Özet arap büLBÜLÜ ’NÜN ( pycnonotus xanthopygos ) TÜRKİye populasyonu biyo-ekolojiSİ
|
|  Yüklə 63.5 Kb.
|
ÖZETARAP BÜLBÜLÜ ’NÜN (PYCNONOTUS XANTHOPYGOS) TÜRKİYE POPULASYONU BİYO-EKOLOJİSİ Aziz ASLANDoktora Tezi, Biyoloji Anabilim DalıDanışman: Prof. Dr. Ali ERDOĞAN Temmuz 2005, 217+ xxiii Sayfa Bu çalışmada, Arap bülbülünün (Pycnonotus xanthopygos) Türkiye yayılışı içindeki populasyonunun biyo-ekolojisi incelenmiştir. Araştırma; Akdeniz Bölgesi başta olmak üzere bölgeyle sınırı bulunan İç, Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde belirlenen lokalitelerde 2001-2003 yılları arasında yürütülmüştür. Yapılan çalışmalar sonucunda, Arap bülbülünün yoğun olarak Akdeniz kıyı bandında bulunduğu belirlenmiştir. En uç yayılış noktasının batıda Patara/Gelemiş köyü (Kaş) ve doğuda Türkoğlu ilçesi (Kahramanmaraş) olduğu tespit edilmiştir. Sahilden itibaren İç Anadolu’ya doğru türün yayılış gösterdiği en yüksek nokta (1260m) Karaman’ın Ermenek ilçesidir. Antalya ovası ile Çukurova ve Hatay ilinin kıyı bölümleri, Arap bülbülünün en yoğun bulunduğu, buna karşın, Ermenek (Karaman) ve Nurdağı ilçelerinde (Gaziantep) populasyon yoğunluğunun az olduğu gözlenmiştir. Arap bülbülünün Türkiye’deki yayılışını belirleyen en önemli faktörlerin arazi yapısı, yükselti, vejetasyon yapısı, besin kaynakları ve iklimsel etmenler (sıcaklık, yağış ve nem gibi) olduğu saptanmıştır. Besin kaynakları, arazi ve vejetasyon yapısının yükseltiyle beraber yayılışı sınırladığı; buna karşın, sıcaklık, nem ve yağış artışının olumlu etkilediği belirlenmiştir. Üreme döneminin yaklaşık olarak 6.5 ay kadar (Nisan-Eylül) sürdüğü; yuva yerini erkeğin seçtiği; yuva malzemesini her iki eşeyin taşıdığı, buna karşın, yuvanın sadece dişi birey tarafından yapıldığı tespit edilmiştir. İncelenen 73 yuvaya, 2-4 arasında toplam 208 adet yumurta bırakılmış olup, yuva başına düşen ortalama yumurta sayısı 3.41±0.07 adettir. Yumurtaların en, boy ve ağırlık ölçüleri alınarak, yıllara göre karşılaştırmaları yapılmış ve yıllar arasında istatiksel önemde farklılıklar bulunmuştur (P<0.05). Bırakılan 208 yumurtanın 167’sinden (%80.29) yavru çıkışı gerçekleşmiş; çıkan yavrulardan 144’ü (%86.23) başarıyla uçurulmuş; 23 yavru ise uçamadan predasyon nedeniyle ölmüştür. Buna göre Arap bülbülünün kuluçka başarısı, bırakılan toplam yumurta sayısına göre %69.23, açılan yumurta sayısına göre ise %86.22 olmuştur. Yavruların günlük gelişim değerlerini belirlemek amacıyla günaşırı gaga, kanat, TMT (Tarsometatarsus), ayak açıklığı, toplam boy ve ağırlık ölçüleri alınarak, yıllar bazında karşılaştırmaları yapılmıştır. Yuvaların, park ve bahçelerde yoğun olarak bulunan palmiye (Washingtonia filifera), fıstık çamı (Pinus pinea), servi (Cupressus sempervirens), yeni dünya (Eriobotrya japonica), tespih ağacı (Melia azedarach) ve Kıbrıs akasyası (Acacia cyanophylla) gibi 16 farklı ağaç türüne yapıldığı, bunlardan palmiye ve fıstık çamının %48 gibi büyük bir oranla tercih edildiği saptanmıştır. Yuva yapımında kullanılan malzemelerin %70’i palmiye lifinden ve kuru otlardan oluşmaktadır. Arap bülbülünün ağırlıklı olarak bitkisel besinlerle beslendiği, ancak hayvansal besinleri de tükettiği; bitkisel besinlerin 20 familyaya ait 42 farklı türün meyve, tohum, çiçek ve taze filizlerinden, hayvansal besinlerin ise 13 böcek takımına ait 24 farklı türden oluştuğu tespit edilmiştir. Arap bülbülünün sergilediği davranış şekilleri incelenerek, bunların yılın hangi dönemlerinde ve ne amaçla yapıldığı; ayrıca, yapılan ötüşlerin çeşitliliği ve hangi durumlarda sergilendiği ortaya konmuştur.
Prof. Dr. Battal ÇIPLAK Prof. Dr. Nihat ÖZEN Prof. Dr. İlhami KİZİROĞLU Prof. Dr. Kâni IŞIK
Adviser. Prof. Dr. Ali ERDOĞAN July 2005, 217+xxiii Pages
The bio-ecology of the yellow-vented bulbul (Pycnonotus xanthopygos) population in Turkey has been investigated in this study. The study was performed between 2001 and 2003 in the Medditerranean and the neighbouring areas located in the central Anatolia, Aegean and Southeastern Anatolia. It was observed that yellow-vented bulbul is densely distributed in costal band of the Mediterranean sea. The most-western and eastern distribution point in the region was Patara/Gelemiş village (Kaş) and Türkoğlu (Kahramanmaraş) district, respectively. The highest elevation (1260 m.) where the species was distributed was Ermenek county (Karaman). The Antalya lowlands, Çukurova and the coastal band of Hatay were densely populated areas, while rather few individuals of the species were observed at Ermenek (South Central Anatolia) and Nurdağı (Southeastern Anatolia) district. It was observed that the most important factors determining the distribution of the yellow-vented bulbul was topography, elevation, vegetative composition, feed sources and climatic factors such as temperature, rain and humidity. The raise in temperature, rain and humidity had positive effects on the distribution of the species; however, topography, vegetation structure and feed sources together with increase in elevation appeared to have restricting effect. The yellow-vented bulbul has a relatively long breeding period, ranging from April to September (6.5 months, aproximately). It was also observed that all the nest places were selected by males; nest materials were transported by both males and females; but nest construction was performed only by females. The yellow-vented bulbul laid minimum 2 and maximum 4 eggs (average 3.4±0.07) per nest. The width, lenght and weight of eggs were measured and compared between years, which was significant statistically at the 5% level. During the study, a total of 208 eggs were laid on the 73 nests observed; 167 of them were hatched. The total number of fledlings were 144 and the remaining (23) were killed by predators before flight. Based on the total numbers of eggs laid and eggs hatched, breeding success was determined as 69.23% and 86.22%, respectively. In addition, body length and weight, length of beak, wing, tail and TMT (Tarsometatarsus) and foot width were measured daily during the developmental phase of the chicks, and the data obtained were compared by years. The nests were observed on 16 different tree species, such as palm (Washingtonia filifera), stone pine (Pinus pinea), chinaberry (Melia azedarach), cypress (Cupressus sempervirens), japanese plum (Eriobotrya japonica) and acacia (Acacia cyanophylla) in parks and gardens. The results indicated that the yellow-vented bulbul clearly prefered the palm and stone pine trees (48%). Besides, a considerable proportion (70%) of nest materials belonged to palm fiber and dried grass. Observations on feeding habits and feed types showed that the yellov-vented bulbul is dependent primarily on vegetative feeds; even they also utilize insects as feed. It was determined that vegetative nutrients were from fruits, seeds, flowers and young shoots of 42 different plant species belonging to 20 families; and insects from 24 different insect species of 13 orders. Behavioural patterns of Pycnonotus xanthopygos were also investigated to see what kind of behaviour why and which period of the year was performed. In addition, the type of songs and voices, meanings were tried to be determined.
Prof. Dr. Battal ÇIPLAK Prof. Dr. Nihat ÖZEN Prof. Dr. İlhami KİZİROĞLU Prof. Dr. Kâni IŞIK |