П р е д и с л о в и е данный учебно-методический комплекс

Jana Watanzania wafanyakazi katika sekta mbalimbali waliungana na wakulima nchini kuadhimisha sikukuu ya Nane Nane ambayo iliadhimishwa kitaifa mkoani Mbeya.

Sikukuu hii si ya kawaida kama sikukuu nyingine, kutokana na ukweli kuwa hufanyika mara moja kwa mwaka na imelenga katika kubadilishana utaalamu.

Kwa wale wenye uzoefu, wanajua kabisa wiki moja ya maonyesho hutumika kwa watu wa viwandani kuonyesha mali zao zinazozalishwa kusaidia wakulima na wakulima nao kuonyesha mafanikio yao. Pia ni kipindi ambacho wataalamu wanawaonyesha wakulima mbinu za teknolojia mpya ambazo zinasaidia kuimarisha kilimo.

Pamoja na ukweli kuwa Nane Nane imekuwa ikitumika kwa elimu na kubadilishana maarifa, imepewa changamoto kubwa kwa zawadi zinazotolewa kwa wabunifu na wakulima hodari.

Kama kweli kilimo ndio uti wetu wa mgongo, maonyesho kama haya, yanaweza kuwa na maana sana kama yatatumika kuhamisha maarifa kutoka katika vichwa vya wataalamu na kupeleka kwa wahusika mashambani.**

Aidha ni kipindi ambacho, wakulima wanatakiwa si tu kufumbuliwa macho na teknolojia mpya bali pia kuzoeshwa kutoa maamuzi kwa kuzingatia mustakabali wa sasa wa kilimo duniani.
Mustakabali huo ni pamoja na kuelewa haja ya kuzalisha zaidi na kuweka akiba kwa upande wa chakula, na pia kuzalisha katika ubora husika** mazao ya biashara na kuyapatia nafasi nzuri ya soko kwa kuyasindika.

Pamoja na serikali jana katika maadhimisho hayo ya Nane Nane kusisitiza kuwepo kwa akiba ya chakula ya kutosha kwa kila mkulima, na kurekebisha kwa namna fulani mazingira ya wakulima kwa kutanua kiwango cha ruzuku ya mbolea, serikali sasa inastahili kufikiria utoaji wa fidia.

Hii inawezekana kwa serikali kuhakikisha kwamba inafanya kila linalowezekana kuwasaidia wakulima wake na wafugaji wadogo kwa kuwapa mahitaji halisi ya sekta yao pamoja na mazingira mabovu katika soko la dunia au na majanga ya asili.

Pengine wakati umefika kwa serikali kufikiria zaidi kuwapatia motisha kwa kuanzisha mfuko wa kuimarisha bei kwa msingi wa kwamba kukiwa na kuzorota kwa bei wakati gharama za uzalishaji ni kubwa wakulima wafidiwe ili kuwawezesha kufanya kazi yao hiyo hata katika mazingira yasiyofikirika.

Ndio kusema pamoja na kauli ya serikali ya sasa kutoa ruzuku ya mbolea kwa wakulima wa nchi nzima badala ya mikoa kadhaa tu, kwa lengo la kuhamasisha matumizi ya mbolea, mfuko wa fidia utasaidia mazao yakiongezeka halafu yakaangusha soko***, wakulima kutokata tamaa.

Kwa kutatua tatizo la mbolea, ni dhahiri nchi inaweza kuanzisha tatizo jingine na kwa kuwa tupo katika soko huria, tusifikirie tu kupungua bei bali na haja ya kusaidia kuimarisha bei ya mazao yanayozalishwa.

Hali hii iwe vivyo hivyo katika ufugaji kama kweli tunataka kutumia vyema ukubwa wa nchi yetu kuwafanya wananchi wawe na amani na furaha katika maisha yao.
Maelezo

* Nane Nane – праздничный день, отмечающийся в Танзании 8 августа (tarehe nane mwezi wa nane) и известный как День фермера.
** Глагол -husika “иметь отношение (к чему-л./кому-л.)”, примыкая к существительному, может выступать в качестве определения со значением “соответствующий”, теряя при этом свои глагольные функции и не требуя согласования: katika ubora husika “соответствующего качества”. Вместе с тем от основы этого глагола образовано существительное mhusika (wa-), означающее “лицо, причастное (к чему-л.), заинтересованное лицо, тот, о ком идет речь” и т.п.. Пример из текста na kupeleka kwa wahusika mashambani можно перевести как “и донести до тех, кто имеет к этому отношение на селе”.
*** Словосочетание -angusha soko (букв. “уронить рынок”) может быть переведено как “вызвать обвал цен на рынке”.
Mazoezi

3. Дайте русские эквиваленты:

wafanya kazi wa sekta mbalimbali; sikukuu yenye kuadhimishwa kitaifa; -lenga katika kubadilishana utaalamu; watu wenye uzoefu; mali zenye kuzalishwa viwandani; mbinu za teknolojia mpya; -imarisha kilimo; -badilishana maarifa; -pewa changamoto; wakulima wabunifu na hodari; uti wa mgongo wa uchumi; -hamisha maarifa kutoka maabara na kupeleka kwa wahusika mashambani; wataalamu wahusika; katika fani husika; -fumbuliwa macho na teknolojia za kisasa; -zoeshwa kuongeza maarifa; viwanda vya kusindika mazao; -zingatia mustakbali wa kilimo duniani; -rekebisha mazingira mabovu ya wakulima; -tanua kiwango cha ruzuku; -fikiria utoaji wa fidia; mazingira yasiyofikirika; -hamasisha kutumia mbolea; mfuko wa fidia; -angusha soko; -kata tamaa; -anzisha tatizo jingine; masharti ya soko huria.

общенациональный праздник; праздник международного масштаба; быть нацеленным на улучшение аграрного сектора; обмениваться производственным опытом; поделиться научными открытиями; демонстрировать свои достижения; стимулировать развитие народного хозяйства; отмечать призами инициативных и добросовестных работников; основа внешней политики; хребет экономики; соответствующие вопросы; лица, причастные к беспорядкам; компании, о которых идет речь; товары соответствующего качества; достаточные запасы продовольствия; предоставлять субсидии; пользоваться дотациями государства; неблагоприятные условия; льготные условия; непредвиденные обстоятельства; ущерб от стихийных бедствий; компенсационный фонд; свободный рынок; опускать руки при неудачах.

1. По какому поводу состоялся праздник в области Мбея? 2. Какую пользу извлекают жители сельских районов из мероприятий, проводимых в дни празднования Нане Нане? 3. Что является стимулом к проведению этого праздника? 4. Каких шагов ожидают от крестьян в современных условиях? 5. С какими бедами приходится сталкиваться труженикам села? 6. Какие обязательства по стимулированию развития сельского хозяйства лежат на правительстве?

Kabila la Wachagga asili yake ni mkoa wa Kilimanjaro na Wachaga wamegawanyika katika maeneo mbalimbali kama vile Wachaga wa Marangu, wa Kibosho, wa Masama na maeneo mengine.

Wachaga hao wote wana utamaduni karibu unaofanana, kwani tofauti ni ndogondogo hasa kwenye upande wa matamshi ya maneno, lakini huweza kusikilizana ingawa ni kwa kiasi kidogo. Wote hao kwa ujumla wana utamaduni unaofanana.

Na moja ya utamaduni wao ni kupenda kuendeleza nyumbani kwao kiasili ingawa wengi wao wanaishi mjini na wamejenga huko. Kinachofurahisha zaidi ni utamaduni wao wa majira ya sikukuu hususan za mwisho wa mwaka. Kwa kabila hilo kipindi hicho ni muhimu sana kwao kwani hufunga safari na kurejea Kilimanjaro kujumuika na familia zao katika sikukuu za Krismasi na mwaka mpya.

Utamaduni huo wa kabila la Wachagga umekuwa gumzo karibu kila pembe ya Tanzania, kwani unaweza kusikia watu wakisema au kumtania Mchaga inapokaribia mwisho wa mwaka kwamba “huendi Moshi kuhesabiwa?” Wengine husema “huendi Moshi kutambika?”

Kwa nini basi kabila hilo kila mwisho wa mwaka hupenda kwenda Kilimanjaro kwenye siku za mwisho wa mwaka? Wengi wao kwa kipindi cha takriban mwaka mzima huwa hawajaonana na ndugu na jamaa zao kutokana na harakati za maisha kama njia mojawapo ya kutafuta maendeleo ya familia zao.

Utaratibu huo umejengeka kwa Wachagga wengi ambao huona siku nzuri za kukutana na familia na jamaa ni kipindi hicho cha mwisho wa mwaka ambapo hufurahia pamoja na kupanga mipango* ya mwaka unaoanza.

Dhana ya kwamba Wachagga huenda kutambika kipindi cha sikukuu haina ukweli kimsingi, bali ni utamaduni wa kabila hilo kujumuika na familia zao, na kutokana na uwezo wa kifedha huchinja ng’ombe au mbuzi na kufurahi kwa kunywa vinywaji mbalimbali.

Sikukuu ya mwisho wa mwaka jana, kwa mfano, ilitia fora maeneo mbalimbali kwani mji wa Moshi ulijaa watu na kusababisha msongamano wa magari ambao walikuwa wakifanya manunuzi ya bidhaa mbalimbali kwa ajili ya matayarisho ya sikukuu.

Utamaduni huo wa Wachagga kusafiri nyakati za sikukuu ni utaratibu wao mzuri waliojijengea kujumuika na wanandugu kwa kuwa kipindi cha mwaka mzima huwa katika mihangaiko ya maisha na muda mzuri wa mapumziko ni nyakati hizo na sio kwamba huenda kutambika.

Kuna utaratibu kwa baadhi ya Wachagga, mtoto anapozaliwa nje ya Mkoa Kilimanjaro ni kipindi anapokwenda kusalimia babu na bibi na huko huchinjwa mbuzi kama ishara ya kumkaribisha. Na hii mara nyingi hufanyika kipindi cha sikukuu za mwisho wa mwaka ambapo ndipo wengi hupenda kujumuika pamoja, hivyo kwa wasiofahamu hudhani ni kufanya tambiko.

Sikukuu ya mwisho wa mwaka jana ilitia fora hususan jijini Dar es Salaam kwani foleni ambazo ni jambo la kawaida kwa jiji hili ziliisha kabisa katika kipindi cha sikukuu na hiyo ni kutokana na wakazi wake wengi kwenda makwao hususan Wachagga. Jambo hilo liliwafanya baadhi ya watu kutuma ujumbe mfupi wa maneno kwenye simu za mkononi** ambazo zilisema “Foleni imeisha Dar, Wachagga wamekwenda kutambika.”

Yatasemwa mengi, lakini utamaduni wa Wachagga kwenda kwao ni mzuri kwani unaonyesha upendo walio nao wa kurejea nyumbani kufurahi pamoja na ndugu angalau katika sikukuu za mwisho wa mwaka. Utaratibu huo unasaidia kujenga uhusiano mzuri na jamii na pia kwa kuwa mwaka unapoanza watu wengi huwa kwenye harakati za kimaendeleo na wengine makazini, hivyo muda mzuri wa kukutana na ndugu na kujumuika ni kipindi cha sikukuu za mwisho wa mwaka.
Maelezo

* -panga mipango “строить планы” (букв. “планировать планы”). Тавтология такого рода вполне допустима в языке суахили и встречается довольно часто, особенно в сочетаниях глагола с однокоренным существительным, например: -sherehekea sherehe “отмечать праздник”; -pata mapato “получать доходы”; -jenga majengo “возводить здания”; -ota ndoto “строить мечты”.
** Ujumbe mfupi wa maneno (short message service – SMS) “сообщение мобильной телефонной связи”.
Mazoezi

7. Переведите следующие словосочетания и составьте с ними предложения на суахили:

различия в произношении; пообщаться со своими близкими; быть у всех на устах; подшучивать над приятелем; сложные процессы; сложившаяся традиция; строить планы; финансовые возможности; автомобильные пробки; делать покупки; жизненная суета; людской поток; послать SMS сообщение.

1. 
   8 августа многие танзанийцы выходят на улицы, чтобы отметить день “Нане Нане” и выразить благодарность всем крестьянам за их вклад в развитие национальной экономики.
   
2. 
   Несмотря на то, что День фермера начали отмечать на общенациональном уровне не так давно, сама традиция оценивать ежегодно плоды крестьянского труда в конце сельскохозяйственного сезона имеет глубокие корни.
   
3. 
   Уровень производства сельскохозяйственной продукции за последние пять лет резко упал. Поэтому была поставлена задача уделить особое внимание развитию аграрного сектора.
   
4. 
   В день празднования Саба Саба по всей стране проводятся празднества, массовые шествия, парады, представления, ярмарки, но кульминацией праздника становится Международная торговая ярмарка в Дар эс Саламе.
   
5. 
   Правительство Танзании объявило день 7 апреля днем памяти первого президента Занзибара шейха Абейда Амани Каруме и постановило считать этот день выходным. Это решение было принято парламентом и подписано президентом страны.
   
6. 
   С целью увековечить память о выдающемся лидере в истории освободительного движения и основателе государства Танзании было решено отмечать 14 октября как день памяти Джулиуса К. Ньерере и объявить его общенациональным праздником и нерабочим днем.
   

Mkazi wa kijiji cha Kitaramanka wilaya ya Musoma Bi. Mnata juzi alinyanganywa mtoto wake wa miezi 11 na nyani wakati anaanika samaki kwenye mwamba.

Akizungumza na mwandishi wa habari katika hospitali ambako amelazwa na mtoto huyo Bi.Mnata alisema alikuwa amemkalisha mtoto huyo kwenye mwamba wakati akiendelea na shughuli zake na kwa ghafla alisikia sauti ya mtoto akilia. Alipogeuka nyuma alishtuka kumwona mtoto wake akiwa amebebwa na nyani na alipojaribu kumfukuza, nyani huyo alimdondosha mtoto huyo.

Bi.Mnata alisema baada ya kumchukua mtoto alikuta amejeruhiwa vibaya na nyani tumboni na ndipo yeye pamoja na majirani zake walipomkimbiza mtoto hospitalini ambapo alishonwa nyuzi tatu.

Akizungumza hali ya mtoto huyo, mganga aliyekuwa zamu alisema hali ya mtoto huyo inaendelea vizuri ingawa sehemu yenye jeraha bado ina uvimbe.
Mamba wala mawe kwa kukosa chakula

Wanyama wachache waliobaki katika bustani za kufugia wanyama mjini Lubumbashi, Zaire wanakaribia kufa kwa njaa, huku mamba wanaofugwa katika bustani hizo wakila mawe ili kujaza matumbo yao.

Habari zilizotolewa mjini hapo, zilisema kuwa bustani hiyo yenye ukubwa wa ekari 16 iliyoanzishwa mwaka 1932 na wakoloni wa Kibelgiji, imebaki kama picha huku ikiwa na wanyama wachache waliokondeana.

Mkurugenzi wa bustani hiyo Bw.Muana Bute ambaye hajapata mshahara kwa mwaka mmoja na nusu sasa, alisema kuwa wanyama waliobaki hapo hivi sasa ni mamba, mbwa mwitu mmoja, nyani, tumbili na nyoka mmoja.

Alieleza kuwa pamoja na kutengewa fedha za kutosha bustani hiyo imekuwa haipewi fedha, na badala yake viongozi walizichukua na kujinunulia magari ya kifahari. Alisema wanyama hao ambao hulishwa mara moja kwa siku nne hupatiwa chakula kutokana na kiingilio wanacholipa watu. Hata hivyo alisema huwa ni kati ya watu 10 na 20 tu hutembelea hapo kwa mwezi.

Alisema kutokana na njaa, mhudumu mmoja aliyeingia katika uzio wa mamba aliliwa. Mkurugenzi huyo alisema pia kuwa baada ya vita kuikumba nchi hiyo hivi karibuni, askari walifika katika bustani hiyo na kuwapiga risasi mamba wachache na baadaye waliwachukua kwenda kuwatumia kama chakula.

-hamasisha; -jumuisha; -tisha; -fanikisha; -zalisha; -shirikisha; -taifisha; -boresha; -imarisha; -chelewesha; -zoesha; -dogesha; -neemesha.

• 
  1 Januari Mwaka Mpya
  
• 
  12 Januari Mapinduzi Zanzibar (1964)
  
• 
  11 Machi Idd - El - Haji (yategemea kuandama kwa mwezi)
  
• 
  29 Machi Ijumaa Kuu (yabadilika Machi - Aprili)
  
• 
  1 Aprili Jumatatu ya Pasaka (yabadilika Machi - Aprili)
  
• 
  7 Aprili Siku ya Kumbukumbu ya Sheikh Abeid Amani Karume
  
• 
  26 Aprili Muungano wa Tanzania
  

• 
  1 Mei Siku ya Wafanyakazi Duniani
  
• 
  27 Juni Maulid (yategemea kuandama kwa mwezi – siku ya kuzaliwa mtume Mohammed)
  
• 
  7 Julai Sabasaba (maonyesho ya kimataifa Dar es Salaam)
  
• 
  8 Agosti Siku ya Wakulima
  
• 
  14 Oktoba Siku ya Kumbukumbu ya Julius K. Nyerere
  
• 
  9 Desemba Siku ya Uhuru (1961) na Jamhuri (1962)
  
• 
  5 Desemba Idd - El - Fitri (yategemea kuandama kwa mwezi)
  
• 
  25 Desemba Kuzaliwa Kristo
  
• 
  26 Desemba Siku ya Kupeana Zawadi
  

2) опыт, практика дразнить; насмехаться

спинной хребет 2) основа (чего-л.) takriban приблизительно,

скученность; толкучка harakati (-) 1) ход, ритм,

обрабатывать changamoto (-) стимул;

вступительный взнос -bovu 1)испорченный,

беспокойство foleni (-) 1) вереница

выхватывать -jumuika объединяться,

вдохновлять поощрение

энтузиазм беседа

фаза Луны трепать языком

образом, прежде всего жертвоприношения

Связка ni и ndi- в сложном предложении

Miongoni mwetu ni wawili tu ndio walikubali kwenda “Только двое из нас согласились пойти”;

1. Mfuko huu hasa unatoa ruzuku kwa familia zenye mapato ya kima cha chini. 2. Zahanati hii pekee inahudumia wagonjwa wenye maradhi ya kuambukiza. 3. Msongamano wa magari njiani ulituzuia tusifike bandarini kwa wakati. 4. Uzoefu wake kama daktari ulinufaisha watu wengi wasaidiwe kuyakabili majanga ya asili. 5. Hatua za busara za serikali zimehakikisha kudumisha hali ya amani na utulivu kwenye kanda hiyo iliyokumbwa na mwendo mkali wa upinzani. 6. Maandamano ya wafanyakazi wakidai kuongezewa mishahara yaliwafanya viongozi wa kiwanda kuufikiria mkakati mpya. 7. Kuanguka bei za mazao kwenye mazingira ya soko huria kuliwaweka wakulima katika hali isiyofikiriwa na ya kukata tamaa. 8. Mahali hapa hasa pamechaguliwa kwa ajili ya kufanya maonyesho ya biashara ya kimataifa. 9. Njia ile pekee inafaa kutumiwa kuweza kuyafikia magofu ya Kaole.

1. Из окна нашего автобуса были видны лишь кукурузные поля и банановые плантации по обе стороны дороги. 2. Только к вечеру они решили передохнуть и разбили палатку. 3. Только совместные усилия помогут нам выполнить эту сложную задачу. 4. Главный инженер сказал, что именно эти сотрудники поедут в командировку. 5. Только он осмелился честно высказать свою точку зрения. 6. Как раз эти фрукты я и не люблю. 7. Только вы сможете мне помочь в этом деле. 8. Лишь пятеро ребят из нашего класса поступили в институт. 9. Именно этого человека разыскивает полиция. 10. Только три дня осталось до Нового Года.

Maonyesho ya utalii ya kimataifa mjini Berlin, Ujerumani mwaka huu, yalifunga leo milango yake baada ya kufunguliwa rasmi Machi 3. Takriban nchi kutoka mabara yote matano zilishiriki kutembeza utalii wao, kuanzia mbuga za wanyama, mandhari hadi pwani zao na mahoteli ya kisasa. Utalii unaokwenda sambamba na utunzaji wa mazingira, ndio biramu la kila nchi katika karne hii ya 21. Mwaka uliopita kwa mujibu wa Shirika la Dunia la Utalii* lenye makao makuu yake mjini Madrid, Spain, ulikuwa mwaka wa kustawi mno kwa biashara ya utalii duniani.

Hii ilitokana na kukua mno kwa uchumi wa dunia na hasa matokeo maalumu ya kukumbuka milenia mpya, biashara ya utalii duniani iliongezeka kwa kima cha asilimia 7 hivi mwaka jana. Hicho ni kiwango cha juu kabisa cha ukuaji kwa kiasi cha mwongo mmoja. Kiasi cha safari za kitalii milioni 50 zaidi zilifanyika katika pembe mbali mbali za dunia na takriban nyingi mara mbili kuliko mwaka uliotangulia. Bara la Ulaya ndilo lililofaidika mno na muongezeko huo. Nchi 15 za usoni** kabisa katika biashara ya utalii zinaongozwa na Ufaransa, Marekani ikifuata nafasi ya pili huku Spain ikiwa ya tatu.

Bara la Afrika lilitupwa nyuma katika kustawi huko kwa biashara ya utalii, kwani liliweza kukuza biashara yake kwa kima kidogo cha asilimia 1,5 na hicho ni kipimo kidogo kabisa kilichowahi kurekodiwa. Wakati Kenya, Zambia, Mauritius, Morocco, Tunisia na Algeria – zote zilijionea kukua biashara zao za utalii isipokuwa nchi mbili tu maarufu barani humu, Afrika Kusini na Zimbabwe, biashara yao ilizorota.

Ili kurekebisha dosari hizo, Afrika Kusini na Zimbabwe zilijitembeza kwa nguvu katika maonyesho ya mwaka huu ya biashara ya utalii mjini Berlin. Takriban Afrika nzima ilifika Berlin. Ni Visiwa vya Comoro tu mara hii havikuwapo.

Afrika ya Mashariki tangu miaka ya kwanza ya uhuru na hasa Kenya, Tanzania na Uganda, zimekuwa anwani mashuhuri za watalii na hasa kutoka Ujerumani na Uswisi.

Kenya na Tanzania kwa hivyo, ziliwakilishwa kwa wingi na mashirika yao ya kitalii. Wakati Kenya ilifika na mashirika 37, Tanzania ilikuwa na mashirika 27. Pamoja nayo, walifika mawaziri wa utalii, wa Kenya na wa Tanzania. Mawaziri hawa walikutana pia na walizungumzia jinsi ya kukuza ushirikiano wa kitalii kati ya nchi zao mbili na kwa Afrika ya Mashariki kwa jumla.

Uganda, “Lulu ya Afrika” haikutaka nayo kuziwachia Kenya na Tanzania uwanja pekee na kujiweka kando. Uganda ikijitembeza Berlin kama nchi ya kwanza kabisa ya Afrika kusini mwa Sahara ya kitalii ilikumbusha desturi ndefu ya utalii ya Lulu ya Afrika kandoni mwa mto Nile na ziwa Victoria.

Uganda imesema hakuna mtu mwingine mashuhuri zaidi isipokuwa Sir Winston Churchill, waziri mkuu wa Uingereza enzi za vita vya pili vya dunia aliyefanya ziara za awali kabisa za kitalii nchini Uganda tayari 1907. Na katika daftari lake la safari Churchill aliita Uganda kuwa “Lulu halisi ya Afrika”. Na tangu siku hiyo, Uganda haikupoteza kivutio chake na lulu ya Afrika licha ya michafuko ya miaka ya 1970, vita na maradhi, ingali inavutia watalii.

Kwa ufupi, maonyesho ya utalii ya kimataifa mjini Berlin, yametoa tena mchango mkubwa katika kukuza na kuendeleza utalii duniani.

1. Международная выставка закрылась сегодня. 2. Почти все страны мира рекламировали свой туристический бизнес. 3. Развитие туризма идет в ногу с защитой окружающей среды. 4. Это символ нашего времени. 5. Человечество вошло в новое тысячелетие. 6. За одно десятилетие был достигнут заметный прогресс в экономике. 7. Туристы побывали в различных уголках мира. 8. От развития туризма особенно выиграла Европа. 9. Африканский континент был отброшен назад. 10. Это самый низкий уровень, который когда-либо был зарегистрирован. 11. Большинство стран наблюдали у себя рост турбизнеса. 12. Чтобы исправить такое положение турфирме пришлось потратить много денег на рекламу. 13. Большая делегация представляла нашу страну на международных соревнованиях. 14. Вернуть спокойствие удалось только с помощью военной силы. 15. Мы не хотим стоять в стороне и наблюдать, как наша страна теряет свою привлекательность для туристов.