İthalat
Rusya Federasyonu’nun 1999 yılı ithalatı bir önceki yıla göre %30.5 oranında azalarak 41 miyar $ olarak gerçekleşmiştir. 2000 yılı ithalatı ise 1999 yılı ithalatına göre %7,8 oranında artarak 44,2 milyar $ olmuştur. Bu rakamlardan da anlaşılacağı üzere, ithalat hacminde bir gelişme görülmemektedir. Hane gelirindeki iyileşmeye ve rublenin değerlenmesine rağmen, ithalatta bir gelişme olmamıştır. Bu durum, halen ithal ikamesi etkisinin geçerli olduğunu ve tüketicinin yerli ürünler kullanmaya devam ettiğini göstermektedir.
1997-2000 döneminde Rusya Federasyonu tarafından ithal edilen belli başlı ürünlerin miktar ve değerlerine ilişkin bilgiler aşağıda yer almaktadır
Bavul Ticareti Hariç
(MilyonDolar)
|
1997
|
1998
|
1999
|
2000
|
ÜRÜNÜN ADI
|
DEĞER
|
DEĞER
|
DEĞER
|
DEĞER
|
TOPLAM
BDT dışı ülkeler
BDT ülkeleri
|
52942,0
38908,1
14033,9
|
44078,2
32791,2
11287,0
|
30964,3
22612,3
8352,0
|
33769,0
22170,9
11598,1
|
Dondurulmuş et
BDT dışı
BDT
|
1413,3
1004,4
408,9
|
1114,3
876,2
238,2
|
986,6
772,6
214,0
|
594,2
364,5
229,7
|
Dondurulmuş tavuk eti
BDT dışı
BDT
|
815,9
809,1
6,8
|
581,2
562,2
18,9
|
161,6
152,9
8,7
|
375,9
362,3
13,6
|
Tereyağ
BDT dışı
BDT
|
316,2
259,5
56,7
|
186,7
128,4
58,3
|
87,9
46,9
41,0
|
106,3
31,7
74,6
|
Narenciye
BDT dışı
BDT
|
191,1
177,2
13,9
|
164,4
157,2
7,2
|
112,8
108,9
3,9
|
134,8
124,7
10,2
|
Ayçiçek yağı
BDT dışı
BDT
|
204,9
180,1
24,8
|
149,2
121,2
27,9
|
174,1
106,3
67,8
|
88,4
24,5
63,9
|
Konserve et
BDT dışı
BDT
|
192,7
106,4
86,3
|
117,1
59,5
57,7
|
47,1
12,5
34,6
|
60,0
16,9
43,1
|
Ham şeker
BDT dışı
BDT
|
853,3
806,3
47,0
|
1089,7
1082,4
7,3
|
1133,6
1131,9
1,7
|
690,2
690,2
0,0
|
Beyaz şeker
BDT dışı
BDT
|
389,1
128,0
261,1
|
192,5
105,7
86,9
|
103,6
17,2
86,4
|
129,6
64,7
64,8
|
Çikolata
BDT dışı
BDT
|
159,0
139,1
19,9
|
122,5
89,4
33,1
|
62,7
33,7
29,0
|
73,8
73,8
0
|
Meşrubat
BDT dışı
BDT
|
1090,6
482,2
608,4
|
831,9
390,4
441,5
|
355,7
145,6
210,0
|
419,0
170,3
248,7
|
Sigaralar
BDT dışı
BDT
|
709,2
648,6
60,6
|
726,2
686,0
40,2
|
254,2
213,3
40,9
|
167,5
131,8
35,7
|
İlaçlar
BDT dışı
BDT
|
1606,8
1531,0
75,8
|
1279,2
1198,0
81,1
|
811,7
763,0
48,7
|
1148,9
1089,6
59,3
|
Ayakkabı (Deri)
BDT dışı
BDT
|
278,9
181,1
97,8
|
131,8
54,2
77,6
|
51,7
25,1
26,5
|
90,9
44,8
46,2
|
Demirli metaller
BDT dışı
BDT
|
790,3
241,9
548,4
|
769,8
218,8
551,0
|
468,5
115,3
353,2
|
695,2
121,3
573,9
|
Borular
BDT dışı
BDT
|
888,1
265,2
622,9
|
611,7
190,1
421,6
|
530,7
346,3
184,4
|
573,1
235,6
337,5
|
Makineler ve ekipman
BDT dışı
BDT
|
18446,7
14996,1
3450,6
|
15605,9
12789,4
2816,5
|
9940,2
7881,7
2058,5
|
10571,8
8028,0
2543,0
|
Mobilya
BDT dışı
BDT
|
735,9
485,3
250,6
|
444,1
262,3
181,8
|
225,9
117,5
108,4
|
278,4
153,4
124,9
|
Kaynak: T.C Moskova Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
Yukarıdaki tablonun incelenmesinden de görüleceği üzere, Rusya Federasyonu’nun ithal ettiği önemli ürünler, makinalar ve ekipman, ilaçlar, ham şeker, dondurulmuş et, borular, demirli metaller, mobilya, meşrubat, sigaralar ve diğer gıda maddeleridir.
BAVUL TİCARETİ
Milyar $
|
|
1994
|
1995
|
1996
|
1997
|
1998
|
1999
|
2000
|
Bavul Ticareti
|
İhracat
|
0.8
|
1.3
|
1.5
|
1.8
|
1.1
|
1.4
|
2.3
|
|
İthalat
|
11.9
|
14.4
|
16.1
|
14.7
|
13
|
10.1
|
10.5
|
|
Hacim
|
12.7
|
15.7
|
17.6
|
16.5
|
14.1
|
11.5
|
12.8
|
Kaynak: T.C Moskova Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
Bavul ticareti 1998 yılına kadar artan bir seyir izlerken, 1998 yılında bir önceki yıla göre %14.5 oranında azalarak 14.1 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. 1999 yılında da bavul ticareti bir önceki yıla göre %18.4 oranında azalarak 11.5 milyar $ olmuştur. 2000 yılında ise 1999 yılına göre bavul ticareti %11 oranında artarak 12.8 milyar $ düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu kapsamda yapılan ithalat miktarı 10.5 milyar $, ihracat ise 2.3 milyar $’dır.
1999 Yılı Bavul Ticareti
(Milyar Dolar)
|
Hacim
|
İhracat
|
İthalat
| BDT dışı ülkeler |
8.5
|
-
|
8.5
|
BDT ülkeleri
|
3.0
|
1.4
|
1.6
|
Toplam
|
11.5
|
1.4
|
10.1
|
Artış Oranı(%)
|
-18.4
|
27.2
|
22.3
|
Kaynak: T.C Moskova Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
Bavul ticareti kapsamında yapılan ihracatın tamamı BDT ülkelerine yönelik iken, ithalatın %73.9’u BDT dışı ülkelerden yapılmıştır.
Diğer taraftan Rusya Federasyonu’nun;
-Beyaz Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, ve Tacikistan ile gümrük birliği anlaşması,
-BDT ülkeleri ile serbest ticaret anlaşması, bulunmaktadır.
-Avrupa Birliği ile Şubat 1996’dan geçerli olmak üzere ortaklık ve işbirliği anlaşması vardır.
-Dünya Ticaret Örgütüne üyelik müzakereleri sürmektedir.
Dış Ticaret Düzenlemeleri
Gümrük Vergileri
Rusya Federasyonu’nca ithal edilen mallar meri mevzuat gereğince gümrük vergisine tabidir. Fasıllar itibarıyla sözkonusu gümrük vergilerine ilişkin bilgiler aşağıda gösterilmektedir.
RUSYA FEDERASYONU'NDA İTHALATTA UYGULANAN GÜMRÜK VERGİSİ ORANLARI
G.T.i.P Madde ismi
|
Gümrük Vergisi
(% veya ECU)
|
1. FASIL Canlı hayvanlar
|
% 5
|
2. FASIL Etler ve yenilen sakatat
|
% 15
|
3. FASIL Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer omurgasız hayvanlar
|
% 10
|
4. FASIL Süt ürünleri;kuş ve kümes hayvanlarının yumurtaları; tabii bal; tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan yenilebilir hayvansal menşeli ürünler
|
% 15
|
5. FASIL Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan hayvansal menşeli ürünler
|
% 10
|
6. FASIL Canlı ağaçlar ve diğer bitkiler; yumrular,kökler ve benzerleri; kesme çiçekler ve süs yaprakları
|
*
|
7. FASIL Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular
|
% 15
|
8. FASIL Yenilen meyvalar ve yenilen sert kabuklu meyvalar; turunçgillerin ve kavunların ve karpuzların kabukları
|
% 10
|
9. FASIL Kahve, çay, paraguay çayı ve baharat
|
% 5
|
10. FASIL Hububat
|
%5
|
11. FASIL Değirmencilik ürünleri; malt;nişasta; inülin; buğday gluteni
|
% 10
|
12. FASIL Yağlı tohum ve meyvalar;muhtelif tane tohum ve meyvalar; sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler;saman ve kaba yem
|
% 5
|
13. FASIL Lak; sakız; reçine ve diğer bitkisel özsu ve hülasalar
|
% 5
|
14. FASIL Örülmeye elverişli bitkisel maddeler; tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan bitkisel ürünler
|
% 15
|
15. FASIL Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar ve bunların parçalanma ürünleri; hazır yemeklik katı yağlar; hayvansal ve bitkisel mumlar
|
% 15
|
16. FASIL Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızlarının müstahzarları
|
% 15
|
18. FASIL Kakao ve kakao müstahzarları
|
% 5
|
19. FASIL Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları; pastacılık ürünleri
|
% 15
|
20. FASIL Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından elde edilen müstahzarlar
|
% 20
|
21. FASIL Yenilen çeşitli gıda müstahzarları
|
% 15
|
22. FASIL Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke
|
*
|
23. FASIL Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri; hayvanlar için hazırlanmış kaba yemler
|
% 5
|
24. FASIL Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler
|
*
|
25. FASIL Tuz; kükürt; topraklar ve taşlar; alçılar, kireçler ve çimento
|
% 5
|
26. FASIL Metal cevherleri, cüruf ve kül
|
% 5
|
27. FASIL Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümenli madenler; mineral mumlar
|
% 5
|
28. FASIL Anorganik kimyasallar;kıymetli metallerin, radyoaktif elementlerin, nadir toprak metallerinin ve izotoplarının organik veya anorganik bileşikleri
|
% 5
|
29. FASIL Organik kimyasal ürünler
|
% 5
|
30. FASIL Eczacılık ürünleri
|
% 10
|
31. FASIL Gübreler
|
% 10
|
32. FASIL Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar; taneler ve türevleri; boyalar, pigmentlerve diğer boyayıcı maddeler; müstahzar boyalar ve vernikler; macunlar; mürekkepler
|
% 5
|
33. FASIL Uçucu yağlar ve rezinoitler; parfümeri, kozmetik veya tuvalet müstahzarları
|
*
|
34. FASIL Sabunlar,yüzeyaktif organik maddeler, yıkama müstahzarları, yağlama müstahzarları,suni mumlar,müstahzar mumlar, temizleme veya bakım müstahzarları, ışık temini için kullanılan her türlü mumlar ve benzerleri, model yapmaya mahsus her türlü patlar,dişçi mumları ve alçı esaslı dişçilik müstahzarları
|
% 15
|
35. FASIL Albüminoid maddeler; değişikliğe uğramış nişasta esaslı ürünler; tutkallar; enzimler
|
% 5
|
36. FASIL Barut ve patlayıcı maddeler;pirotekni mamulleri; kibritler, piroforik alaşımlar;ateş alıcı maddeler
|
% 30
|
37. FASIL Fotoğrafçılıkta veya sinemacılıkta kullanılan eşya
|
% 10
|
38. FASIL Muhtelif kimyasal maddeler
|
% 5
|
39. FASIL Plastikler ve mamulleri
|
*
|
40. FASIL Kauçuk ve kauçuktan eşya
|
% 5
|
41. FASIL Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler
|
% 5
|
42. FASIL Deri eşya; saraciye eşyası ve eyer ve koşum takımları; seyahat eşyası, el çantaları ve benzeri mahfazalar; hayvan bağırsağından mamul eşya (ipek böceği guddesi hariç)
|
*
|
43. FASIL Postlar, kürkler ve taklit kürkler; bunların mamulleri
|
*
|
44. FASIL Ağaç ve ahşap eşya; odun kömürü
|
% 20
|
45. FASIL Mantar ve mantardan eşya
|
% 5
|
46. FASIL Hasırdan, sazdan veya örülmeye elverişli diğer maddelerden mamuller; sepetçi ve hasırcı eşyası
|
% 25
|
47. FASIL Odun veya diğer lifli selülozik maddelerin hamurları; kağıt veya kartondan döküntü, kırpıntı ve hurdalar
|
%15
|
48. FASIL Kağıt ve karton; kağıt hamurundan,kağıttan veya kartondan eşya
|
% 15
|
49. FASIL Basılı kitaplar,gazeteler,resimler ve baskı sanayiinin diğer mamulleri; el ve makina yazısı metinler ve planlar
|
% 15
|
50. FASIL İpek
|
% 5
|
51. FASIL Yapağı ve yün, ince veya kaba hayvan kılı; at kılından iplik ve dokunmuş mensucat
|
% 20
|
52. FASIL Pamuk
|
% 20
|
53. FASIL Dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler;kağıt ipliği ve kağıt ipliğinden dokunmuş mensucat
|
% 5
|
54. FASIL Sentetik ve suni filamentler
|
% 10
|
55. FASIL Sentetik ve suni devamsız lifler
|
%10
|
56. FASIL Vatka, keçe ve dokunmamış mensucat; özel iplikler; sicim,kordon, ip halat ve bunlardan mamul eşya
|
%5
|
57. FASIL Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları
|
% 30 (en az 0,75 ECU/m2)
|
Özel dokunmuş mensucat; tufte edilmiş dokumaya elverişli mensucat; dantela; duvar halıları; şeritçi ve kaytancı eşyası;
|
% 25
|
59. FASIL Emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış veya lamine edilmiş dokumaya elverişli mensucat;dokumaya elverişli maddelerden teknik eşya
|
% 5
|
60. FASIL Örme eşya
|
% 10
|
61. FASIL Örme giyim eşyası ve aksesuarı
|
% 30
|
62. FASIL Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı
|
% 30
|
63. FASIL Dokumaya elverişli maddelerden diğer hazır eşya;takımlar;kullanılmış giyim eşyası ve dokumaya elverişli maddelerden kullanılmış eşya; paçavralar
|
% 30
|
64. FASIL Ayakkabılar,getrler,tozluklar ve benzeri eşya;bunların aksamı
|
*
|
65. FASIL Başlıklar ve aksamı
|
%20
|
66. FASIL Şemsiyeler,güneş şemsiyeleri, bastonlar,iskemle bastonlar, kamçılar, kırbaçlar ve bunların aksamı
|
% 20
|
67. FASIL Hazırlanmış ince ve kalın kuş tüyleri ve bunlardan eşya; yapma çiçekler;insan saçından eşya
|
% 20
|
68. FASIL Taş, alçı, çimento, amyant, mika ve benzeri maddelerden eşya
|
% 15
|
69. FASIL Seramik mamulleri
|
% 25
|
70. FASIL Cam ve cam eşya
|
% 15
|
71. FASIL Tabii veya kültür inciler, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, kıymetli metallerle kaplama metaller ve bunlardan mamul eşya;taklit mücevherci eşyası; metal paralar
|
% 30
|
72. FASIL Demir ve çelik
|
% 5
|
73. FASIL Demir veya çelikten eşya
|
% 20
|
74. FASIL Bakır ve bakırdan eşya
|
% 5
|
75. FASIL Nikel ve nikelden eşya
|
*
|
76. FASIL Aluminyum ve aluminyumdan eşya
|
*
|
78. FASIL Kurşun ve kurşundan eşya
|
% 5
|
79. FASIL Çinko ve çinkodan eşya
|
% 5
|
80. FASIL Kalay ve kalaydan eşya
|
% 5
|
81. FASIL Diğer adi metaller; sermetler;bunlardan eşya
|
% 15
|
82. FASIL Adi metallerden aletler,bıçakcı eşyası ve sofra takımları;adi metallerden bunların aksam ve parçaları
|
*
|
83. FASIL Adi metallerden çeşitli eşya
|
% 25
|
84. FASIL Nükleer reaktörler, kazanlar, makinalar,mekanik cihazlar ve aletler
|
% 10
|
85. FASIL Elektrikli makina ve cihazlar ve bunların aksam ve parçaları; ses kaydetmeye ve kaydedilen sesi tekrar vermeye mahsus cihazlar;televizyon görüntü ve seslerinin kaydedilmesine ve kaydedilen görüntü ve sesin tekrar verilmesine mahsus cihazlar ve bunların aksam, parça ve aksesuarı
|
% 10
|
86. FASIL Demiryolu ve benzeri hatlara ait taşıtlar ve malzemeler ve bunların aksam ve parçaları; her türlü mekanik (elektromekanik olanlar dahil) trafik sinyalizasyon cihazları
|
% 10
|
87. FASIL Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça ve aksesuarı
|
*
|
88. FASIL Hava taşıtları,uzay taşıtları ve bunların aksam ve parçaları
|
% 30
|
89. FASIL Gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar
|
% 30
|
90. FASIL Optik alet ve cihazlar,fotoğraf,sinema,ölçü,kontrol ayar alet ve cihazları, tıbbi veya cerrahi alet ve cihazlar;bunların aksam,parça ve aksesuarı
|
% 15
|
91. FASIL Saatler ve bunların aksam ve parçaları
|
% 20
|
92. FASIL Müzik aletleri; bunların aksam, parça ve aksesuarı
|
% 5
|
93. FASIL Silahlar ve mühimat; bunların aksam, parça ve aksesuarı
|
% 30
|
94. FASIL Mobilyalar, tıpta veya cerrahide kullanılan mobilyalar, yatak takımları ve benzeri doldurulmuş eşya;tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan aydınlatma cihazları; reklam lambaları,ışıklı tabelalar, ışıklı isim plakaları ve benzerleri;prefabrik yapılar
|
% 30
|
95. FASIL Oyuncaklar, oyun ve spor malzemeleri; bunların aksam,parça ve aksesuarı
|
% 15
|
96. FASIL Çeşitli mamul eşya
|
% 20
|
97. FASIL Sanat eserleri, kolleksiyon eşyası ve antikalar
|
Muaf
|
Malların gümrük değeri genel olarak ithal edilen malların CIF bedelidir. Gümrük mevzuatına göre, gümrük işlemleri bir ay içerisinde sonuçlandırılmalıdır. Gümrüklerce ithali uygun görülmeyen mallar menşe ülkeye gönderilmektedir.
Preferans Sistemi (GSP)
Rusya Federasyonu gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerden yapılan ithalatta preferans sistemi uygulamaktadır.
Sözkonusu sistem çerçevesinde, belirtilen listede yer alan, ancak az gelişmiş ülkelerden gelen mallar gümrük vergisinden muaf, gelişmekte olan ülkelerden ithal edilen mallar ise mevcut gümrük vergilerinden %25 oranında indirimli olarak ülkeye ithal edilmektedir. Ülkemiz bu sistemde gelişmekte olan ülke statüsünde yer almakta ve %25 oranında gümrük vergisi indiriminden yararlanmaktadır. Preferans sistemine tabi olan mal listesi aşağıda yer almaktadır.
Bunların dışında, Rusya Federasyonu ile arasında MFN statüsü tanınmasına ilişkin bir anlaşma bulunmayan ülkelere, mevcut gümrük vergisi tarifesinin iki katı vergi uygulanmaktadır. RF ile arasında MFN anlaşması olan, ancak, gelişmiş ülkelerden gelen mallar mevzuatta belirtilen gümrük vergilerine tabidir.
Tercihli gümrük vergisi sisteminden yararlanacak ülkelerden yapılan ithalatta, malın orijininin belirlenmesi amacıyla, gümrük işlemleri sırasında menşe şahadetnamesinin (Form A) ibraz edilmesi gerekmektedir. Menşe şahadetnameleri ise ülkemizde Ticaret ve Sanayi Odalarınca tasdik edilmektedir.
GTİP
|
MALIN TANIMI*
|
02
|
Etler ve yenilen sakatat
|
03
|
Balıklar, kabuklu hayvanlar vb.
|
Hariç:
|
|
0305
|
Somon balığı , Mersin balığı ve bunlardan havyar
|
04
|
Süt ürünleri, kuş ve kümes hayvanlarının yumurtaları, tabii bal vb.
|
05
|
Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen hayvansal menşeli ürünler
|
06
|
Canlı ağaçlar ve diğer bitkiler, yumrular vb. kesme çiçekler ve süs yaprak
|
07
|
Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular
|
08
|
Yenilen meyvalar ve yenilen sert kabuklu meyvalar, turunçgillerin ve kavunların kabukları
|
09
|
Kahve, çay, paraguay çayı ve baharat
|
1006
|
Pirinç
|
11
|
Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, buğday glüteni, inülin
|
12
|
Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar, sanayide ve tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem
|
13
|
Lak, sakız, reçine ve diğer bitkisel özsu ve hülasalar
|
14
|
Örülmeye elverişli bitkisel maddeler, tarifenin başka yerinde belirtilmeyen bitkisel ürünler
|
15
|
Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar ve bunların parçalanma ürünleri, hazır yemeklik katı yağlar, hayvansal ve bitkisel mumlar
|
Hariç:
|
|
1509
|
|
1517 ila 152200
|
|
16
|
Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızlarının müstahzarları
|
1801 00 000
|
Kakao dane ve kırıkları
|
1802 00 000
|
Kakao kabukları, iç kabukları, zarları ve diğer kakao döküntüleri
|
20
|
Sebzeler, mayvalar, sert kabuklu mayvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından elde edilen müstahzarlar
|
Hariç:
|
|
200110 000
|
|
2009 50
|
|
2009 70
|
|
2103
|
Soslar ve müstahzarları, çeşni ve lezzet verici karışımlar, hardal unu ve irmiği, hazır hardal
|
2104
|
Çorbalar, et suları ve müstahzarları, karışım halindeki homojenize gıda müstahzarları
|
2401
|
Yaprak tütün, tütün döküntüleri
|
25
|
Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento
|
Hariç:
|
|
2501 00 910
|
|
2529 21 000
|
|
2529 22 000
|
|
26
|
Metal cevherleri, cüruf ve kül
|
3003
|
Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere birbirleriyle karıştırılmış iki veya daha fazla unsurdan oluşan ilaçlar (3002, 3005 ve 3006 pozisyonlarındaki ürünler hariç) (Dozlandırılmamış veya perakende satılacak şekilde ambalajlanmamış)
|
32
|
Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar, tanenler ve türevleri, boyalar, pigmentler ve diğer boyayıcı maddeler
|
3301, 3302
|
Uçucu yağlar, rezinoitler, sanayide hammadde olarak kullanılan koku veren maddelerin karışımları
|
3402
|
Yüzeyaktif organik maddeler (sabunlar hariç), yüzeyaktif müstahzarlar, yıkama müstahzarları ve temizleme müstahzarları (3401 pozisyondakiler hariç)
|
35
|
Albüminoid maddeler, tutkallar, enzimler
|
3923
|
Plastiklerden eşya taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus malzemeler, plastikten kapaklar, kapsüller vb.
|
4001
|
Tabii kauçuk, balata vb.
|
4403 41 000, 4403 49
|
Diğer işlenmemiş tropik cins kereste
|
4407 24 ila 4407 29
|
Tropik cins işlenmiş kereste
|
4420
|
Üzerine kakma yapılmış ağaç, mücevherat, ahşap kutu vb. eşya, ahşap küçük heykelcikler ve diğer süs eşyası
|
4421
|
Ahşap diğer eşya
|
45
|
Mantar ve mantardan eşya
|
46
|
Hasırdan, sazdan veya örülmeye elverişli diğer maddelerden mamullar, sepetçi ve hasırcı eşyası
|
50
|
İpek
|
5101
|
Yün ve yapağı (karde edilmemiş veya taranmamış)
|
5201 00
|
Pamuk elyafı (karde edilmemiş veya penyelenmemiş)
|
53
|
Dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler, kağıt ipliği ve kağıt ipliğinden dokunmuş mensucat
|
56
|
Vatka, keçe ve dokunmamış mensucat, özel iplikler, sicim, kordon, ip vb.
|
5701
|
Düğümlü veya sarmalı halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yünlü ve sarmalı yer kaplamaları
|
5702 100000
|
Kilim, sumak, karaman ve elde dokunmuş benzeri yer döşemeleri
|
5705 001000
|
Yünden veyaince hayvan kıllarından (hazır eşya halinde olsun olmasın) halılar ve dokuma yer kaplamaları**
|
5808
|
Parça halinde kordonlar, işleme yapılmamış şeritçi eşyası vb.
|
6702 90 000
|
Yapma çiçekler, yapraklı dallar vb.
|
68
|
Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya
|
6913
|
Seramikten heykelcikler ve diğer süs eşyası
|
6914
|
Seramikten diğer eşya
|
7018 10
|
Cam boncuklar, taklit inciler, kıymetli veya yarı kıymetli taş taklitleri vb.
|
7117
|
Taklit mücevherci eşyası
|
9401 50 000
|
Rotten kamışı, sepetçi söğütü, bambu vb. maddelerden oturmaya mahsus mobilyalar
|
9403 80 000
|
Diğer maddelerden mobilyalar (Rotten kamışı, sepetçi söğütü ve bambu vb.)
|
9403 90 900
|
Bunların aksam ve parçaları
|
9601
|
İşlenmiş fildişi, kemik, bağa, boynuz, mercan vb.
|
9602 00 000
|
İşlenmiş, yontulmaya elverişli bitkisel veya mineral maddeler ve bu maddelerden eşya, sertleştirilmemiş jelatin vb.
|
9603
|
Süpürgeler ve fırçalar, elle kullanılmaya mahsus mekanik süpürgeler (Motorlular hariç), paspaslar ve tüyden toz süpürgeleri vb.(35.03 pozisyonundaki jelatin hariç)
|
9604 00 000
|
El kalburları, elekleri
|
9606
|
Düğmeler, çıtçıtlar, düğme formları ve bunların diğer aksamı
|
9609
|
Kurşun kalemler (9608 pozisyonundakiler hariç), kurşun boya kalemleri, pasteller vb.
|
9614
|
Pipolar, puro ve sigara ağızlıkları ve bunların aksam ve parçaları
|
9615 11 000
|
Sertleştirilmemiş kauçuktan veya plastik maddelerden saç tarakları, süs tarakları vb.
|
9617 00
|
İzole edici kaplar ve diğer vakumlu kaplar
|
97
|
Sanat eserleri, kolleksiyon eşyası ve antikalar
|
*Malın tanımında GTİP numaraları esas alınır.
**Sadece el işi halılar preferans
Bavul Ticareti
Dış ticaret rejimindeki bir istisna bavul ticaretidir. Sözkonusu ticaret Hükümet Kararnameleri ile düzenlenmektedir
Gerçek şahıslar, Rusya Federasyonu’na beraberinde olan/olmayan, toplam değeri 1.000 ABD Dolarını (1000 Dolar dahil) ve toplam ağırlığı 50 kg’ı (50 kg. dahil) aşmayan eşyalarını gümrük vergileri ödemeksizin getirebilirler.
Yabancı ülkelerdeki kalış süreleri aralıksız olarak altı ayı geçen Rusya Federasyonu’nda yerleşik olan gerçek şahıslar, toplam değeri 5.000 ABD Dolarını aşmayan eşyayı (ağırlığına bağlı olmaksızın) gümrük vergilerini ödemeksizin getirebilirler (otomobiller hariç).
Gerçek şahısların beraberinde olan/olmayan, ağırlığı 50-200 kg veya bedeli 10.000 ABD Dolarını aşmayan eşya, 1.000 ABD Doları aşan kısım için en az 4 EURO/KG olmak üzere eşyanın gümrük değeri üzerinden %30 oranında tek gümrük vergisine tabidir. Tek Gümrük Vergisi, gümrük vergisi, KDV, bandrol vergisi ve diğer vergileri kapsamaktadır. Malın menşe veya çeşidi dikkate alınmamaktadır.
Mal değerinin 10.000 ABD Doları ve/veya ağırlığının 200 kg’ı geçmesi durumunda ise, mallar yürürlükteki genel gümrük rejimine tabi olacaktır. Yani dış ticaret faaliyeti ile iştigal edenler için uygulanan genel gümrük tarife ve vergilendirme esas olacaktır.
Getirilen eşyanın bölünemez- tek parça olması durumunda, değerinin 10.000 ABD Dolarını aşması veya ağırlığının 200 kg’nın üzerinde bulunması durumunda dahi, %30 tek gümrük vergisi uygulanacaktır.
İthal Lisansı
Televizyon, tütün ürünleri, etil alkol ve votka, silah, patlayıcılar, askeri malzeme, radyoaktif maddeler ve atıklar, narkotik maddeler, kıymetli maden ve taşların ithalatında ithal lisansı alınması gerekmektedir. Sözkonusu lisanslar genel olarak Ticaret Bakanlığı tarafından verilmektedir.
İhraç Vergileri
Rusya Federasyonu gelir elde etmek amacıyla bazı mallar itibarıyla ihracat vergisi uygulamasına geçmiştir. Başlangıçta bu vergi doğal gaz ve petrole konmuşken zaman içerisinde diğer mallara da yayılmıştır. Vergi %5 ile 30 arasında değişmektedir. Vergi konulan bazı önemli maddeler gübre, kağıt, kereste, bazı demir ve demir dışı metallerdir.
Gümrük Vergisi Dışındaki Vergiler
İthalatta gümrük vergisi dışında uygulanan vergiler Katma Değer Vergisi ve Özel Tüketim Vergisidir. Uygulanan Katma Değer Vergisi oranı %20’dir. Ancak, sınırlı temel gıda malları ile çocuk gıda ve giysilerinde uygulanan oran ise %10’dur.
Özel tüketim vergisi ise lüks tüketim mallarına uygulanmaktadır. Bu vergiye tabi mallar ise alkol, bira, sigara, puro, tütün, petrol, düşük oktanlı otomobil benzini, yüksek oktanlı gaz, dizel yakıt, makina yağları, 90 beygir üzerindeki otomobillerdir.
Dış Ticarette Standardizasyon Uygulamaları
Rusya Federasyonu’na satılmak üzere ithal edilen tüm mallar için Rusya standartlarına uygunluk belgesinin gümrük mercilerine ibrazı gerekmektedir. Standart veya standartlara uygunluk belgesi olmayan malların ithaline izin verilmemektedir.
Sözkonusu belgeyi vermeye yetkili merci ise (Standardizasyon, Metroloji ve Sertifikasyon Devlet Komitesi) GOSSTANDART’tır. Anılan kuruluş tarafından, Rusya içinde veya ülke dışında oluşturduğu test ve ölçüm merkezleri vasıtasıyla sertifika düzenlenmektedir. Rus standartlarına uygunluk belgesi belirli bir ihraç partisi için alınabileceği gibi, belirli bir ürün içinde alınabilmektedir. Standartlara uygunluk belgesininin fiili ithalat anında geçerlilik süresinin dolmamış olması gerekmektedir. Mal çeşidi ve markası, üretim yılı, üreticinin adı ve adresi, toplam yükleme içinde sertifikaya tabi malın miktarı gibi bilgiler ise ayrıca gümrük yetkililerine bildirilmelidir.
GOSSTANDART, tanımladığı standart normlarını uygulamak üzere laboratuvarlar oluşturabilmekte veya bu yetkiyi Federal veya mahalli otoritelerin kontrolünde bulunan diğer laboratuvarlara devir edebilmekte, sözkonusu laboratuvarlar tarafından düzenlenen sertifikalar Rusya çapında geçerli olmaktadır. GOSSTANDART hangi ürün için hangi üniteye başvurulması gerektiği konusunda talep sahiplerine bilgi verebilmektedir. Rusya dışında üretim yapan firma ve kuruluşların üretim mahallinde test talepleri, bu işlem için gerekli harcamaların başvuru sahibince karşılanması halinde kabul edilebilmektedir.
TSE ile GOSSTANDART arasında yapılan bir anlaşma çerçevesinde laboratuvarların karşılıklı akreditasyonu konusunda çalışmalar devam etmekte olup, bu konuda gelişme sağlanması halinde belirlenecek Türk laboratuvarlarınca verilecek uygunluk sertifikası Rusya tarafından kabul görecektir.
GOSSTANDART’ın adresi aşağıda yer almaktadır.
GOSSTANDART OF RUSSIA
9, Leninsky Prospect
117049 Moscow/Russia
Tel: (095) 236 40 44
(095) 236 05 00
Fax:(095) 237 60 32
Etikette, Rusça bilgiler bulunması zorunluluğu
Başlangıçta gıda malları için geçerli olan bu uygulama 1 Temmuz 1998 tarihinde gıda dışı malları da içerecek şekilde genişletilmiştir. Etikette malın adı, orijini, net ağırlığı, malın terkibi, üretim yılı, raf ömrü, besleyici değeri, kullanım koşulları gibi bilgilerin Rusça olarak yer alması gerekmektedir. Sözkonusu etikete sahip olmayan malların satışı ise mümkün bulunmamaktadır. Sözkonusu şartlar herbir mal için GOSSTANDART’tan temin edilebilmektedir.
Karantina Belgesi
Rusya Federasyonu’nda uygulanan standart prosedürünün yanısıra dış ticaret işlemleri için geçerli olan diğer bir belge düzeni, bitki hayvan kontrol ve karantina belgeleri uygulamasıdır.
Gıda maddelerinin üretiminde ve dış ticaretinde uygulanan bitki ve hayvan karantina belgeleri, Rusya Federasyonu Tarım Bakanlığı ve Bakanlığa bağlı yerel otoriteler tarafından düzenlenmektedir.
Karantina belgeleri için de Rusya ile diğer ülkeler arasında ikili anlaşmalar imzalanmakta, bu çerçevede Rusya, arasında ikili anlaşmalar bulunan ülkelerce düzenlenen karantina belgelerini geçerli addetmektedir. Rusya ayrıca, uluslararası normlara uygun olarak düzenlenen karantina belgelerini de kabul etmekte, dış ticaret işlemlerinde ihracatçı firma ile ithalatçı Rus firması arasında imzalanan satış sözleşmelerinin Tarım Bakanlığı’na onaylatılması zorunlu bulunmaktadır.
Türkiye - Rusya Federasyonu Ticareti
Gerek Rusya Federasyonu gerekse eski SSCB daima Türkiye’nin önemli ticari ortaklarından biri olmuştur. Her iki ülkenin coğrafi yakınlığı ticari ilişkilerin gelişmesi için önemli unsurlardan biridir.
Rusya Federasyonu ile Türkiye arasındaki dış ticarete ilişkin istatistiki bilgiler aşağıda yer almaktadır.
(1000 $)
Yıllar
|
İhracat
|
İthalat
|
Denge
|
Hacim
|
1992
|
438.407
|
1.040.402
|
-601.995
|
1.478.809
|
1993
|
499.032
|
1.542.363
|
-1.043.331
|
2.041.395
|
1994
|
820.113
|
1.045.387
|
-225.274
|
1.865.500
|
1995
|
1.238.226
|
2.082.352
|
-844.126
|
3.320.578
|
1996
|
1.493.682
|
1.900.235
|
-406.553
|
3.393.917
|
1997
|
2.056.542
|
2.174.258
|
-117.716
|
4.230.800
|
1998
|
1.347.533
|
2.154.994
|
-807.461
|
3.502.527
|
1999
|
586.589
|
2.371.856
|
-1.785.267
|
2.958.445
|
2000
|
639.078
|
3.879.867
|
-3.240.789
|
4.518.945
|
Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı EBİM Kayıtlatrı
Rusya Federasyonu ile ülkemiz arasındaki dış ticaret hacmi 1997 yılına kadar yıllar itibarıyla giderek artan bir seyir izlemektedir. İkili ticaret hacmi 1992-1997 döneminde %186 oranında artarak 1997 yılında 4.2 milyar $’a ulaşmıştır. Sözkonusu dönemde Rusya Federasyonu, Türkiye’nin genel ihracatı içinde Almanya’dan sonra 2., genel ithalatımızda ise 6. sıradaki ülke olmuştur.
Ancak, 1998 yılında Rusya’da yaşanan krize paralel olarak iki ülke arasındaki dış ticaret hacminde önemli ölçüde azalma meydana gelmiştir. 1999 yılında bu gelişim devam etmiş, Rusya Federasyonu genel ihracatımızda 10. sıraya düşerken, ithalatımızda 5. sıraya yükselmiştir. 2000 yılında ise ülkemiz, sözkonusu ülke ile ticaretinde önemli bir dış ticaret açığı ile karşılaşmıştır.
İhracat
Rusya Federasyonu’na olan ihracatımız 1992-1997 yılları arasında hızla artarak Türkiye aleyhine gelişen dış ticaret dengesinin nispeten iyileşmesini sağlamış, ancak bu olumlu gelişme Ağustos 1998 krizi ile tersine çevrilmiştir.
Sözkonusu ülkeye yönelik 1998 yılı ihracatımız, 1997 yılına göre %34,4 oranında azalarak 1.347 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. İhracatımızdaki düşüş 1999 yılında da devam etmiş ve aynı dönemdeki ihracatımız ise bir önceki yıla göre %56,4 oranında azalarak 586.5 milyon dolar olmuştur. İhracattaki düşüşün nedeni, Rusya’da Ağustos 1998 yılında ortaya çıkan ekonomik kriz ve devalüasyonu müteakiben Rus tüketicilerin satın alma gücündeki azalma nedeniyle ithal mallara yönelik talebin daralmasıdır.
2000 yılı dış ticaret verileri dikkate alındığında, sözkonusu dönemde ihracattaki düşüşün durduğu ve 2000 yılındaki ihracatımızın bir önceki yılın aynı dönemine göre %8,5 oranında artarak 639.078 milyon $ dolar olarak gerçekleştiğini görmekteyiz. 2001 yılı 0cak-Ağustos dönemindeki ihracatımız ise 443.1milyon $ olmuştur.
Rusya Federasyonu’na yönelik ihraç kalemlerimize baktığımızda, önemli kalemleri tekstil ve konfeksiyon ürünleri, deri giyim, ayakkabı, temizlik maddeleri, plastik torba ve çuval, domates, portakal, limon, tütün, şekerleme mamülleri oluşturmaktadır.
Türkiye’nin Rusya Federasyonu’na İhraç Ettiği Belli Başlı Ürünler
($)
GTİP
|
MADDE ADI
|
1998
|
1999
|
2000
|
430310
|
Kürkten giyim eşyası-aksesuarları
|
29.285.831
|
30.500.770
|
27.792.832
|
240110
|
Tütün(sapları koparılmamış)
|
12.445.127
|
9.003.805
|
25.787.988
|
420310
|
Deri-köseleden giyim eşyası
|
27.572.367
|
20.965.675
|
25.769.872
|
080530
|
Limon
|
13.130.066
|
29.581.269
|
21.035.966
|
620342
|
Pamuktan,pantolon,tulum,şort(erkek)
|
21.419.775
|
12.641.888
|
16.948.768
|
340119
|
Diğer sabunlar
|
25.781.482
|
17.540.436
|
16.529.050
|
620462
|
Pamuktan pantolon,tulum(kadın için)
|
18.985.394
|
9.418.980
|
13.168.934
|
580410
|
Tüller-diğer file mensucat
|
14.314.074
|
9.477.836
|
12.090.683
|
210210
|
Canlı mayalar
|
18.344.212
|
8.100.702
|
11.869.739
|
392321
|
Etilen polimerlerinden çanta,torba
|
30.374.722
|
9.184.616
|
11.858.439
|
070200
|
Domates
|
33.972.718
|
5.439.659
|
11.583.486
|
261000
|
Krom cevherleri-konsantreleri
|
8.052.646
|
9.976.100
|
9.473.095
|
200290
|
Domates konserveleri-asitsiz(diğer)
|
20.110.459
|
10.967.768
|
9.068.540
|
170410
|
Sakızlar
|
32.171.574
|
6.633.157
|
8.604.723
|
620891
|
Pamuktan sabahlık,bornoz(kadın için)
|
1.643.059
|
6.798.737
|
8.295.216
|
845011
|
Tam otomatik çamaşır yıkama makina
|
197.718
|
4.338.466
|
8.189.984
|
080510
|
Portakal
|
10.034.058
|
16.070.343
|
7.643.805
|
870322
|
Kıvılcım ateşlemeli motorlar
|
8.637.430
|
3.338.676
|
6.748.564
|
281820
|
Diğer aluminyum oksit
|
4.484.750
|
4.872.800
|
6.171.000
|
870323
|
Kıvılcım ateşlemeli motorlar
|
2.719.283
|
5.486.173
|
6.113.009
|
392010
|
Etilen polimerlerinden levha
|
593.519
|
2.855.069
|
6.111.045
|
610910
|
Pamuktan tişörtler,fanilalar
|
35.675.863
|
7.221.343
|
5.427.157
|
260800
|
Çinko cevherleri-konsantreleri
|
1.600.925
|
6.290.888
|
5.274.391
|
850710
|
Kurşun-asitli akümülatörler
|
8.661.040
|
3.979.954
|
5.286.449
|
081310
|
Kayısı- kurutulmuş
|
985.945
|
845.324
|
5.094.043
|
Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı EBİM Kayıtları
Diğer taraftan, Rusya Federasyonu tarafından ihraç ürünlerimizin ülkeye girişine getirilen bir kolaylık, ülkemizin ithalatta uygulanan ülke preferans sistemine dahil edilmesidir. Sovyet döneminden beri (1974) uygulanan bu sistem, 1992 yılında tekrar düzenlenmiş ve ülkemiz, gelişmekte olan ülkeler statüsünde mütalaa edilerek, Rusya Federasyonu’na ihraç edilecek Türk mallarının %25 oranında gümrük vergisi indirimi ile ülkeye girmesine imkan sağlanmıştır (GSP).
Ancak, sözkonusu ülke, ithalatta uyguladığı Genel Preferanslar Sistemine dahil madde gruplarında bir azaltmaya gitmiştir. Bu uygulama ile ülkemizin belli başlı ihraç ürünlerinden tekstil, deri eşya, şekerleme mamülleri, makarna, temizlik maddeleri, bisküviler liste dışında kalmıştır.
İthalat
Rusya Federasyonu’ndan yapılan ithalat, ihracata kıyasla daha istikrarlı bir seyir izlemektedir. 1998 yılında ithalatımız 1997 yılına göre %1 oranında düşüş ile 2.154 milyon $ düzeyinde gerçekleşmiştir. 1999 yılında ise ithalatımız bir önceki yıla göre %10 oranında artarak 2.371 milyon $ olmuştur. 2000 yılındaki ithalat değerleri bir önceki yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında ise, ithalatımızın % 63,4 oranında artarak 3.879 milyon $ olduğu görülmektedir. İthalatımızdaki artış, doğal gaz başta olmak üzere ithal edilen hammadde fiyatlarındaki artıştan kaynaklanmaktadır. 2001 yılı 0cak-Ağustos dönemindeki ithalatımız ise 2.174,2 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.
Belli başlı ithal kalemlerini ise doğal gaz, petrol yağları, taşkömürü, demir-çelik döküntü ve hurdaları, petrol- bitümenli minerallerden üretilen yağ, demir ve çelik yarı mamüller, gazete kağıdı, kereste, alaşımsız alüminyum, alaşımsız çinko, arıtılmış bakır katotları ve ayçiçek tohumu teşkil etmektedir.
2000 yılında ithal edilen ürünlere bakıldığında, doğal gazın 1.289 milyon $ ile ithalat içerisinde % 33 oranında pay aldığı görülmektedir. Diğer önemli kalemlere ait ithalat rakamları ve ithalat içerisinde aldıkları paylar ise şöyle sıralanmaktadır. Petrol yağları 328 milyon $ ve % 8,4, petrol-bitümenli minerallerden üretilen yağ 324 milyon $ ve % 8,3, taşkömürü 233 milyon $ ve % 6, demir-çelik döküntü ve hurdaları 139 milyon $ ve % 3,5, demir alaşımsız çelik 149 milyon $ ve % 3,8’dir.
Türkiye’nin Rusya Federasyonu’ndan ithal ettiği belli başlı ürünler
($)
GTİP
|
MADDE ADI
|
1998
|
1999
|
2000
|
271121
|
Doğal gaz
|
503.638.528
|
609.011.628
|
1.289.469.074
|
270900
|
Petrol yağları
|
60.454.617
|
257.271.201
|
328.194.341
|
271000
|
Petrol-bitümenli minerallarden üretilen yağ
|
26.800.918
|
108.762.018
|
324.711.108
|
270112
|
Bitümenli taşkömürü
|
165.454.297
|
153.310.931
|
233.066.027
|
720712
|
Demir alaşımsız çelik
|
77.905.638
|
89.106.453
|
147.568.211
|
720449
|
Diğer demir çelik döküntü-hurdaları
|
231.305.742
|
229.038.787
|
139.852.111
|
720839
|
D/C ‘den yassı hadde ürünler
|
64.752.000
|
67.081.396
|
115.081.079
|
760110
|
Alaşımsız aluminyum
|
86.964.575
|
66.438.884
|
110.554.939
|
480100
|
Gazete kağıdı
|
66.204.647
|
68.011.254
|
90.867.997
|
120600
|
Ayçiçeği tohumu
|
84.032.518
|
36.576.495
|
73.795.366
|
720838
|
D/Ç’den yassı hadde ürünleri
|
26.851.122
|
21.142.364
|
57.726.443
|
740311
|
Arıtılmış bakır katotlar-katot parçaları
|
43.811.102
|
42.150.343
|
56.106.767
|
790112
|
Alaşımsız çinko
|
45.573.763
|
42.555.923
|
50.862.055
|
440320
|
Kozalaklı iğne yapraklı ağaçlar
|
38.931.828
|
39.940.141
|
49.618.852
|
470321
|
İğne yapraklı ağaçlardan odun hamuru
|
14.257.345
|
25.198.494
|
45.964.461
|
720711
|
Demir/ alaşımsız çelik
|
50.701.145
|
24.877.375
|
39.952.008
|
870322
|
Kıvılcım ateşlemeli motorlar
|
0
|
18.338.930
|
37.395.564
|
470329
|
Geniş yapraklı ağaçlardan odun hamuru
|
13.384.247
|
19.989.054
|
36.650.509
|
310230
|
Amonyum nitrat
|
19.905.763
|
20.879.898
|
35.673.355
|
760120
|
Aluminyum alaşımları
|
14.075.552
|
21.771.484
|
32.525.580
|
310210
|
Üre
|
19.707.507
|
24.863.080
|
28.253.606
|
720917
|
D/Ç’den yassı hadde ürünleri
|
30.985.671
|
15.968.949
|
25.899.722
|
720916
|
D/Ç’den yassı hadde ürünleri
|
15.213.223
|
10.535.959
|
22.428.107
| Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı EBİM Kayıtları |