T. C. MİLLÎ EĞİTİm bakanliği teftiş Kurulu Başkanlığı Ankara-2006

İddialara ilişkin konularda evrakın incelenmesi, delillerin toplanması ve ilgili mevzuat hükümlerinin dikkate alınarak değerlendirilmesi büyük önem taşır. Bu çalışmalar sırasında, resmi kayıtlardan rapora geçirilmesi gerekli görülen hususlar not edilmeli, önemli bulunan ve delil olarak rapora eklenmesi gerekli görülen kayıt, def­ter ve belgelerin ilgili kısımlarının onaylı örnekleri alınmalı, olayı veya iddiaları açıklığa kavuşturabilecek her türlü delilin eksiksiz toplanmasına, şikayetçi ya da it­ham edilenler tarafından incelenmesi istenilen kayıt ve belgelerden iddia konularıyla ilgili olanlarının incelenip değerlendirilmesine gereken özen gösterilmelidir.

b) İfadelerin Alınması:

İdari soruşturmada, yukarıda sayılan etkinlikler yanında, olayın aydınlığa kavuşturulabilmesi bakımından alınacak ifadeler de büyük önem taşımaktadır. Varsa önce şikayetçinin veya muhbirin dinlenilmesi usuldendir. Şikayetçi veya muhbir ça­ğırıldığında, dilekçe ya da tutanak kendisine gösterilmek suretiyle imzanın kendisine ait olup olmadığının tespiti yapılarak ifadesinin alınmasına başlanmalı; kendisinden, iddia konusuyla ilgili olarak yer, zaman ve tanıklarla ilgili açıklamalar yapması istenmeli, varsa konuya ilişkin belge ve delil sunup sunamayaca­ğı açıkça sorulmalı; sunulan belge ve delillerin tutanağa açıkça yazılması sağlanmalıdır.

Dilekçede isim ve imzası bulunan kişinin bu dilekçe­nin kendisine ait olmadığı beyanında bulunması ve iddialar arasında kamu ya­rarını ilgilendiren somut delillerin varlığı halinde soruşturma sürdürülmeli, değilse durum görevlendirmeyi yapan makama bildirilerek alınacak emre göre hareket edil­melidir.

Şikayetçiden sonra tanıkların dinlenilmesine başlanır. İfadeler, soruların söz­lü olarak sorulup cevabın hemen yazılmasıyla “ifade tutanağı’ şeklinde alınabileceği gibi, soruların yazılı olarak verilmesiyle ‘yazılı ifade’ şeklinde de alınabilir. Bu aşamada, ilgililere sorulacak soruların çok iyi değerlendirilmesi, kullanılacak kelimele­rin titizlikle seçilmesi, açık ve anlaşılır olmasına özen gösterilmesi gereklidir. şika­yetçi ve itham edilenlerce gösterilen yeteri kadar tanığın dinlenilmesine çalışılmalı, gerekli görülmesi halinde, kurum, ilçe ve il yöneticilerinin de sözlü veya yazılı gö­rüşleri istenmelidir. şikayetçi, tanık ve itham edilenlerin ifadeleri ayrı ayrı alınmalı, birbirleri ile karşılaşmalarına meydan verilmemelidir.

Yazılı ifadede soruların önceden yazılarak verilmesi, ifade tutanağı düzenlen­mesi halinde de hüviyet tespitinden sonra, sorular yazılmadan ve alınacak cevapların satır atlanmaksızın, paragraf yapmaksızın yazılması, ifadenin birkaç sayfa sürmesi halinde her sayfanın altının ilgililerce parafe edilmesi, son sayfanın isim ve unvan açılarak imzalanması gerekir.

İtham edilenlere haklarındaki iddialar, madde madde sorularak cevaplandır­ması istenilmeli, ifade veren kişiye müdahale edilmemeli, kullandığı kelimeler ve cümleler yanlış da olsa aynen yazılmalı, söyleyeceklerinin tamamını belirtmesine imkan verilmeli, yazacağını veya söyleyeceğini tamamladıktan sonra cevaplandırıl­ması istenilen hususlardan eksik kalan varsa hatırlatılmalı, başka bir diyeceğinin bu­lunup bulunmadığı mutlaka sorulmalı ve bu husus soru cevap olarak tutanağa geçirildikten sonra ifadesi imzalatılmalıdır.

Şikayetçi veya itham edilen kişinin gösterdiği tanıkların çok fazla olması ve tamamının dinlenememesi halinde bu durumun nedeni düzenlenecek raporda açık­lanmalıdır.

Ortaya çıkabilecek yeni durumlarda, daha önce dinlenilmiş bulunan ilgili tanığın ifadesine tekrar başvurulmalı, gerektiğinde itham edilenin de yeniden ifadesi alınmalıdır.

İtham edilenlerin ve suç ortaklarının haklarındaki iddiaları kabullenmeleri halinde dahi bu durumla yetinilmeyerek, tanıkların ifadelerine başvurulması, delillerin tespiti, toplanma ve değerlendirilme prosedürü işletilmelidir.

Şikayetçi, tanık ve haklarında ithamda bulunulanlarla, kendilerini konumları bağlamında ilgilendiren iddia konularında sınırlı olmak kaydıyla önce sözlü olarak görüşülmeli daha sonra ifadelerinin alınmasına geçilmelidir.

Soruşturmalarda, sağlıklı ve tutarlı bir sonuca ulaşabilmek en önemli husus­lardandır. Bu cümleden olmak üzere, soruşturma konusu fiil ve durumların yasal un­surlarının açık ve ayrıntılı bir şekilde belirlenmesi, hakkında soruşturma yapılanın/şüphelinin/sanığın lehindeki ve aleyhindeki bütün kanıtların toplanması, gösterilmesi ve değerlendirilmesi, sonucu etkilemeye­cek gereksiz ayrıntı ve açıklamalara girilerek kusurun, esas kanıt ve bulguların ikin­ci plana düşürülmemesi, raporun bütün soruşturma konularını kapsayacak şekilde doğru ve eksiksiz olması, konulara duygu, etki ve isabetsiz yorumlardan uzak bir düşünceyle yaklaşılması, sebep ve sonuçların açıkça belirtilmesi, raporun bölümleri arasında herhangi bir çelişkiye meydan verilmemesi ve böylece sağlıklı bir sonuca ulaşılması gereklidir.

d) Belgelerin Tasnifi:

İdari soruşturmalarda, soruşturma kapsamında bulunan tüm iddialarla ilgili olarak, gereken inceleme ve soruşturmanın tamamlandığına, iddiaların doğruluğunu ya da yanlışlığını ortaya koyabilecek tüm belge ve kanıtların toplandığına kanaat ge­tirilmesi üzerine soruşturma ile ilgili belgeler tasnif edilerek bir dosya düzenlenir. Belgeler, görevlendirme ve soruşturma emirleri ile varsa ekleri, şikayetçi veya muh­bire ait ifade, tanıkların ifadeleri, toplanan ve değerlendirilen evrak ve doküman ve­ya bunların onaylı örnekleri şeklinde sıralandıktan sonra, dizi pusulasındaki sıra nu­maraları doğrultusunda numara verilerek sağ üst köşeleri mühürlenip paraflanma­lıdır.

e) Soruşturma Raporunun Yazılmasında Dikkat Edilecek Hususlar:

İdari soruşturma raporları açık bir anlatımla kaleme alınmalı, incelenen ve so­ruşturulan konularla ilgili fiil ve durumlar, bunların yasal unsurları açık ve etraflı şe­kilde belirtilmeli, hatalı, kusurlu fiil ve durumlar, itham edilen kişinin yararına ve za­rarına olan tüm kanıtlar değerlendirilmeli, sonucu etkilemeyecek gereksiz açıklama­lara girilmemeli, bütün soruşturma konularını kapsayacak nitelikte olmasına özen gösterilmeli, yapılan incelemeler eksiksiz şekilde aksettirilmeli, konular pürüzsüz bir anlatımla ortaya konulmalı ve çözümlenmeli, konulara, yanlış yorumlamalara yol aç­mayacak bir şekilde, objektif bir tutumla yaklaşılmalı, getirilen tekliflerin sebep ve dayanakları açıkça belirtilmeli, bir önceki bölümün bir sonraki bölümü açıklayıcı ve geliştirici nitelikte olmasına, bölümler arasında denge bulunmasına dikkat edilmeli, kullanılan yasal ve mesleki deyim ve kelimelerin seçimi ve kullanılmasında özenli davranılmalı, Türk Ceza Kanununda suçların tanımlanmasında kullanılan kavramların yersiz kullanımından kaçınmalıdır.

Ayrıca, idari soruşturma raporunun şekil yönünden de eksiksiz olması bakımından usule uygun bir rapor kapağı düzenlenmesi, raporun ve dizi pusulasının düzgün bir ifade ile silintisiz ve kazıntısız şekilde yazılmış olması, tarih, sayı, imza eksikleri bulunmaması, dizi pusulasındaki sıra numaraları ile rapor yazımındaki açıklamalar arasında bağlantı kurulması, raporun ve dizi pusulasının son sayfaları hariç tüm sayfalarının düzenleyenler tarafından parafe edil­mesi, raporun ve dizi pusulasının son sayfalarında yer alan isim ve unvanların üstü­nün imzalanmış olması, ifade tutanaklarında ilgililerin paraf ve imzalarının noksan olmaması, raporda ve eklerinde dikkat edilecek hususlardandır.

f) Soruşturma Raporunun Bölümleri:

İdari soruşturma raporlarının yazılmasında bir şekil şartı zorunluluğu bulun­mamakla beraber, bu raporlar genellikle aşağıda belirtilen bölümlerden oluşur.

I. GİRİŞ

II. İNCELEME VE SORUŞTURMANIN KONUSU

III. YAPILAN İNCELEME VE SORUŞTURMA ÇALIŞMALARI

IV. BİLGİ, BELGE VE İFADELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

V. SONUÇ - KANAAT VE TEKLİF

Soruşturmacı; raporunda, yukarıdaki sıralamayı gözeterek, benzer şekilde ana ve alt bölümler açabilir, bölüm başlıklarını benzeri ifadelerle tanımlayabilir.

Bu bölümde, raporun ‘İnceleme ve Soruşturmanın Konusu’ başlığı altında sı­ralanan iddialar, aynı sıra dahilinde ve bağımsız maddeler halinde ele alınarak, yasal yaptırımları ve sübuta ulaşıp ulaşmadıkları açık ve net olarak belirtilir.

Aynı kişi ile ilgili birden fazla kusurun kesinleşmesi halinde her kusurun kar­şılığı olan ceza ve ilgili maddesi belirtilmek suretiyle, tevhiden bunlardan en ağırı ile cezalandırılması teklif edilmelidir. Özel kanunlarda karşılığı bulunmayan fiiller için, 1702 sayılı Kanunun 32 nci veya 4357 sayılı Kanunun 8 inci maddesine atıf yapılarak 657 sayılı Kanuna göre disiplin teklifinde bulunulmalıdır.

İdarî ve malî tekliflerin gerekmesi durumunda, bu önerilere dayanak olacak esaslar belirtilmelidir.

İstifa, emeklilik gibi nedenlerle Devlet memurluğundan ayrılan kişilere, me­mur iken işledikleri kusurlar nedeniyle disiplin cezası verilmesi gerektiği yargı içtihatları gereği olduğundan, istifa ederek veya emeklilik suretiyle ayrılmış olanlar hak­kında da sübuta eren fiillerinden dolayı teklif getirilmelidir.

Bu bölümde teklif getirilirken ilgili yasalarda yer alan terimlerin aynen kulla­nılmasına özen gösterilmeli, 657 sayılı Kanun ile özel kanunlardaki terimler karıştırılmamalıdır.

İdari teklifler getirilirken, kesinlik kazanan eylemin boyutu, görevin yürü­tülmesinde kamu yararı ve zararı, kurumun gelişmesine tesir edebilecek etkiler, kişi­sel durumlar, ilgilinin bu görevinde kalmasındaki sakıncalar dikkatle değerlendiril­meli, görevinde kalmasında sakınca bulunduğu sonucuna ulaşılmışsa, nedenleri be­lirtilerek idareye ışık tutulmalıdır. Bu işlemlerle ilgili olarak Danıştay 5. Dairesinin E.: 1988/1262-K.: 1988/1785 sayılı kararı ile aynı Dairenin E. 1986/714, K. 1987/ 129 nolu kararında yer alan, “...aynı görevde uzun yıllar çalıştığı ve bu nedenle yıpran­dığı gerekçe gösterilerek bir memurun görevden alınması mevzuata ve idare huku­ku ilkelerine aykırı bulunduğu cihetle …” şeklindeki açıklaması göz önünde bulundurulmalıdır.

İdari yönden herhangi bir öneri getirilmesini gerektirecek bir durum görülmediğinde “işlem tayinine gerek bulunmadığı”nın belirtilmesi yerin­de olacaktır.

Müfettiş ve muhakkiklerce düzenlenen inceleme/soruşturma raporlarında; hakkında inceleme ve soruşturma başlatılmış bulunan ve iddialara konu fiil(ler)i ve hal(ler)i doğrulanan / sübuta eren personel hakkında “idari teklif” getirilirken, aşağıda belirtilen hususların göz önünde bulundurulması genel kabul görmüş uygulamalar olarak ortaya çıkmaktadır.

1. 657 sayılı Kanunun 132 nci maddesinin 3 ve 4 üncü fıkralarında sayılan görevlilere, disiplin cezası olarak “aylıktan kesme” veya daha ağır bir ceza önerildiğinde ayrıca idari teklif de getirilmelidir.

2. Bakanlık teşkilatında görevli diğer yönetici,öğretmen ve personel hakkında önerilen disiplin cezası, kendi statüleriyle ilgili atama, yükselme ve yer değiştirme yönetmeliklerinde, bulundukları göreve atanma durumuyla ilişkilendirilmiş ve atanma koşulunu kaybetme unsuru olarak belirlenmiş ise, bu görevliler hakkında da idari teklif getirilmelidir.

3. Haklarında, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, Devlet memurluğundan çıkarma cezası, özel kanunlarda yer alan ve bu cezalara benzer/eşdeğer nitelikte olan cezalar önerilen personele, bulunduğu birimde ve görev alanında kamu hizmetlerinin daha sağlıklı yürütülebilmesi için, ayrıca idari teklif getirilmelidir.

4. Kamuoyunu meşgul eden, kurum ve/veya kişi zararına neden olan, kamu vicdanında rahatsızlık oluşturan durumlarda, doğrulanan fiil ve hallerin nitelik ve nicelik durumları da dikkate alınarak, gerektiğinde idari teklif getirilmelidir.

5. İdari tekliflerin; diğer mevzuat (özellikle norm kadro) yönünden de uygulama kolaylığının bulunmasına, Bakanlığa mali yük (özellikle il dışı tekliflerde) getirmemesine ve görev yeri değişiminin kişiye önerilen cezadan daha etkili bir yaptırım niteliğine dönüşmemesine, kamu hizmetlerinin aksatılmamasına, aksine kamu hizmetlerinin sağlıklı, verimli ve zamanında yürütülmesini sağlamaya yönelik olmasına dikkat edilmelidir.

6. Disiplin cezaları verildiği tarihten itibaren hüküm ifade edeceğinden ve derhal uygulanacağından, disiplin cezalarıyla bağlantılı idari teklifler yapılırken, teklif cümlesinde getirilecek “ … görevinden alınması” önerisi öncesinde “ önerilen cezanın uygulamaya konulması durumunda” ibaresine yer verilmelidir. İdari teklif, disiplin cezasının uygulanma durumu da göz önünde bulundurularak değerlendirilmelidir.

7. 657 sayılı Kanunda yer alan “uyarma” ve “kınama” cezalarını ve/veya özel kanunlarda yer alan ve bu cezalara benzer/eşdeğer nitelikte olan diğer cezaları gerektiren durumlarda ve kamu hizmetlerinin aksamasına neden olmayacak durumlarda idari teklif getirilmemesi ilke edinilmelidir.

Mali yönden herhangi bir kesinti veya para ödettirilmesi teklifinde, kısaca nedeni ve ne kadar miktarın nereye kesilmesi gerektiği açıklanmalıdır. Birlikte ödettirilmesi istenecek tekliflerde, kişilere isabet eden miktarlar belirtilmeli, bu hususta yapılacak tespit ve tekliflerde, 13.8.1983 tarih ve 18134 sayılı Resmi Gazetede ya­yımlanan, “Devlete ve Kişilere, Memurlarca Verilen Zararların Nev’i, Miktarının Tespiti, Takibi, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkındaki Yönetmelik” hükümlerince ha­reket edilmelidir. Danıştay içtihatlarında genel ilke, “Hukuka aykırı işlemlerin her zaman geri alınabileceği” yolundadır. Ancak, Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 22.12.1973 tarih ve 1969/8,1973/14 sayılı kararında; “idarenin yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi hallerinde, süre aranmaksızın kanunsuz terfi veya intibaka dayanarak ödediği meblağı her zaman geri alabileceği, ancak belirtilen bu istisnalar dışında kalan durumlarda yapılan ödemelerin, ödemenin yapıldığı tarihten başlamak üzere (60) gün (dava açma süresi) içinde geri isteyebileceği, 60 günlük süre geçtikten sonra geri almanın mümkün olmayacağı sonucuna varmıştır. (Danıştay 5. D.11.11.1992 tarih, K.No:3022, E.No:1989/1725 kararında; kanuna aykırı olarak yapılan hatalı ödemelerin ita amiri olan belediye başkan vekilince geri alınmasının hukuken olanaklı olduğu ancak memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi dışındaki hatalı ödemelerin dava açma süresi içinde geri alınabileceği belirtilmiştir.)

Mali teklifler yapılırken iyi niyet kuralı üzerinde de önemle durulması gerekir.

Soruşturmacı, inceleme ve soruşturma sonucuna göre, ulaştığı kanaati açıkla­mak ve tekliflerini bildirmekle görevli olduğundan, bu tekliflerini yaparken; “… ile cezalandırılmasının “; “... olarak nakledilmesinin” uygun olacağı ya da “herhangi bir işlem yapılmasına gerek bulunmadığı” kanaatine ulaştığını belirten ifadelerle raporun sonunu bağlamalıdır.

Raporların bu bölümünde, kesin tekliflerde bulunmak yerine, ‘Takdir Maka­ma aittir' şeklinde bir ifadeye yer vermek doğru değildir. Getirilen tekliflerin uygu­lanıp uygulanmaması hususu zaten - mevzuatta yer alan esaslar/sınırlar dahilinde - Makamın takdirinde bulunmaktadır.

g) Soruşturma Raporunun İlgili Makama Sunulması:

İdari soruşturma raporları, birisi belgeli olmak üzere asgari iki nüsha olarak düzenlenmeli ve soruşturmanın tamamlanmasından sonra, görevlendirme emrini veren makama makul bir sürede verilmelidir.

Bakanlık Müfettişlerince hazırlanan soruşturma raporları ise, Teftiş Kurulu Yönetmeliği gereğince, işin bitiminden itibaren 20 gün içinde Teftiş Kurulu Başkanlığına sunulmalıdır.

Disiplin soruşturmalarının her aşamasında gizliliğe gerekli özen gösterilmeli, alınan ifadelerin örnekleri sahiplerine verilmemelidir.

C) ÖN RAPOR VE DÜZENLENMESİNİ GEREKTİREN HALLER:

Soruşturmanın uzaması, bazı idari tedbirlerin ivedilikle alınmasına ihtiyaç duyulması ve idareye bilgi verilmesinin gerekmesi durumunda düzenlenen raporlara “ön rapor” denilir. Ancak bu rapor, 4483 sayılı Kanuna göre düzenlenen “ön ince­leme raporu” ile karıştırılmamalıdır.

Ön raporun, soruşturma raporu yazımında esas alınan bölüm başlıkla­rına yer verilmeden düzenlenmesi mümkündür.

Bu raporda, soruşturma raporunun bilahare sunulacağı belirtilmelidir. Soruşturma raporunun idari teklif bölümünde ise, ön rapordaki idari tekliften söz edilerek, bu teklifin uygulamada kalıp kalmayacağı veya yeni bir idari teklif varsa bunun niteliği belirtilmelidir.

D) İNCELEME RAPORU:

Soruşturma emri verme yetkisine sahip bulunan makamın, “konunun incelenmesi” şeklinde verdiği emir üzerine gerekli inceleme yapılarak belgeler toplanır, gerektiğinde ilgililerin ifadelerine başvurulur, belirlenen durum ve sonuç emri veren makama sunulur.

Şayet emir, “konunun incelenmesi ve gerektiğinde soruşturulması” şeklin­de verilmişse, bu takdirde soruşturmacı tarafından gerekli inceleme yapılır, belgeler top­lanır, gerektiğinde ilgililerin ifadelerine baş vurulur, veriler değerlendirilir, yapılan incelemelerden çıkan sonucun ileri sürülen iddianın gerçek olmadığı yönünde olma­sı halinde soruşturmaya geçilmeyerek bir inceleme raporu düzenlenmesi ile yetinilir.

İnceleme raporlarında da genellikle soruşturma raporlarında söz konusu olan bölüm­lere yer verilir ve sonuçta elde edilen bulgular değerlendirilerek iddiaların kesinlik kazanmadığı ifadelendirilir.

İleri sürülen hiçbir iddianın sübuta ulaşmaması halinde, itham edilen kişi ya da kişilerin ifadelerinin alınmaması daha uygundur.

İnceleme raporlarında da rapor kapağı ve eklerin listesinin bulunması, raporun, dizi pusulasının ve eklerin soruşturma raporu bölümünde belirtilen şekilde paraflanması, imzalanması ve mühürlenmesi gerekmektedir.

Ön inceleme; memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında, görevleri sebebiyle, TCK ve ceza hükümlü diğer kanunlarda yapılması veya yapıl­maması gerekli olan fiilleri/suçları işlediklerinin öğrenilmesi üzerine, 4483 sayılı Kanunda belirtilen usul ve esaslar dahilinde, yetkili merci tarafından bizzat yapılan veya görevlendirilen ön incelemeci vasıtasıyla yaptırılan inceleme ve soruşturma çalışmalarının bütünüdür. Bu çalışmalar sonucunda “ön inceleme raporu” düzenlenir.

Ön inceleme raporu, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin, görevleri sebebiyle işledikleri suçlarda, haklarında “ceza kovuşturması” açılmadan önceki “soruşturma süreci”nde ve bu sürecin öncesinde yetkili merci tarafından alınacak kararlarda etkisi olan “görüş özetini” içeren en önemli yazılı belge konumundadır. Ön inceleme işlemi de memur ve diğer kamu görevlilerinin yargılanması süreci öncesinde yürütülen işlemlerin önemli ve ilk basamak­larından birisidir. Nitekim Ocak 2000 tarihli Danıştay 2. Dairesi Heyeti İlke Kararın­da, “Ön inceleme raporu, sadece yetkili mercie hitabeden, onun izin vermek veya vermemek yolundaki kararının oluşmasını sağlayan bir belge değil, aynı zamanda itiraz halinde yargı mercilerinin kanaat edinmesi ve oluşturmasında yararlı olacak, karara dayanak teşkil edecek bir metindir” denilmek suretiyle de bu önem ve özelli­k vurgulanmaktadır.

Adli işlemler bütün vatandaşlara uygulanmakla birlikte, kanun koyucu, me­murların görevlerinden doğan suçlar hakkındaki adli soruşturma ve kovuşturmayı özel bir takım iş­lemlerle kayıtlamıştır. Bu durum, başta Anayasa (md:129) olmak üzere 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 24. mad­desi ile tespit edilmiş, 4483 sayılı Kanunla da memurlar hakkındaki adli işlemlerin ne şekil­de yürütüleceği belirtilmiştir.

Memurun, yaptığı hizmet bakımından isnat ve iftiralara uğraması mümkün­dür. Kendisine memuriyeti ile ilgili bir suç isnat edilen her memurun hemen adliye­ye sevk edilmesi, memurları tedirgin edecek, hizmeti aksatacak ve hizmetin yürütü­lüşü ile ilgili bir takım haksız şüphelere yol açabilecektir. Bu nedenle, “suç’ niteli­ğindeki iddiaların, kamu hizmetlerinin gereklerini, işi ve memurluk psikolojisini iyi bilen soruşturmacıların/ön incelemecilerin süzgecinden geçirilmesi suretiyle bir incelemeye tabi tutul­ması, kovuşturmaya değer bir eylemin bulunup bulunmadığının belirlenmesi, kamu hizmetlerinin yararına olan bir tedbirdir.

Ön inceleme çalışmalarının her aşamasında gizliliğe özen gösterilmeli ve alınan ifadelerin örnekleri ifade sahiplerine verilme­melidir.