Komunizm- przeszłOŚĆ, która nie chce przeminąĆ

Pod koniec XX wieku my współcześni staramy się sobie odpowiedzieć czym było dla ludzkości te mijające sto lat. Jesteśmy zatem świadkami ogromnego postępu i rozwoju cywilizacji człowieka, który dokonał się w tym okresie czasowym. Jednak wiek ten z pewnością będzie pamiętany przez przyszłe pokolenia z innego powodu. W tych dziesięciu dekadach ludzkość doświadczyła ogromu wyrzeczeń i cierpień, które zmieniły nasze całkowite pojęcie o człowieku i stworzonej przez niego cywilizacji. Głównym sprawcą tego stały się dwa systemy totalitarne : faszyzm i komunizm. Jak dotychczas są to najbardziej represyjne systemy rządów jakie zdołał stworzyć człowiek. W oparciu o te systemy sprawowana była władza w dużych krajach europejskich (w 1-szej połowie XX wieku). Wywarły one duży wpływ na historię i życie mieszkańców wszystkich kontynentów świata. Obie te dyktatury mają na sumieniu niezliczone zbrodnie o podłożu kryminalnym, które czyniły zgodnie z ideologią komunistyczną i faszystowską. Ta ideologia w odróżnieniu od faszyzm powstała na gruncie dużego rozczarowanie proletariatu z panującego porządku społecznego. Geneza powstania komunizmu wywodzi się z XIX - wiecznej rewolucji przemysłowej, która zmieniła całkowicie strukturę ludnościową w krajach Europy. W wyniku tych przemian powstały dwie nowe grupy społeczne - robotnicy (inaczej proletariat) i kapitaliści (burżuazja). Wraz z tymi przemianami pogłębiły się różnice ekonomiczne między różnymi klasami ludności. Wielki przemysł spowodował masową migracje ludności wiejskiej do miast co spowodowało wytworzenie się wielu metropolii. Zazwyczaj robotnicy byli słabo opłacani i źle traktowani przez co zwiększał się w szybkim tempie niedostatek ich rodzin. Warunki bytowania proletariatu sprawiały, że stawał się on podatny na nowe ideologie, które zmieniłyby ich rozpaczliwą sytuacje. W takiej zatem atmosferze rozpoczął się rozwój idei komunizmu jako nowego modelu stosunków społecznych. W połowie XIX wieku Karol Marks i Fryderyk Engels sformułowali teorie filozoficzną i ekonomiczną komunizmu. Zostali oni uznani przez historie za głównych myślicieli tej ideologii. Obaj myśliciele zakładali nieuchronność obalenia kapitalizmu w wyniku rewolucji proletariackiej, która ustanowiłaby rządy (dyktaturę) klasy robotniczej. Pierwszym etapem budowy społeczeństwa bezklasowego miał być w myśl ich nauki - socjalizm. W czasie II Międzynarodówki teorie Marksa i Engelsa rozwinął Włodzimierz Lenin o idee rewolucji i dyktatury proletariatu. Komunizm jako system władzy zaistniał po rewolucji październikowej w Rosji w 1917 roku. Przywódcą tego zrywu został W. Lenin (1870-1924), który mimo wielu przeciwności zdobył na czele swoich bolszewików pełnie władzy w tym kraju. Jest to tym dziwniejsze, że jego partia była najmniejszą wśród liczących się ugrupowań w walce o władze, która zaczęła stosować masowy terror wobec prawdziwych i urojonych przeciwników rewolucji.

Ostatecznie komuniści zdołali opanować obszary Rosji carskiej i w 1922 roku proklamowali powstanie pierwszego komunistycznego państwa na świecie pod nazwą - Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Polityka przedstawicieli tego systemu spowodowała masowy opór pokrzywdzonych ludzi, którzy walczyli w nierównej walce w obronie własnej ziemi. Decyzje Stalina (1879-1953), wielkiego przywódcy, przyczyniały się do nagminnego wykorzystywania terroru w czego rezultacie zginęło parę milionów ludzi. Strach i terror był tak wielki, że zwykły obywatel za najmniejszy donos mściwego sąsiada mógł być szybko uznanym za “wroga ludu”. Taki osąd w rzeczywistości stalinowskiej oznaczał śmierć lub w najlepszym razie parę lat w gułagu (co oznaczało - powolną śmierć). Symbolem czystek stawały się wielkie procesy pokazowe, w których w charakterze oskarżonych zasiadywali dawni dygnitarze partyjni. Metody śledcze polegały na katowaniu uwięzionych, po to aby świadczyli o swojej winie i podawali swoich “współpracowników” w “spisku antypaństwowym”. Terror zainicjowany przez Stalina miał w jego mniemaniu wiele zalet, ponieważ zastraszał kraj przed jakimkolwiek buntem i zapewniał stały dopływ nowych więźniów do gułagów gdzie była przecież wysoka śmiertelność

Ostatecznie po wielu oszustwach po II wojnie światowej Związek Radziecki zdobył kontrolę nie tylko nad Polską lecz również : Czechosłowacją, Węgrami, Rumunią, Bułgarią i NRD. We wszystkich tych krajach zapanował ustrój stalinowski, który zaczął działać podobnie jak w ZSRR. Dalsza ekspansja komunizmu nastąpiła w krajach azjatyckich, jak w 1949 roku w Chinach, następnie w Korei Północnej, Wietnamie i Kambodży.

"W styczniu 1953 ogłoszono, iż dziewięciu żydowskich lekarzy pracujących na Kremlu zostało "zdemaskowanych" jako "agenci imperializmu" próbujący zgładzić przywódców i państwa."¹ W 1953 roku 1 marca zmarł Stalin, który był obok Hitlera najokrutniejszym dyktatorem w historii ludzkości. Od tego czasu w komunistycznej Rosji i podległych mu krajach następuje stopniowa odwilż

Pierwszym "gwoździem do trumny komunizmu" stało się wybranie na papieża polskiego kardynała Karola Wojtyłę. Jego pierwsza pielgrzymka do Polski uruchomiła lawinowo procesy wolnościowe, które nie zdołał już zatrzymać skostniały i nieefektywny system władzy komunistycznej. Kolejnym niezwykle istotnym zdarzeniem kładącym "kłody" pod grunt komunizmu był rok 1980 kiedy to powstały po raz pierwszy w bloku wschodnim niezależne związki zawodowe pod nazwą “Solidarność”. Masowy charakter tego związku spowodowało, że władze były skazane od samego początku na dialog z tą jawną opozycją. Ostatnią rozpaczliwą próbą ratowania systemu stało się wprowadzenie przez generała Wojciecha Jaruzelskiego stanu wojennego w grudniu 1981 roku. Jednak problemy gospodarcze i wzrastająca niechęć społeczeństwa do nomenklatury komunistycznej przybliżały coraz bardziej rozkład socjalizmu w naszym kraju. Jednak prawdziwy koniec komunizmu w Europie możliwy był dopiero z chwilą zmiany kierownictwa w radzieckiej metropolii, gdzie I sekretarzem KPZR został reformator - Michaił Gorbaczow (w 1985 roku). W 1989 roku w Polsce dochodzi do rozmów komunistów z opozycją (tzw. “okrągły stół”) w wyniku, których doszło do pokojowego przekazania władzy. Bezprecedensowe zmiany w naszym kraju wywołały lawinowe skutki na Węgrzech i Czechosłowacji co oznaczało agonię bloku socjalistycznych krajów, które były sztucznym tworem Stalina.

W 1991 roku mimo komunistów, którzy chcieli ratować rozlatujący się kraj nie zatrzymali oni zmian. Po stłumieniu rewolty ZSRR podzielił się na szereg krajów (Rosja, Ukraina, Białoruś, Kazachstan, Litwa, Łotwa, Estonia i inne), a w Rosji prezydent Borys Jelcyn rozwiązał KPZR. To był zmierzch komunizmu jako systemu władzy w Europie. Wypadałoby w tym miejscu przyjrzeć się funkcjonowaniu systemu komunistycznemu w innych krajach świata.

Komunizm włoski jako nurt włoskiej myśli politycznej, upodabniał się do marksizmu zachodniego, będącego reakcją na upadek II Międzynarodówki i rosyjskie pojmowanie komunizmu po rewolucji październikowej. Marksizm zachodni kładł główny nacisk na filozofię człowieka , ukazującą bogactwo jego natury nie będące jedynie odzwierciedleniem materialnego bytu. Głównymi przedstawicielami tak pojmowanej myśli komunistycznej byli Antonio Labriola , Antonio Gramsci i doktryna eurokomunizmu.

Antonio Labriola (1843-1904)- współzałożyciel Włoskiej Partii Socjalistycznej. Marksizm pojmował nie jako „ostateczne” wyjaśnienie sensu dziejów, ale jako zbiór pożytecznych wskazówek dla rozmyślań o zmiennych losach człowieka w społeczeństwie i państwie. Religię traktował jako jedną z form kultury używaną tylko przez ludzi, którzy jej potrzebowali. Był zwolennikiem rozdzielenia władzy świeckiej od duchownej. Socjalizmowi przypisywał wszystkie ekonomiczne i polityczne zdobycze. Według jego wyobrażenia socjalistyczny ustrój złożony jest z trzech elementów: gminy, spółdzielczości i państwa. Opowiadał się za rewolucją.

Antonio Gramsci (1891-1937)- współzałożyciel i przywódca WPK był zdecydowanym antyfaszystą. Marksizm traktował podobnie jak Labriola. Rozwijał koncepcję rewolucji jednocześnie proletariackiej jak i komunistycznej, opartej na przejęciu własności środków produkcji ukształtowanych w łonie kapitalizmu. Na czele produkcji socjalistycznej stoi Rada Fabryczna wyłoniona spośród robotników. Mamy do czynienia ze zjawiskiem eurokomunizmu, który jest

doktryną powstałą w latach 70. i 80. XX wieku i wyrażała poglądy zachodnich partii komunistycznych (Wł., Fr., Hiszp.). Przywódcy tych partii w 1974 roku odrzucili napiętnowaną stalinizmem doktrynę marksizmu leninizmu jako obowiązującą podstawowe działania. Przyznali sobie prawo do ideologicznej samodzielności. Eurokomunizm krytykując radziecki komunizm zgadzał się na odrzucenie doktryny proletariatu. Dopuszczał konkurencję wielu partii w parlamencie, co było zupełnie nie do pomyślenia w systemie Związku Radzieckiego i jego państw satelitalnych. Przystali na model gospodarki sektorowej wielorynkowej.

Kolejnym państwem w którym występuje system komunistyczny są Chiny, gdzie

od 1926 roku, gdy Chang Kai-Szek usunął z Kuomintangu komunistów. Komuniści zaczęli rozwijać swoją myśl w ramach KPCh (krytyka radzieckich komunistów).

Mao Tse-Tung (1893-1976) należał do najwybitniejszych przywódców chińskich komunistów. Początkowo zafascynowany był komunizmem rosyjskim. Stopniowo zdobywał co raz wyższe stanowiska partyjne i państwowe, stając się od 1949 dyktatorem.

Maoizm wspierał się na tezie o konieczności poszukiwani narodowych dróg do komunizmu oznaczającego chinizację marksizmu. Praktycznie nie wniósł on jednak zbyt wiele idei do ówczesnej myśli komunistycznej. Do oryginalności filozoficznych pretendował wykład Mao „w sprawie wsteczności”, który mówił aby wśród krzyżujących się ze sobą sprzeczności, odkrywać sprzeczność główną, odgrywającą wiodącą rolę w procesach społecznych. Mao przekonywał, że autentyczni komuniści „muszą rozpoczynać od rzeczywistego pragnienia jedności przy usuwaniu sprzeczności”. Oryginalną cechą polityki był także kult chłopa (charakter chłopski miała rewolucja, gosp., kult. i władza). Teoria wojny ludowej, stanowiąca jeden z centralnych punktów maoizmu, obejmowała różne formy walki (rewolucje, walkę partyzancką, doraźne kampanie polityczne – wojna ludowa z biurokratyzmem, wróblami, szczurami). W tej walce miał być pomocny „nieograniczony chłopski entuzjazm do socjalizmu”. Mao chciał wsią otoczyć miasta, natomiast budowa socjalizmu miała polegać na zmilitaryzowaniu chłopów. Wierzył, że tylko jego myśl i wola były w stanie poruszać masy ludowe, tkwiące zwykle w detalu politycznym (można nie jeść, można nie spać, lecz nie wolno nie czytać prac przewodniczącego Mao. Słońce świeci jasno lecz o wiele jaśniej świecą idee Mao). Dzięki lekturze czerwonej książeczki, chorzy mieli odzyskać zdrowie. Rozwój gospodarki opierał się na uniwersalności chłopów. Zakładano kołchozy na wzór rosyjskich. Wytapiano stal „wielki skok na przód” (po 3 latach usilnej pracy – 10 tys. lat szczęścia). Maoizm przyjął założenie, że w ślad za wzrostem wiedzy człowieka postępuje jego degeneracja moralna. W życiu wystarczy przeczytać około tuzina książek, natomiast większa ich liczba przerabia ludzi w moli książkowych, dogmatyków i rewizjonistów.

Maoizm oddziaływał na komunistów albańskich, niektórych krajów afrykańskich i południowo-amerykańskich. Najbardziej dosłowne założenia maoizmu przejęli Czerwoni Khmerzy mordując inteligencję. Następca Tse-Tunga, Deng Xiao-Ping (1904-1996) odrzucił maoizm, dopuszczając swobodny kapitalistyczny rozwój enklaw gospodarczych. Chociaż w Chinach ciągle panuje ten system władzy to jednak szybki wzrost gospodarczy tego kraju nie jest zasługą stosowania się Chińczyków do ideologii Marksa i Engelsa.

Kolejny krok to "przeskok za ocean" tutaj marksistowska myśl komunistyczna rozwijała się w USA w ścisłym związku z myślą socjalistyczną. Kluczowym wydarzeniem tego związku było przybycie do USA, w roku 1851 Josepha Wedemeyra. W roku 1921 powstała nielegalna Zjednoczona Komunistyczna Partia Ameryki, a 9 lat po tym KPSt.Zjed. Partie walczyły o wpływy w związkach zawodowych.

Komunizm marksistowski w USA zjednał sobie rzesze sympatyków wśród intelektualistów. Jako program nauczania trafił do najbardziej znanych uniwersytetów. Czołowymi przedstawicielami tego nurtu byli Herbert Aptheker i Earl Browder.

Komunizm „Nowej Lewicy” powstał w roku 1960. Jego nasilenie zauważalne było przede wszystkim podczas studenckich rebelii w latach 1960-1970. Główne znaczenie dla tej ideologii miała działalność Wright Millsa, który uznał hasła kapitalizmu amerykańskiego za wyraz fałszywej świadomości i prostodusznego prowincjonalizmu. Jego uczeń – Tom Hayden zaczął czerpać z idei bitników, hippisów i pism filozofów egzystencjalnych. Przyjął również większość tez czołowych krytyków kapitalizmu. Podstawową zasadą jest to, że czyn ma przewagę nad myślą. Nowa Lewica zmierzała do odbudowania wyniszczonej kapitalizmem wspólnoty międzyludzkiej, opartej na wzorach komuny. Na pojęcie wspólnoty składają się 4 zasady: wszystkie dobra podlegają podziałowi, utrzymane są głębokie stosunki personalne pomiędzy członkami wspólnoty, uznane są indywidualne potrzeby, dopuszcza się uprawianie miłości na różne sposoby. Przyszłe społeczeństwo miałoby się składać z niezależnych od siebie komun. Kuba to kolejny kraj, któremu nie jest obca totalitarystyczna ideologia komunistyczna. Tutaj czołowym przedstawicielem jest Fidel Castro, który od 1959 roku pełni funkcje dyktatora. Od 1961 roku, aż do „pierestrojki” Gorbaczowa, Kuba otrzymywała wszechstronną pomoc od ZSRR w zamian za eksportowanie rewolucji w krajach trzeciego świata. Hasłem Castro jest: „socjalizm albo śmierć”. Podstawowy program to: reforma rolna, nacjonalizm krajowych i zagranicznych przedsiębiorstw prywatnych , likwidacja analfabetyzmu, rozdział państwa od kościoła (i USA). Po ustaniu pomocy od państw socjalistycznych jego pozycja ideowa, znacznie się zmniejszyła.

Ernesto „Che” Guevara (1928-1967) od 1966 przebywał w Boliwii, gdzie wzywał chłopów i górników do skierowania broni przeciwko rządom wojskowym. Polegał na sile rewolucyjnej chłopstwa walczącego w małych 30-50 osobowych oddziałach partyzanckich w imię reformy rolnej i upaństwowienia przemysłu. Sympatia darzył przedstawicieli Nowej Lewicy, gdyż wysuwali oni wrogość wobec kapitalizmu i niechęć do ortodoksyjnego komunizmu marksistowsko-leninowskiego.

Również w Chile mamy do czynienia z systemem komunistycznym. Salvadore Allende (1908-1973) był lekarzem, a swego czasu także ministrem zdrowia. Był współzałożycielem Socjalistycznej Partii Chile, a w roku 1970 objął stanowisko prezydenta. Głównymi hasłami podejmowanymi przez socjalistów chilijskich były: nacjonalizacja przemysłu i banków, wywłaszczenie obszarników na rzecz chłopów, poszerzenie świadczeń na rzecz ubogich.

Komunizm dotarł również na czarny ląd, gdzie miał swoich zwolenników w takich państwach afrykańskich jak Ghana czy Gwinea. W Ghanie czołowym przedstawicielem nurtu był polityk, założyciel Ludowej Partii Konwentu – Francis Kwame Nkrumah (1909-1972), który w roku 1964 został prezydentem. Wyrwał Ghanę spod zależności brytyjskiej. Dopuszczał wielosektorowość gospodarki, ale tylko na początku realizacji budownictwa socjalistycznego. Opracował teorie osobowości afrykańskiej (wszyscy są równi, każdy człowiek jest celem dla siebie, grupa jest odpowiedzialna za jednostkę, która z kolei podporządkowuje się grupie, dobrobyt grupy jest podstawą dobrobytu jednostki). Z kolei w Gwinei przedstawicielem komunizmu był Ahmed Sekou Toure (1922-1974), który wzorował się na sowieckim modelu socjalizmu, proklamując „niekapitalistyczną drogę rozwoju”. Sprawując funkcje prezydenta kraju, posługiwał się represjami i terrorem, nieudolnie osłanianymi „wolą jednej partii”. Rozwój gospodarki opierał się rolnictwie spółdzielczym, planowaniu gospodarczym i równościowym podziale dóbr.