Numer dokumentu: 2004-d-3710-pl-4

Dział

KORZENIE WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA

ŚWIAT MIĘDZY WOJNAMI

2. Wojna secesyjna w USA jako pierwsza wojna totalna.

- Problem niewolnictwa w kraju wolności.

A. Lincoln, Uwagi o niewolnictwie (fragment)

3. Zjednoczenie Włoch i Niemiec.

Przemówienie O. von Bismarcka w Landtagu Prus 30.09.1862 4. Mapa Europy i świata w 1871 roku.

5. Powstanie ruchów masowych: ruch robotniczy, ruch narodowy, ruch sufrażystek.

- Co to jest ruch masowy?

- Co to jest partia polityczna?

- Różnice między ruchami masowymi a postawą romantyczną.

6. Kolonializm (mapa kolonii - stan z 1900 roku). Cele kolonializmu.

7. Polska - od narodu szlacheckiego do narodu polskiego.

- Co to jest naród?

- Sprawa chłopska w XIX wieku (uwłaszczenie).

Manifest Tymczasowego Rządu Narodowego z 22.01.1863 (fragment)

- Żydzi polscy.

8. Polska - sytuacja w trzech zaborach.

- Zabór pruski: Kulturkampf.

- Zabór rosyjski: pozytywizm warszawski.

- Zabór austriacki: konserwatyzm galicyjski.

Adres sejmu galicyjskiego do cesarza Franciszka Józefa z 1866 roku Teka Stańczyka (fragmenty)

- Nowoczesne ruchy polityczne na ziemiach polskich (polska Partia Socjalistyczna - Piłsudski, Narodowa Demokracja - Dmowski).

R. Dmowski, Myśli nowoczesnego Polaka (fragment)

9. Rewolucja 1905 roku. Samodzierżawie w Rosji. Rewolucja na ziemiach polskich.

10. I wojna światowa. Przyczyny wybuchu wojny. Mapa sojuszy - Trójprzymierze, Trójporozumienie. Przebieg działań wojennych: wojna pozycyjna, nowe środki bojowe. Wpływ wojny na postęp techniczny i naukowy.

11. Sprawa polska w I wojnie światowej.

- Wielka licytacja.

- Polacy na frontach I wojny. Legiony Piłsudskiego.

wybór pieśni legionowych (My, Pierwsza Brygada)

12. Postanowienia konferencji pokojowej w Wersalu.

- Nowy ład w Europie - próba zapobieżenia następnym konfliktom. Liga

Narodów.

- Narody upokorzone i rozczarowane.

- Powstanie niepodległego państwa polskiego.

- Mapa Europy w 1919 roku.

13. Życie codzienne, obyczaje. Epoka wiktoriańska.

socjotechniki. Przemiany obyczajowe po pierwszej wojnie światowej. WO

2. Rewolucja w Rosji. Rewolucja lutowa. Bolszewicki zamach stanu.

W. Lenin, Tezy kwietniowe

- Dlaczego bolszewicy przejęli władzę i jak ją utrzymali?

3. Odrodzona Polska (1918-1926) - sukcesy i porażki.

- Walka o granice: powstanie w Wielkopolsce i na Śląsku, wojna polsko­

-bolszewicka.

- Tworzenie podstaw prawnych dla funkcjonowania państwa.

Mata Konstytucja z 20 II 1919 roku

- Mapa: sąsiedzi Polski, mniejszości narodowe w Polsce.

- Sąsiedzi II Rzeczypospolitej. Konflikty. Polityka wobec mniejszości narodowych.

Traktat o ochronie mniejszości Z 1919 roku (fragment)

- Konstytucja marcowa: ustrój parlamentarno-gabinetowy. Partie polityczne

- Problemy gospodarcze. Zniszczenia wojenne. Inflacja. Reforma Grabskiego.

4. Zamach majowy: ocalenie czy zguba Polski?

- Postać Piłsudskiego.

- Sanacja, czyli uzdrowienie.

- Konstytucja kwietniowa: system autorytarny.

\- Gospodarka Polski pomajowej: Gdynia, Centralny Okręg Przemysłowy

(mapa gospodarcza Polski).

- Polityka zagraniczna Polski sanacyjnej.

5. Wielki Kryzys gospodarczy. Wielki kryzys demokracji.

6. Niemcy. Upokorzenie w Wersalu. Problem rewizji granic. Wielki Kryzys

w Niemczech.

Przyczyny przejęcia władzy przez Hitlera.

7. Hitler i Stalin – studium tyranii

8. Ku wojnie.

Państwa sprzeciwiające się ładowi wersalskiemu: mapa świata z zazna­cz

Polityka zagraniczna hitlerowskich Niemiec, Włoch, ZSRR, Japonii i reakcja państw demokratycznych. Wojna domowa w Hiszpanii. Anschluss

Austrii. Konferencja monachijska. Aneksja Mandżurii. Pakt Ribbentrop­

Mołotow.

W. Churchill, Czas dyktatorów (fragment)

9. II wojna światowa.

- Przyczyny wybuchu.

- Kampania wrześniowa. Ocena rządów sanacji w kontekście wydarzeń

kampanii wrześniowej. 17 września. Mapa walk.

- Polityka okupantów wobec Polaków. Mapa podzielonej Polski. Katyń.

Obozy koncentracyjne.

- Rząd polski na uchodźstwie. Delegatura rządu na kraj. Polskie państwo

podziemne, Armia Krajowa. Generał Sikorski jako premier rządu polskiego.

- Komunistyczna alternatywa dla struktur Polskiego Państwa Podziemne­go: PPR, KRN.

- Przełomowe momenty II wojny światowej: klęska Francji, bitwa o Anglię, atak Niemiec na ZSRR, wojna na Pacyfiku. Stalingrad, Midway, Normandia. Mapa najważniejszych frontów.

- Stosunki polsko-radzieckie. Polityka Sikorskiego i Mikołajczyka.

- Polacy na frontach II wojny światowej: Narvik, lotnicy polscy w bitwie o Anglię, Tobruk, armia generała Andersa: Monte Cassino. armia generała Berlinga. M. Wańkowicz, Monte Cassino (fragment)

- Polityka Niemiec hitlerowskich wobec Żydów: ustawy norymberskie,

Noc Kryształowa, getta, obozy zagłady, "ostateczne rozwiązanie kwestii

żydowskiej". Powstanie w getcie warszawskim. Holocaust Żydów i Cyganów.

List S. Zygielbojma do społeczności międzynarodowej

- Powstanie koalicji antyhitlerowskiej. Wielka Trójka. Jałta - sojusz bez zaufania. Sprawa Polska na konferencji jałtańskiej.

- Plan "Burza" - jedyna szansa ocalenia niepodległości czy przykład naiwności politycznej. Powstanie warszawskie: przyczyny, szansę, przebieg.

Stosunek Stalina do powstania. Skutki.

- Budowanie komunistycznych struktur władzy - powstanie PKWN.

Manifest PKWN z 22 VII 1944

- Koniec wojny: kapitulacja Berlina. Podział Niemiec na cztery strefy okupacyjne. Konferencja w Poczdamie, "cztery D". Atak atomowy na Hiroszimę i Nagasaki.

- Mapa świata po II wojnie. Mapa Polski po II wojnie.

- Czy Polska wygrała II wojnę światową?

J. S. MilI, O wolności (fragment)

2. Idee sprawiedliwości społecznej. Komunizm, socjalizm, ruch związkowy.

P. Proudhon, Co to jest własność (fragment)

K. Marks, F. Engels, Manifest komunistyczny (fragment)

postulaty robotnicze (np. ośmiogodzinny dzień pracy, wprowadzenie

święta l maja)

3. Idee pozytywizmu (nauka, postęp).

- Pozytywizm polski: hasło pracy organicznej i pracy u podstaw.

A. Świętochowski (fragmenty publicystyki)

nawiązania: S. Żeromski, Siłaczka

4. Idee narodowe (tożsamość narodowa, prawo narodów do samostanowienia).

Polska, ukraińska i żydowska myśl narodowa. Nacjonalizm.

M. Konopnicka, Rota

R. Dmowski, Myśli nowoczesnego Polaka (fragment)

J. Piłsudski (fragment przemówienia o prawie do samostanowienia)

T. Herzl, O państwie żydowskim (fragment)

W. Wilson, 14 punktów

5. Idea równouprawnienia kobiet.

J. S. MilI, Poddaństwo kobiet (fragment)

wybór pism angielskich sufrażystek

E. Orzeszkowa, Kilka słów o kobietach (fragment)

S. Żeromski, Przedwiośnie (fragment - rozmowa Baryki z Gajowcem)

J. Piłsudski (fragment przemówienia)

2. Ideologie totalitarne: komunizm i faszyzm.

W. Majakowski, Lewą marsz

postać Pawki Morozowa

G. Grass, Blaszany bębenek (opis manifestacji hitlerowskiej)

H. Arendt, Korzenie totalitaryzmu (fragment), Eichmann w Jerozolimie (fragmenty)

3. Idee obrony podstawowych wartości: demokracji, wolności i godności osoby ludzkiej.

J. Tuwim, Do prostego człowieka

T. Mann, Mario i czarodziej (fragment)

S. de Beauvoir, W sile wieku (fragment o wojnie w Hiszpanii)

M. Buber, Ludzkie międzyludzkie (fragment o trzeciej drodze)

E. Fromm, Ucieczka od wolności (fragment)

nawiązania: A. Słonimski, Ten jest z ojczyzny mojej, Cz. Miłosz, Który skrzywdziłeś

4. Idea oporu i walki o wolność.

W. Broniewski, Bagnet na broń

S. Starzyński, ostatnie przemówienie radiowe

przemówienie radiowe Ch. de Gaulle'a do Francuzów

odezwy z powstania w getcie

A. Kamiński, Kamienie na szaniec

J. Verne, 20 000 mil podmorskiej żeglugi (fragment o łodzi podwodnej i płetwonurku)

B. Prus, Lalka (fragment o Geiście)

2. Mit przyszłego sprawiedliwego i szczęśliwego świata.

Ch. Fourier, Traktat o stowarzyszeniu mieszkalno-rolniczym (frag­ment)

nawiązania: S. Żeromski, Przedwiośnie (fragment o szklanych do­mach),

H. G. Wells, Ludzie jak bogowie (fragment)

- Poprzez rozwój

S. Żeromski, Przedwiośnie (fragment o szklanych domach)

- Poprzez destrukcję starego świata

fragmenty manifestów futurystycznych

2. Demaskacja mitu.

A. Huxley, Nowy, wspaniały świat (fragment)

R. Bradbury, 4510 Fahrenheita (fragment)

obrazy i plakaty komunistyczne oraz faszystowskie skonfrontowane ze

zdjęciami z epoki (głodujący chłopi ukraińscy, getta)

C. K. Norwid, Nerwy

M. Konopnicka, Obrazki (Przed sądem, W piwnicznej izbie, Wolny najmita)

H. Sienkiewicz, Janko Muzykant

B. Prus, Kamizelka

E. Orzeszkowa, Dobra pani

S. Żeromski, Ludzie bezdomni

I. Turgieniew, Mumu

Ch. Dickens, Opowieść wigilijna

2. Poczucie odpowiedzialności, potrzeba naprawiania świata.

C. K. Norwid, Do obywatela Johna Brown

E. Zola, Oskarżam

B. Prus, Lalka (refleksje Wokulskiego podczas wędrówki po Powiślu) S. Żeromski, Ludzie bezdomni (refleksje Judyma)

3. Nastrój znużenia, poczucia beznadziejności i bezsiły, melancholia.

K. Przerwa-Tetmajer, Koniec XIX wieku, Melancholia

L. Staff, Deszcz jesienny

J. Kasprowicz, Święty Boże (fragment)

K. Wierzyński, Zielono mi w głowie

J. Tuwim, Sokrates tańczący, Do krytyków

B. Jasieński, But w butonierce

A. Słonimski i J. Tuwim, W oparach absurdu (fragmenty)

2. Miłość.

wybór liryki miłosnej M. Pawlikowskie-Jasnorzewskiej, J. Tuwima,

W. Broniewskiego, B. Leśmiana, K.I. Gałczyńskiego

3. Lęk przed grozą świata i nadchodzącą zagładą,.

J. Ortega y Gasset, Bunt mas (fragment)

E. Remarque, Łuk triumfalny (fragment)

wybór poezji: J. Czechowicz, Cz. Miłosz

4. Rozpacz, odwaga, wierność w czasach pogardy.

A. Słonimski, Alarm

K.1. Gałczyński, Pieśń o żołnierzach Z Westerplatte

K. K. Baczyński, wybór wierszy

A. Świrszczyńska, wybór wierszy

J. Korczak, Pamiętnik (z getta warszawskiego) (fragment)

J. Tuwim, My, Żydzi polscy

M. Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego nawiązania: Z. Herbert, Pan od przyrody

- Realizm w malarstwie

G. Courbet, Kamieniarze

A. Gierymski, Święto trąbek

J. Chełmoński, Babie lato- Gatunki epickie i ich specyfika (pojęcia: realizm, narracja, myśl przewodnia, fabuła, akcja, wątek):

nowela (B. Prus, Katarynka)

opowiadanie (M. Konopnicka, Mendel Gdański)

- Publicystyka. B. Prus, Kroniki tygodniowe (fragmenty)

2. Poetycka sztuka nastroju (pojęcia: symbol, obraz poetycki, porównanie,

przenośnia; sens symboliczny i metaforyczny utworu).

K. Przerwa-Tetmajer, Na Anioł Pański

L. Staff, Deszcz jesienny

3. Impresjonizm i postimpresjonizm w malarstwie.

Manet, Śniadanie na trawie,

C. Monet, Impresja - wschód słońca, seria Katedra w Rouen

E. H. Degas, wybrany obraz z cyklu scen baletowych

Renoir, Śniadanie wioślarzy

V. van Gogh, Pokój artysty

P. Gaugin, Wizja po kazaniu

P. Cezanne, Martwa natura z jabłkami

4. Symbol i jego funkcja.

Ch. Baudelaire, Albatros

S. Wyspiański, Kochany panie

W. S. Reymont, Chłopi (fragment o śmierci Boryny)

J. Malczewski, Błędne koło, Zatruta studnia, Autoportret w zbroi S. Wyspiański, Chochoły, witraż Bóg Ojciec,

nawiązania: J. Kaczmarski, Zatruta studnia

5. Muzyka neoromantyczna.

R. Wagner, wstęp do Tristana i Izoldy, Galop Walkirii z dramatu mu­zycznego Walkiria

P. Czajkowski, uwertura symfoniczna Romeo i Julia

A. Dworzak, Symfonia ,,2 Nowego Świata" (I część)

S. Moniuszko, Mazur z Halki

G. Mahler, I Symfonia D-dur (III część)

R. Strauss, poemat symfoniczny Tako rzecze Zaratustra

wiersz wolny; artystyczna funkcja interpunkcji, ortografii, typografii).

G. Apollinaire, Rekrut, Orfeusz

J. Tuwim, wybór wierszy (m.in. Mieszkańcy, Grande Valse Brillante, Zieleń - fantazja słowotwórcza - fragment, Sitowie)

B. Leśmian, Dziewczyna, Szewczyk

B. Schultz, Sklepy cynamonowe (fragment o powrocie Adeli z zakupów)

1. Czechowicz, Szły lipy, Siano pachnie snem

Cz. Miłosz, Wiara, Nadzieja, Milość, Kołysanka

A. Achmatowa, Requiem (fragment)

W. Gombrowicz, Ferdydurke (fragment o szkole)

E. Hemingway, Stary czlowiek przy moście lub Stary człowiek i morze

F. S. Fitzgerald, Przygody Pata Hobby (fragment)

J. Szaniawski, Żeglarz

A. Saint-Exupery, Maly książę

2. Malarskie awangardy artystyczne.

- Kubizm (P. Picasso).

- Ekspresjonizm (E. Munch, Krzyk).

- Dadaizm (M. Duchamp).

- Surrealizm (S. Dali).

- Abstrakcjonizm (W. Kandinsky).

3.Poza awangardami.

- M. Chagall.

- A. Modigliani.

- T. Makowski.

4. Muzyka dwudziestolecia międzywojennego.

1. Strawiński, Koncert hebanowy

B. Bartók, Muzyka na instrumenty strunowe, perkusję i czelestę

G. Gershwin, Blękitna rapsodia

D. Szostakowicz, V Symfonia (scherzo)

A. Honegger, Pacific 231

E. Varese, lonisotion

- Charakterystyka metody indukcyjnej w rozumowaniu. Scjentyzm, empi­ryzm (A. Comte, J. S. Mili).

2. Osiągnięcia nauki drugiej połowy XIX wieku.

- L. Pasteur, K. Darwin, M. Skłodowska-Curie, D. Mendelejew

3. Wobec jakich problemów naukowe poznanie jest bezsilne?

- Wizja człowieka jako istoty irracjonalnej.

- F. Nietzsche, Z. Freud, H. Bergson

- Idee Koła Wiedeńskiego (L. Wittgenstein, M. Schlick). Międzynarodowa Wspólnota Uczonych.

- Główne odkrycia naukowe I połowy XX wieku.

2. Kim jest człowiek?

- Człowiek jako element zbiorowości (ideologie kolektywistyczne - komunizm, faszyzm).

- Człowiek jako wolna, samotna jednostka (idee indywidualizmu, egzystencjalizm J. P. Sartre'a).

- Człowiek jako osoba wśród innych osób (personalizm - M. Buber, J. Maritain) .

- Etyka utylitarystyczna.

J.S. Mill, Utylitaryzm (fragmenty)

2. Etos artysty-arystokraty ducha.

S. Przybyszewski, Confiteor (fragment)

K. Przerwa-Tetmajer, E viva l'arte

3. Etos rewolucjonisty-anarchisty.

P. Kropotkin, Etyka (fragment)

nawiązania: Z. Herbert, Gra Pana Cogito

- Być wiernym obiektywnym wartościom (M. Scheler).

- Być wiernym własnym przekonaniom (idea wolności J.P. Sartre'a, subiektywizm A. Ayera).

- Prowadzić dialog z drugą osobą (personalizm M. Bubera).

Biogramy

Eliza Orzeszkowa,

Bolesław Prus,

Henryk Sienkiewicz,

Stanisław Wyspiański,

Stefan Żeromski

Giuseppe Garibaldi,

Abraham Lincoln,

Karol Marks,

królowa Wiktoria

John Stuart Mili,

Karol Darwin,

Ludwik Pasteur,

Maria Skłodowska-Curie

Stefan Starzyński,

Władysław Sikorski,

Mordechaj Anielewicz,

Szmul Zygielbojm,

Tadeusz Bór-Komorowski,

Władysław Anders

Winston Churchill,

Franklin D. Roosevelt

Julian Tuwim,

Antoni Słonimski,

Władysław Majakowski,

Anna Achmatowa,

Bolesław Leśmian,

Witold Gombrowicz,

Tomasz Mann,

Krzysztof Kamil Baczyński

Albert Einstein,

Niels Bohr,

Werner Heisenberg

Lektury

A. Czechow, Kameleon lub inne opowiadanie

Ch. Dickens, Opowieść wigilijna

H. Sienkiewicz wybrana powieść

Wybór poezji młodopolskiej

E. Orzeszkowa, Nad Niemnem (fragmenty)

Prus, Lalka

S. Wyspiański Wesele

S. Reymont, Chłopi (Jesień)

S. Żeromski – wybrane opowiadanie, np.: Doktor Piotr,

S. Żeromski Syzyfowe prace

S. Żeromski, Ludzie bezdomni,

Wybrana powieść europejska XIX wieku

J. Szaniawski, Żeglarz

S. Żeromski, Przedwiośnie

M. Kuncewiczowa, Cudzoziemka

Wybrany utwór z prozy polskiej XX wieku (M. Dąbrowska, Z. Nałkowska)

A. Kamiński, Kamienie na szaniec

Z. Nałkowska, Medaliony

T. Borowski, wybrane opowiadania (np.: Proszę państwa do gazu, U nas w Auschwitzu)

Wybór poezji (w tym B. Leśmian, L. Staff, J. Tuwim, M. Pawlikowska-Jasnorzewska, K.K. Baczyński)

Witkacy, Szewcy

M. Bułhakow - Mistrz i Małgorzata

F. Kafka - Proces;