1. Dönem kodu

TARİH BÖLÜMÜ 2012-2013 EĞİTİM VE ÖĞRETİM YILI

GÜZ YARIYILINDAN İTİBAREN GEÇERLİ OLACAK

8 YARIYILLIK DERS PROGRAMI

Geniş zaman, şimdiki zaman, geçmiş zaman. Yakın geçmiş ve gelecek zaman. Bunların diğer zamanlarla benzer ve ayrılan yönleri, kabiliyet gerektiren eylemlerin anlatımı, sıra ve sayma sayılarının kullanımı. Tarihler hakkında konuşabilme gelecekle ilgili planlar ve seyahat ve alış veriş bilgileri, kişilerin kariyerleri, ilgi ve alışkanlıkları ile ilgili konuşabilme, niyet, uyarı, öğüt ve direktif verme.

Tarihin tanımı, konusu, tarih telakkileri, tarihin faydalandığı bilimler, tarihin kaynakları: sözlü kaynaklar, yazılı, çizili, kayıtlı kaynaklar, kaynakların tenkidi: iç ve dış tenkit, dipnot yazım kuralları, müracaat eserler, süreli yayınlar, esere hazırlık safhası, eserin kaleme alınması, bildiri hazırlanıp sunulması.

İslamiyet’in doğuşundan Abbasi Devleti’nin yıkılışına kadar geçen süreçte İslam Dünya’sının siyasi tarihi, Emevi ve Abbasi geleneği, İslam fetihleri ve etkileri ele alınmaktadır.

Orta Asya Türk Tarihine Giriş, İslamiyet Öncesi Orta Asya’da kurulan Saka, Hun ve İlk Göktürk devletlerinin siyasi ve kültür tarihi, Göktürklerin Devlet, Hakimiyet ve Millet Anlayışı, Uygurlar Dönemi .

Arap alfabesinin öğretilmesi, harflerin başta ortada ve sondaki şekilleri, kelime okunması, Türkçe kelimelerde Arap harflerinin okunma şekli, Osmanlı Türkçesinin gramer yapısı, basit kelimeler ve sonra cümlelere geçiş

Dil nedir? Dillerin Doğuşu, Dil düşünce bağlantısı, Dil Kültür Bağlantısı, Dil Toplum Bağlantısı, Dünya Dilleri ve Türkçe, Türk Dilinin Tarihçesi, Ses Bilgisi, Türkçe Kelimelerin Ses Özellikleri, Vurgu, Heceler, Yapı Bilgisi. Yapım Ekleri, Çekim Ekleri, Kelime, Cümle Çeşitleri, Yazım Kuralları.

Anadolu’nun Prehistorik kültürleri, Hatti, Hititler, Hurri ve Luvi’lerin medeniyet tarihi ve kültürleri, Asur ticaret kolonileri devri, Eskiçağ’da Mezopotamya başta olmak üzere diğer devletlerin medeniyette yaptıkları katkılar, medeniyet devreleri.

Cahiliye devri, İslâmiyetin doğuşu, Peygamber ve halifeler devri, din – devlet ilişkisi, Eski Türk inançları, Emeviler-Abbasiler dönemi Türk-Arap ilişkileri, Tolunoğulları, Ihşıdiler, Fatımiler, Samanoğulları, Karahanlılar, Gazneliler, Selçuklular, İtil Bulgar Devleti, Hazarlar, Babürlüler, Harzemşahlar, Eyyubiler, Memlukler, Haçlı Seferleri.

Türkiye Selçuklu Devletinin Kuruluşu – I. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi. I. İzzeddin Keykavus devri – Anadolu Türk beyliklerinin ortaya çıkışı. Selçuklu tarih araştırmalarında faydalanılabilecek kaynak ve tetkik eserler. Ön araştırma, Büyük Selçuklu Devletinin kurulduğu dönemde Asya ve Anadolu’daki sosyal yapı, Büyük Selçuklu Devletinin yıkılışına sebep olan olaylar ve devletin çöküşü. Selçuklu devletlerinin medeniyet evreleri.

Ortaçağda Avrupa'da toplumlar ve siyasî oluşumları, Roma İmparatorluğu, Hristiyanlığın doğuşu, yayılması ve Roma' da sağlamlaşması; Kavimler göçü sonucu kurulan Cermen devletleri; Frank devleti, Avrupa tarihinin kuzey-doğu ve güney-doğu kenar konuları (Norman, Slav ve Bizans çevreleri); Yüksek Ortaçağın iki evrensel çatısı (Kutsal Roma-Alman İmparatorluk tacı ile Kilise) ve bu iki gücün çatışması; Haçlı seferleri; feodal düzenin çözülmesi ve teritoryal devlet aşaması üzerinden oluşmaya başlayan ulusal krallıklar,

Osmanlı yenileşme hareketleri - Mondros Ateşkes Antlaşması arası dönem. Anadolu’nun paylaşılması, işgaller – Atatürk ilkeleri arası dönem. Atatürk İlke ve İnkılâplarının Tarihî ve Fikrî Temelleri, Laiklik, Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, İnkılâpçılık, Devletçilik, Halkçılık, Atatürk İlkeleri Çerçevesinde Yapılan Reformlar (Hukuki Reformlar- Siyasi alanda Reformlar) Eğitim ve Kültür Reformları- Sosyal hayatı etkileyen reformlar, Atatürk Dönemi İç politika alanında gelişmeler.

Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’daki faaliyetleri, Amasya Genelgesi’nin ilanı, Erzurum ve Sivas Kongreleri ile Anadolu’da gerçekleştirilen diğer kongreler, İstanbul’un işgali ve TBMM’nin açılışı, Doğu Cephesi’nde Ermenilere karşı kazanılan ilk askeri ve siyasi başarı, Batı Anadolu’daki Yunan işgaline karşı Kuvay-i Milliye’nin faaliyetleri, Ankara Hükümeti’nin yabancı devletlerle siyasi münasebetleri, Ankara Hükümeti-İstanbul hükümeti İlişkileri, Milli Mücadelenin mali kaynakları.

Paleografya hakkında bilgi, Osmanlı paleografya ilmi ve doğuşu, yazı türleri ve ilgili deyimler, Paleografya ile ilgili çeşitli Osmanlıca vesikaların okunması, Rika yazı çeşidi ve bu yazının okunması yorumlanması ve analiz edilmesi. Diplomatik İlmi hakkında bilgi, Osmanlı Diplomatik ilmi ve doğuşu, Resmi yazı türleri ve ilgili deyimler, Diplomatika ile ilgili çeşitli Osmanlıca vesikaların okunması, Mühimme Defterlerinin önemi, Mühimme Defterleriyle ilgili belgelerin okunması, yorumlanması ve analiz edilmesi.

Osmanlı tarihi ile ilgili kaynakların tanıtılması, Osmanlı Devletinin kuruluşu, Fatih’e kadar Osmanlı padişahlarının dönemleri. Kuruluş döneminin Osmanlı Tarihindeki yeri ve öneminin genel değerlendirilmesi XVI. Yüzyıl Osmanlı tarihçileri ve serleri hakkında bilgi, II. Mehmed’in (Fatih) başa geçmesi ve İstanbul’un Fethinin sebep ve sonuçları, Fatih’in dış siyaseti.

Arapça şekil unsurları, fiiller, isimler, fiil-isim cümleleri, sıfatlar, zamirler, zarflar, edatlar v.s.  ilgili bilgiler, Arapça'dan Türkçe'ye basit düzeyde çeviriler yapılması.

Coğrafya nedir, tarihi coğrafya nedir, tarihi coğrafyanın amacı, konusu, metodu, kaynakları, tarih mekân ilişkisi. Anadolu'nun ve Osmanlı İmparartorluğu’nun tarihi coğrafyası bu dersin konuları arasındadır.

Japonya Tarihi, Hindi Çin Tarihi ve diğer Uzakdoğu medeniyetlerinin tarihi evreleri, bu devletlerin siyasi, sosyal, kültürel özellikleri, uluslararası ilişkileri ve siyasetleri, bu devletlerin tarihöncesi devirlerden günümüze tarihi gelişimleri.

Haçlı seferlerinin nedenleri, gelişim süreci, Doğu Dünyası üzerindeki etkileri, Batıya etkileri, haçlı seferlerinin bilimsel, iktisadi, siyasi, sosyal ve kültürel boyutları, geçmişten günümüze kadar Doğu ve Batı dünyalarının ilişkileri üzerindeki etkileri.

Ege havzasının tarih öncesi yerleşmeleri, Girit, Akalar, Batı Anadolu’nun karanlık çağ öncesi tarihi, Karanlık çağ ve Arkakik Yunanistan, Klasik Yunan İmparatorluğu’nun gelişimi, Hellenistik uygarlık, Etrüskler, Roma’nın Kuruluş Mitosu Eski, Yunan ve Roma Tarihine Giriş, Roma Cumhuriyet Dönemine Giriş, Roma Cumhuriyet Dönemi.

Tarihin tanımı, tarih biliminin diğer bilimlerle ilişkisi ve diğer bilimlere etkisi, tarih biliminin özellikleri ve gelişim evreleri, tarih biliminin toplum ve devlet hayatı üzerindeki etkileri.

İlkçağlardan Roma hâkimiyetine kadar olan dönemde Mezopotamya ve Mısır’ın tarihi, sosyo-kültürel yapısı ve insanlık tarihindeki yerleri, medeniyet anlayışları, diğer medeniyetler üzerindeki etkileri.

Moğolların tarih sahnesine çıkışı, örgütlenmeleri, Cengizhan dönemi yayılma siyaseti, Cengizhan sonrası parçalanma ve ortaya çıkan Moğol devletleri, Moğolların sosyo-kültürel özellikleri, yerleşik kültür üzerindeki olumsuz etkileri.

Anadolu Selçuklu Devletinin dağılması ile ortaya çıkan yapı, uç teşkilatı, ve beyliklerin ortaya çıkışı, beyliklerin ilk dönem genişleme ve Türk birliğini kurma çabaları, Türk-İslam olgusu çerçevesinde izledikleri siyaset, beyliklerin birbirine göre güçlü ve zayıf yönleri ve bu durumun Anadolu’da siyasi birliğin kurulmasına etkisi.

Bilgisayar donanımı, Windows işletim sistemi, Mikrosoft Windows ofis programları, Dos işletim sistemi. Bilgisayara uygulamaları ve laboratuar çalışmaları.

Büyük Keşifler (XV.-XVI. yüzyıllar); Şarlken İmparatorluğu; Avrupa’da din savaşları; Otuz yıl Savaşı ve sonuçları (1618-1660); Portekiz, İspanyol Hollanda ve Britanya hâkimiyetlerinde Avrupa; Avrupa'da İhtilâl (1789-1799); İlk İmparatorluk Savaşları; Viyana Kongresi Avrupa’sı; 1848 İhtilalleri ve tepki; Milletler Avrupa’sı (1850-1914); Portekiz, İspanyol, Fransız, Britanya, İtalya, Hollanda Koloniyal İmparatorlukları.

II. Bayezid dönemi siyasi olayları, Yavuz Sultan Selim’in idareye hâkim olması ve Yavuz dönemi Osmanlı-Safevi İlişkileri, Kanuni Sultan Süleyman dönemi II. Selim Dönemi (1566 - 1574) iç ve dış olayları, III. Murat Dönemi (1574 - 1595), III. Mehmet Dönemi(1595 - 1603) I. Ahmet Dönemi (1603 - 1617), I. Mustafa, II. Osman Dönemleri(1617 - 1622), IV. Murat, Sultan İbrahim Dönemleri (1623 - 1648), Osmanlı- İran Savaşları, Bağdat muhasaraları, Osmanlı-Erdel münasebetleri, merkezi isyanlar, Osmanlı-Avusturya münasebetleri.

Arapça cümle yapısı ile Arapçadan Türkçeye ve Türkçeden Arapçaya çeviri teknikleri Ana hatları ile arapça cümle yapısının Türkçe cümle yapısı ile olan benzer ve farklı yönlerinin örnekleriyle ele alınması, isim cümlesi, fiil cümlesi ve cümlenin oluşumu için kullanılan edat ve kalıplar.

Tarih felsefesinin temel sorunları, Antikçağda tarihe yönelik temel bakış açısı, Ortaçağda tarihe yönelik temel yaklaşımlar, Yeniçağda tarihe yönelik temel yaklaşımlar, tarih felsefesinin düşünce tarihi içindeki gelişimi, 20. yüzyılın başlarındaki tarih felsefeleri, 20. yüzyıl sonrası dönem tarih anlayışları ve tarih felsefesinde gelinen nokta, tarih felsefesinin felsefe tarihi içindeki değeri ve konumu.

Akdeniz havzası ve içindeki Malta, Sicilya, Girit ve Kıbrıs adalarının eski çağlardan İstanbul’un fethine kadarki tarihi ekseninde; Fenike, Mısır, Grek, Roma, Kartaca, Helen, Bizans, Venedik, Hıristiyan, Yahudi ve İslâm siyasî, sosyo-ekonomik, kültürel, dinî, kentsel ve entelektüel tarihi.

Bizans’ın ortaya çıkışı, toplum, kültür ve ekonomisi, Bizans medeniyetinin başlıca siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel krizleri ve bunlara dair tarihsel yorumlar, Bizans mirası, Bizans’ın dünya tarihindeki rolü ve Türk-İslam dünyasıyla olan ilişkileri.

İspanya’nın fethi. 8.-15. yy. arası Endülüs tarihinin; Avrupa devletleri, Abbasiler ve Osmanlı ile ilişkileri çerçevesinde siyasi, sosyal ve kültürel yönleriyle ele alınması.

İlk dönem İslami devirlerde siyasi grupların ayrıldıkları noktaların ortaya çıkarılıp olayların analiz edilmesi. Siyasi düşünce-İslam ilişkisi, İslamda din ve devlet ilişkisi.

Osmanlı Tarihi araştırmalarında kullanılan arşivlerin tanıtılması. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi başta olmak üzere dersle ilgili bütün arşivlerin tanıtılması ve çalışma prensiplerinin anlatılması.

İç isyanlar, Osmanlı Venedik ilişkileri, Girit meselesi, Tarih İçinde Osmanlı Lehistan İlişkileri, Onaltı ve Onyedinci Yüzyıllarda Osmanlı - Moskova İlişkileri, Yeniçağ’da Osmanlı Kuzey Afrika, Akdeniz, Hint Okyanusu Politikaları, Yakınçağ Başlarında Osmanlı İmparatorluğu, III. Selim dönemi yenilikleri ve gelişmeleri, Mısır’ın işgali ve Mehmet Ali Paşa, Mısır sorununun ortaya çıkışı.

Klasik dönemde Osmanlı merkez ve taşra teşkilatının yapısı ve kurumlarıyla, bu kurumlarda görev alan devlet görevlileri, klasik sonrası dönemde meydana gelen gelişmeler, Osmanlı Devletinin gelişmesini sağlayan kurumların daha önce kurulmuş olan Türk İslam devletlerine ne ölçüde benzediği ya da farklılaştığı. Merkez Teşkilatı: Devlet yönetimi, askeri teşkilat, Osmanlı maliyesi; Taşra teşkilatı: İdari taksimat (Eyalet ve kaza teşkilatı), imtiyazlı hükümetler, toprak idaresi.

İslam Medeniyeti’nin tanımı ve temel özellikleri, İslam Medeniyeti’nin doğuşu ve gelişimi, İslam devletlerinde idari kurumlar, İslam devletlerinde sosyal, ekonomik ve askeri kurumlar.

Tarih araştırıcısı için gerekli olan temel bilgiler; müracaat/el kitapları; biyografik ve bibliyografik eserler; lügat ve ansiklopediler; vekayinameler; hususi tarihler, arşiv kaynakları, süreli yayınlar/salnameler, gazeteler ve hatıralar hakkında bilgi. Örnek metin incelemeleri.

Orta düzey metin okuma, anlama ve çeviri becerisi kazandırmaya yönelik çalışmalar.

Bitlis şehrinin yerleşim birimi olarak ortaya çıkışı, farklı medeniyetler döneminde kentin idari, sosyal, askeri ve ekonomik alanda oynadığı roller. Osmanlı hakimiyetinde Bitlis.

Timurluların ortaya çıkışı, gelişimi, yayılışlı; siyasi, sosyal, askeri, ekonomik ve kültürel bakımdan Türk, İslam ve dünya tarihine olan etkileri.

Tanzimat dönemi, Boğazlar sorunu ve Londra sözleşmesi, Kırım Savaşı ve Paris Barış Konferansı, Paris Barış Konferansı’ndan sonra Osmanlı Devleti, 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı, 20. yüzyıl başlarında Osmanlı Devleti. Osmanlı Devletinin dağılma süreci.

Osmanlı medeniyetinin temelleri, devlet yapısı, toplum ve iktisat, bilim ve kültür hayatı gibi geniş bir yelpazeye uzanan konular Osmanlı medeniyetine özgü kurumlar ve bilim alanlarına ağırlık verilmek suretiyle tahlil edilmektedir. Bu bağlamda merkez-taşra ilişkileri, Osmanlı şehirlerinin yapısı ve özellikleri, cami, medrese, tarikatlar ve diğer dini, kültürel ve ilmi kurumlar ele alınmaktadır.

Cumhuriyetin ilanı ile ilgili faaliyetler, hilafetin kaldırılması ve bu dönemdeki gelişmeler, 1924 Anayasası, siyasi partiler ve muhalefet Hukuk ve Eğitim alanında İnkılâpların incelenmesi ve sonuçlarının değerlendirilmesi, Sosyal alanında yapılan İnkılâpların incelenmesi Atatürk’ün ölümü, İsmet İnönü’nün cumhurbaşkanı seçilmesi, 1945 yılına kadarki dönemde iç politikadaki gelişmeler, II. Dünya Savaşının etkilerinin incelenerek, değerlendirilmesi, 1946 seçimleri ve demokrat partinin kuruluş sürecindeki siyasal olayların incelenerek değerlendirilmesi.

Osmanlı tarihine ait farklı arşiv belgelerinin incelenerek belgelerin tanıtılması, diğer belgelerle karşılaştırılması, rik’a, sülüs, divan, siyakat gibi belgelerin incelenmesi okunması ve yorumlanması.