Geldikleri gibi giderler.” sözünü söylemiştir.
|
* Mustafa Kemal çareyi Anadolu’ya geçmekte bulmuş:
Bölgedeki Rum – Türk çatışmasını önlemek
Halkın elindeki silahları toplamak
Bölgedeki güvenliği sağlamak için
9. Ordu Müfettişi olarak Samsun’a gönderilmiştir
|
MUSTAFA KEMAL’İN HAYATI
|
* 1881’de Selanik’te doğmuştur.
* Annesi Zübeyde Hanım, babası Ali Rıza Bey’dir.
Not: Fatma, Ahmet, Ömer, Makbule ve Naciye isimli kardeşleri vardı.
Öğrenim Hayatı
* Mahalle Mektebi
* Şemsi Efendi Okulu
* Selanik Mülkiye Rüştiyesi
* Selanik Askeri Rüştiyesi
(Matematik Öğretmeni Kemal adı)
|
* Manastır Askeri İdadisi
* Harp Okulu
* Harp Akademisi
|
| |