İnsanin ən böYÜk düŞMƏNİ Şeytan harun yahya adnan oktar

“Sizi pisliklərdən təmizləmək, şeytanın vəsvəsəsini sizdən çıxarmaq, ürəklərinizi doldurmaq və ayaqlarınızın altını möhkəm etmək üçün göydən üstünüzə yağış yağdırmışdı” (“Ənfal”, 8/11).

“İblis dedi: “Ey Rəbbim! Məni azdırmağına (rəhmətindən kənar etməyinə) and içirəm ki, mən də insanlara pis əməl­lərini yer üzündə yaxşı gös­tə­rib onların hamısını yoldan çı­xaracağam. Yalnız sə­nin sadiq bəndələrindən başqa” (“Hicr”, 15/39-40).

Ayədən də aydın olduğu kimi, şeytanın gücü həqiqi mömin­ləri azdırmağa çatmaz. Ancaq heç kim də özünü “cənnətlik” hesab edə bilməz. Mömin bir kəs “şübhəsiz, Rəbbinin əza­bından arxayın olmaq olmaz” (“Məaric”, 70/28) ayəsi üzrə imanını qorumaq üçün hər zaman “Allahın ipindən möhkəm yapışmaq” (“Ali-İmran”, 3/103) məcburiyyətindədir. Şeytan insanların “düz yolunun üstündə oturacağı” (“Əraf”, 7/16), onların “ayaqlarını büdrətmək” (“Ali-İmran”, 3/155) istəyə­cəyi üçün mömin onun hiylə və oyunlarına qarşı ayıq olma­lıdır. Əks təqdirdə bu tələlərə düşər və hətta bir müddət son­ra dindən də çıxa bilir. İndi şeytanın insanları cəhənnəmə çəkmək üçün işlətdiyi fəndlərini ayrı-ayrı araşdıraq.

Vəsvəsə verir
Möminlərin ən böyük düşmənlərinə qarşı mübarizəsi ömür boyu davam edib. Bu savaş zamanı şeytan müxtəlif fənd­lər­dən istifadə edir. Şeytan insana heç bir zaman əsl üzü­nü gös­tərməz, qarşısına çıxıb “mən şeytanam və sənin cəhənnəmdə yanmağını istəyirəm” deməz. Onun əvəzinə “İnsanların ürəklərinə vəsvəsə verərək” (“Nas”, 114/4-5) öz varlığını məharətlə gizlədər.

Şeytana əhəmiyyət verməyən insan onun təlqinlərini öz düşüncəsi zənn edər. Sonra şeytan onu bu fikirlərin doğru olduğuna inandırır. Bunun nəticəsində bir çox insanı - ağıl­ları öz­lərində olmadığı anda - tam nəzarət altına alır.

Ancaq möminlər sinələrə və qəlblərə girib vəvəsə verən bu düşməni Quran vasitəsi ilə saf-çürük edə bilir. Mömin əv­vəlcə qəlbindən gələn bu səsin şeytana yoxsa öz vicdanına aid olduğunu ayırd edəcək bir nur və fərasət sahibidir. İnsan şey­tanın oyununa fikir verdikdən sonra Quranda əmr edilən qay­da üzrə hərəkət edər, Allaha sığınar. Çünki Allahı anan bir möminin qarşısında şeytanın vəsvəsəsinin heç bir hökmü qal­maz. Allah bu önəmli sirri Quranda belə bildirir:

“Əgər sənə şeytandan bir vəsvəsə gəlsə, Allaha sığın. Şübhəsiz ki, Allah hər şeyi eşidən və biləndir. Allahdan qor­xanlara şeytandan bir vəsvəsə toxunduğu zaman onlar xatır­layıb düşünərlər və dərhal görən olurlar (“Əraf”, 7/200-201).

Dünya həyatı bir imtahan yeri olduğu üçün hər gün insanın qarşısına müxtəlif hadisələr çıxır, insan müxtəlif vəziyyət­lərlə qarşılaşır. Bütün hallarda şeytan kənarda pusquda daya­nır və möminin bu vəziyyətlərdə göstərə biləcəyi kiçik zəif­lik onun üçün böyük bir fürsət olur.

Şeytan bu fürsətlərin hamısından istifadə edir, ancaq özünün varlığını heç bir şəkildə hiss etdirməməyə çalışır.

Əgər mömin içində olduğu hadisələrdə və işlərdə hər şeyin tərs getdiyini, sıxıntı verdiyini, vicdanının narahat olduğunu hiss edirsə, o dəqiqə dayanıb düşünməlidir. Bunun üçün ən asan yol insanın özünə xaricdən başqasının gözü ilə baxma­sıdır. Beləliklə də insan qarşısındakı insanı, yəni özünü bu suallar vasitəsilə aydın görür;

• 
  Həmin an beynindəki düşüncələr Quranla uyğun gəlirmi?
  
• 
  Allahı anmaqda tənbəllik göstərirmi?
  
• 
  Quranda buyurulan hökm və qadağalara əməl etməkdə tənbəllik edirmi?
  

• 
  Planları Allahın rizası və axirəti xaricindəki məqsədəmi yönəlib?
  

• 
  O an üçün öz xeyri digər möminlərdən ön plandadırmı?
  

• 
  Möminlər içində özünün xüsusi bir yeri olduğunu və yeri­nin doldurulmayacağını düşünürmü?
  

• 
  Olan hadisədən təvəkkül etmədiyini, buna görə haqsızlığa uğradığını düşünürmü?
  

• 
  Etdiyi fədakarlığı başqa insanların bilməsini və danışılma­sını istəyirmi?
  

• 
  Sevdiyi maldan vermək lazım olduğu halda bir bəhanə edib verməməyəmi çalışır?
  

• 
  Hər hansı bir dünya malına qarşı hərislikmi edir?
  

• 
  Gələcəkə bağlı qorxu hissinə malikdirmi?
  

• 
  Özünə qarşı Quran əsasında hərəkət ediləndə buna dözümsüzlük göstərirmi?
  

• 
  Allaha və dinə düşmən olan bir kimsəyə qarşı içində bir sevgi, bağlılıq varmı?
  

Əgər içindəki sıxıntı burada sayılanlardan və ya bunlara bən­zər hallardan əmələ gəlirsə, bu insanın qəlbinə şeytan daxil olmuşdur. Zənn etdiyi bu düşüncələrin hamısı şeytanın qəl­binə verdiyi vəsvəsədir. Şeytan müxtəlif insanlara müxtəlif yollarla təsir etməyə çalışır.

Dindən uzaq, Qurandan xəbərsiz yaşayan bir kimsəni bu həyat tərzinə davam etməsi üçün fəndlər işlədir. Şeytan on­ları tamamilə dünya həyatına yönəldir, dünyanın fani, keçici bərbəzəyinə bağlayır, beləliklə də onların pak dindən uzaq olmalarına səbəb olur.

Şeytan dinə təzə-təzə maraq göstərən insanı ətrafı tərəfindən təklənəcəyi, din üzrə yaşamağa başlayarsa, bunu davam et­dirə bilməyəcəyi kimi boş və yersiz düşüncələrə salaraq dindən uzaqlaşdırmağa çalışır.

Şeytan möminlərə qarşı da fəaliyyəti davam etdirir. Məsələn, möminin digər möminə hirslənməsi və ya Quran oxumağı ağlından keçirdikdə əsassız bir bəhanə tapıb bundan imtina etməsi bu fəaliyyətin nəticəsidir. Ancaq şeytan möminə “Quran oxuma”, “Allahı anma” demir. Çünki bunun təsirsiz olacağını bilir. Onun əvəzinə insanın beynini boş və uzun-uzadı, mənasız işlərlə məşğul edir. Əgər insan bu təsir altına düşürsə, axirəti unudub dünya həyatına bağlanırsa, bu qəflə­tin təsirindən Quranın əmr etdiyi şəkildə yaşamaqdan uzaq­laşır. Bu tələyə düşməməyin yeganə yolu şeytanın pıçıltıla­rını vaxtında bilib Allaha sığınmaqdır.

Şeytanın xüsusiyyətləri, taktikaları və insan üzərində oyna­dığı oyunlar bəlli olduğu təqdirdə bundan sağlam nəticə çı­xarıla bilər. Bunun üçün yeganə yolgöstərən Qurandır. Son­rakı səhifələrdə Quran ayələrinə görə şeytanın fəndləri, onun insanları Allah yolundan uzaqlaşdırmaq üçün qurduğu tələlər, möminlərin hərəkətlərindəki xətalardan istifadə edərək qurduğu hiylələr açıqlanacaq.

Əslində isə Allahdan başqa bir varlığı qoruyucu güc olaraq qəbul etmək, Allahdan başqasından qorxmaq, Allahdan baş­qasına qarşı müstəqil bir sevgi duymaq kimi Allaha şərik qoşmaq mənasına gəlir. Allahdan başqa yolgöstərən axtar­maq şirkin ən çox yayılmış növlərindəndir. İndiki dövrün cahil toplumu Allahdan başqa yolgöstəricilər qəbul edərək və bu yol göstərənlərin ardınca gedərək əsrlərlə əvvəlki bütpərəstliyi yaşadır. Çoxtanrılı dinlərin yerini insanlar tərə­findən ortaya atılan dindənkənar ideologiyalar, bütlərin yerini isə bu ideyaların qurucuları, ya da onların heykəlləri tutur. Ölkələrdən və millətlərdən asılı olmayaraq milyardlarla in­san Allahın dinini yaşamaqdan bu yolla uzaqlaşmışdır.

Əlbəttə, insanı bu azğınlığa ən çox təhrik edən qüvvə şey­tandır. Çünki insanın Allahdan uzaqlaşdığı nöqtə şeytanın insana qarşı qurduğu cəbhədir. Buna görə şeytan şirk sayə­sində cahil insanların beynini keyləşdirir. Bütün həyatı şirklə dolu olan bu insanların sağlam düşünməsinə mane olur. Və belə insanlar həyatlarını Allahın istədiyi şəkildə, Quran üzrə deyil, şeytanın göstərişləri üzərində yaşayır.

Şirk içində olan həyat şeytan tərəfindən hazırlanmış elə bir tələdir ki, bu tələdə olan insanlar öz vəziyyətlərinə əhə­miyyət verməz. Bu insanların çoxu özlərini doğru yolda, hətta hər kəsdən daha çox cənnətlik hesab edir. Şərik qoş­duqlarını bilməyən və özlərini çaşdıran bu insanların axirət günü əslində müşrik olduqlarını bildikdə məruz qaldığı zülm ayədə belə anladılır:

“O gün onların hamısını bir yerə toplayacaq, sonra şərik qo­şanlara deyəcəyik: “Tanrı olduqlarını iddia etdiyiniz şəriklə­riniz (bütləriniz) haradadır?” Onların: “Rəbbimiz Allaha and olsun ki, biz müşrik deyildik!” deməkdən başqa heç bir ça­rələri qalmayacaq. Gör onlar özlərinə qarşı necə yalan de­yirlər! Özlərindən uydurub düzəltdikləri bütlər də onlardan qeyb olacaq” (“Ənam”, 6/22-24).

Şirki doğuran səbəblərdən biri də insana yaradılışdan verilən sevgi hissinin düzgün yönəldilməməsidir. İslamda Allaha ya­xınlaşmağa səbəb olan bu duyğu cahiliyyədə Allahdan uzaq­laşdıran şeytani tələ olmuşdur. Möminlər fitrətlərindəki sev­gini əsl sevgiyə layiq olan Allaha yönəldirlər. Bu sevgi bütün sevgilərin fövqündədir. Digər insanları və varlıqları isə Allahı sevdikləri üçün sevərlər. Möminlərin bir insana qarşı müstəqil şəkildə sevgi bəsləməsi, məsələn, Allaha asi olan bir kafirə qarşı sevgi bəsləməsi Qurana görə mümkün deyil­dir. Möminlər Allahın razılığını, yəni rizasını qazanmaq üçün Allahın sevdiyini sevər, sevmədiyini sevməzlər. Möminlərin insan sevgisi Allaha yönəldilən sevginin bir nəticəsi ol­duğundan müşriklərin insana qarşı sevgisindən daha dərin və möhkəm olur.

Müşriklər isə sevgilərini sahib olduqları saysız-hesabsız tan­rılara bəsləyirlər. Bu kimsələr Allahı sevdiklərini iddia edərlər. Ancaq bu sevgi sözdə qalır. Onlar bütün həyatla­rını, həqiqi sevgilərini öz bütlərinə xərcləyirlər. Məsələn, atala­rını, oğullarını, həyat yoldaşlarını, pulu, şöhrət və vəzifəni Allahdan daha çox sevərlər. İnkar edənlərin bu sevgiləri bir ayədə belə bildirilir:

“İnsanların içərisində Allahdan qeyrilərini Allaha şərik qoşub onları Allahı sevən kimi sevənlər də vardır. Halbuki iman gətirənlərin Allaha məhəbbəti daha qüvvətlidir. Əgər özlə­rinə zülm edənlərin vaxtında görəcəkləri əzabdan xəbərləri olsaydı, onlar bütün qüvvətin və qüdrətin Allaha məxsus ol­duğunu və onun əzabının şiddətli olacağını bilərdilər” (“Bə­qərə”, 2/165).

Cahiliyyə dövründə ən çox yayılan şirk ünsürlərindən biri qadınlara duyulan böyük sevgi idi. Əgər hər hansı bir qadına duyulan sevgi Allaha qarşı olan sevgidən artıqdırsa, bu, şirki doğurur. Bir insana qarşı olan sevgi o insandakı gözəlliklərin sahibinin Allah olduğu düşünülərək olursa, bunun bir mənası olur. Allaha qarşı bəslənən sevgidə bir son olmadığından Allah üçün sevən bir insanın qarşısındakına olan sevgisi çox güclü və davamlı olur.

Allah qadınlara qarşı olan bu asılılığın şeytan oyunu ol­duğunu belə bildirmişdir:

“Allahı qoyub yalnız qadın bütlərə tapınır və yalnız asi şey­tana ibadət edirlər” (“Nisa”, 4/117).

Şirk Allaha qarşı işlənən ən böyük bir günah və nankorluq­dur. Odur ki, Allah bütün günahları bağışlaya biləcəyini, ancaq şirki qəti olaraq əfv etməyəcəyini bildirmişdir:

“Şübhə yoxdur ki, Allah özünə şərik qoşanları əfv etməz, amma istədiyi şəxsin bundan başqa olan günahlarını bağışlar. Allaha şərik qoşan şəxs əlbəttə, böyük bir günah etmişdir” (“Nisa”, 4/48).

Şirk o qədər böyük bir təhlükədir ki, bütün ömrünü Allaha ibadət etməklə keçirən kimsələri belə məhvə aparar. Çünki edilən bütün saleh əməllər şirkin olduğu təqdirdə boşa ge­dər. Bu səbəbdən şeytan həyatını Allaha bağlamış möminləri şirkə aparmaq üçün müxtəlif tələlər qurar, fürsət, məqam gözləyər. Kiminə qadınları, kiminə pulu və başqa yolları təklif edər. Məsələn, qazanılan bir uğura “bunu mən etdim” deməsi şeytanın hazırladığı tələdir. Beləliklə, insanı Allahın iradəsindən kənarda şəxsi bir gücü olduğuna inandırmağa çalışır.

Möminlər əməllərinin boşa getməsinə səbəb olacaq hər cür təhlükəyə qarşı son dərəcə diqqətli olmalıdır. Bunun üçün Quranda möminlərə çox aydın şəkildə bildirilir:

“Sənə və səndən əvvəlkilərə belə vəhy olunmuşdur: “Əgər şərik qoşsan, bütün əməlin puça çıxacaq və mütləq ziyan çəkənlərdən olacaqsan. Xeyr! Yalnız Allaha ibadət et və Onun nemətlərinə şükr edənlərdən ol!”” (“Zumər”, 39/65-66).

“Sonra onların qarşılarından və arxalarından, sağlarından və sollarından gələcəyəm və sən onların əksəriyyətini şükür edən görməyəcəksən!” (“Əraf”, 7/17).

Şeytan insanların şükür etməsinə maneçilik törədir. Çünki şükranlıq Allahın Quranda üzərində ən çox dayandığı əməl­lərdən biridir. 60 ayədə şükürdən və şükranlığın önəmindən, vacibliyindən bəhs edilir. Allahın bu qədər diqqətlə xatırlat­dığı bu vəzifəni insanlara unutdurmaq şeytanın əlbəttə ki, başlıca məqsədlərindən biridir.

Şükür edə bilmək üçün əvvəlcə şükürün vacibliyini qavraya biləcək şüura sahib olmaq gərəkdir. Şükür edən insan ona verilən nemətin sahibinin Allah olduğunu və Allah qarşısında acizliyini bilir. Allahın böyüklüyünü və əzəmətini görməyib bunu qəlbi ilə təsdiq etməyən bir insanın şükrü də zahiri olur.

Şeytanın təsiri altında olan cahil cəmiyyət şükürdən uzaq olur. Şükür etmək kimi əsas bir ibadəti ancaq baş verən müsibət keçdikdən sonra və ya xoşagəlməz bir vəziyyət or­tadan qalxdıqda xatırlayar, sonra yenə içindəki yaşamlarına dönərlər.

Quranda buna misal olaraq başlarına fəlakət gəldiyi zaman dua edən, sıxıntı aradan qalxdığı zaman şərik qoşan insanla­rın halları göstərilmişdir:

“De ki: Gizlində Allaha dua edib: “Əgər bizi suyun və quru­nun zülmətindən qurtarsan, əlbəttə, şükür edənlərdən olarıq” deyə yalvardığınız zaman sizləri bundan xilas edən kimdir? De ki: “Sizi ondan xilas edən və hər bir qəmdən qurtaran Allahdır. Bütün bunlardan sonra siz yenə də ona şərik qoşur­sunuz?” (“Ənam”, 6/63-64).

Halbuki şükür etmək insanın ən mühüm vəzifələrindən biri­dir. Çünki hər bir insanın həyatı şükrü tələb edən saysız-he­sabsız nemətlərlə doludur. Bu nemətlərin saymaqla bitməyə­cəyi “Nəhl” surəsinin 18-ci ayəsində aydın şəkildə bildirilir. Quranda şükür üçün xüsusi bir hədd qoyulmadığından insan əlindəki nemətləri şükür etmək üçün istifadə edə bilir. Mə­sələn, Hz.İbrahim kimi onu yedirən və içirənin Allah ol­duğunu bilən insan (“Şüəra”, 26/79) hər yemək yeyəndə və ya bir şey içəndə bütün bunları ona lütf edən Allaha şükür etməlidir.

Ancaq şükür etmək təkcə yemək-içməklə məhdudlaşmamalı­dır. İnsanın gün ərzində istifadə etdiyi halda çox zaman ağlına gətirmədiyi, dəyərini ancaq onu itirdiyi zaman bildiyi saysız nemətlər var. Quranda tez-tez bildirilən “görmə” və “eşitmə” nemətləri də buna nümunə olaraq göstərilə bilər.

Görmə və eşitmə təsadüfən ortaya çıxmış nemətlər deyil. Allahın insanlara gözlər, qulaqlar verməsi ona şükür etməsi və layiqincə qulluq etməsi məqsədi ilədir:

“Allah sizi analarınızın bətnindən heç bir şey bilmədiyiniz halda çıxardı. Sonra sizə qulaq, göz və qəlb verdi ki, bəlkə şükür edəsiniz” (“Nəhl”, 16/78).

Eyni şəkildə insanlar üçün minik və yükdaşıma vasitəsi olan gəmilərin dünyanın dörddə üçünü təşkil edən dənizlərin, hətta küləklərin belə varlığı insanların şükür etməsini tələb edir. Allah bunu belə bildirir:

“Təzə ət yeməyiniz, taxdığınız bəzək şeylərini əldə etməyi­niz üçün dənizi də sizə ram edən Odur. Allahın nemətindən sizin ruzi axtarmağınız üçün gəmilərin onu yara-yara üzüb getdiyini görürsən. Bəlkə şükür edəsiniz!” (“Nəhl”, 16/14).

“Həqiqətən küləkləri müjdəçi olaraq göndərməsi, sizə öz mərhəmətindən daddırması, əmri ilə gəmilərin üzməsi, kə­rəmindən ruzi axtarmağınız onun qüdrət əlamətlərindəndir. Bəlkə şükür edəsiniz” (“Rum”, 30/46).

“Gəmilərin onun əmri ilə dənizdə üzməsi və sizin də onun kərəmindən ruzi axtarmanız üçün dənizi sizə ram edən Al­lahdır” (“Casiyə”, 45/12).

Möminin ona verilən nemətə şükür etməsi onun bu nemətin sahibini tanımasına dəlildir. Beləliklə, həm nemətin haqqını vermiş olur, həm də önündə daha üstün nemətə yol açılır. Allaha şükür edən bəndələrinə nemətlərini artıracağını bil­dirərkən şükür etməyən nankorları əzabına düçar edəcəyini bildirir:

“Yadınıza salın ki, o zaman Rəbiniz bunu bildirmişdi: “Əgər mənə şükür etsəniz, sizə olan nemətimi artıracağam. Yox əgər nankorluq etsəniz, mənim əzabım həqiqətən şiddətlidir” (“İbrahim”, 14/7).

Peyğəmbərlik məqamı verilmiş Hz.Süleymanın Allahdan ona şükür etməyi ilham etməsini istəməsi (“Nəml”, 27/19) bütün möminlərə nümunədir. Çünki şeytan insanlara önlərindən, arxalarından, sağlarından, sollarından gələrək nemətlərə şükür etməyi unutdurmaq, nemətlərin özünə bağlılığa sövq etmək kimi hiylələrlə onları azdırır.

Şeytanın bu silahı işlətməsinin daha önəmli səbəbi var. Qorxu şüurun dayanmasına, Allahla əlaqənin qırılmasına və Allaha təvəkkül etməyin ortadan qaldırılmasına səbəb olur. İxlasını qoruyan mömin üçün belə hal əhəmiyyətsiz olur. Şeytan ancaq qəflət içində olan, şüuru dəyişkən və ya ta­mamilə bağlı olan insanlara təsir edir. Quran ayəsində qor­xmaq lazım gələn əsl qüvvənin Allah olduğu bildirilir:

“Sizi yalnız o şeytan öz dostlarından qorxudub çəkindirir. Amma siz onlardan qorxmayın. Əgər möminsinizsə, məndən qorxun!” (“Ali-İmran”, 3/175).

Dünya möminlər üçün onların qədərə bağlı olaraq yaşadığı keçici və fani bir məkandır. Qorxacaqları tək mütləq varlıq da bu dünyanın və qədərin hakimi olan Allahdır.

Mömin olmayanlar isə dünyanı bir-birindən ayrı hadisə və insanların qərar tutduğu nəzarətsiz bir məkan zənn edərlər. Belə insanları qəlbinə şeytan asanlıqla vəsvəsə verib qorxu salar. Bu insanlar üçün qarşılarına çıxan hər hadisə sonu bəlli olmayandır. Onlar ölüm qorxusuyla, yoxsulluq qorxu­suyla, gələcəkdə ola biləcək hadisələr qorxusuyla Allaha deyil, saysız bütlərə sarılırlar.

Şeytanın “qorxu” tələsi möminlər toplumu içində yaşayan, ancaq qəlbində xəstəlik olan kimsələrə də təsir edir. Allah yolunda qarşısına bir çətinlik çıxdıqda onları bir qorxu bürüyər, içlərində olan qəflət ortaya çıxar. Məsələn, güclü savaş ortasında qorxuya düşən bir qrup insanın durumu Qu­randa belə bildirilmişdir:

“Möminlər: “Kaş cihad barəsində bir surə nazil olaydı” de­yirdilər. Elə ki, möhkəm bir surə nazil olub orada döyüş cihad əmri bildirildi. Ya Məhəm­məd! Qəlblərində mərəz olanların sənə ölüm qorxusundan bayılmış kimsənin baxışı ilə baxdıqlarını gördün. Amma onlara daha çox yaraşardı” (“Mu­həm­məd”, 47/20).

Təvəkkül edən insan özünü tam olaraq Allaha və qədərə təslim edər. Qorxudan tam azad olar, Allaha tam təslimiyyə­tin verdiyi cəsarətlə Allahdan başqa heç bir gücdən qorxmaz.

Möminlərin cəsarətinin şüursuz və ağılsız inkarçıların özlə­rindən xəbəri olmamasından fərqli olmasındakı xüsusiy­yət­lər unudulmamalıdır.

Bu hiss qədərə tam iman etməyin, Allaha təslimiyyətin ver­diyi özünəinam hissidir. Səmimi olaraq iman gətirmə­yən­lər bu hissi duymazlar. Möminlərin bu cəsarətinin Quranda bir çox nümunələri var.

Məsələn, Hz.Musa və yanındakılar dənizlə fironun ordusu arasında qaldıqları zaman aralarındakı zəif imanlı kimsələr yaxalandıqları zənniylə qorxuya düşürlər. Hz.Musa: “Xeyr. Rəbbim mənimlədir” (“Şüəra”, 26/62), -deyərək Allaha təsli­miyyətini və sığınmağını ifadə edər. Allaha iman gətirdikləri üçün firon tərəfindən qolları və qılçaları kəsilmək əmri ve­rilən sehrbazlar da eyni qorxusuzluq göstərmişlər. Oda atılan Hz.İbrahim də eynilə heç bir qorxu duymamışdır. Quranın “Əhzab” surəsində bəhs olunan möminlər düşmən dəstəsi ilə qarşılaşdıqları zaman imanları və təslimiyyətləri artmışdır. Çünki şeytanın qorxu təlqininin təvəkkül edən insana təsiri yoxdur. Allahın ayəsində də bildirildiyi kimi: “Həqiqətən iman gətirib yalnız öz Rəbbinə təvəkkül edənlərin üzərində şeytanın heç bir hökmü yoxdur!” (“Nəhl”, 16/99).

Möminlərin arasını vurmağa çalışır
Quran möminlərin birlik içində bir-birinə dəstək və köməkçi olmasını və bir-birini müdafiə etməsini əmr edir. Birliyin nə dərəcə güclü olmasının vacibliyi aşağıdakı ayədə bildirilir:

“Şübhəsiz ki, Allah öz yolunda möhkəm divar kimi səf çəkib döyüşənləri sevər” (“Saf”, 61/4).

Şeytan bu vacib hökmü gözdən yayındırmağa, möminlərin arasındakı birliyi pozmağa çalışır. Bu məqsədi həyata keçir­mək üçün ən böyük fəaliyyəti möminlər arasındakı söhbət­lərin təsiri altında saxlamaq olur. Pis söz söyləməklə, işarə ilə danışmaqla, boş-boş danışma kimi cahil insanlara xas olan çirkinlikləri işləməyə təşviq etməklə onların aralarını vur­mağa çalışır. İman gətirən şəxs şeytana qarşı boş dayandıqda hər an belə təhlükə ilə qarşılaşır. Bunun üçün Quranda mö­minlər bu təhlükəyə qarşı qaldırılır, bir-birinə gözəl söz söyləmələrini əmr edir və şeytanın möminlərin düşməni ol­duğunu xatırladır:

“Bəndələrimə de ki, gözəl sözlər söyləsinlər. Şeytan onların arasına fitnə-fəsad sala bilər. Həqiqətən də şeytan insanın açıq düşmənidir” (“İsra”, 17/53).

“Şübhəsiz ki, şeytan içki və qumarla aranıza ədavət və kin salmaq, sizi Allahı yada salmaqdan və namaz qılmaqdan ayırmaq istər. Artıq bu işə son qoyacaqsınızmı?” (“Maidə”, 5/91).
Nəsihət verdiyini təlqin

edərək insanları buna inandırır
Şeytan əsas düşməni olan insanı sonsuz müsibətlərə düçar etməyi istədiyi üçün niyyətini heç bir şəkildə ona hiss etdir­məz. Tam əksinə, insana ona öyüd vermək istəyən yaxın adam kimi yaxınlaşır. İnsanı yaxşılıq etmək istədiyinə inan­dırdıqdan sonra öz nəzarəti altına alır. İnsanın zəifliyindən istifadə edərək bu yöndə təlqinini edər. Hz.Adəmin cənnət­dən çıxarılmasına səbəb olan xətanı işləməsi də bu tələ ilə oldu. Şeytan Hz.Adəmə və xanımına bir dost kimi yaxınlaş­mış və onları nəsihət verdiyinə inandırmışdı:

“Şeytan Adəmin və Həvvanın örtülü ayıb yerlərini özlərinə göstərmək məqsədi ilə pıçıldayıb dedi: “Rəbbiniz sizə bu ağacı yalnız mələk olmamağınız və ya (cənnətdə) əbədi qalmamağınız üçün qadağan etmişdir”. Həm də onlara: “Mən əlbəttə, sizin xeyirxah məsləhətçilərinizdənəm” deyə and içdi” (“Əraf”, 7/20-21).

Şeytan Hz.Adəmi və zövcəsini aldadaraq onların cənnətdən qovulmasına nail olmuşdur. Hz.Adəm tövbə etdikdən və Al­lahdan bağışlanma dilədikdən sonra təkrar doğru yolu tapa bilmişdir.

Şeytanın düşməni olduğunu Allahdan öyrənən Hz. Adə­min bu bildirişdən sonra yenə şeytan tərəfindən aldanma­sı insanın ömrü boyunca qarşı-qarşıya olduğu gizli düşməninin nə qə­dər mahir bir yalançı, hiyləgər olmasının dəlilidir.

Hz.Adəmə bütün şeytanların ən böyüyü olan iblis tərəfindən edilmiş “mən sizin nəsihət edənlərdənəm” təlqini indiki za­manda insanlara da insi şeytanlar tərəfindən edilir. Buna ən gözəl misal firounun öz qövmünü Allah yolundan azdırarkən onlara: “...Mən ancaq sizə münasib gördüyüm rəyimi bildiri­rəm, mən sizə ancaq doğru yol göstərirəm” (“Mömin”, 40/29), -deməsi buna bir misaldır.

Buna bənzər təlqinlərə bugünkü cahil toplumlarda da tez-tez rast gəlmək mümkündür. Dini yaşamaq onun hökmlərinə əməl etmək istəyən bir gəncə qarşı edilən “Sən hələ gənc­sən, həyatı istədiyin kimi yaşa, yaşlanınca ibadət edərsən” təlqini buna bir misaldır. Bunu təlqin edən insan özünün yaxşılıq etmək məqsədilə dediyini söyləyir. Ancaq əslində çağırdığı yol cəhənnəm yoludur.

Şeytan “nəsihət vermə” taktikasını işlətmək üçün əvvəlcə insanın yan-yörəsində və nəzarətində olan insanlardan isti­fadə edir. Məsələn, Quranda iman gətirəndən sonra şeytan tərəfindən təlqin edilən və bundan başqa dostlarının təsiri ilə yolunu azan insanlardan bəhs edilir. Bu dostların sözləri şeytanın taktikasını göz önünə sürər: “Doğru yola, bizə gəl...” Şeytanın bu taktikasının bildirildiyi ayənin tamamı belədir:

“De ki, “Biz Allahı qoyub bizə nə bir xeyir, nə də bir zərər verə bilməyən bütlərə tapınacaq və Allah bizi düzgün yola yönəltdikdən sonra yer üzündə şaşqın dolanarkən şeytanların azdırdığı adam kimi geriyəmi (küfrə) döndəriləcəyik? Hal­buki dostları onu “Bizə tərəf gəl” deyərək haqq yola çağırır­dılar. De ki: “Allahın hidayəti doğru yoldur. Bizə aləmlərin Rəbbinə təslim olmaq əmr edilmişdir” (“Ənam”, 6/71).

İnsan bu düşmənə qarşı son dərəcə diqqətli olmaq məcbu­riyyətindədir. Ancaq Allaha tam təslim olmuş və onun zik­rinə bağlanmış bir kimsə bunu bacarmaq ağlına sahib olur. Şeytanın təlqinlərinin qaynağını o dəqiqə analiz edər və beynindən çıxarıb atar. Əks təqdirdə insan bunları öz düşüncəsi zənn edər və iradəsini ona təslim edər.