Ana səhifə

Mövzu: Makroiqtisadi tarazlıq haqqında nəzəriyyələr


Yüklə 30.5 Kb.
tarix26.06.2016
ölçüsü30.5 Kb.
Mövzu:Makroiqtisadi tarazlıq haqqında nəzəriyyələr
Makroiqtisadi tarazlıq iqtisadi nəzəriyyənin ən mühüm kateqoriyasıdır.Ümumi makroiqtisadi tarazlıq o deməkdir ki,iqtisadi proseslərin: istehsal və istehlakın,məcmuu tələb və məcmuu təklifin,istehsal xərcləri və nəticələrin,maddi-əşyavi və maliyyə axınlarının balanslaşdırılması və proporsionallığına nail olunmuşdur.Ümumi tarazlıq,bütün bazarların qarşılıqlı təsiri nəticəsində yaranır ki,bu zaman bazarlardan birində tələb və ya təklifin dəyişməsi bütün bazarlarda tarazlıq qiymətləri və satış həcminə təsir edir.

İdeal və real tarazlıq fərqləndirilir.

İdeal(nəzəri arzuolunan) tarazlıq fərdlərin maraqlarının xalq təsərrüfatının bütün struktur elementlərində,bölmələrində,sahələrində optimal həyata keçirilməsi zamanı onların iqtisadi davranışında müşahidə olunur.

Real tarazlıq iqtisadi sistemlərdə qeyri-təkmil rəqabət və bazara xarici amillərin təsiri şəraitində müəyyənləşən tarazlıqdır.

Hazırda makroiqtisadi tarazlıq modelləri xeyli çoxdur vəonlardan bir neçə əsasını göstərmək lazım gəlir.Ən məşhur modellər sırasında aşağıdakıları göstərmək olar: F.Kene modeli-onun sadə təkrar istehsalı və tədavülü təsvir edən “İqtisadi cədvəlləri”;K.Marksın kapitalist ictimai təkrar istehsal modeli;L.Valrasın azad rəqabət qanunun fəaliyyəti şəraitində “ümumi iqtisadi tarazlıq” modeli;V.Leontyevin “xərclər-buraxılış modeli”;C.M.Keynsin qısamüddətli iqtisadi tarazlıq modeli;C.Neymanın tarazlıqlı genişlənən iqtisadi modeli;institusional tarazlıq modeli və b.

Sadalanan müəlliflərin nəzəriyyələri zəminində makroiqtisadi tarazlığın müasir modifikasiya və sintez edilmiş modelləri qurulur.

Klassik ümumi iqtisadi tarazlıq modeli bundan çıxış edir ki,bazar mexanizmi milli iqtisadiyyat miqyasında yaranan disbalansı öz-özlüyündə düzəltməyə malikdir,tarazlığı avtomatik olaraq dəstəkləmək üçün bazarın kifayət qədər daxili resursları var.Modelin əsasında fransız iqtisadçısı J.B.Seyin qanunu(Sey qanunu) durur.Qanunun mahiyyəti:”Əmtəə təklifi öz tələbini yaradır”,çünki əmtəə və ya xidməti satan onun əvəzində pul alır və həmin pula başqa əmtəə və xidmətlər

alır.Özü də hər kəs özünün ehtiyac duyduğu əmtəələrə ekvivalent olan miqdarda məhsul yaradır,buna görə də satıcıların gəlirlərinin məbləği alıcıların xərclərinə müvafiq olur və nəticədə əldə olunan gəlirin hamısı

mütləq alışlara xərclənir,yəni tələb və təklif həmişə tarazlaşır.

Sey tarazlığının çatışmazlığı makrosəviyyədə bu bərabərliyin xülya olmasındadır.Əslində,gəlirlərin məbləği əmtəə dəyərləri məbləğindən həmişə istehlak olunmuş istehsal vasitələri kəmiyyəti qədər azdır.

A.Marşall ümumi tarazlığı müxtəlif əmtəələr üzrə ayrı-ayrı tarazlıqların məcmusu kimi nəzərdən keçirirdi və bununla da

makroiqtisadi tarazlığın neoklassik nəzəriyyəsine öz töhfəsini verdi.Özünün “Ekonomiks prinsipləri” ndə o,bazarın iqtisadi təhlilinin mərkəzində -tarazlıq qiyməti-ni göütürüdü və hesab edirdi ki,qısamüddətli dövrdə onun formalaşmasına tələb təsir göstərir,uzumüddətli dövrdə isə - təklif.

O,iqtisadi nəzəriyyəyə qrafik təhlil metodunu gətirmiş və ondan geniş istifadə etmişdi.K.Marksda olduğu kimi,Marşallda da tarazlıq resurslarının yerdəyişmələri hesabına bərpa olunur.

Tarazlığın müasir makroiqtisadi təhlili ümumiləşdirmələr və ya məcmuu göstəricilərinin formalaşdırılmasının köməkliyi ilə müstəqil aqreqatlarla aparılır.Ən mühüm aqreqatlar aşağıdakılardır:


1.tarazlı miqdarda əmtəə və xidmətləri birləşdirən milli istehsalın real həcmi;

2.bütün əmtəə və xidmətlər məcmusunun qiymət səviyyəsi(aqreqat qiymətləri)


Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©atelim.com 2016
rəhbərliyinə müraciət