Ana səhifə

Ölkəmizdə metallurgiya sənayesinin inkişafını müəyyən edən əsas amillər


Yüklə 33.5 Kb.
tarix27.06.2016
ölçüsü33.5 Kb.
Respublikamızın metallurgiya sənayesini qara və əlvan metal filizləri hasilatı, saflaşdırılması, habelə flus və odadavamlı materialların istehsalı ilə məşğul olan müəssisələr, Sumqayıt boru-prokat alüminium və Gəncə alüminium zavodları təmsil edir. Bununla yanaşı,metal tullantılarının emalı ilə məşğul olan Bakı təkrar qara metallurgiya müəssisəsi və iri maşınqayırma zavodlarının nəzdində fəaliyyət göstərən kiçik metallurgiya sexləri var.

Sovet dövründə yaradılmış metallurgiya sənayesi sürətlə inkiçaf etdirilərək ixtisaslaşdırılmış sahəyə çevrilmişdir.

Ölkəmizdə metallurgiya sənayesinin inkişafını müəyyən edən əsas amillər:


  1. Bol və rəngarəng xammal bazasının olması;

  2. Müxtəlif metal tullantılarının olması;

  3. Yerli enerji ehtiyatlarının-neft və təbii qazın olması;

  4. Metaltələbatlı sənaye və tikinti sahələrinin olması;

  5. Təcrübəli kadr və əmək ehtiyatlarının olması;

  6. Mövcud maddi-texniki baza əsasında yeni sahələrin yaranma imkanı.

Metal əridilməsi iki sahəyə-qara və əlvan metallurgiya sahələrinə ayrılır.Qara metallurgiya istehsalatda əsas yer tutur.

Qara metallurgiyaya dəmir filizinin çıxarılması və saflaşdırılması,çuqun və poladın əridilməsi,prokat və ferroərintilərin istehsalı daxildir.Metallurgiya sənayesində xammalı ardıcıl emal etməkdə kombinatlar üstünlük təşkil edir.Kombinatların domna peçlərində dəmir filizindən çuqun istehsal edilir,çuqun və metal qırıntıları poladəritmə peçlərində əridilir.Elmi-texniki tərəqqi metallurgiya sənayesində daha məhsuldar,tullantısız texnologiyanın tətbiqinə şərait yaradır və nəticədə prokatın müxtəlif növlərini almağa imkan verir.

Metallurgiya,koks-kimya və maşınqayırma sahələrinin inkişafının əsasıdır.Metallurgiya külli miqdarda xammal və yanacaqdan istifadə edir.Ona görə də kombinatlar xammal və ya yanacaq ehtiyatlarının yaxınlığında,bəzi hallarda isə onların arasında yerləşdirilir.

Metallurgiyanın son məhsulu prokatdır.Müasir metallurgiya mindən çox müxtəlif növ prokat buraxır.Ölkəmizdə qara metallurgiya,əsasən,neft-qaz sənayesinin tələbatı ilə əlaqədar olaraq yaradılmışdır.Azərbaycanda Gəncə-Daşkəsən və Abşeron metallurgiya bazaları formalaşmışdır.

Respublikamızın metallurgiya sənayesini qara və əlvan metal filizləri hasilatı,saflaşdırılması,habelə flus və odadavamlı materialların istehsalı ilə məşğul olan müəssisələr,Sumqayıt boru-prokat alüminium və Gəncə alüminium zavodları təmsil edir.Bununla yanaşı,metal tullantılarının emalı ilə məşğul olan Bakı təkrar qara metallurgiya müəssisəsi və iri maşınqayırma zavodlarının nəzdində fəaliyyət göstərən kiçik metallurgiya sexləri var.

Respublikada dəmir,mis,polimetal,nadir və qiymətli metal filizləri,kaolin və s. kimi metallurgiya xammalının,yanacaq-energetika və əmək ehtiyatlarının olması,metal işlədən sənaye sahələrinin ildən-ilə genişlənməsi metallurgiya sənayesinin inkişafı üçün əlverişli zəmin yaratmışdır.

Azərbaycanda qara metallurgiya sənayesi əsasən Böyük Vətən müharibəsindən sonra yaranmağa başlamışdır.1952-ci ildə Sumqayıt prokat zavodu,1954-cü ildə isə Daşkəsən dəmir filizi mədəni və filizsaflaşdırma zavodu işə düşdü.Mingəçevir Su-Elektrik stansiyasının işə salınması ucuz enerji təminatı yaratdı,köməkçi istehsal sahələrinin yaranması isə qara metallurgiya sənaye kompleksini formalaşdırdı. Nəticədə respublikanın sənaye kompleksi qara metallurgiya sənayesinin ilkin və son mərhələsini təmsil edən mühüm müəssisələrə daha da yetkinləşdi.Sumqayıt boru-prokat zavodu Azərbaycanın ən nəhəng müəssisələrindən biridir.Burada 8500 nəfərə qədər işçi çalışırdı.Hazırda zavodun yenidən qurulması zərurəti yaranmışdır.Bu barədə İngiltərə firması ilə müqavilə imzalanmışdır.2001-ci ildə “Azərelektroterm” İstehsalat Birliyinin nəzdində xarici investisiya ilə müasir tipli Bakı elektrik poladtökmə zavodu işə düşdü.Metal qırıntısı və elektrik enejisi ilə işləyən bu zavod tökmə polad,armatur və prokat buraxır.Zavodun ilk növbəsi ildə 100 min ton,ikinci növbəsi isə ildə 250 min ton məhsul verəcək.

Respublikamızda qara metallurgiya xammalı olan maqnetitli dəmir filizi,flus kimi işlədilən əhəng daşları,yüksək keyfiyyətli bentonit gilləri və s. böyük əhəmiyyətə malikdir.Dəmir filizinin sənaye əhəmiyyətli ehtiyatları Daşkəsən rayonu ərazisində cəmlənmişdir.Son illərdə dəmir filizi istehsalı xeyli azalmışdır.1980-ci ildə 1 mln. 100 min t satlıq dəmir filizi istehsal edildiyi halda,1985-ci ildə 709 min t,1990-cı ildə 501 min t,1996-cı ildə isə 3,6 min t istehsal edilmişdir.



Daşkəsən dağ-mədən kombinatının tullantılarından tikintidə,xüsusən yol çəkilişində döşəmə materialı kimi istifadə edilməsinin həm istehsalatın səmərəsinin yüksəldilməsi,həm də ətraf mühitin qorunması baxımından əhəmiyyəti böyükdür.Dəmir filizinin saflaşdırılması prosesində eyni vaxtda onun tərkibində olan digər metalların və qiymətli komponentlərin alınmasının təşkili xammaldan kompleksin istifadə edilməsi probleminnin aktuallığını gücləndirir.

Respublika ərazisində ehtiyatı 50 mln tondan artıq olan yüksək keyfiyyətli fulusluk əhəng daşı və bentonit gil yatağı kəşf edilmişdir.Daşsalahlı bentonit gilləri dəmir filizindən metallaşdırılmış diyircəklər istehsalı üçün əvəzsiz xammaldır.Bu diyircəklərdən isə elektrik peçlərində fasiləsiz polad əridilməsində istifadə olunur.Bu,əhəmiyyətli dərəcədə vəsaitə qənaət etməyə imkan verir.Bentonit gillərindən metaltökmə üçün qəlib hazırlanır.Daşsalahlıda istehsal edilən bentonit gili ilkin xammal kimi uzun müddət Ukrayna metallurgiya kombinatlarına daşınırdı.


Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©atelim.com 2016
rəhbərliyinə müraciət