Ana səhifə

Makroiqtisadiyyatın əsasları


Yüklə 40.5 Kb.
tarix26.06.2016
ölçüsü40.5 Kb.
Rüstəmli Nail

Qrup 410

Makroiqtisadiyyatın əsasları

Makroiqtisadiyyat milli təsərrüfatı vahid bir tam halında birləşdirən münasibətlər sistemidir.’’Makro”sözü yunan dilindən tərcümədə boyük ölçülər mənasını verir.Makroiqtisadiyyat bütövlükdə götürülən milli təsərrüfatın özüdür.Biz əvvəlki mövzularda firma,bazar və ev təsərrüfatı səviyyəsində olan mikroiqtisadiyyat haqqında danışdıq.Maddi və mənəvi nemətlərin mikroiqtisadi səviyyədə istehsalı,bölgüsü,mübadiləsi və istehlakı prosesini öyrəndik.

İqtisadiyyatın müxtəlif səviyyələrdə öyrənilməsi heç də hamı tərəfindən qəbul edilmir.Məsələn,ingilis Klassik siyasi iqtisadçıları iqtisadiyyatı bütövlükdə oyrənməmişlər.İndiyə kimi iqtisadi nəzəriyyədə iki nisbi müstəqil hissə-Mikroiqtisadiyyat və Makroiqtisadiyyat qalır və öyrənilir.Ancaq bu cür bölgünün tərəfdarları və əleyhdarları var.Lakin fakt budur ki,mikroiqtisadiyyat və makroiqtisadiyyat müstəqil bölmə kimi tədris olunur.Makroiqtisadiyyatın özünəməxsus spesifik xüsusiyyətləri vardır.Makroiqtisadiyyat elə münasibətlər sistemidir ki,bütün ayrı-ayrı təsərrüfatları vahid tam halında birləşdirir.Onun ayrı-ayrı səviyyələri arasında bir-biri ilə möhkəm şəkildə bağlı iqtisadi əlaqələr var.Makroiqtisadiyyat birdən birə yaranmamışdır.Hətta uzun dövr ərzində bir ölkənin ayrı-ayrı regionları arasında iqtisadi əlaqələr olmamışdır.XX əsrin ikinci yarısından etibarən makroiqtisadiyyatın hərtərəfli inkişafı üçün Qərb ölkələrində şərait yaranır.Amma əslində daha dəqiqliklə desək Makroiqtisadiyyatın əsasını demək olar ki,1936-cı ildə özünün yazdığı ‘’Məşğulluğun,pulun,faizin ümumi nəzəriyyəsi‘’əsərilə makroiqtisadiyyata öz töhfəsini vermiş Keyns qoymuşdur.O,bu nəzəriyyəni irəli sürməklə həmin dövrdə ciddi iqtisadi böhran içərisində olan kapitalist iqtisadiyatının həyatiliyini özünə qaytardı.Keyns sübut etdi ki,dövlətin iştirakı olmadan sabit iqtisadi artıma nail olmaq və işsizliyi aradan qaldırmaq olmaz.Bununla da Keyns bütövlükdə götürülən xalq təsərrüfatının nəzəri cəhətdən öyrənilməsini önə çəkdi və mikro ünsürlərə xalq təsərrüfatının tərkib hissəsi kimi baxmağı lazım bildi.Makroiqtisadiyyatın yaranması və dövlətin iqtisadi proseslərin tənzimlənməsinə fəal müdaxilə etməsi iqtisadiyyatın bütövlükdə cəmiyyət miqyasında öyrənilməsinin zəruri olduğunu göstərdi.

Təbii ki,makroiqtisadiyyatın yaranması iqtisadi nəzəriyyəyə öz töhfəsini lazımınca verdi.Bəs bizi nə vadar edir ki,biz makroiqtisadi nəzəriyyəni öyrənək.Yəni hansı cəhətlər makroiqtisadiyyatı əsaslandırır?İstehlakçının davranış qaydalarını mövcud iqtisadi imkanlar çərçivəsində öyrənilməsi vacibliyi ortaya çıxır ki,bu da bizə makroiqtisadiyyatın öyrənilməsinin vacibliyini bir daha sübut edir.Yəni burada artıq iqtisadi imkanlar dedikdə firma və müəssisə səviyyəsindəki iqtisadi proseslər,hadisələr yox,daha geniş hətta ölkə səviyyəsindəki iqtisadi imkanlardan söhbət gedir.Bu amillərdən yola çıxaraq makroiqtisadiyyatın predmetini də müəyyən etmək olar.Təbii ki,bizə məlum olduğu kimi keçən əsrin ortalarında başlıyaraq texniki elmlər sahəsində xüsusi nailiyyətlər əldə edilməyə başlandı.Bu da makroiqtisadiyyatın riyazi modellər əsasında şərh olunmasına gətirib çıxardı və bu da nəticə etibarı ilə real həyatdan uzaqlaşmağa başladı.Yəni makroiqtisadiyyat özünün əsas məqsədi olan real həyatdakı iqtisadi hadisə və prosesləri sistemli şəkildə tətbiq edərək iqtisadi problemlərin həllinin həyata keçirilməsi üçün sağlam iqtisadi siyasətin seçilməsi prinsipindən uzaqlaşmağa başladı.Lakin sonralar Samuelson,Laffer,Lukas kimi bir çox makroiqtisadçıların ortaya çıxardıqları nəzəriyyələr əsasında makroiqtisadiyyat artıq iqtisadi,siyasi və sosioloji hadisələri qarşılıqlı şəkildə təhlil və tədqiq etməyə başladı.

Təbii ki XX əsrin 30-cu illərində əsası qoyulan bu nəzərriyyənin 50-60 illərə qədər inkişafı müstəsna bir hadisə idi.Bu, iqtisadiyyatda baş verən tərəddüdlü vəziyyətlərin idarə olunmasına,bir çox iqtisadi problemlərin həllinin dövlət miqyasında həlli üçün düzgün iqtisadi siyasət seçilməsinə və s. bu kimi faydalı iqtisadi amillərin yaranmasına şərait yaratdı.Makroiqtisadiyyatın təhlil və tədqiq etdiyi bir sıra iqtisadi yönümlü problemləri də qeyd etmək zəruridir:İqtisadiyyata dövlət müdaxiləsi həddini öyrənmək,işsizliyi və məşğulluğu ortaya çıxaran iqtisadi mühiti aydınlaşdırmaq,iqtisadi təhlükəsizliyin təminatı və s. bu kimi problemlər makroiqtisadiyyatın təhlil və tədqiqat obyektidir.Təbii ki,bu problemləri təhlil edərkən makroiqtisadiyyat bir çox prinsiplərdən,xüsusilə də,model prinsipindən istifadə edir.Nə qədər hər hansı bir iqtisadi model real həyatdakı iqtisadi hadisələri olduğu kimi əks etdirə bilməsə də,bir çox problemlərin həllində makroiqtisadi siyasətin seçilməsinə,problemli vəziyyətlərin idarə olunmasına imkan verir və burda da əsas məqsəd seçiləcək makroiqtisadi siyasət nəticəsində cəmiyyət səviyyəsində iqtisadi problemlərin aradan qaldırılması və davamlı iqtisadi inkişafın təminidir.



Bütün bu dediklərimizi ümumiləşdirərək makroiqtisadiyyata daha geniş mənada tərif verə bilərik.Makroiqtisadiyyat iqtisadiyyatın dövlət, cəmiyyət səviyəsindəki problemlərini təhlil və tədqiq edərək əldə etdiyi nailiyyətləri vasitəsilə davamlı iqtisadi inkişafı xarakterizə edən bir sistemdir.Bu günkü muasir dövrdə makroiqtisadiyyat hər hansısa bir dövlətin iqtisadiyyatının inkişaf etdirilməsində mühüm rol oynayır.


Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©atelim.com 2016
rəhbərliyinə müraciət