TariH VE tariHİN ÇAĞlara ayrilmasi 1 Tarih ve Özellikleri

Macarların Osmanlıya karşı saldırgan tavır almaları üzerine Kanuni sefere çıkarak Belgrat’ı aldı.

Osmanlı Devleti, Belgrat kalesini Avrupa seferlerinde üs olarak kullandı.

b- Mohaç Meydan Muharebesi (1526):

Belgrat fethinden sonra Osmanlı-Macar ilişkileri iyice bozuldu. Bu arada Alman Kralı Şarlken’e esir düşen Fransız Kralı Fransuva, Kanuni den yardım istedi. Bunun üzerine Kanuni, Macaristan üzerine yürüdü. Mohaç ovasında yapılan savaşta, Osmanlı ordusu tarihinin en kısa zaferini aldı.

güçlendi.

Osmanlı-Avusturya ilişkileri başlamıştır.

Macar topraklarında hak iddia eden Avusturya kralı Ferdinand’ın Budin’e saldırması üzerine, Kanuni, Budin’e girdi. Ancak Ferdinand Kanuni’nin karşısına çıkmaya cesaret edemedi. Avusturya sorununu çözmek isteyen Kanuni, Viyana Kalesini kuşattı. Ancak Viyana’nın güçlü bir kale olması, kış mevsiminin gelmesi, ağır topların götürülmemesi yüzünden Viyana alınamadı.

Ferdinand, Alman İmparatoru Şarlken’e güvenerek Budin’i tekrar kuşattı. Bu olay üzerine Kanuni, Şarlken’i savaşa çağırarak Alman seferine çıktı. Ancak Şarlken, kanuni’ye karşı koyamadı. Avusturya’nın isteği üzerine İstanbul Anlaşması yapıldı.

Bu anlaşmaya göre:

sayılacak

Bu antlaşma ile Avusturya Osmanlı Devletinin üstünlüğünü kabul etmiş oldu.

Avusturya’nın vergisini ödememesi üzerine, Kanuni 13. ve son seferine çıktı. Zigetvar Kalesi kuşatıldı. Kanuni’nin vefatından bir gün sonra alındı.

Kanuni’nin Fransız Kralı Fransuva’yı kurtarması üzerine Osmanlı-Fransız ilişkileri başladı. Kanuni, Avrupa Hristiyan birliğini parçalamak, Akdeniz ticaretini yeniden canlandırmak ve Fransız limanlarından yararlanmak için Fransızlara kapitülasyonları verdi (1535).

1740’ta kapitülasyonlar sürekli hale getirildi. Başlangıçta Osmanlı için faydalı olan kapitülasyonlar daha sonraları Osmanlı ekonomisinin bozulmasına neden oldu.
2-DOĞUDAKİ GELİŞMELER
Yavuz döneminde İran ile yapılan savaşlar bu dönemde de devam etmiştir.

Nedenleri:

-Osmanlının batı seferlerini fırsat bilen İran’ın sık sık arkadan saldırması

-İran’ın Avusturya ile ittifak kurmaya çalışması.

Kanuni İran üzerine üç sefer düzenlemiştir. Zor durumda kalan Şah Tahmasb, Kanuni ile Amasya Anlaşmasını imzaladı. (1555)

Osmanlıya bırakıldı.

anlaşmadır.

uzunca bir süre ara verilmiştir.

Kanuni, Rodos ta ki şövalyelerin Osmanlı ticaret gemilerine zarar vermeleri ve Rodos un önemli bir konumda bulunmasından dolayı bu adayı fethetmiştir.

Kanuni, Cezayir Beyi olan Hızır Reis’i İstanbul’a çağırarak ona Kaptan-ı Deryalık teklif etti. Kendisine de Hayrettin adını verdi. Böylece Cezayir Osmanlıya katılmış ve Beylerbeyiliği’ne de Hayrettin Paşa getirildi.

altına almaları

Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanması ile Barboros arasında yapılan Preveze Deniz Savaşında, Haçlılar ağır bir yenilgiye uğradı. Bu savaş sonucunda Akdeniz bir Türk gölü haline geldi.

Turgut Reis tarafından alınmıştır. Turgut Reis Trablusgarp Beylerbeyiliği’ne getirildi.

Turgut Reis’in Cerbe Adasını kuşatması üzerine, Haçlılar Turgut Reis ile Cerbe savaşını yaptılar. Bu savaşta Haçlılar bir kez daha yenilmişlerdir. Bu galibiyet ile Batı Akdeniz deki Türk üstünlüğü tartışılmaz hale geldi.

ticaretini engellemesi

Kızıldeniz de hakim olma çabaları

Kanuni’den yardım istemesi

güvenliğini sağlamak istemesi

Kanuni’nin isteği ile Hindistan’a dört sefer yapıldı. Seferler genellikle Osmanlının başarısızlığı ile sonuçlandı. Bu seferleri Hadım Süleyman Paşa, Piri Reis, Murat Reis ve Seydi Ali Reis yaptılar.

Başarısızlığın Nedenleri:

1-Seferlere gereken önemin verilmemesi

2-Osmanlı gemilerinin okyanuslara dayanıklı olmaması

3-Hindistan’daki Müslüman devletlerin Osmanlılara gereken yardımı yapmamaları

Sonuçları:

●Yemen, Sudan sahilleri ve Habeşistan’ın bir kısmı Osmanlıya katıldı.

●Arap Yarımadası tamamen Osmanlı denetimine girdi.

●Kızıldeniz ve Basra Körfezi Osmanlı denetimine girdi.

●Portekiz’in Hindistan faaliyetleri engellenemedi.

Cenevizlerin elinde bulunan ada Sokullu döneminde, Kaptan-ı Derya Piyale Paşa tarafından alınmıştır. Böylece Ege Denizindeki Türk hakimiyeti pekişmiştir.

Kıbrıs Adası Venediklilerin elinde bulunuyordu. Venedikliler Mısır’ın fethinden sonra bu ada için Osmanlıya vergi ödemeye başladılar.

☺ Kıbrıs’ın jeopolitik olarak önemli bir konumda

bulunması

☺ Kıbrıs’taki korsanların Osmanlı ticaret gemilerine

zarar vermesi

☺Venediklerin Kıbrıs için ödedikleri vergiyi kesmeleri

II. Selim adanın fethini istemesine rağmen Sokullu, buna karşı çıktı. Adanın alınması halinde Osmanlılara karşı büyük bir haçlı seferinin düzenleneceğini ileri sürmüştür. Vezir Lala Mustafa Paşa komutasındaki donanma Kıbrıs Adasını fethetmiştir (1571).

Sonuçları:

- Doğu Akdeniz tamamen Osmanlı egemenliği altına

girdi. Böylece Mısır yolunun güvenliği sağlandı.

- Türk aileleri Kıbrıs’a yerleştirildi.

- İnebahtı Deniz Savaşına neden olmuştur.
3- İnebahtı Deniz Savaşı (1571):

Nedenleri:

♦ Avrupalıların Kıbrıs Adasını geri almak istemeleri

♦ Papa’nın kışkırtmaları

Oluşturulan haçlı donanması, Osmanlı donanmasını İnebahtı körfezinde yaktı. Yalnızca Uluç Ali Reis bir kısım gemileri alarak İstanbul’a dönebildi.

● Uluç Ali Reis’in adı, Kılıç Ali Reis olarak

değiştirilmiş ve Kaptan-ı Deryalığa getirilmiştir.

● Osmanlı Devletinin aldığı ilk büyük deniz

yenilgisidir.

● Bu yenilgi,Türklerin yenilmezliği inancını yıkmıştır.

● Osmanlı Devleti kısa sürede daha güçlü bir donanma

hazırlayarak denizlere tekrar açıldı.

Yeni oluşturulan donanma ilk iş olarak İspanyolların elindeki Tunus seferine çıktı. Tunus kolayca alınarak Beylerbeyilik haline getirilmiştir.

Fas’ta taç kavgaları başlamıştı. Bir kısım Faslılar Portekiz kralından, bir kısmı da Osmanlı Padişahından yardım istediler. Sokullu, Cezayir Beylerbeyi Ramazan Paşa’yı Fas üzerine gönderdi. Portekizliler ile yapılan Vadi-üs Sebil Savaşı’yla Portekizlilere çok ağır bir darbe vurularak Fas Osmanlı himayesine alındı. (1577)

- Rusya’nın güneye inmesini ve büyümesini önlemek

- Donanmayı Hazar denizine geçirerek İran’ı doğudan sıkıştırmak

- İpek yolunun canlanmasını sağlamak

Don ve Volga nehirlerinin birbirlerine yaklaştığı yerde 10 km lik kanal açılması için çalışmalar başladı (1569). Ancak Rusya’nın saldırıları, Kırım hanının projeye destek vermemesi yüzünden proje yarım kalmıştır.
b- Süveyş Kanalı Projesinin Amaçları

● Akdeniz ticaretini canlandırmak

● Portekiz’in Hint Okyanusundaki faaliyetlerini önlemek

● Güney Asya’daki Müslümanlar üzerinde Avrupalı devletlerin baskısını kaldırmak

İlk kez Yavuz döneminde, gündeme gelen Akdeniz ile Kızıl Deniz’in birleştirilmesi projesi yeniden düşünülmüş ama gerçekleştirilememiştir.
7-Sokullu’nun Ölümü (1579)

Sokullu, III. Murat döneminde eski itibarını kaybetti ve öldürüldü.

Barut ilk olarak Çinliler tarafından eğlencelerde havai fişek olarak kullanılmıştır. Sonra Türkler ve Araplar tarafından kullanılan barut, Haçlı Seferleri sırasında Müslümanlardan öğrenilerek Avrupa’ya taşındı. Fatih’in yaptırdığı topların gücünü gören Avrupalı krallar, topları derebeylerine karşı kullandılar. Böylece feodalite rejimi (Derebeylik) ortadan kaldırılmış, mutlak krallıklar güçlenmiştir.

Çinliler ve Türkler ipek ve pamuktan kağıt yapıyorlardı. Avrupa da ipek ve pamuk az olduğu için kağıt yapımı pahalıya patlıyordu. Avrupalıların paçavra ve selülozdan kağıt yapmaları üzerine, kağıt ucuzlamıştır.

Matbaaya benzeyen aletleri ilk olarak Çinliler ve Uygur Türkleri kullanmıştır. Ancak modern matbaanın ilk mucidi Alman Jan Gutenberg’dir.

Avrupa’da ucuz kağıt yapılması ve matbaanın bulunması şu yeniliklere neden olmuştur:

İlk olarak Çinliler tarafından kullanılan pusula Haçlı Seferleri sırasında Müslümanlardan alınarak Avrupa’ya götürülmüştür. Kriskof Kolomb’un, pusulanın sapma açısını düzeltmesi ile okyanuslarda seyahat daha güvenli hale geldi. Bunun sonucunda Avrupalı denizcilerin korkmadan denizlere açılması üzerine, Coğrafi Keşifler olmuştur.

☺İpek ve baharat yollarının Müslümanların elinde bulunması

☺Coğrafya bilgisinin ilerlemesi

☺Pusulanın kullanılması

☺Okyanusa dayanıklı gemilerin yapılması

☺Cesur gemicilerin yetişmesi

Portekizli Bartelmi Diyaz tarafından bulundu.

Portekizli denizci Vasko dö Gama Ümit Burnu’nu geçerek Hindistan’a ulaştı ve Hint Deniz Yolu’nu keşfetti.

Kristof Kolomb, Amerika’nın Bahama adalarına ulaşmış ise de burayı Hindistan da ki adalar zannetti (1492). İtalyan denizci Ameriko Vespuçi, buranın yeni bir kıta olduğunu dünyaya ilan etti. Bu kıtaya Amerika adı verildi.

Portekizli denizciler Macellan ve Del Kano, dünya turuna çıktılar. Macellan’ın ölmesi üzerine Del Kano Dünya turunu tamamlayarak Dünya’nın yuvarlak olduğunu kanıtladı.

☼Avrupa’nın ekonomik seviyesi yükseldi bu durum Rönesans’ın başlamasına neden oldu.

☼Avrupalılar keşfedilen yerlerde sömürge imparatorlukları kurdular.

☼Yeni ticaret yolları bulunduğu için Doğu ticaret yolları ve Akdeniz limanları önemini kaybetti.

☼Ticaretle uğraşan burjuvalar zenginleştiler.

☼Hristiyanlık dini yayıldı.

☼Dünyanın yuvarlak olduğu anlaşıldı.

☼Din adamlarına olan güven azaldı.

☼Yeni bitki ve hayvan türleri Avrupa’ya taşındı.

☼Amerika’nın eski medeniyet merkezi olduğu anlaşıldı.

☼Sömürgecilik başlamıştır (İspanyol ve Portekizliler ilk sömürgeleri kurdular)

☺Kağıt ve matbaanın kullanılması ile düşünce iletişim ve haberleşmenin kolaylaşması

☺Coğrafi keşiflerden sonra Avrupa’da zengin ve sanattan zevk alan bir sınıfın ortaya çıkması

☺Sanatçıları koruyan kişilerin ortaya çıkması (Mesen)

☺İstanbul’un fethinden sonra bir çok bilim adamının İtalya’ya giderek orada çalışmalarda bulunması
Rönesans ilk olarak İtalya’da edebiyat alanında başlamış, Mikelanjelo, Leonardo da Vinci gibi büyük sanatçılar yetişmiştir. Rönesansın İtalya’da başlamasında, İtalya’nın coğrafi önemi, ekonomik durumunun iyi olması ve İtalya’nın tarihsel önemi etkili olmuştur. İngiltere’de Shakesper, İspanya’da Servantes, Almanya’da Röklen, Erasmus eserler vermiştir.
B-Sonuçları

☼Küçük kan dolaşımı bulundu.

☼Çağdaş Avrupa’nın temelleri atıldı.

☼Reform ve sanayi inkılabına zemin hazırladı.

☼Rönesans mimarisi adı verilen yeni bir mimari tarz ortaya çıkmıştır.

☼Skolastik düşünce etkisini iyice azalttı. Deney ve gözleme dayalı pozitif düşüncenin ortaya çıkmasına zemin hazırladı.

☼Bilim ve teknikteki gelişmeler hızlandı.
Not 1- Bu döneme kadar bilim, sanat ve medeniyet alanlarında İslam ülkeleri öncülük yaparken Rönesans hareketi ile Avrupa ülkeleri ön plana çıkmıştır.

2- Eski Roma, Yunan ve Latin edebiyatının incelenmesi sonucu, bu edebiyat kolu ile uğraşan gruba “hümanist”, bu edebi akıma da “hümanizma” adı verilmiştir.

☺Katolik kilisesinin bozulması

☺Hümanistlerin kiliseyi ve din adamlarını eleştirmeleri

☺Endülüjans sorunu (papazların halktan günahlarından kurtulması için para alması)

☺Kağıt ve matbaanın etkisi

☺İncil’in değişik dillere çevrilmesi

☺Rönesans ile doğan özgür düşünce ortamının etkisi

☺Halkın yokluk çekerken din adamlarının lüks içinde yaşaması

☼Kilise otoritesi zayıfladı

☼Papaya duyulan güven azaldı

☼Katolik kilisesi kendini yenilemek zorunda kaldı

☼Skolastik düşünce tamamen yıkıldı.

☼Din ve devlet işleri birbirinden ayrıldı.

☼Almanya’da Protestanlık, Fransa’da Kalvenizm, İngiltere’de Anglikanizm mezhepleri ortaya çıktı.

☼İlk kez laik eğitim kurumları açılmaya başlandı.

☼Mezhep kavgaları başlamıştır.

☼Engizisyon mahkemeleri kuruldu.

☼Newton fizik ve matematik alanında çalışmalar yaptı.

☼Kopernik Dünya’nın Güneş etrafında dolaştığını ispatlamıştır.

☼Galile Dünya’nın yuvarlak olduğunu ispatladı.

☼Dekart geometriyi geliştirmiştir.

☼Mozart, Bah gibi ünlü besteciler yetişmiştir.

☼Jan Jak Russo baskıcı düşüncelere karşı çıkarak demokrasinin doğmasında katkıda bulunmuştur.

☼Pek çok düşünce sistemi değişmiş yerini akılcı düşünce almıştır.

☼Aydınlanma Çağı’ndaki bilimsel ve teknolojik gelişmeler Sanayi İnkılabının temellerini oluşturmuştur.

☼İnsan gücünün yerini makine gücü almış, küçük imalathaneler yerlerini büyük fabrikalara bıraktı

☼Üretim arttı ve işçi sınıfı ortaya çıktı.

☼Hammadde ve Pazar arayışı başlamış buda sömürgeciliği daha da hızlandırmıştır.

☼Pazar ve hammadde arayışı, devletler arası rekabete, bu rekabet bloklaşmaya, neticede I. ve II. Dünya savaşlarına neden olmuştur.

☼Sanayileşmeye paralel olarak yeni düşünce akımları ortaya çıktı. (Kapitalizm, sosyalizm, Liberalizm)

☼Yeni kanalların açılması (Panama ve Süveyş Kanalı) ticareti canlandırdı.

☼Köylerden şehirlere nüfus akını başladı.