Numer dokumentu: 2004-d-3710-pl-4

Dział

ŚWIAT WSPÓŁCZESNY

2. Powstanie ONZ. Dokumenty dotyczące praw człowieka.

3. Polska po wojnie.

- Mapa Polski w nowych granicach. Przesiedlenia ludności (Akcja "Wisła", wysiedlanie Niemców, przesiedlanie Polaków zza Buga na Ziemie Zachodnie)

- Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Postać Stanisława Mikołajczyka. Sfałszowane referendum i sfałszowane wybory. Przejście do systemu monopartyjnego.

Przemówienie S. Mikolajczyka w Sejmie Ustawodawczym 23 VI 1947 roku

- Dlaczego komunizm wygrał?

- Stalinizm w Polsce. Urząd Bezpieczeństwa. pokazowe procesy polityczne. Stalinowska konstytucja z 1952 roku - fikcja prawna a rzeczywistość.

Konstytucja PRL z 22 V111952 roku

- Odbudowa kraju (Warszawa), gospodarka planowa, wielkie budowle socjalizmu (Nowa Huta).

piosenki propagandowe (piosenka o Nowej Hucie, Budujemy nowy

dom)

- Polacy na emigracji: rozgłośnia "Wolna Europa". "Kultura" paryska (J. Giedroyc), literatura emigracyjna.

4. Zimna wojna.

- Dwa państwa niemieckie.

- Powstanie sojuszy wojskowych: NATO i Układ Warszawski.

- Dekolonizacja (na przykładzie Indii). Powstanie trzech światów. Rywalizacja USA i ZSRR w trzecim świecie (Korea, Kuba, Wietnam).

- Mapa stref wpływów.

- Wyścig zbrojeń, broń atomowa, loty kosmiczne (1. Gagarin, N. Armstrong) .

5. Powstanie państwa Izrael i konflikt bliskowschodni.

R. Kapuściński, Chrystus Z karabinem na ramieniu (fragment)

6. Za żelazną kurtyną - różne oblicza komunizmu.

ZSRR po Stalinie (N. Chruszczow, L. Breżniew).

- Chiny Mao i ,,rewolucja kulturalna" .

- Lata 50 – opór wobec komunizmu w krajach bloku wschodniego: Berlin, Budapeszt

7. Polska za żelazną kurtyną.

- Rok 1956: Czerwiec i Październik.

- Pod rządami Gomułki - "nasza mała stabilizacja". Sytuacja Kościoła katolickiego, akcja milenijna, List do biskupów niemieckich. Marzec 1968. List biskupów polskich do biskupów niemieckich (fragment) Przemówienie W. Gomułki na VI Kongresie Związków Zawodowych w 1967 roku (fragment)

8. Rok 1968 na świecie: mapa wydarzeń.

- Praska Wiosna.

- Paryski maj.

- Ruch hippisowski.

manifest Władza wyobraźni, cała władza ludziom, Berkeley 1969

9. Terroryzm w świecie współczesnym: terroryzm arabski (Hamas, OWP), lewacki (Czerwone Brygady, Frakcja Czerwonej Armii w Niemczech, Świetlisty Szlak), nacjonalistyczny (IRA, ETA). WO

- Największe zamachy (udane i nieudane - M. Ghandi, Ch. de Gaulle, J. F. Kennedy, Martin Luther King, Jan Paweł II).

10. Dzieje integracji europejskiej. Plan Marshalla, Europejska Wspólnota Węgla i Stali, pojednanie francusko-niemieckie, Traktaty Rzymskie - EWG,

Traktat z Maastricht, Unia Europejska.

11. Polska pod rządami Gierka.

Grudzień 1970.

- Czasy dobrobytu.

- Protesty robotnicze (Ursus, Radom) i początki zorganizowanej opozycji(KOR).

J. Kuroń, Wiara i wina (fragmenty)

- Pierwsza wizyta Jana Pawła II.

- Sierpień 1980. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność".

12. Stan wojenny i jego konsekwencje.

- Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego.

Dekret Rady Państwa o wprowadzeniu stanu wojennego

- Podziemna "Solidarność" i drugi obieg wydawniczy.

13. Lata osiemdziesiąte na świecie.

- Intensyfikacja wyścigu zbrojeń. Program wojen gwiezdnych.

- Afganistan.

- Reagan, Gorbaczow i początki odprężenia. Głasnost' i pieriestrojka

w ZSRR.

14. Upadek komunizmu w Polsce i na świecie.

wybór artykułów z pierwszych numerów "Gazety Wyborczej"

Aksamitna rewolucja w Czechosłowacji. Podział Czechosłowacji.

- rozpad ZSRR

- Zburzenie muru berlińskiego i zjednoczenie Niemiec.

15. Dlaczego komunizm upadł?

16. Czy PRL była suwerennym państwem?

17. Świat u schyłku drugiego tysiąclecia.

- Rewolucja naukowo-techniczna, wynalazki i odkrycia.

- Samorządność jako podstawa demokracji. Idea samorządności lokalnej

w dobie globalizacji życia społecznego.

- Mapa polityczna, nowe państwa. Perspektywy integracji europejskiej. - Ustroje: systemy demokracji liberalnej (system prezydencki, system parlamentarno-gabinetowy). Dyktatura wojskowa (Irak). Dyktatura komunistyczna (Korea Północna, Kuba).

- Ustrój III Rzeczypospolitej.

- Świat jako globalna wioska. Globalizacja gospodarki (Microsoft). Zjawisko kultury masowej (McDonald's, coca-cola, lalka Barbie). Informacja w świecie współczesnym: massmedia, Internet.

- Zagrożenia i problemy współczesnego świata. Naruszanie praw człowie­ka (mapa). Zanieczyszczenie świata i degradacja środowiska (mapa). Ob­szary bogactwa oraz obszary nędzy i głodu (mapa). Różne oblicza fundamentalizmu. Różne oblicza nacjonalizmu, problem narodów pozbawionych państwa, ruchy separatystyczne, neofaszyzm. Punkty zapalne i ogniska konfliktów (Bałkany, Afryka Środkowa, Bliski Wschód; mapa). Problem migracji ludności, uchodźcy polityczni. Terroryzm.

Dawid Warszawski, reportaże z Bośni (fragmenty)

- organizacje broniące praw człowieka: Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze, Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu, UNICEF, Komitet Helsiński, Amnesty International

2. Idea równouprawnienia, tolerancji i emancypacji mniejszości.

- Walka o równouprawnienie Murzynów w USA (Martin Luther King). - Ruchy feministyczne (raport o sytuacji kobiet w świecie współczesnym fragment).

- Sprawa Romów w Europie.

3. Idea biernego oporu: non violence.

- Postacie M. Ghandiego, Dalaj Lamy, V. Havla

V. Havel, Siła bezsilnych (fragment) 4. Idea nowoczesności i profesjonalizmu. 5. Idee kontrkulturowe.

- Ruchy młodzieżowe (hippisi, punki, techno).

- New Age Movement.

6. Idee ekologiczne.

Raport rzymski - idea ograniczonego wzrostu

7. Idee odnowy religijnej.

- Ekumenizm.

dokumenty Soboru Watykańskiego II

- Odnowa Kościoła katolickiego: Sobór Watykański II, Matka Teresa z Kalkuty, kardynał Lustiger, Jan Paweł II

8. Idea uniwersalizmu - Zjednoczona Europa, zjednoczony świat

McLuhan, Globalna wioska (fragmenty)

S. Lem, Cyberiada (fragment), Dzienniki gwiazdowe (List otwarty Iona Tichego)

B i A. Strugaccy, Trudno być Bogiem, Piknik na skraju drogi

2. Powrót do świata baśni - fantasy .

A. Sapkowski, opowiadania o Wiedźminie

J. R. R. Tolkien, Władca Pierścieni

3. Mit Ery Wodnika

Aquarius (tekst piosenki z filmu Hair, reż. M. Forman

4. Rzeczywistość wirtualna.

gry RPG, gry komputerowe

W. Szymborska, Jeszcze, Wietnam

Z. Herbert, Pan Cogito o potrzebie ścisłości

T. Różewicz, Powrót

A. Słonimski, Elegia żydowskich miasteczek

Cz. Miłosz, Piosenka o porcelanie

M. Kacenelson, Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie (fragment)

J. Brodski, Piosenka o Bośni

Okudżawa, Buty, Piechot

2. Lęk przed nieludzkim światem i odczłowieczeniem.

T. Borowski, Pieśń

Z. Nałkowska, Dorośli i dzieci w Oświęcimiu (z cyklu Medaliony)

T. Różewicz, Ocalony, Lament, List do ludożerców

Cz. Miłosz, Campo di Fiori

W. Szymborska, Koniec wieku, Nienawiść

Z. Herbert, Potwór Pana Cogito

J. Kaczmarski, Modlitwa o wschodzie słońca

G. Orwell, Folwark zwierzęcy

3. Bunt - różne oblicza kontestacji.

J. D. Salinger, Buszujący w zbożu

W. Wharton, Ptasiek

piosenki z teatrów studenckich

współczesne piosenki młodzieżowe

4. Miłość zawsze ta sama.

M. Musierowicz, powieść z cyklu Jeżycjada

W. Szymborska, Miłość szczęśliwa

K.I. Gałczyński, Rozmowa liryczna, Natalia

B. Broniewski, Anka

H. Poświatowska, wybór wierszy

U. Kozioł, wybór wierszy

J. Twardowski, Spieszmy się kochać

J. Przybora, S.O.S

J. Kofta, Samba przed rozstaniem

5. Radość istnienia.

T. Różewicz, Jak dobrze

W. Szymborska, O radości życia

J. Twardowski, wybór wierszy

H. Poświatowska, wybór wierszy

A. Osiecka, Niech no tylko zakwitną jabłonie

J. Kofta, Pamiętajcie o ogrodach

T. Różewicz, Formy, Widziałem cudowne monstrum, Szkic do erotyku współczesnego

W. Szymborska, Obmyślam świat, Radość pisania, Trzy słowa najdziwniejsze

Cz. Miłosz, Sekretarze

Z. Herbert, Pisanie

M. Białoszewski, Namuzowywanie

H. Poświatowska, Oswajanie stów

J. Kofta, Song o ciszy

2. Artysta - świadek historii.

- Literatura faktu.

Z. Nałkowska, Profesor Spanner (z cyklu Medaliony)

H. Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem (fragment)

G. Herling-Grudziński, Inny świat (fragment)

- Poezja.

W. Broniewski, "Ballady i romanse"

Cz. Miłosz, W Warszawie

W. Szymborska, Obóz godowy pod Jasłem, Terrorysta, on patrzy

3. Artysta - świadek prześmiewczy (pojęcie groteski, deformacji, ironii).

K. I. Gałczyński, Teatrzyk Zielona Gęś

S. Mrożek, Słoń

J. Cortazar, Instrukcja wchodzenia po schodach

T. Różewicz, Nasza mata stabilizacja (fragment)

M. Białoszewski, wybór wierszy

E. Lipska, Egzamin

S. Barańczak, wybór wierszy

piosenki z STS-u, Kabaretu Starszych Panów, Piwnicy pod Baranami, Teatru Ósmego Dnia

piosenki W. Wysockiego, W. Młynarskiego

4. Artysta - budziciel sumień.

T. Różewicz, Prawa i obowiązki

Z. Herbert, Przesłanie Pana Cogito, Pan Cogito o postawie wyprostowanej

W. Szymborska, Dzieci epoki

Cz. Miłosz, Traktat moralny (fragment)

wiersze poetów z pokolenia '68 (S. Barańczak, E. Lipska)

J. Kaczmarski, Mury, Obława

J. Brodski, wybór wierszy

5. Komercjalizacja - artysta na usługach mass-mediów.

- Idole publiczności: aktorzy, piosenkarze, sportowcy.

- Produkty kultury masowej (kryminał, komiks, seriale telewizyjne, filmy,

moda i sławne modelki, zespoły rockowe, teledysk, plakat, reklama). - Czy produkty kultury masowej są sztuką? Fenomen Andy Warhola.

6. Mistrzowie polskiej muzyki współczesnej.

K. Penderecki, Tren pamięci ofiar Hiroszimy

W. Lutosławski, Muzyka żałobna

H. M. Górecki, III Symfonia

7. Muzyka filmowa.

W. Kilar, muzyka do Draculi F. F. Coppoli

Z. Preisner, muzyka do Podwójnego życia Weroniki K. Kieślowskiego

- Odpowiedzi egzystencjalistów.

A. Camus, Człowiek zbuntowany (fragment)

- Zwrot ku mądrości Wschodu.

A. de Mello, Minuta nonsensu (fragmenty)

- Myśl chrześcijańska.

J. Tischner, Etyka solidarności

2. Gdzie szukać prawdy o świecie? Człowiek wobec tajemnic wszechświata.

K. R. Popper o prawdzie

- Głód i nędza na świecie.

- Nietolerancja i wrogość wobec innych.

- Zanieczyszczenie świata i degradację środowiska naturalnego.

- Cierpienia zwierząt.

2. Jaki jest zakres odpowiedzialności moralnej człowieka we współczesnym świecie? Gdzie przebiega granica wspólnoty moralnej? Kto jest swój, a kto obcy?

- Różne wersje separatyzmu etycznego i ich konsekwencje: marksizm, faszyzm, nacjonalizm i fundamentalizm religijny.

- Idee uniwersalizmu - współcześni moraliści:

Albert Schweitzer - etyka czci dla życia;

Janusz Korczak - szacunek dla dziecka;

Albert Camus - solidarność ludzi;

Mahatma Ghandi – ahimsa: współczucie dla wszystkich żyjących istot;

Matka Teresa z Kalkuty - w każdym cierpiącym widzieć Chrystusa; Dalajlama - non violence: walka bez przemocy;

Jan Paweł II - szacunek dla osoby ludzkiej.

nawiązania: Desiderata

Biogramy

John F. Kennedy,

Margaret Thatcher,

Michaił Gorbaczow

Jerzy Giedroyć,

Wisława Szymborska,

Czesław Miłosz,

Zbigniew Herbert

Janusz Korczak,

Albert Schweitzer,

Mahatma Ghandi,

Albert Camus, Martin

Luther King,

Matka Teresa,

Jan XXIII,

Dalajlama,

Jan Paweł II

Lektury

W. Golding, Władca much

W. Gombrowicz, Trans-Atlantyk

W. Gombrowicz wybrany fragment prozy

E. Hemingway, Stary człowiek przy moście lub Stary człowiek i morze

G. Herling-Grudziński, Inny świat

H. Hesse, Sidhartha

H. Lee, Zabić drozda

S. Lem, Cyberiada lub Dzienniki gwiazdowe

T. Mann, Mario i czarodziej

S. Mrożek, wybrane opowiadania

J. Iwaszkiewicz wybrane opowiadanie

M. Nowakowski wybrane opowiadanie

P. Huelle wybrane opowiadanie

Wybrany dramat współczesny (S. Mrożek, S. Różewicz)

lub J. Głowacki Antygona w Nowym Jorku w kontekście Antygony Sofoklesa

A. Sain-Exupery, Mały Książe

J. D. Salinger, Buszujący w zbożu

A. Sapkowski, wybrane opowiadanie

B. i A. Strugaccy, Trudno być Bogiem, Piknik na skraju drogi

I. Turgieniew, Mumu

W. Wharton, Ptasiek

Wybór poezji polskiej XX w. (Cz. Miłosza, T. Różewicza, Z. Herberta, M. Białoszewskiego, W. Szymborskiej, S. Barańczaka, ks. J. Twardow­skiego)