Numer dokumentu: 2004-d-3710-pl-4

człowieka”. Do nauki o języku w klasach starszych służy jednotomowy podręcznik, którego wykorzystaniem kieruje sam nauczyciel, bądź rozkładając zagadnienia programowe na cztery lata, bądź kończąc naukę w klasie 6 lub nawet piątej, zależnie od umiejętności językowych konkretnego zespołu uczniów. Propozycję rozkładu materiału w zakresie nauki o języku nauczyciel każdorazowo przedstawia do zatwierdzenia wizytatorowi do końca czerwca roku szkolnego poprzedzającego początek klasy czwartej

.

2.Część programu „W świecie faktów” służyć ma nakreśleniu tła historycznego dla omawianych prądów i kierunków, a nie zastępować regularny kurs historii. Szczególnie w zakresie treści omawianych na lekcjach historii należy się do nich wyłącznie odwołać. Treści na lekcjach historii nieomawiane (historia Polski) wymagają szerszego potraktowania, ale też nie powinny zająć proporcjonalnie zbyt dużo czasu przeznaczonego na kurs języka polskiego.

4. W spisie lektur mogą się znaleźć pozycje nieomawiane w części szczegółowej programu, nauczyciel może zdecydować, w którym miejscu wzbogaci proponowaną tematykę o omówienie danych pozycji, stosownie do wieku i możliwości percepcyjnych danego zespołu uczniów.

Klasa	I	II	III	IV	V	VI	VII
Liczba godzin	6	5	4	4	4	3	3

1) rozpoznawanie aktów mowy i ich intencji (np. odróżnianie prośby od rozkazu, pytania od żądania, spostrzeganie ironii, sarkazmu, rubaszności, prowokacji, aprobaty, negacji); sprawne wypowiadanie się ze świadomością intencji,

2) stosowanie zabiegów perswazyjnych wraz z rozpoznawaniem ich wartości (zwłaszcza odróżnianie szczerości od nieszczerości, prawdy od nieprawdy, podchwytliwości, eufemizmów, agresji, brutalności i wulgaryzmów w zachowaniach językowych),

3) sprawne i świadome posługiwanie się różnymi odmianami polszczyzny mówionej (zwłaszcza ogólną i potoczną) w zależności od sytuacji komunikacyjnej,

4) poprawne formułowanie pytań i odpowiedzi; rozpoznawanie pytań sugestywnych, źle postawionych, podchwytliwych, retorycznych,

5) operowanie bogatym repertuarem semantycznym i frazeologicznym w rozmaitych wypowiedziach,

6) skuteczne uczestniczenie w dialogu, dyskusji i negocjacjach; słuchanie wypowiedzi partnerów (dostrzeganie kontrowersji w dyskusji i negocjacjach),

7) aktywne i krytyczne słuchanie (z empatią, ze wspomaganiem, z korygowaniem, ze sprzeciwem) wystąpień publicznych; odróżnianie faktów od opinii.

1) sprawne posługiwanie się różnymi odmianami polszczyzny w odmianie pisanej (zwłaszcza ogólnej i fachowej) w zależności od sytuacji komunikacyjnej,

2) komponowanie dłuższych, spójnych wypowiedzi; analiza tematu, układanie planów i konspektów; nadawanie tytułów i śródtytułów,

3) praca redakcyjna nad tekstem własnym i cudzym, w tym z użyciem edytora tekstu: poprawianie, adiustacja, podział na części składowe (rozdziały, paragrafy, akapity), wyróżnienia w tekście,

4) przekształcanie tekstu własnego i cudzego; streszczanie, skracanie, rozwijanie, cytowanie,

5) eliminowanie niewłaściwego użycia środków powodujących niejednoznaczność wypowiedzi (homonimie, anakoluty, elipsy, paradoksy),

6) prowadzenie korespondencji, stosowanie zwrotów adresatywnych, etykiety językowej; pisanie życiorysu, listu intencyjnego i motywacyjnego,

7) wypowiadanie się w podstawowych (szkolnych) formach gatunkowych: rozprawka, recenzja, referat, interpretacja utworu literackiego lub fragmentu.

1) rozumienie różnych kodów w przekazach kultury masowej,

2) odróżnianie cech swoistych i rozumienie funkcji gatunków publicystycznych i popularnonaukowych, tekstów prasowych (informacja, komentarze, artykuły, reportaże, wystąpienia publiczne),

3) umiejętność czytania ze zrozumieniem dzieł literackich.

1) w wymiarze interpretacyjnym:

a) wyraziste czytanie utworów literackich ze zrozumieniem sensu, z troską o estetykę czytania, właściwą dykcję, akcent, intonację itd.,

b) recytacja z pamięci wybranych tekstów poetyckich,

c) stosowanie podstawowych pojęć z poetyki w analizie utworów literackich; pojmowanie działań analitycznych jako podstawy interpretacji; umiejętność przywołania właściwego kontekstu,

d) rozumienie tekstów o różnym stopniu komplikacji; odbiór znaczeń metaforycznych, rozpoznawanie aluzji literackich, toposów, symboli kulturowych,

e) odbiór i porównywanie różnych dzieł sztuki, rozumienie korespondencji sztuk,

2) w wymiarze historycznym:

a) rozpoznawanie stylów w sztuce (np. romański, gotycki, renesansowy, barokowy, secesyjny i inne),

b) wyjaśnianie powiązań czytanych utworów z historią cywilizacji (zwłaszcza Polski i Europy),

c) porównywanie utworów literackich (z różnych epok) o podobnych motywach,

d) dostrzeganie wartości charakterystycznych dla różnych epok,

e) rozpoznawanie przybliżonego czasu powstania utworów na podstawie obrazu kultury materialnej, obyczaju, konwencji, stylu i języka,

3) w wymiarze aksjologiczno - egzystencjalnym:

a) rozpoznawanie wartości i ich hierarchii w dziełach literackich: wskazywanie w literaturze i sztuce wartości aprobowanych przez siebie,

b) odróżnianie spontanicznych i osobistych przeżyć literackich od ponadindywidualnych, utrwalonych w tradycji i krytyce kodów odbioru; zrozumienie formacyjnych i terapeutycznych wartości czytanych dzieł dla pojedynczego czytelnika i wspólnoty pokoleniowej czy kulturowej.

1) syntetyzowanie poznanego materiału: scalanie zebranych informacji w problemowe całości,

2) korzystanie z literatury fachowej: notowanie, relacjonowanie; opis bibliograficzny,

3) korzystanie z różnych źródeł informacji (dokumentów, leksykonów, encyklopedii, słowników, baz danych, nagrań magnetofonowych i magnetowidowych, Internetu).

1) próby wystąpień publicznych (np. przemawianie, prowadzenie zebrań, podsumowywanie dyskusji, wygłaszanie referatów, świadome posługiwanie się gestykulacją i mimiką),

2) skuteczne polemizowanie - rozpoznawanie manipulacji językowej.

2. Pisanie i redagowanie tekstów:

1) wypowiadanie się ze świadomością użycia wyznaczników gatunku: felietonu, eseju, artykułu popularnonaukowego, interpretacji porównawczej,

2) własne próby pisarskie (opowiadanie, tekst poetycki, dziennik, pamiętnik, scenariusz); próby stylizowania tekstów i posługiwania się pastiszem.

3. Czytanie:

1) czytanie ze zrozumieniem tekstów naukowych; sporządzanie notatek,

2) czytanie ze zrozumieniem tekstów filozoficznych (krótkich fragmentów).

4. Odbiór dzieł sztuki:

1) stosowanie w analizach utworów literackich pojęć z poetyki historycznej,

2) rozumienie przyjętej metodologii (Czego szukam w interpretacji utworu? Wartości? Odniesień do filozofii i sensu? Odniesień do życia i człowieka? Odniesień do biografii - autora i własnej? Odczytuję znaki i chcę zrozumieć strukturę artystyczną i estetykę dzieła?),

3) wskazywanie cech języka i charakterystycznych dla danej epoki literackiej oraz epoki historycznej w czytanych utworach,

4) dostrzeganie związków utworu ze sztuką, kulturą i filozofią epoki; interpretowanie dzieł w konwencjach gatunkowych i w konwencjach prądów artystycznych epoki,

5) rozpoznawanie znaków tradycji w kulturze współczesnej - w literaturze, filmie, teatrze,

6) odnajdywanie intertekstualnych powiązań w czytanych utworach.

5. Samokształcenie:

1) sporządzanie przypisów i zestawów bibliograficznych,

2) próby gromadzenia i przekazywania informacji: sporządzanie baz danych, zapisu komputerowego (także internetowego), nagrywania audio i wideo.

Egzamin maturalny:
Na pisemną maturę z języka polskiego przygotowane są trzy zadania. Każde zadanie zobowiązuje zdającego do pracy z tekstem (literackim lub nieliterackim). Zadania są zróżnicowane.

Zadanie I

Analiza i interpretacja utworu prozatorskiego (fragmentu utworu prozatorskiego) ze wskazówką interpretacyjną lub bez wskazówki.

Zadanie II

Analiza i interpretacja porównawcza dwóch tekstów poetyckich.

Zadanie III

To zadanie składa się z dwóch części:

- część pierwsza to sprawdzian z rozumienia czytanego tekstu nieliterackiego,

- część druga to wypracowanie z pamięci na temat wyprowadzony z przeczytanego tekstu nieliterackiego.

Na ustną maturę z języka polskiego są zestawy trzech pytań:

1. 
   Z historii literatury,
   
2. 
   Z teorii literatury
   
3. 
   Z języka.
   

- Świat starożytny. Podręcznik do języka polskiego i historii dla klasy I gimnazjum. Część 1 K.Starczewska, M. Ługowska, E. Korulska, A. Dzierzgowska, P. Laskowski, B. Natowska, Numer dopuszczenia: 18/03, Wydanie 1 (2003), Wydawnictwo Szkolne PWN

- Świat języka. Klasa I. Wiadomości i ćwiczenia, E. Korulska, M. Ługowska, Wydanie 3 (2003), Wydawnictwo Szkolne PWN

Klasa II

- Świat średniowieczny. Podręcznik do języka polskiego i historii dla klasy I gimnazjum. Część 2, K. Starczewska, E. Korulska, P. Laskowski, A. Dzierzgowska, B. Nartowska, M. Ługowska, T. Izdebski, Numer dopuszczenia: 29/00, Wydanie 4 (2003), Wydawnictwo Szkolne PWN

- Świat języka. Klasa II. Wiadomości i ćwiczenia, E. Korulska, M. Topczewska, Wydanie 3 (2003), Wydawnictwo Szkolne PWN
Klasa III

- Świat nowożytny - renesans, barok. Podręcznik do języka polskiego i historii dla klasy II gimnazjum. Część 1, K. Starczewska, A. Dzierzgowska, P. Laskowski, M. Makowiecka, K. Makowiecka, K. Chmielewski, Numer dopuszczenia: 276/00, Wydanie 3 (2003), Wydawnictwo Szkolne PWN

- Świat języka. Klasa III. Wiadomości i ćwiczenia, E. Korulska, M. Topczewska, Wydanie 1 (2001), Wydawnictwo Szkolne PWN
Klasa IV
Klasa IV

Świat nowożytny - oświecenie, romantyzm. Podręcznik do języka polskiego i historii dla klasy II gimnazjum. Część 2, Krystyna Starczewska, Anna Dzierzgowska, Piotr Laskowski, Marta Ługowska, Karolina Makowiecka, Marta Makowiecka, Krzysztof Chmielewski, Numer dopuszczenia: 71/01, wydanie 3 (2004), Wydawnictwo Szkolne PWN

- Świat nowoczesny – od połowy XIX do II wojny światowej. Podręcznik do języka polskiego i historii dla klasy III gimnazjum. Część 1, K. Starczewska, A. Dzierzgowska, P. Laskowski, M. Ługowska, K. Makowiecka, M. Makowiecka, K. Chmielewski, Numer dopuszczenia: 240/01, Wydanie 3 (2003), Wydawnictwo Szkolne PWN

- Świat współczesny - od wybuchu II wojny światowej. Podręcznik do języka polskiego i historii dla klasy III gimnazjum. Część II Praca zbiorowa, Numer dopuszczenia: 49/02, Wydanie 3 (2004), Wydawnictwo Szkolne PWN (zagadnienia i problemy związane z okresem 1939-45 r.)
Klasa VII

- Świat współczesny - od wybuchu II wojny światowej. Podręcznik do języka polskiego i historii dla klasy III gimnazjum. Część II Praca zbiorowa, Numer dopuszczenia: 49/02, Wydanie 3 (2004), Wydawnictwo Szkolne PWN (zagadnienia i problemy związane z okresem po 1945 roku)

- Mówię więc jestem, podręcznik języka polskiego od klasy pierwszej do matury, H. i T. Zgółkowie, Odnowa, Kraków 2002