T. C. Yildiz tekniK ÜNİversitesi Kİmya-metalurji faküLtesi metalurji ve malzeme mühendiSLİĞİ BÖLÜMÜ malzeme proses laboratuari dersi deney föyleri
|
|  Yüklə 4.6 Mb.
|
|
[5] Joseph I Goldstein, Dale E Newbury, Patrick Ecklin, David C. Joy, A.D. Ranig, “Scanning Electron Microscope and X Ray Microanalysis” [6] SEM component details, Michigan State University, Department Of Chemical engineering & Material Science, http://www.chems.msu.edu/curr.stud/mse.sops/sem.det.htm [7] http://www.jeol.com [8] http://www.sem.com
1.AMAÇ Isıl işleme cevap verebilen alüminyum alaşımlarında çökelme sertleşmesi (yaşlanma) ısıl işlem prosesini uygulayarak alaşımın mekanik özelliklerindeki iyileşmeyi gözlemlemek. 2.ALÜMİNYUM ALAŞIMLARIMDA ÇÖKELME SERTLEŞMESİBelirli alüminyum alaşımlarında ısıl işlemle sertlik ve dayanım gibi mekanik özelliklerinin yükseltilmesi, çökelme sertleşmesi olarak tanımlanır. Çökelme serleşmesi uygulaması, çeliklerin martenzitik dönüşümle sertleştirilmesine benzerse de, meydana gelen iç yapı olayları çok farklıdır ve bu uygulama, alüminyum alaşımları ve diğer bazı metal alaşımlarında yaygın olarak uygulanır. Çökelme sertleşmesi ısıl işlemi üç aşamada gerçekleştirilir:
Alaşımların çok farklı olan ergime sıcaklıklarına bağlı olarak, homojenleştirme ve yaşlandırma koşulları, geniş bir aralıkta değişim gösterir. Bir alaşımın çökelmeyle sertleşebilirliği için temel koşul alaşım elementinin çözünebilirliğinin düşen sıcaklıkla birlikte azalmasıdır. Şekil 1’de verilen Al-Cu denge diyagramından da görüldüğü gibi, Cu’nun çözünürlüğü sıcaklığın düşmesi ile birlikte azalmaktadır. Çözeltiye alma işleminin ardından katı eriyik ani soğutularak aşırı doymuş yapı elde edilir. Üçüncü aşamada olan yaşlandırma işleminde aşırı doymuş yapı içerinde ikincil fazın küçük partiküller halinde çökelmesi sağlanır. Çökelmenin başlangıcında, çökelti boyutu çok küçük olduğundan çökeltiler deformasyon sırasında dislokasyonların hareketini çok az
etkileyebilirler, bundan dolayı malzemenin sertliğinde önemli bir değişiklik görülmez. Fakat çökeltilerin boyu arttıkça dislokasyon hareketleri zorlaşır. Dolayısıyla malzemenin dayanımı yükselir (Şekil 2). Alüminyum alaşımları için oda sıcaklığında uzun sürede (birkaç saat ile birkaç hafta arasında) yapılır ise “doğal yaşlandırma” işlemi olarak isimlendirilir. Eğer oda sıcaklığının üzerindeki bir sıcaklıkta yapılırsa (100oC ila 200oC arasında) yaşlanma işlemi hızlandırılır. Bu tür yaşlanma “yapay yaşlandırma” olarak isimlendirilir.
|
