Ülkemiz için mazisi pek eski olmayan patates, bugün yurdun hemen her yerinde yetiştirilebilmekle beraber özellikle Doğu Anadolu, Doğu Karadeniz ve Orta Anadolu da daha önemli durumdadır
|
|  Yüklə 498 Kb.
|
Ürün İçin Gerekli Olan Su MiktarıBitkilerin kökleri vasıtasıyla alınan suyun % 95 'ten fazlası terleme yoluyla havaya verilmekte olup yalnızca çok küçük bir kısmı gelişme için kullanılmaktadır. Tam gelişme evresindeki bir bitki (toprak yüzeyi yeşil bitki kısımları ile örtülmüştür) günde 2-10 mm suyu terleme yoluyla kaybetmektedir. Terleme yada daha doğrusu evapotranspirasyon oranı (hem yeşil bitki kısımlarından hem de topraktan serbest suyun buharlaşarak uzaklaşmasını içerir) çeşitli faktörlere bağlıdır;
Suyun Yumru Verimi Ve Kalitesine Olan EtkisiÜretime Olan Etkisi: Terleme oranı ,kökler tarafından alınan su miktarından fazla olduğu zaman ,bitkiler yapraklarındaki küçük açıklıklarını ( Stomalar ) kapatarak terlemeyi azaltırlar. Sapların yada genç yaprakların gelişmesi stomalar kapanmaya başlamadan önce duraklar. Stomalar kapanmaya başladığında ise fotosentez (kuru madde üretimi) sekteye uğrar. Kök çevresindeki su yetersiz ise ,tüm stomalar kapanacak,kuru madde üretimi duracak ve hatta solunum yoluyla bir miktar daha kuru madde kaybı olacaktır. Terleme sona erer ermez yeşil aksamdaki sıcaklık artmakta ve solunum uyarılmaktadır. Su yetersizliğinin verim üzerine üç yönlü etkisi vardır;
Dikim İle Çıkış Arasındaki Devre: Dikim ile çıkış arasındaki devrede ,tohumluk yumrunun çevresindeki toprak nemli olmalı ancak yaş olmamalıdır. Tarlanın sulanması zorunlu ise sulama tam bir özenle yapılmalı ve az miktarda su verilmelidir. Yüksek sıcaklığın olduğu koşullarda ,dikim sırasında ve dikimden sonra sırt içindeki toprağın sıcaklığını düşürmek için nemin muhafazası son derece önemli bir husustur. Bu devrede yeterli suyun verilmemesi durumunda:
Aşırı sulama ,tohumluk yumrunun çürümesine ve böylece sıralarda boşlukların görülmesine neden olabilmektedir. Çıkış İle Yumru Oluşumu Arasındaki Devre: Çıkış ile yumru oluşumunun başlangıcı arasındaki devrede bitkiler henüz küçüktür ve toprak yüzeyinin büyük bir kısmı yeşil aksamla henüz örtülmemiştir. Bu gibi tarlalarda evapotranspirasyon miktarı,yaprak gelişmesini tamamlamış olgun bir bitkidekinin hemen hemen yarısı kadardır ve aşırı su yüzlek köklerin meydana gelmesine neden olmaktadır (yüzeysel kök sistemi) . Bundan dolayı bu devredeki sulama sıklığı ve verilecek su miktarı iyi ayarlanmalı ,aşırı sulamadan kaçınılmalıdır. Yumru Oluşumunun Başlama Devresi: Stolon uçlarının şişerek yumru oluşumunun başladığı devrede gerekli olan suyun verilmesi,uyuz hastalığı oluşumunu ve hasat devresindeki bitki başına düşen pazarlanabilir yumru miktarını etkiler. Yeni oluşmuş yumruların etrafındaki toprağın nemli tutulması ürünü yaklaşık üç hafta boyunca uyuz etmeninin saldırısından koruyabilmektedir. Bu hastalığın sorun olduğu yerlerde ,bu devre boyunca birkaç kez hafif bir sulama önerilmektedir. Yumru oluşumu sırasında toprak gerektiği kadar nemli ise ,toprağın kuru olduğu duruma oranla ,hasatta genellikle daha fazla sayıda yumru pazarlanabilir iriliğe ulaşmaktadır. Yumru Oluşumundan Sonraki Devre(Şişme Devresi): Yumruların şişme devresi olarak adlandırılan bu devrede ,ürünün çok miktarda suya ihtiyacı bulunmaktadır ve su miktarı yeterli düzeyde değilse verim düşük olacaktır. Suyun düzenli bir şekilde verilmemesi yani iki yağış periyodu veya iki sulama arasındaki periyodun çok uzun olması ikincil gelişmeye veya bozuk şekilli yumruların oluşmasına yol açabilmektedir. Böylece yeterli suyun verilmesi sadece yumru verimini etkilemekle kalmayıp yumru kalitesi üzerine de etkili olur. Bu nedenle su patates üretiminde en önemli faktörlerden birisidir. Toprak Tipinin Ve Kök Gelişmesinin Sudan Yararlanmaya Olan EtkisiToprakta mevcut nem miktarı bitkiler için çok önemlidir,bu durum ise;
gibi faktörlere bağlıdır. Toprak Tipi: İnce zerreli kum içeren,1 cm toprak tabakası bitki gelişmesi için yaklaşık 1,5 mm su tutarken aynı kalınlıktaki milli tınlı bir toprak 2-3 mm ve kaba zerreli kumlu bir toprak ise yaklaşık 0.5 mm su tutmaktadır. Örneğin, köklenme derinliği 40 cm olan ince zerreli kumsal bir topraktaki patates bitkileri suyun serbest süzülmesinden sonra topraktan toplam olarak 75 mm su alabilmektedir. Ağır bünyeli topraklardaki suyun %40’ı hafif bünyeli topraklardaki faydalı suyun % 60 'ı tükendikten sonra kuru madde oluşumu olumsuz etkilendiğinden suyun 30-45 mm 'si yok olmadan önce ilave suyun sağlanması gerekir. Köklenme Derinliği: Kök derinliği ve toprağın su tutma kapasitesinin yüksek oluşuna paralel olarak iki sulama veya iki yağış arasındaki zaman aralığı da o denli uzun olabilmektedir. Üreticinin ürünü su yetersizliğinin olumsuz etkisinden korumak için yapması gereken ilk şey ,kök gelişmesini uyarmak olmalıdır. Bu ise ,toprak altında bulunan engelleyici sert tabakaları kırmak ve tohum yatağı hazırlanırken bu tabakaların oluşmasını önlemek suretiyle yapılabilir. Çünkü patates bitkisi diğer bitkilere oranla oldukça zayıf bir kök sistemine sahiptir. Taban Suyu: Ürünün su ihtiyacının karşılanması yönünden taban suyunun katkısı ,kökler ile taban suyu seviyesi arasındaki mesafe çok fazla değilse (örneğin 50-100 cm) önemli olabilmektedir. Birçok tarlada taban suyu seviyesi toprak yüzeyinin 2 m altında bulunmaktadır. Bundan dolayı taban suyunun bitkilerin nem ihtiyacına olan katkısı önemsiz düzeyde kalmaktadır. |