II. cy gç lín, gç d¸n l¹ng Cy mì

- CÇn x©y dùng m« h×nh thö nghiÖm ë c¸c vïng : T©y B¾c, T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé víi diÖn tÝch tèi thiÓu 15-20 ha trªn nh÷ng d¹ng lËp ®Þa chñ yÕu ®Ó rót ra nh÷ng th«ng sè kü thuËt c¬ b¶n.

- Lâi thä còng gièng nh­ nh÷ng c©y l¸ réng b¶n ®Þa kh¸c, ®· cã m« h×nh thÝ nghiÖm thµnh c«ng, nh­ng ch­a ph¸t triÓn ®­îc trong s¶n xuÊt bëi kh©u tiÕp theo ( s¶n xuÊt thö ) kh«ng ®­îc thùc hiÖn. §ã lµ ®iÒu cÇn ®­îc kh¾c phôc, nÕu kh«ng nhiÒu loµi c©y rõng ®­îc lùa chän nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt vµo c¬ cÊu c©y trång rõng m·i m·i chØ n»m trong c¸c v¨n b¶n ë mét n¬i nµo ®ã.

Tµi liÖu tham kh¶o

1. 
   NguyÔn B¸ ChÊt vµ c¸c céng t¸c viªn: Nghiªn cøu trång rõng c«ng nghiÖp lÊy gç hai loµi c©y keo tr¾ng vµ lâi thä. B¸o c¸o khoa häc. ViÖn khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam, 2000.
   
2. 
   NguyÔn B¸ ChÊt, 1996: Kh¶ n¨ng trång c©y lâi thä ë ViÖt Nam. TCLN 4 -5/1996.
   
3. 
   NguyÔn B¸ ChÊt, 2000: Kü thuËt tång lâi thä. TTKH KT L©m nghiÖp sè 2/2000.
   
4. 
   Luna R K,1996: Plantation trees. Dehra Dun, India. International Book Distributors.
   
5. 
   Lauridsen EB,1977: Gmelina arborea - International pvovenance trials study tour and seed collection in India. Forest Genetic Resources Information, No6.
   
6. 
   Soeriannegara I, Lemmens RHMJ, 1993 Plant Resources of South East Asia No 5. Timber trees: major commercial timber. Bogor, Indonesia. pp 610.
   

Tªn khoa häc: Canarium album Raeusch.

Hä: Tr¸m- Burseraceae.

1. M« t¶ h×nh th¸i

Lµ c©y gç lín. C©y tr­ëng thµnh cã thÓ cao 20-30 m. Th©n th¼ng trßn, vá máng mÇu x¸m. C©y sÏ ch¶y nhùa khi bÞ t¸c ®éng c¬ giíi. L¸ kÐp l«ng chim, l¸ chÐt h×nh tr¸i xoan hoÆc « van, mÆt trªn mÇu xanh ®Ëm. MÆt d­íi nh¹t h¬n. Hoa ®¬n tÝnh cïng gèc mäc thµnh hoa tù chïm. Qu¶ h¹ch h×nh tr¸i xoan hai ®Çu nhän. Qu¶ dµi 2,5-3,5 cm th­êng cã 6 mói.

C©y tr¸m cã mÆt t¹i hÇu hÕt c¸c tØnh phÝa B¾c vµ T©y Nguyªn ë nh÷ng n¬i cã ®é cao 150 m ®Õn 750 m, nh÷ng n¬i cã l­îng m­a tõ 1500 - 2000 mm, trªn c¸c lo¹i ®Êt feralit ph¸t triÓn trªn phiÕn th¹ch sÐt, phiÕn th¹ch mica tÇng dÇy. §Êt cã ®é pH tõ 4-5 vµ cßn tÝnh chÊt ®Êt rõng. Tr¸m th­êng xuÊt hiÖn ë nh÷ng n¬i Èm ven s«ng suèi.

Tr¸m tr¾ng lµ c©y mäc nhanh, ­a s¸ng m¹nh, trong rõng tù nhiªn th­êng chiÕm tÇng trªn nh­ng trong hai n¨m ®Çu cÇn cã ®é che bãng. Tuy nhiªn còng kh«ng thÓ che kÝn c¶ ngän c©y. KÕt qu¶ c¸c thÝ nghiÖm chØ ra r»ng sö dông c©y cèt khÝ trång xen lµm c©y phï trî trong giai ®o¹n ®Çu vµ lu«n chó ý ®iÒu chØnh ®é tµn che kh«ng ®Ó cèt khÝ che lÊp ngän tr¸m lµ mét biÖn ph¸p kü thuËt tèt. Trong ®iÒu kiÖn ®ã c©y tr¸m sinh tr­ëng nhanh, cã søc sèng tèt, l¸ xanh ®Ëm.

3. C«ng dông

Theo mét sè nghiªn cøu míi ®©y, c©y tr¸m (Canarium album) tr­íc ®©y th­êng ®­îc quan t©m chñ yÕu vÒ s¶n phÈm gç cho c«ng nghiÖp gç d¸n, nay cã thÓ cho thu nhËp cao h¬n nÕu trång ®Ó lÊy nhùa vµ lÊy qu¶. Nhùa c©y tr¸m cã thÓ dïng lµm nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn xµ phßng, mü phÈm, s¬n tæng hîp... Trong 100 kg nhùa tr¸m tr¾ng cã thÓ lÊy ®­îc 18-20 kg tinh dÇu vµ 50-60 kg colophan gÇn nh­ nhùa th«ng nh­ng kh¶ n¨ng cung cÊp nhùa cña tr¸m cao h¬n nhiÒu. Mét c©y tr¸m ®­êng kÝnh trªn 20cm cã thÓ cho 10-15kg nhùa mét n¨m. Ngoµi ra qu¶ cña tr¸m tr¾ng cã thÓ s¶n xuÊt « mai vµ lµm thùc phÈm, lµm thuèc ch÷a ho, gi¶i ®éc (Ph¹m §×nh Tam, 2000). Theo kinh nghiÖm cña ng­êi d©n vïng Hoµnh Bå (Qu¶ng Ninh) mét c©y tr¸m cã ®­êng kÝnh 30cm cã thÓ khai th¸c nhùa liªn tôc 8-9 th¸ng (15 ngµy mét lÇn) trong n¨m, mçi th¸ng b×nh qu©n 3-4 kg nhùa/c©y.

VÒ gi¸ trÞ kinh tÕ nÕu tr¸m trång lµm giÇu rõng trong c¸c lo¹i h×nh rõng phôc håi hoÆc trong c¸c v­ên rõng víi sè l­îng 50 c©y/ha sau 8-10 n¨m ®· cã thÓ cho thu ho¹ch 20-25 kg qu¶/c©y/n¨m vµ 10-15kg nhùa/c©y/n¨m. Víi thêi gi¸ hiÖn nay cã thÓ cho thu nhËp tõ qu¶ lµ 3,0 ®Õn 3,75 triÖu ®/ha/n¨m vµ tõ nhùa 2-3 triÖu ®/ha/n¨m, tæng sè lµ 5-6,75 triÖu ®/ha/n¨m (NguyÔn Ngäc B×nh, 2000). NÕu cã ®iÒu kiÖn ch¨m sãc b¶o vÖ, trång víi mËt ®é cao h¬n cã thÓ hy väng mét thu nhËp tèt h¬n. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· t×m ra ®­îc ph­¬ng thøc trång phï hîp cho sinh tr­ëng cña c©y tr¸m víi c¸c c©y phô trî hä §Ëu nh­ cèt khÝ. C©y tr¸m sinh tr­ëng trong nh÷ng n¨m ®Çu kh¸ nhanh, ®o¹n th©n d­íi cµnh cao, c©y th¼ng ®Ñp. §Ó kinh doanh lÊy qu¶ ®· thÝ nghiÖm vµ thµnh c«ng ph­¬ng ph¸p ghÐp c©y víi nguyªn liÖu ghÐp lµ chåi, m¾t ghÐp tõ c¸c c©y mÑ sai qu¶. Tû lÖ sèng c©y ghÐp ®¹t 60-70%. HiÖn nay còng ®· cã c¸c c©y gièng tr¸m ghÐp qu¶ vµng ®­îc nhËp néi tõ Trung Quèc. Mét vµi thö nghiÖm ban ®Çu còng cho thÊy cã nhiÒu triÓn väng. Mét sè c©y ghÐp ngay trong n¨m ®Çu ®· ra hoa. Cã thÓ hy väng ®­îc thu ho¹ch qu¶ vµo n¨m thø 3 thø 4. §©y lµ loµi c©y cã thÓ ph¸t triÓn trång cho miÒn nói trong c¸c v­ên rõng, trång lµm giÇu trong c¸c rõng phôc håi võa ®Ó lÊy qu¶ võa lµ c©y l©u n¨m cã t¸c dông phßng hé tèt.

Gç cã gi¸c vµ lâi ph©n biÖt kh«ng râ rµng vÒ mµu s¾c, th­êng cã mµu tr¾ng vµng nh¹t vµ h¬i hång. Vßng sinh tr­ëng kh«ng râ rµng, th­êng réng 3-6mm. M¹ch ®¬n vµ kÐp ng¾n ph©n t¸n, sè l­îng m¹ch trªn 1mm² Ýt, ®­êng kÝnh m¹ch trung b×nh, trong m¹ch th­êng cã thÓ nót. Tia gç nhá vµ hÑp. M« mÒm ph©n t¸n vµ dÝnh m¹ch mét líp máng kh«ng ®Òu. Sîi gç cã nhiÒu v¸ch ng¨n ngang, dµi trung b×h 1,1mm vµ cã v¸ch sîi máng. Gç cøng trung b×nh vµ nÆng trung b×nh, khèi l­îng thÓ tÝch 550-630 kg/m³. HÖ sè co rót thÓ tÝch 0,48. Giíi h¹n bÒn khi nÐn däc thí 425kg/cm², uèn tÜnh 1080kg/cm2, søc chèng t¸ch 7kg/cm. HÖ sè uèn va ®Ëp 0,68.Gç tr¸m tr¾ng cã ®ñ nhòng tieu chuan tháa m·n víi yªu cµu cña gç nguyªn liÖi dïng cho c«ng nghiÖp gç bãc cã chÊt l­îng tèt vµ phï häp víi thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng, lµm ®å méc.

Gç tr¸m tr¾ng cã ®ñ nh÷ng tiªu chuÈn tháa m·n víi yªu cÇu cña gç nguyªn liÖu dïng cho c«ng nghiÖp gç bãc cã chÊt l­îng tèt vµ phï häp víi thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng, lµm ®å méc.

C©y tr¸m còng ®· ®­îc nghiªn cøu g©y trång tõ l©u tuy nhiªn rõng tr¸m ®Ó l¹i hiÖn nay kh«ng ®­îc nhiÒu. Mét sè rõng tr¸m trång thuÇn loµi cã thÓ kÓ ®Õn rõng tr¸m t¹i L¹c Thñy (Hßa B×nh), tr¸m trång thµnh ®¸m t¹i v­ên thùc vËt cña V­ên Quèc gia Cóc Ph­¬ng vµ hiÖn tr­êng thÝ nghiÖm g©y trång rõng tr¸m t¹i Hßa B×nh do Ph¹m §×nh Tam ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam chñ tr×. C©y tr¸m trång trong V­ên Quèc gia Cóc Ph­¬ng n¨m 1986 hiÖn nay cã chiÒu cao trung b×nh 7-8 m, ®­êng kÝnh 12-15 cm tuy nhiªn c©y ph¸t triÓn kh«ng ®Òu, cã sù ph©n hãa lín, mét sè c©y ®· ra qu¶.

Rõng tr¸m nhµ «ng Lu©n, «ng ThiÖn vµ «ng KiÓm ®éi An L¹c (L¹c Thñy, Hßa B×nh) trång n¨m 1980, b»ng c©y con cã bÇu trªn ®èi t­îng ®Êt rõng sau khai th¸c kiÖt, ®Êt cã tÇng dÇy >60cm. §Êt ®­îc ph¸t tr¾ng vµ cuèc hè trång. Trong 2 n¨m ®Çu cã trång xen lóa n­¬ng vµ s¾n. MËt ®é ban ®Çu 500 c©y/ha (5 x 4m). §· thiÕt kÕ chuyÓn hãa thµnh rõng gièng tuy nhiªn rõng ch­a kÞp tØa th­a th× n¨m 1996 b·o lµm c©y bÞ gÉy ®æ 30-40% nªn mËt ®é hiÖn nay thÊp. Sè c©y ra hoa kÕt qu¶ còng chiÕm tû lÖ thÊp kh«ng ®¸ng kÓ. NÕu muèn lÊy gièng cÇn cã sù ch¨m sãc tèt h¬n. T×nh h×nh sinh tr­ëng cña c©y nh­ sau:

HÖ sè biÕn ®éng cña c¸c chØ tiªu ®o ®Õm nh­ sau: V_D1,3= 15,09-18,47%. V_Hvn=7,76-13,07%, V_Dt biÕn ®éng kh¸ lín 28,48-42,53%.

Trong vµi n¨m qua c©y tr¸m còng ®· ®­îc ph¸t triÓn nhiÒu t¹i c¸c tr¹i rõng ë miÒn B¾c vµ b­íc ®Çu còng cã nhiÒu n¬i thu ®­îc kÕt qu¶. Trong nh÷ng n¨m ®Çu, c©y tr¸m sinh tr­ëng tèt. C©y 2 tuæi ®¹t D_1,3= 1,79 cm; H_vn=3,1 m, D_t=2,17 m. HÖ sè biÕn ®éng tõ 114,86-27,76%. Cã mét sè n¬i cã ®iÒu kiÖn Èm ®é vµ ®Êt tèt, c©y tr¸m cã thÓ mäc mµ kh«ng cÇn c©y che phñ do vËy viÖc trång c©y phô trî cã thÓ lµ ®Ó gi÷ cho m«i tr­êng lu«n Èm. §iÒu nµy còng lý gi¶i t¹o sao l¹i kh«ng ®­îc ®Ó c©y phô trî che kÝn ngän tr¸m trong c¸c n¨m ®Çu.

5. KhuyÕn nghÞ

C©y tr¸m sinh tr­ëng trong nh÷ng n¨m ®Çu kh¸ nhanh, ®o¹n th©n d­íi cµnh cao, c©y th¼ng ®Ñp rÊt phï hîp lµm nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt gç d¸n. Tuy nhiªn hiÖn nay trång ®Ó lÊy qu¶ ®ang lµ mèi quan t©m cña nhiÒu chñ trang tr¹i v× nhanh cã ®­îc s¶n phÈm. §· thÝ nghiÖm vµ thµnh c«ng ph­¬ng ph¸p ghÐp c©y víi nguyªn liÖu ghÐp lµ chåi, m¾t ghÐp tõ c¸c c©y mÑ sai qu¶. Tû lÖ sèng c©y ghÐp ®¹t 60-70%. MÆt kh¸c còng ®· cã c¸c c©y gièng tr¸m ghÐp qu¶ vµng ®­îc nhËp néi tõ Trung Quèc. Mét vµi thö nghiÖm ban ®Çu còng cho thÊy cã nhiÒu triÓn väng, c©y mäc tèt. Mét sè c©y ghÐp ngay trong n¨m ®Çu ®· ra hoa, cã thÓ hy väng ®­îc thu ho¹ch qu¶ vµo n¨m thø 3 thø 4. Do vËy trong c¸c tr¹i rõng nªn chuyÓn môc tiªu trång tr¸m ®Ó lÊy gç sang lÊy nhùa vµ qu¶ sÏ cho hiÖu qu¶ cao h¬n.