Program I 10. 00- 10. 15 Regjistrimi I pjesëmarrësve
|
|  Yüklə 0.52 Mb.
|
Pra edhe në rastin e shpronësimeve për efekt legalizimi duhen gjetur mjetet më të përshatshmë në mënyrë që edhe dëmtimet të jenë sa më të pakta për pronarët. Marrja e pronës menjëherë, pa një kompensim të menjëhershme apo afatshkurtës, real dhe të drejtë nuk është zgjidhje përpjestimore. Efektivisht dhe realisht institucionet e përmendura në nenin 15 të ligjit nr. 9482 dt. 03.04.2006 “Për legalizimin, urbanizimin dhe integrimin e ndërtimeve pa leje” nuk mund ta realizojnë vlerësimin e kompensimit per shponësimet në favor të legalizimeve menjëherë ashtu si e kërkon edhe koncepti i shpërblimit të drejtë, sipas Kushtetutës shqiptare dhe akteve ndërkombëtare. A mund të quhet proporcionale ndërhyrja në të drejtën e pronës duke e shpërblyer në të ardhmen?! Efektivisht pronari mbetet madje edhe pa një “asset” (duke qenë se i duhet t’i nënështroht procedurave ligjore për të përfituar të drejtën e assetit kompensues me vendim të organit kompetent dhe per tu percaktuar vlera konkrete e kompensimit) në të njëjtën kohë kur legalizohet fakti i paligjshëm menjëherë duke e shndëruar në titull pronësor. Për sa i përket pjesës së kufizimit të së drejtës së pronësisë mund të flasim për situate të kufizimit të pronarit në ushtrimin e një apo disa prej tagrave të pushtetit të vet kundrejt një përligjieje objektive. Vete Kushtetuta ne nenin 41/3 pjesa e dytë e fjalisë17e parashikon kufizueshmërinë e së drejtës së pronës për interes publik dhe ky kufizim në përputhje edhe me nenin 17 të kushtetutës. Rast i kufizimeve të së drejtës së pronës janë rekuizimet, që nënkuptojnë zhveshjen e pronarit nga tagri i gezimit dhe /ose posedimit por pa e cënuar në tagrin e disponimit. Kushti themelor në raport me heqien e së drejtës së pronësisë (shpronësimit) eshtë qe në rastin e kufizimeve, këto të fundit nuk e prekin në thelb të drëjtën e pronës. Nëse i referohemi mbrojtjes kushtetuese dhe ndërkombetare të së drejtës së pronës nuk mund të lëmë pa përmendur edhe kthimin dhe kompensimin e pronave . Pavarësisht se në thelb të procesit të kthimit dhe kompensimit qëndron prona më tepër këto fenomene duhen parë të lidhura me parimin e drejtësisë, barazisë se sa me rivendosjen e plotë të së drejtës së pronësisë. Nga ana tjetër dhe KEDNJ dhe praktika gjyqësore kombëtare e ndërkombëtare nuk mund të pranojë ekuivalentimin e të drejtës së pronës me mundësinë në potencë të ish-pronarëve për të kërkuar rikthimin e të drejtës së tyre të dhunuar. Shtetet në unison kanë pranuar me nënëshkrimin e protokollit 1 se garantojnë pronën ekzistente dhe jo pritshmëritë.(shpresa për të marrë pasuri)18 Gjykata Kushtetuese Shqiptare në arsyetimin e saj shprehet se:“Mbështetur në këtë këndvështrim të problemit, Gjykata Kushtetuese vlerëson se e drejta e pronës në kuptimin që i jep neni 41 i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë dhe neni 1 i Protkollit Shtojcë të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, nuk mund të barazohet me kuptimin që ka në vetvete e drejta për kthimin dhe kompensimin e pronave. ... E drejta e pronës nuk njejtësohet me të drejtën e kthimit të saj. Ky është kuptimi i nenit 1 të Protokollit Shtojcë të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, i cili mbron vetëm zotërimet ekzistuese të personit dhe nuk garanton të drejtën e fitimit të zotërimeve.
Gjithashtu nëse do i referohëshim Protokollit 1, neni 1 i KEDNJ dhe interpretimit që i është bërë nga praktika e GJEDNJ këtij neni do vërenim tri rreglla:
Në rastet e njohjes së të drejtës së pronësisë; por kur nuk vendoset kthimi i pronës nuk mund të pretndohet për respektim të nje të drejte pronë të pa lidhur me një titull të ekzekutueshëm, por mund të diskutohet në kuadër të rregullit të dytë në lidhje me privimin nga prona si rezultat i një shpronësimi dhe ku diskutohen dy interesa: ai komunitar dhe ai individual. Vërtet individi riprivohet me vendimin e kompensimit nga e drejta e pronës për arsyet që shteti me legjislacionin e vet vendos se ka një interes të përgjithshëm, por mos kompensimi për një periudhë të gjatë dhe më keq akoma kur pas disa vjetësh pronat edhe janë shitur po nga shteti në favor të të tretëve dhe nuk janë kompensuar ish-pronarët eshtë një shprehje e mosfunksionimit të parimit të proporcionlitetit, të drejtësisë shoqerore dhe barazisë mes individëve në një shtet demokratik. Mbi të gjitha është një shkelje e rregullit të dytë të parashikuar në Protokollin 1 neni 1 lidhur me privimet nga pronësia pasi vërtet shteti ka diskrecion në zgjedhjen e politikave ekonomiko-sociale, qe do aplikojë apo të legjislacionit për përcaktimin e interesit publik, vecanërisht në rastet kur bëhet fjalë për procesin e kompensimit për shkak shtetëzimi apo shpronësimi, por kjo hapësirë nuk është e palimituar, pasi pishen raportet e dy të drejtave të asaj individuale dhe asaj kolektive. Kështu vendimet rekuperuese për të shpronësuarit ish-pronarë mbeten in-efektive dhe pa përfituar për një periudhë relativisht të gjatë kohe për arsye preferenciale dhe diskriminuesë. Problemi kryesor qëndron jo vetëm në masat e kthimit dhe kompensimit, por në mangësitë e vazhdueshme të sistemeve ligjore kombëtare që të sigurojnë dhe të respektojnë të drejtat që ata shpallin.21 Në vija të përgjithëshme legjislacioni shqiptar lidhur me të drejtën e pronës ka barierë nenin 41 të kushetutës i përforcuar edhe nga nenet 18122, cka nënëvizon faktin se legjislacioni i shteteve palë të KEDNJ dhe në vecanti ai shqiptar nuk mund dhe nuk duhet të prevalojnë parashikimet garantuese të së drejtës së pronës, sepse në rast të konstatimit të kapërcimeve të tilla atëherë fatura e shtetit palë do të jetë tepër e lartë. Prandaj në punën e institucioneve si ligjvënëse apo ekzekutivo-urdhërdhënëse duhen kuptuar drejt dhe peshuar mirë veprimet që ndërmerren në ndërhyrjet mbi të drejtën e pronës dhe proporcionaliteti i drejtë ndërmjet interesave. Një situatë tjetër që dua t’i kushtoj një rëndësi të vecantë është edhe përcaktimi I mbrojtjës në kuadër të Protokollit (1 neni 1) të KEDNJ dhe Kushtetutës shqiptare në lidhje me konceptin pronë. Në këtë kontekst GjEDNJ kryesisht në rastet kudër shtetit shqiptar ka specifikuar se prona nuk përfshin vetëm pasuritë ekzisente që përbëjnë pbjekt të mirëfilltë pronësie por mund të jenë edhe “assete” kur provohet se në legjislacionin vendas ekziston një bazë e mjaftueshme(,për shembull kur ekziston një praktikë e konsoliduar e gjykatave në mbështetje të këtij pretendimi,os kur ekziston një vendim i formës së prerë në favor të pretendimeve të ankuesit).23 Në mjaft raste ish-pronarët me vedim të formës së prerë kanë përfituar të drejtën e kompensimit në natyrë, kur është cmuar se ka një interes prioritar publik, por në të njëjtën kohë në periudhën e kontestimeve të vendimeve të komisionit përsëri kontestuesi me titull te legjitimuar vazhdon të gëzojë pronën (perfituesi me ligjin 7501) dhe assetmbajtësi me titull ekzekutiv, nuk realizon të drejtën e vet nëpërmjet institucioneve shtetërore. Në këtë mënyrë kemi një prishje të rregullimit për respektimin e pronës apo asseteve sipas KEDNJ. Në rastin konkret personi nuk e përdori asnjëherë titullin e rezervuar të pronësisë si kompensim fizik per ish-pronën e vet dhe kështu iu mohua ushtrimi i të drejtës së pronës pa shkaqe të justifikuara nga shteti . Ky i fundit me institucionet e veta ka për detyrë, që para se të krijojë assete sipas konceptit të interpretuar nga praktika e GJEDNJ duhet të garantoje praktikisht efektiviteti e tyre në raport me përfituesit, në mënyrë që mos të jetë në prespektivë objekt dëmshpërblimi për shkelje si të së drejtës së pronësisë edhe atë të sigurisë juridike si ëlëmentë bazë të shtëtit të së drejtës. Në Kushtetutën shqiptare ekzistojnë parashikimet dhe garancitë për të drejtën e pronës private, por problemi qëndron në efektivitetin praktik të këtyre rregullimeve, në kuadër të ligjbërjes, politikbërjes për përcaktimin e proporcionalitetit të të drejtave konkuruese, efektivitetit të zbatimit të titujve ekzekutivë të pronësisë nga instrumentat shtetërorë dhe zhdëmtimet paraprake në rastin e heqjes së të drejtës së pronës. Shteti i së drejtës duhet të jetë një zë i gjallë, në funksionalitetin e vet, i aktit themelor të tij. Rregullimi i pronës private është kushti themelor për një ekonomi tregu, për një shoqëri të sigurtë dhe për një shtet që aspiron integrimin europian. Bibliografia dhe akte burimore
Roli dhe Rëndësia e Pushtetit Gjyqësor parë në këndvështrimin kushtetues shqiptar Msc. Admir Belishta Parimi themelor ku bazohet veprimtaria e shtetit shqiptar është “e drejta” Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë, e miratuar në dt.28.11.1998, duke qenë akti themeltar me fuqinë juridike më të lartë i shtetit shqiptar, parashikon në nenin 7 të saj se: “Sistemi i Qeverisjes në Republikën e Shqipërisë bazohet në ndarjen dhe balancimin ndërmjet pushteteve ligjvënës, ekzekutiv dhe gjyqësor”. Kjo dispozitë kushtetuese sanksionon si një pushtet të pavarur edhe pushtetin gjyqësor. Ky pushtet ushtrohet vetëm nga gjykatat dhe ka si mision të tij kushtetues dhënien e drejtësisë. Legjislacione të ndryshme kushtetuese rolin dhe rëndësinë e pushtetit gjyqësor e kanë lidhur ngushtë me sistemin kushtetues që ata kanë zgjedhur. Në këtë kuptim edhe kushtetuta shqiptare rolin dhe rëndësinë që ka pushteti gjyqësor e ka parë nisur nga sistemi kushtetues, sipas të cilit vendi ynë Republikë Parlamentare. Kështu në një kuptim më praktik, pushteti gjyqësor në vendin tonë nëpërmjet dhënies së drejtësisë kryen dy funksione thelbësore, së pari: Ndëshkon personat shkelës ndaj ligjit (personat të cilët kanë konsumuar vepra penale) dhe së dyti: Zgjidh konfliktet e ndryshme juridike civile. Nëse një mosmarrëveshje përbën objekt të një konflikti gjyqësor, kjo do të thotë, që të gjithë palët “ulin armët” dhe ia besojnë zgjidhjen personave të cilëve kushtetuta dhe ligji u ka atribuar që në Emër të Republikës të japin drejtësi. Në pjesën e nëntë të kushtetutës, në nenet 135 – 147 të saj gjejnë rregullim kushtetues “Gjykatat”. Sipas këtyre parashikimeve Pushteti Gjyqësor ushtrohet nga Gjykata e Lartë, si dhe nga Gjykatat e Apelit dhe Gjykatat e Shkallës së Parë apo të Rretheve Gjyqësore, të cilat krijohen me ligj. Në këtë kuptim sistemi ligjor shqiptar njeh gjykimin dy shkallësh, i cili nënkupton që gjykata fakti janë vetëm Gjykatat e Shkallës së Parë ose të Rretheve Gjyqësore, që në Shqipëri janë 23 të tilla, si dhe Gjykatat e Apeleve që janë 7 të tilla. Përveç gjykatave të faktit sistemi ligjor shqiptar njeh si pjesë përbërëse të pushtetit gjyqësor dhe një gjykatë ligji, e cila është unike me qendër në Tiranë dhe me emërtimin e tanishëm Gjykata e Lartë, e cila ka në përbërjen e saj 17 gjyqtarë. Duke qenë një gjykatë ligji ajo pranon për shqyrtim çështje, për të cilat kontestohet kryesisht keqzbatimi, keqinterpretimi i ligjit material apo proçedurial dhe se mjeti proçedurial i jashtëzakonshëm i ankimit me të cilin drejtohesh në këtë gjykatë, është rekursi. Organizimi, përbërja dhe funksionimi i Gjykatës së Lartë apo i gjykatave të dy niveleve të tjera të gjyqësorit, gjejnë rregullim nga ligjet organike, si p.sh ligji “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës së Lartë” apo ligji Nr.9877, dt.18.02.2008 “Për Organizimin dhe Funksionimin e Pushtetit Gjyqësor”. Kushtetuta ka parashikuar gjithashtu se Gjykata e Lartë përveç juridiksionit rishikues ka dhe juridiksion fillestar. Një juridiksion i tillë është vetëm në raste të veçanta e konkretisht kur gjykon zyrtarët e lartë të shtetit, të cilët janë vënë nën një akuzë penale p.sh Presidentin e Republikës, Kryetarin dhe anëtarët e Këshillit të Ministrave, Deputetët, Gjyqtarët e Gjykatës së Lartë dhe ata të Gjykatës Kushtetuese. Praktika e Gjykatës së Lartë në këtë drejtim kohët e fundit ka pësuar një zhvillim pasi kemi pasur raste gjykimi në këtë gjykatë të deputetëve apo ministrave. Po kështu, nëse midis së njëjtës gjykatë ose gjykatave të ndryshme vihen re praktika të ndryshme të trajtimit ligjor të çështjeve të ngjashme, Gjykata e Lartë gëzon të drejtën kushtetuese të njësojë apo unifikojë praktikën gjyqësore, duke e shqyrtuar çështjen në Kolegje të Bashkuara, nocion i cili përfshin të gjithë anëtarët e Gjykatës së Lartë. Këto vendime unifikuese të Gjykatës së Lartë janë të detyrueshme për zbatim nga gjyqtarët e të gjitha niveleve dhe se moszbatimi i tyre passjell dhe përgjegjësi disiplinore për gjyqtarët sipas ligjit “Për Organizimin dhe Funksionimin e Pushtetit Gjyqësor”. Ky është dhe i vetmi rast kur pratika gjyqësore përbën burim të së drejtës në sistemin tonë ligjor. Në frymën e kushtetutës ligjvënësi shqiptar ka krijuar me një ligj organik dhe një gjykatë të veçantë siç është Gjykata e Krimeve të Rënda, e përbërë nga Gjykata e Shkallës së Parë dhe Gjykata e Apelit e Krimeve të Rënda, gjykata të cilat përfshijnë në juridiksionin e gjykimit një grup të caktuar veprash penale, si p.sh. trafikimet, vrasjet për shkak të cilësive të veçanta si vrasje ndaj deputetit, gjyqtarit, prokurorit etj. Me qëllim garantimin e pavarësisë së pushtetit gjyqësor, kushtetuta ka sanksionuar disa rregulla, të cilat përbëjnë njëherazi garanci dhe mbrojtje ligjore për këtë pushtet. Këto garanci përmblidhen në katër grupime: Së pari: Emërimi, promovimi dhe shkarkimi i gjyqtarëve të dy niveleve të para të gjyqësorit bëhet nga një organ i pavarur, siç është Këshilli i Lartë i Drejtësisë, parashikim ky i nenit 147 të Kushtetutës. Së dyti: Pavarësia ekonomike e pushtetit gjyqësor, parashikim ky i nenit 144 të Kushtetutës. Së treti: Mbrojtja e gjyqtarëve nga proçeset penale ose gëzimi i imunitetit nga ana e gjyqtarëve, parashikim ky i nenit 137 të Kushtetutës. Së katërti: Sanksionimi në Kushtetutë i një sërë garancive të tjera si koha e qëndrimit në detyrë, paga e gjyqtarit apo përfitimet e tjera, parashikim ky i nenit 138 të Kushtetutës. Nëse do i referoheshim mënyrës së emërimit, promovimit apo shkarkimit të gjyqtarëve, rezulton se organi kushtetues i cili ka në kompetencë emërimet, promovimet apo masat disiplinore ndaj gjyqtarëve është Këshilli i Lartë i Drejtësisë. Ky organ ka në përbërjen e tij 15 anëtarë. Përveç rregullimit kushtetues, organizimi dhe funksionimi i tij gjen rregullim edhe nga ligji organik i tij. Drejtimi i këtij organi bëhet nga Kryetari i Shtetit dhe se në përbërjen e tij ka 3 anëtarë të zgjedhur nga kuvendi, 3 anëtarë ex oficio (për shkak të funksionit që janë Presidenti i Republikës, Kryetari i Gjykatës së Lartë dhe Ministri i Drejtësisë) si dhe 9 anëtarë të cilët duhet të jenë gjyqtarë të të gjitha niveleve dhe që zgjidhen nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare. Sipas kushtetutës anëtarët e zgjedhur, qëndrojnë në detyrë për një periudhë 5 vjeçare pa të drejtë rizgjedhje të menjëhershme. Aktualisht Këshilli i Lartë i Drejtësisë është ndodhur përpara një ngërçi ligjor. Kjo pasi katër anëtarëve të zgjedhur nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare, u ka mbaruar mandati që prej muajve mars – prill të vitit 2008. Një pasojë e tillë ka ardhur si rezultat i mosfunksionimit të organit kushtetues, i Konferencës Gjyqësore Kombëtare që prej dhjetorit të vitit 2007. Kjo sepse ligji organik i cili rregullonte organizimin, përbërjen dhe funksionimin e Konferencës Gjyqësore Kombëtare, ka një vakum në lidhje me përbërjen e Konferencës Gjyqësore. Ligji parashikonte se në Konferencën Gjyqësore Kombëtare gjyqtarët e të gjitha niveleve duhet të ishin me përfaqësim (formë kjo e demokracisë jo të drejtpërdrejtë) dhe që raporti ishte pothuaj në shifrat 1 përfaqësues për rreth 4 gjyqtarë. Pas atakimit në Gjykatën Kushtetuese, kjo gjykatë shfyqizoi si antikushtetues dispozitën mbi përfaqësimin. Qysh nga momenti i shfuqizimit të kësaj dispozite e deri tashmë konstatohet se nuk ka pasur vullnet politik për të plotësuar këtë vakum ligjor. Kjo për shkak të mos ekzistencës ende të një ligji të ri për Konferencën Gjyqësore pasdi qenë se mungon kuorumi i nevojshëm për miratimin e ligjit. Në të tilla kushte ndodhemi përpara 2 momenteve faktike, njëri ku 4 anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë prej disa muajsh edhe pse iu ka mbaruar mandati janë ende në detyrë, ku 2 prej të cilëve janë pjesë e vendimmarrjes së Këshillit të Lartë të Drejtësisë, dhe nga ana tjetër një konferencë gjyqësore ineficente, ku për shkak të mungesës së ligjit organik ajo nuk ka mundësi të mblidhet. Në të tilla rrethana ka gjyqtarë që mendojnë se mungesa e ligjit ndalon vetërregullimin pa ligj të trupës gjyqësore, pra ndalon zgjedhjen e 4 anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë pa një ligj për funksionimin e konferencës gjyqësore kombëtare, nga e cila zgjidhen këta anëtarë. Nga ana tjetër ka dhe mjaft gjyqtarë të tjerë të cilët mendojnë se vërtet anëtari i Këshillit të Lartë të Drejtësisë ka afat 5 vjeçar dhe mund të ushtrojë detyrën edhe jashtë këtij afati deri në zgjedhjen e pasuesit (ligji përdor termin bëhen zgjedhje deri 45 ditë pas mbarimit të afatit), por ky mandat nuk duhet të shkojë në një kohë të pacaktuar, pasi një gjë e tillë do cënonte rëndë vetë nocionin e një detyre me afat apo të një mandati. Kjo situatë vështirësohet dhe më tej kur për shkak të krizës politike që po kalon vendi kuorumi i nevojshëm për miratimin e ligjit është ende larg, në një kohë që Këshilli i Lartë i Drejtësisë funksionon dhe anëtarët pa mandat janë pjesë e vendimmarrjes së saj. Personalisht ndaj mendimin që ekziston mundësia e vetërregullimit gjyqësor, me një akt të përkohshëm siç mund të jetë një statut apo rregullore e cila do nxjerrë nga ngërçi 2 institucionet kushtetuese, Këshillin e Lartë të Drejtësisë dhe Konferencën Gjyqësore Kombëtare. Nisur nga përbërja e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, ka mendime se roli i Ministrit të Drejtësisë në Këshillin e Lartë të Drejtësisë mund të konsiderohet si një interferim i pushtetit ekzekutiv në pushtetin gjyqësor. Legjislacione të ndryshme kanë gjetur rregullime të ndryshme mbi përfaqësimin ose jo të përfaqësuesve të ekzekutivit në organin e ashtuquajtur “Qeveri e Gjyqësorit”. Sipas ligjit shqiptar është pikërisht Ministri i Drejtësisë që ka të drejtën e inicimit disiplinor të gjyqtarit dhe se në momentin që bën prezent shkeljet dhe llojin e masës disiplinore, përfaqësuesi i ekzekutivit nuk është pjesë e vendimmarrjes së Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Megjithatë duke pasur parasysh faktin që përbërja e këtij organi në pjesën dërrmuese ka 9 përfaqësues të gjyqësorit, kjo mendoj nuk cënon aspak pavarësinë e qeverisjes së gjyqësorit. Në lidhje me aspektin e pavarësisë ekonomike, kushtetuta në nenin 144 të saj parashikon se: “Gjykatat kanë buxhet të veçantë, të cilin e administrojnë vetë. Ato e propozojnë buxhetin e tyre sipas ligjit”. Nisur nga ky parashikim kushtetues rezulton se Pushteti Gjyqësor ka një buxhet të vetin, e konkretisht një zë të veçantë në buxhetin e shtetit, i cili ka ardhur në rritje. Administrimi i këtij buxheti bëhet nga organet e parashikuara me ligjin për Zyrën e Buxhetit Gjyqësor. Organi legjislativ i menaxhimit dhe administrimit të fondeve të buxhetit gjyqësor është Bordi i Buxhetit i përbërë nga 9 anëtare, ku 7 prej tyre janë të zgjedhur me një mandat 2 vjeçar, 4 prej të cilëve janë kryetarë të gjykatave të shkallëve të para të gjyqësorit, 2 janë kryetarë të gjykatave të apelit, 1 anëtar i Gjykatës së Lartë, 1 përfaqësues i Ministrit të Drejtësisë dhe nën drejtimin e Kryetares së Bordit të Buxhetit, që është Kryetarja e Gjykatës së Lartë. Përveç legjislativit të buxhetit gjyqësor ekziston dhe ekzekutivi, i cili përfaqësohet nga drejtori i Zyrës së Administrimit të Buxhetit Gjyqësor dhe administrata ndihmëse. Përsa i përket momentit të tretë nocionit imunitet, shumë i diskutuar nga politika kohët e fundit, fillimisht Kushtetuta dhe më pas ligjet organike parashikojnë se: “Gjyqtari i Gjykatës së Lartë mund të ndiqet penalisht vetëm me miratimin e kuvendit, kurse gjyqtarët e tjerë mund të ndiqen penalisht vetëm me miratim të Këshillit të Lartë të Drejtësisë”. Sipas këtyre parashikimeve arrestimi apo kontrolli i gjyqtarëve mund të bëhet vetëm kur janë kushtet e flagrancës, si në kryerje e sipër të krimit, menjëherë pas kryerjes, ose kur është kapur me sende e prova që derivojnë nga vepra penale. Në të gjitha rastet e tjera ndjekja penale e gjyqtarëve kërkon domosdoshmërisht autorizim Këshilli i Lartë i Drejtësisë dhe se me ndjekjen penale do të kuptojmë çdo veprim i cili është në dobi të hetimit si p.sh. ndalohet pa autorizimin e organit që kërkon kushtetuta çdo lloj veprimi si përgjimi, kontrolli, sekuestrimi, ndalimi etj. Qëllimi i ligjvënësit në dhënien e kësaj garancie gjyqtarëve nuk ka qenë thjesht dhe vetëm dhënia e një “privilegji”, por ka qenë shumë më i gjërë se kaq e pikërisht krijimi i një lloj mbrojtjeje për shkak të vështirësisë të detyrës që ushtrojnë këta zyrtarë ose i një lloj pavaresie në ushtrimin qetësisht të detyrës së tyre. Legjislacione të ndryshme kanë bërë zgjedhje të ndryshme në lidhje me nocionin e imunitetit. Personalisht ndaj mendimin që imuniteti nga proçesi penal nuk është në vetvehte përjashtim nga përgjegjesia penale e gjyqtarëve, absolutisht jo. Kjo pasi çdo gjyqtar apo kushdo shtetas tjetër, është i barabartë para ligjit dhe se do përgjigjen njësoj para ligjit, në rast se shkelin ligjin. Në vendin tonë ka praktikë kur persona me imunitet, si gjyqtarë apo deputetë, pas heqies së imunitetit janë proçeduar, gjykuar, madje dhe dënuar. Dallimi thelbësor qëndron vetëm në proçedurat e ndjekjes penale kur për gjyqtarët apo deputetët kërkohet autorizimi për proçedim. Qëndrimi politik se zyrtarët nuk duhet të kenë imunitet është për tu përshëndetur në parim, por vështirësia qëndron në praktikë, nisur dhe nga problematika sociale, shoqërore dhe kulturore e një mase të madhe të shtetasve. Imagjinoni në një moment kur gjyqtari ka në një gjykim x çështje dhe njëra nga palët gjatë gjykimit depoziton për gjyqtarin një kallzim penal ku pretendon konsumimin e një vepre që ka lidhje me detyrën si p.sh. për shpërdorim detyre. Në çfarë qetësie dhe maturie do ndihej ai gjyqtar në vendimmarrjen e tij. Kjo do shërbente vetëm si formë presioni ndaj gjyqtarëve në çdo moment. Kjo situatë vështirësohet edhe më tej duke pasur parasysh se pas çdo gjykimi një nga palët është gjithmonë pala gjyq humbëse. Pikërisht në këtë aspekt e shoh pak të shpejtuar si nismë. Madje mendoj se imuniteti i gjyqtarëve është më i ndjeshëm se imuniteti i deputetëve dhe kjo vetëm për shkak të natyrës së punës që ushtrojnë këto dy kategori funksionarësh. Përsa i përket përfitimeve të tjera, neni 138 i Kushtetutës parashikon se; “Koha e qëndrimit të gjyqtarëve në detyrë nuk mund të kufizohet, paga dhe përfitimet e tjera të tyre nuk mund të ulen”. Po kështu në ligjin “Për Organizimin dhe Funksionimin e Pushtetit Gjyqësor” gjyqtarëve iu është garantuar një mbrojtje e veçantë kur iu rrezikohet jeta, madje i sigurohet mbrojtje e veçantë dhe familjes dhe pronës së tyre. Nisur nga këto parashikime kushtetuese dhe ligjore, rezulton gjithashtu se gjyqtari në ndryshim nga çdo zyrtar tjetër ka të shprehur në Kushtetutë parimin e njohur të patundshmërisë apo palevizshmërisë në ushtrimin e detyrës. Kjo detyrë nuk mund te ushtrohet nga gjyqtari, kur: ai jep dorëheqien, mbush moshën 65 vjeç, që është mosha për pension, kur deklarohet i paaftë me vendim gjyqësor të formës së prerë, kur dënohet me vendim gjyqësor të formës së prerë për kryerjen e një krimi, kur nuk paraqitet në detyrë më shumë se 6 muaj ose kur shkarkohet nga Këshilli i Lartë i Drejtësisë për akte dhe sjellje që diskretitojnë rëndë figurën e gjyqtarit apo për pamjaftueshmëri profesionale. Edhe në rastet e shkarkimit kushtetuta i ka vendosur gjyqtarit një mbrojtje më “komode” se çdo zyrtari tjetër. Ndaj vendimit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë për shkarkimin e tij, gjyqtari ka të drejtë të ankohet në Gjykatën e Lartë, e cila në këtë rast vendos me Kolegje të Bashkuara me të gjithë anëtarësinë e saj. Aktualisht ka disa raste kur Kolegjet e Bashkuara kanë prishur vendimet e Këshillit të Lartë të Drejtësisë për shkarkimin e gjyqtarëve nga detyra, duke i rikthyer ata në vendin e mëparshëm të detyrës. Po kështu edhe paga e gjyqtarit është e paprekshme. Ajo nuk mund të pësojë ulje, madje dhe çdo lloj përfitimi tjetër që kushtetuta dhe ligji ia njeh gjyqtarëve nuk mund të cënohen, pasi konsiderohen privilegje ligjore të fituara. |