II. cy gç lín, gç d¸n l¹ng Cy mì
|
|  Yüklə 0.68 Mb.
|
Tµi liÖu tham kh¶o
C©y th«ng ®u«i ngùa Tªn kh¸c: Th«ng m· vÜ, th«ng tÇu Tªn khoa häc: Pinus massoniana Lamb. Hä: Th«ng - Pinaceae. 1. M« t¶ h×nh th¸i Lµ c©y gç lín, cã th©n trßn, th¼ng, cao tõ 20-25m, n¬i ®Êt tèt cã thÓ ®¹t chiÒu cao 30m, ®êng kÝnh ®¹t tíi 0,5-0,6m. C¸c bé phËn non cña th©n vµ cµnh cã mµu n©u nh¹t, vá máng vµ bong thµnh m¶ng ®©y chÝnh lµ ®Æc ®iÓm bÒ ngoµi ®Ó ph©n biÖt víi th«ng nhùa. Vá c©y mµu n©u sÉm, nøt däc thµnh c¸c khe. TØa cµnh vµ tØa tha tù nhiªn sím nªn c©y tõ 5-6 tuæi trë ®i trªn th©n ®Ó l¹i nhiÒu vÕt sÑo cña c¸c vßng cµnh. Cµnh nh¸nh cong queo t¹o nªn t¸n c©y x¬ x¸c khi c©y trëng thµnh tõ 20 tuæi trë ®i. L¸ c©y cã 2 d¹ng h×nh tuyÕn vµ h×nh kim, l¸ h×nh tuyÕn chØ tån t¹i ë c©y con díi 1 tuæi, chóng mäc xo¾n trªn th©n c©y non cã mµu xanh l¸ m¹ víi chiÒu dµi 2-4cm. C¸c l¸ nµy dÇn kh« vµ rông ®i thay vµo ®ã lµ c¸c bã l¸ kim chiÒu dµi l¸ kim t¨ng dÇn theo tuæi c©y vµ ®¹t tèi ®a 15-20 cm ë c©y trëng thµnh. T¸n l¸ ë 5-10 tuæi lµ h×nh th¸p sau ®ã chuyÓn thµnh h×nh trøng vµ h×nh läng ë tuæi giµ. Th«ng ®u«i ngùa ë 6-7 tuæi ®· b¾t ®Çu ra hoa kÕt qu¶. Hoa ®¬n tÝnh cïng gèc, hoa ®ùc ra hoa vµo th¸ng 3-4, qu¶ chÝn vµo th¸ng 11-12 n¨m sau. H¹t cã h×nh tr¸i xoan dÑt, khi chÝn cã mµu n©u sÉm, träng lîng trung b×nh 1000 h¹t lµ 10-14g. Tû lÖ chÕ biÕn 40-50 kg qu¶ ®îc 1 kg h¹t. Tû lÖ nÈy mÇm cña h¹t míi thu ho¹ch ®¹t trªn 90%. 2. §Æc ®iÓm sinh th¸i Th«ng ®u«i ngùa cã nguån gèc ®Þa lý ë vïng «n ®íi Trung Quèc, tËp trung nhÊt lµ vïng §«ng Nam cña lôc ®Þa Trung Quèc, ®¶o §µi Loan vµ c¸c tØnh biªn giíi ViÖt Nam. chóng ph©n bè liªn tôc trªn ph¹m vi réng tõ kho¶ng 21-36o vÜ ®é B¾c. ë ViÖt Nam th«ng ®u«i ngùa ®îc trång r¶i r¸c ë mét sè tØnh miÒn B¾c nh §¸ Ch«ng-Hµ T©y, Phó §iÒn-Thanh Ho¸, Yªn LËp-Qu¶ng Ninh nhng giíi h¹n chñ yÕu còng tõ 20o vÜ ®é B¾c trë lªn. Lµ c©y a s¸ng nhng chÞu bãng lóc nhá. Yªu cÇu nhiÖt ®é b×nh qu©n hµng n¨m cña kh«ng khÝ tõ 13-20oC hoÆc nhiÖt ®é b×nh qu©n cña c¸c th¸ng trong n¨m 18oC. Nã cã thÓ chÞu rÐt víi nhiÖt ®é thÊp -15oC. Lîng ma biÕn ®éng tõ 1.500-2.000mm. §é cao ph©n bè chñ yÕu tõ 600-800m. Ngoµi giíi h¹n nµy tïy theo ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai mµ th«ng ®u«i ngùa cã thÓ ph¸t triÓn ë vïng thÊp h¬n hoÆc cao h¬n giíi h¹n trªn. §· cã nh÷ng vïng th«ng réng lín ®îc trång ë c¸c vïng cã ®é cao 300-1500 mÐt t¹i mét sè tØnh miÒn nói phÝa B¾c, c©y th«ng ®u«i ngùa vÉn sinh trëng tèt vµ cã n¨ng suÊt kh¸ cao. Th«ng ®u«i ngùa thÝch nghi víi nhiÒu lo¹i ®Êt kh¸c nhau nh c¸c lo¹i ®Êt ph¸t triÓn trªn macma axit vµ ®¸ c¸t, ®Êt ®åi ph¸t triÓn trªn phiÕn sÐt vµ ®¸ biÕn chÊt, dèc m¹nh vµ võa. Nh×n chung loµi sinh trëng tèt trªn d¹ng ®Êt t¬i, xèp, tho¸t níc, cã ®é dµy tÇng ®Êt trªn 40cm, pH 4,5-5,5. Do ®· ®îc g©y trång l©u ®êi vµ thÝch nghi réng ë ViÖt Nam nªn th«ng ®u«i ngùa ®îc coi nh lµ loµi c©y “b¶n ®Þa ho¸”.
Gç th«ng ®u«i ngùa cã mµu vµng nh¹t, lâi cã v©n ®á, gi¸c mµu tr¾ng h¬n, sîi gç dµi, th¼ng, mÆt gç mÞn, cã mïi dÇu. Hµm lîng xenlulo cao 62,1% v× vËy gç th«ng ®u«i ngùa ®îc dïng lµm nguyªn liÖu giÊy, lµm trô má v× cã søc bÒn vµ Ýt bÞ mèi mät, lµm ®å gia dông v× dÔ bµo, ¨n s¬n vµ dÇu bãng. Ngoµi ra c©y th«ng ®u«i ngùa cßn cung cÊp nhùa th«ng dïng trong c«ng nghiÖp. Gç cã gi¸c vµ lâi ph©n biÖt, gi¸c mµu vµng nh¹t, lâi mµu vµng, cã mïi th¬m. Vßng sinh trëng râ vµ døt kho¸t, réng 3-6mm. Gç sím vµ muén ph©n biÖt râ, gç muén Ýt, thêng chØ chiÕm 1/5 bÒ réng cña vßng sinh trëng. Díi lóp X10 cã thÓ thÊy râ qu¶n bµo. Tia gç cã hai ®é réng kh¸c biÖt, tia b×nh thêng nhá vµ hÑp, tia cã chøa èng dÉn nhùa ngang th× ph×nh to ë chç cã èng dÉn nhùa, thêng chØ cã 1 èng dÉn nhùa trong mçi tia. Cã èng dÉn nhùa däc ph©n t¸n trong ®¸m qu¶n bµo gâ xu©n vµ gç thu. Sîi qu¶n bµo dµi trung b×nh 1,7mm. Gç cøng trung b×nh vµ nÆng trung b×nh, khèi lîng thÓ tÝch gç kh« 640kg/m3. HÖ sè co rót thÓ tÝch 0,55. §iÓm b·o hoµ thí gç 26%. Giíi h¹n bÒn khi nÐn däc thí 500kg/cm2, uèn tÜnh 780kg/cm2. Søc chèng t¸ch7kg/cm. HÖ sè uèn va ®Ëp 0,48. Gç th«ng ®u«i ngùa cã thÓ sö dông trong x©y dùng th«ng thêng, dïng vµo nh÷ng cÊu tróc bªn trong, ®ãng hßm vµ bao b×. Còng cã thÓ sö dông gç th«ng ®u«i ngùa vµo cÊu kiÖn ®å méc, lµm bét giÊy. 4. §¸nh gi¸ rõng trång Th«ng ®u«i ngùa ®· ®îc trång ë nhiÒu n¬i trªn miÒn B¾c níc ta mµ chñ yÕu lµ ë vïng §«ng B¾c nh c¸c tØnh Qu¶ng Ninh, L¹ng S¬n, Th¸i Nguyªn vµ T©y B¾c nh Hßa B×nh, S¬n La, vïng trung t©m nh Yªn B¸i, Lµo Cai vµ ®· thu ®îc nh÷ng thµnh c«ng rÊt lín. NhiÒu vïng cã diÖn tÝch tËp trung hµng ngµn hecta vµ ®· ®Õn tuæi khai th¸c lµm nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp vµ cung cÊp gç trô má. Kü thuËt gieo trång ®¬n gi¶n ®· ®îc ®óc kÕt qua nhiÒu n¨m, cã c¸c quy tr×nh cô thÓ ¸p dông cho c¸c vïng sinh th¸i kh¸c nhau. Th«ng ®u«i ngùa thÝch nghi víi rÊt nhiÒu lo¹i ®Êt kh¸c nhau tõ c¸c lo¹i ®Êt ph¸t triÓn trªn macma axit vµ ®¸ c¸t, ®Êt ®åi ph¸t triÓn trªn phiÕn sÐt vµ ®¸ biÕn chÊt dèc m¹nh vµ võa. Nh×n chung nã sinh trëng tèt trªn d¹ng ®Êt t¬i, xèp, tho¸t níc cã ®é dÇy tÇng ®Êt trªn 40cm, ®é pH 4,5-5,5. Tïy tõng vïng cã thÓ trång thµnh c«ng b»ng c©y con cã bÇu hoÆc rÔ trÇn. Th«ng thêng trång víi c©y con 6-8 th¸ng tuæi, chiÒu cao 18-25 cm, ®êng kÝnh cæ rÔ 4-5mm.
* T¹i B¾c C¹n vµ Th¸i Nguyªn: Th«ng ®u«i ngùa ®îc trång nhiÒu ë vïng ®åi thÊp vµ trung b×nh víi lo¹i ®Êt feralit ph¸t triÓn trªn nói thÊp vµ ®Êt ®åi trªn macma axit vµ ®¸ c¸t, ®Êt ®åi trªn phiÕn th¹ch sÐt vµ biÕn chÊt ®Êt gß ®åi bËc thÒm phï sa cæ thuéc c¸c huyÖn Phó B×nh, §ång Hû, Phó L¬ng. Cã nhiÒu diÖn tÝch rõng trång ë tuæi 10-20 n¨m. Tïy theo tuæi c©y mµ c¸c l©m phÇn ®¹t tr÷ lîng kho¶ng 50 m3 ®Õn 200 m3/ha. Cã mét sè diÖn tÝch trªn ®¸ sÐt vµ ®¸ biÕn chÊt tÇng dÇy ®é dèc nhá (15-25o) th«ng 14 tuæi ®¹t tr÷ lîng tíi 246 m3/ha. Tr÷ lîng th«ng ®u«i ngùa ë mét sè l©m phÇn thuéc Th¸i Nguyªn nh sau:
Cã thÓ thÊy th«ng ®u«i ngùa thÝch nghi rÊt tèt vïng ®Êt nói thÊp vµ ®åi thÊp ®é dèc võa. Tr÷ lîng ë rõng 15 tuæi cã thÓ ®¹t 174-264 m3/ha. Nh×n chung c©y th«ng ®u«i ngùa ë c¸c vïng nµy ph¸t triÓn xanh tèt kh«ng thua kÐm mét sè loµi c©y trång kh¸c vµ h¬n th«ng nhùa ë cïng ®é tuæi. * T¹i mét sè vïng trång kh¸c thuéc L¹ng S¬n nh rõng trång t¹i c¸c vïng Long §Çu, Tó MÞch vµ Lîi B¸c, ®Êt nói thÊp vµ trung b×nh trªn phiÕn th¹ch th«ng m· vÜ còng ®¹t t¨ng trëng 10-15 m3/ha/n¨m. T¹i ®©y cã nh÷ng diÖn tÝch trång ë tuæi 30-40 cã tr÷ lîng trªn 250 m3 ®· ®îc chuyÓn ®æi thµnh rõng gièng cung cÊp cho c¸c ch¬ng tr×nh trång rõng trong c¶ níc. ë c¸c vïng nµy t¸i sinh tù nhiªn th«ng ®u«i ngùa rÊt m¹nh, nh÷ng l©m phÇn tha sè lîng c©y t¸i sinh cã triÓn väng ®¹t 600-1.000 c©y/ha. Mét sè diÖn tÝch th«ng ®u«i ngùa t¸i sinh tù nhiªn ®· thµnh rõng. * Mét vïng trång th«ng ®u«i ngùa tËp trung thµnh c«ng t¹i miÒn B¾c lµ vïng th«ng Mï C¨ng Ch¶i -Yªn B¸i. §· cã trªn 10.000 ha ®îc trång trªn ®Þa bµn huyÖn vµ ®· t¹o ra mét vïng th«ng lµm thay ®æi ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña mét vïng vèn tríc kia lµ ®Êt trèng ®åi nói träc. Riªng diÖn tÝch tËp trung ë mét sè x· Póng Lu«ng, Na P¸n TÈn, ZÕ Xu Ph×nh, NËm Kh¾t do l©m trêng Póng Lu«ng trång ®· cã trªn 3.173 ha ®îc trång thµnh c«ng. Toµn bé l©m trêng n»m trªn vïng cã tæng diÖn tÝch tù nhiªn 16.702 ha. §©y lµ vïng nói cao ®å sé trªn sên t©y cña dÉy Hoµng Liªn S¬n víi ®Þa h×nh chia c¾t, ®é dèc 20-40o cao trung b×nh 1.500 m. N¬i thÊp nhÊt 1.300 m cao nhÊt 2.498 m. Vïng trång th«ng chñ yÕu ë ®é cao 1.300-1.500 m. NhiÖt ®é b×nh qu©n n¨m 18,7oC, lîng ma 1.813 mm/n¨m. H¬n 3.000 ha th«ng ®u«i ngùa ë ®©y sinh trëng rÊt tèt. Lîng t¨ng trëng b×nh qu©n n¨m vÒ ®êng kÝnh lµ 1,1 cm vµ t¨ng trëng vÒ chiÒu cao lµ 1 m. T¨ng trëng thÓ tÝch 12-17 m3/ha/n¨m. Mét l©m phÇn th«ng ®u«i ngùa 20 tuæi t¹i Póng Lu«ng cã tèc ®é sinh trëng vµ líp c©y t¸i sinh díi t¸n nh sau (L©m Phóc Cè, 1976).
Trong c¸c l©m phÇn kh«ng ®îc tØa tha ®é tµn che kho¶ng 0,6-0,7 trë lªn th× hÇu nh kh«ng cã loµi c©y gç b¶n ®Þa t¸i sinh díi t¸n. Nhng ë nh÷ng l« th«ng ®u«i ngùa trång gÇn rõng thø sinh vµ ®îc tØa tha hîp lý gi¶m ®é tµn che xuèng cßn 0,4 sÏ xuÊt hiÖn mét sè c©y b¶n ®Þa t¸i sinh díi t¸n. §©y lµ mét ®Æc ®iÓm rÊt quan träng cña rõng trång th«ng ®u«i ngùa. Nã hÐ më kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi c¸c rõng th«ng thuÇn lo¹i thµnh c¸c rõng hçn giao víi c©y l¸ réng nh»m c¶i thiÖn hoµn c¶nh sinh th¸i cña khu vùc nhÊt lµ mét khu vùc trång víi môc tiªu phßng hé nh Mï C¨ng Ch¶i. Tuy vËy cÇn nghiªn cøu t×m hiÓu thªm c©y l¸ réng cã kh¶ n¨ng t¸i sinh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo, tØa tha nh thÕ nµo ®Ó cã thÓ thóc ®Èy tèt nhÊt viÖc t¸i sinh c¸c loµi c©y l¸ réng vµ ch¨m sãc nu«i dìng c©y t¸i sinh nh thÕ nµo ®Ó chóng cã thÓ nhanh chãng v¬n lªn cïng víi tÇng c©y chÝnh.
+ Tuy th«ng m· vÜ cã ph©n bè tù nhiªn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh th¸i nhÊt ®Þnh nhng khi ph¸t triÓn g©y trång nã tá ra thÝch nghi víi biªn ®é sinh th¸i kh¸ réng. Tõ nh÷ng vïng ®èi thÊp ®Õn vïng nói cao ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c níc ta ®Òu cã thÓ trång th«ng ®u«i ngùa ®¹t kÕt qu¶ kh¸. + C©y th«ng ®u«i ngùa cã kh¶ n¨ng t¸i sinh tù nhiªn kh¸ m¹nh. Quanh c¸c khu vùc rõng trång th«ng t¸i sinh lan dÇn vµ tù më réng diÖn tÝch nÕu kh«ng bÞ c¸c t¸c nh©n ph¸ ho¹i cña ngêi vµ gia sóc. Nã t¸i sinh c¶ trªn c¸c v¸ch ®Êt, sên ®¸ cheo leo t¹o nªn ®é che phñ, b¶o vÖ ®Êt kh¸ tèt. + T¸c dông phßng hé b¶o vÖ ®Êt vµ níc cña rõng th«ng ®u«i ngùa kh«ng b»ng rõng c©y l¸ réng. Tuy nhiªn c©y l¸ réng cã kh¶ n¨ng t¸i sinh ®îc díi t¸n rõng th«ng ®u«i ngùa nÕu rõng ®îc tØa tha, ®iÒu tiÕt ®é tµn che phï hîp. C©y th«ng ®u«i ngùa l¹i cã kh¶ n¨ng chÞu ®îc ®Êt nghÌo xÊu nªn còng cã thÓ sö dông nã nh mét c©y ®Ó c¶i thiÖn mét phÇn m«i trêng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mét sè loµi c©y l¸ réng kh¸c t¸i sinh. + T¹i c¸c vïng nói cao, cã khÝ hËu m¸t mÎ rÊt phï hîp cho viÖc ph¸t triÓn g©y trång th«ng ®u«i ngùa. T¹i ®ã s©u bÖnh còng Ýt xÈy ra thµnh dÞch lín. 5. KhuyÕn nghÞ
Tµi liÖu tham kh¶o
dÇu níc Tªn kh¸c : DÇu con r¸i Tªn khoa häc: Dipterocarpus alatus Roxb. Hä: DÇu - Dipterocarpaceae 1. M« t¶ thùc vËt C©y gç lín cao tíi 40 m. Th©n th¼ng, h×nh trô ph©n cµnh cao. §êng kÝnh ngang ngùc cã thÓ ®¹t tíi 2m. Vá x¸m, dµy, khi giµ nøt theo c¸c r·nh s©u vµ réng, biÓu b× bong tõng m¶ng lín. L¸ ®¬n mäc c¸ch, cã l¸ kÌm sím rông, phiÕn l¸ h×nh tr¸i xoan, h×nh trøng ngîc, mÆt trªn nh½n bãng, mÆt díi xanh nh¹t cã l«ng mÞn. L¸ cã chiÒu dµi tõ 16- 20cm, réng tõ 8- 10cm. Hoa tù chïm mäc ë n¸ch l¸ ®Çu cµnh, ®µi tån t¹i t¹o thµnh 2 c¸nh dµi 12- 15cm, réng 3- 5cm, cã 3 g©n gèc. Qu¶ h×nh cÇu, ®êng kÝnh 2- 3cm, khi non mµu xanh, khi chÝn chuyÓn sang mµu ®á n©u. Mïa hoa: Vµo th¸ng 11- 12, mïa qu¶ vµo th¸ng 4- 5. 2. §Æc ®iÓm sinh th¸i
- Lîng ma b×nh qu©n n¨m tõ 1500 – 2200mm. - NhiÖt ®é b×nh qu©n n¨m: 25- 270C. - Èm ®é t¬ng ®èi trung b×nh n¨m: 75- 85%. - Mïa kh« kÐo dµi 4- 6 th¸ng.
¦a ®Êt Èm, s©u, tho¸t níc, thµnh phÇn c¬ giíi tõ thÞt nhÑ ®Õn trung b×nh. Còng nh vªn vªn, sao ®en, dÇu níc thÝch hîp víi c¸c lo¹i ®Êt x¸m trªn phï sa cæ vµ ®Êt feralit ph¸t triÓn trªn phiÕn th¹ch sÐt hoÆc granit, ®Êt t¬ng ®èi nghÌo mïn, pHH2O: 5- 6, ®Þa h×nh b»ng ph¼ng.
DÇu níc thêng n»m trong c¸c ®ai chuyÓn tiÕp tõ kiÓu rõng kÝn Èm, l¸ réng thêng xanh sang rõng kh« rông l¸ ma mïa. Trong rõng dÇu níc cïng sao ®en, vªn vªn, dÇu l«ng,... t¹o thµnh mét “nhãm sinh th¸i” c©y hä DÇu. §«i khi chóng mäc thuÇn loµi t¹o thµnh c¸c “l¸n” dÇu (T©n Phó- §ång Nai). T¸n dÇu níc thêng h×nh thµnh mét tÇng riªng biÖt (tÇng u thÕ sinh th¸i hay tÇng nh«).
+ Trªn thÕ giíi: C¸c níc vïng §«ng Nam ¸: Philippine, Indonesia, Malaysia,... + ë ViÖt Nam: Ph©n bè kh¸ réng tõ Qu¶ng B×nh vµo ®Õn T©y Ninh, B×nh D¬ng B×nh Phíc, kÓ c¶ c¸c tØnh ë T©y Nguyªn nh Gia Lai- Kon Tum- §¾k L¾k- L©m §ång nhng ph©n bè tËp trung nhÊt vÉn lµ ë vïng §«ng Nam Bé. 3. C«ng dông Gç mµu s¸ng tr¾ng, gi¸c lâi kh«ng ph©n biÖt, ®îc dïng lµm gç d¸n l¹ng vµ x©y dùng. Nhùa tr¾ng chøa 50 - 70% resquitepire cã thÓ thay thÕ c«-l«-phan trong c«ng nghÖ chÕ t¹o s¬n, vÐc ni, mùc in. Gi¸ thÞ trêng thÕ giíi hiÖn nay tõ 1500- 2000 USD/m3 gç trßn. Gç cã gi¸c vµ lâi ph©n biÖt, gi¸c mÇu x¸m hång, lâi mÇu hång. Vßng sinh trëng kh«ng râ. M¹ch ®¬n ph©n t¸n, ®êng kÝnh m¹ch lín, sè lîng m¹ch trªn 1mm2 Ýt, trong m¹ch thêng cã chÊt chøa mÇu n©u hång hoÆc tr¾ng. Tia gç cã 2 ®é réng kh¸c biÖt. M« mÒm ph©n t¸n vµ tô hîp ph¸t triÓn thµnh nh÷ng gi¶i hÑp gi¸n ®o¹n, c¸c m« mÒm dÝnh m¹ch kh«ng ®Òu. Sîi gç d¹ng qu¶n bµo, dµi 1,1-1,4mm, v¸ch sîi dÇy. Cã èng dÉn nhùa dÇu ph©n t¸n. Gç cøng trung b×nh vµ nÆng trung b×nh, khèi lîng thÓ tÝch tia gç kh« 780kg/m3. HÖ sè co rót thÓ tÝch 0.51. §iÓm b·o hoµ thí gç 26%. Giíi h¹n bÒn khi nÐn däc thí 586kg/cm2. HÖ sè uèn va ®Ëp 0,60. Gç cã kh¶ n¨ng dïng trong nh÷ng kÕt cÊu chÞu lùc, chñ yÕu lµ trong x©y dùng vµ giao th«ng vËn t¶i. 4. §¸nh gi¸ rõng trång * NhËn xÐt chung. KÕt qu¶ x©y dùng m« h×nh t¹i mét sè vïng sinh th¸i
Do khai th¸c l¹m dông qu¸ møc mµ hiÖn nay hÖ sinh th¸i cña c©y hä DÇu ë §«ng Nam Bé gÇn nh bÞ hñy diÖt. Tríc 1975 ngêi ta cã ý ®Þnh trång l¹i 6000 ha dÇu níc vµ tr¾c nghÖ nhng do chiÕn tranh nªn kh«ng thùc hiÖn ®îc. Sau 1975 ®· trång ®îc hµng ngµn ha rõng dÇu níc t¹i l©m trêng D¬ng Minh Ch©u (T©y Ninh), M· §µ, La Ngµ, v.v... víi c¸c ph¬ng thøc trång kh¸c nhau nh trång rõng c«ng nghiÖp, c¶i t¹o, lµm giµu rõng, n«ng l©m kÕt hîp, v.v... NhiÒu m« h×nh ®· ®îc coi lµ thµnh c«ng trªn quy m« lín nh rõng trång trªn 300 ha ë Xu©n S¬n - Ch©u §øc (Bµ RÞa – Vòng Tµu). Riªng §ång Nai cã kho¶ng trªn 1200 ha rõng trång. Nªn trång dÇu níc trªn ®Êt x¸m phï sa cæ theo ph¬ng thøc trång thuÇn lo¹i trªn diÖn réng hoÆc theo c¸c d¶i b¨ng lín 15m – 30m. Kh«ng nªn trång dÇu níc theo ph¬ng thøc n«ng l©m kÕt hîp.
LËp ®Þa trång ThÝch hîp nhÊt lµ lo¹i ®Êt x¸m trªn phï sa cæ, ®Þa h×nh b»ng ph¼ng, trªn c¸c d¹ng thùc b× lóp xóp c©y bôi + cá hoÆc rõng thø sinh nghÌo kiÖt. Kü thuËt trång rõng a)Mïa vô thu h¸i qu¶ Th¸ng 3- 4, khi vá qu¶ chuyÓn tõ mµu xanh sang mµu c¸nh d¸n. Cã thÓ thu h¸i qu¶ ngay trªn c©y hoÆc sau khi qu¶ r¬i xuèng ®Êt, ph¶i thu h¸i ngay v× h¹t dÔ bÞ háng vµ c«n trïng ph¸ ho¹i. b) T¹o c©y con Qu¶ thu h¸i vÒ ph¶i xö lý c¾t bá c¸nh ®µi, ng©m níc Êm kho¶ng 6- 8 giê, sau ®ã röa s¹ch, dïng r¬m r¹ ñ cho h¹t nøt nanh råi cÊy th¼ng vµo bÇu P.E (15- 20cm) víi thµnh phÇn ruét bÇu 80- 85% ®Êt vên ¬m, 15- 20% ph©n chuång hoai. Tiªu chuÈn c©y con ®em trång: 12- 14 th¸ng tuæi, chiÒu cao b×nh qu©n 0,6- 0,8m.
DÇu níc cã thÓ trång thuÇn loµi díi t¸n c©y ®Ëu trµm (Indigofera teysmanii) víi mËt ®é ban ®Çu 1000 c©y/ha (3 x 3m) hoÆc 600 c©y/ha (4 x 4m) ®Ó sau 7- 10 n¨m sÏ tiÕn hµnh tØa tha vµ gi÷ l¹i mËt ®é cuèi cïng kho¶ng 280- 300 c©y/ha (4 x 8m) hoÆc (6x 6m). DÇu níc cÇn ®îc che bãng nhÑ trong giai ®o¹n ®Çu cña rõng trång, nªn dïng c©y muång ®en hoÆc c©y ®Ëu trµm lµm c©y phï trî rÊt thÝch hîp. CÇn tiÕn hµnh trång rõng ngay sau nh÷ng c¬n ma mïa ®Çu tiªn (th¸ng 6 - 7) ®èi víi c¸c khu vùc phÝa Nam. d) Kü thuËt ch¨m sãc Ch¨m sãc liªn tôc trong 7 n¨m. - N¨m thø 1 ®Õn n¨m thø 3 (2 lÇn trong n¨m vµo tríc vµ cuèi mïa ma). Néi dung chñ yÕu lµ lµm cá, xíi v¸ng, ph¸t d©y leo. - N¨m thø 4- 5: TØa chåi t¹o h×nh th©n. - N¨m thø 6- 7: TØa tha, më t¸n ®iÒu tiÕt mËt ®é (mËt ®é cuèi cïng kho¶ng 280- 300 c©y/ha). - Ngoµi ra cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p phßng chèng ch¸y rõng trong mïa kh«. Tµi liÖu tham kh¶o
sao ®en Tªn khoa häc: Hopea odorata Roxb. Hä: DÇu - Dipterocarpaceae
C©y gç lín, cao tíi 30- 40m. Th©n h×nh trô th¼ng, kh«ng cã b¹nh vÌ. §êng kÝnh ngang ngùc cã thÓ ®¹t tíi 80cm. Vá c©y mµu ®en, nøt däc khi thµnh thôc, biÓu b× bong tõng m¶ng lín. C©y ph©n cµnh kh«ng cao nh dÇu níc. §¬n mäc c¸ch, h×nh thu«n hay mòi gi¸o, réng tõ 3- 6cm, dµi tõ 8- 14cm, phiÕn mµu xanh thÉm, g©n l¸ næi râ ë phÝa díi, hai mÆt phiÕn l¸ cã l«ng nhá h×nh sao. Hoa tù h×nh chïy mang nhiÒu b«ng ë n¸ch l¸ hay ®Çu cµnh, mµu tr¾ng. Hoa lìng tÝnh gåm 15- 19 nhÞ ®ùc, ®µi 5 nhng cã 2 ph¸t triÓn thµnh c¸nh. Mïa hoa: th¸ng 2- 3, mïa qu¶ th¸ng 4- 5. 2. §Æc ®iÓm sinh th¸i
- Lîng ma b×nh qu©n n¨m tõ 1500- 2000 mm. - NhiÖt ®é b×nh qu©n n¨m: 250C- 270C. - Èm ®é t¬ng ®èi trung b×nh n¨m: 75- 85%. - Mïa kh« kÐo dµi 4- 6 th¸ng.
Sinh trëng tèt trªn ®Êt x¸m phï sa cæ, ®Êt feralit ph¸t triÓn trªn phiÕn th¹ch sÐt, granit hoÆc trªn ®Êt ®á Bazan. §Êt cã ph©n bè sao ®en thêng s©u, tèt, tho¸t níc, hµm lîng mïn tõ 2- 3%, pHH2O tõ 5,5- 6,5.
Sao ®en thêng mäc thµnh tõng ®¸m hçn giao víi c¸c loµi c©y hä DÇu: dÇu níc, vªn vªn, dÇu l«ng vµ mét sè loµi c©y hä §Ëu nh gi¸ng h¬ng, cÈm xe, tr¾c nghÖ. Chóng thêng tËp trung ë nh÷ng n¬i thÊp, ven khe suèi.
+ Trªn thÕ giíi: Hä DÇu lµ mét hä ®Æc h÷u vïng §«ng Nam ¸: Philippine, Indonesia, Malaysia, Lµo, C¨mpuchia. + ë ViÖt Nam chñ yÕu ph©n bè ë c¸c vïng phÝa Nam ®Æc biÖt lµ vïng §«ng Nam Bé. 3. C«ng dông Gç cã gi¸c vµ lâi ph©n biÖt, gi¸c mµu vµng nh¹t, lâi mµu vµng n©u nh¹t. Vßng sinh trëng cã thÓ thÊy ®îc, thêng réng 3-6mm, cã khi réng tíi 10mm. M¹ch ®¬n ®éc ph©n t¸n, Ýt khi gÆp m¹ch kÐp ng¾n, ®êng kÝnh m¹ch réng trung b×nh, sè lîng m¹ch trªn 1mm2 trung b×nh. Trong m¹ch thêng cã thÓ nót hoÆc chÊt chøa cã mµu. Tia gç nhá vµ hÑp. M« mÒm ph©n t¸n vµ tô hîp, cã khi ph¸t triÓn thµnh h×nh gi¶i hÑp gi¸n ®o¹n, cã mo mÒm dÝnh m¹ch kh«ng ®Òu. Sîi gç d¹ng qu¶n bµo, dµi 1,3-1,8mm. Cã èng dÉn nhùa dÇu ph©n t¸n hoÆc tËp hîp thµnh ®êng tiÕp tuyÕn gi¸n ®o¹n. Gç cøng trung b×nh vµ nÆng trung b×nh, khèi lîng thÓ tÝch gç kh« 740kg/m3. HÖ sè co rót thÓ tÝch 0,45. §iÓm b·o hoµ thí gç 18%. Giíi h¹n bÒn khi nÐn däc thí 647kg/cm2, uèn tÜnh 1635kg/cm2. Søc chèng t¸ch 16kg/cm. HÖ sè uèn va ®Ëp 0,97. Gç sao ®en cã ®ñ nh÷ng u ®iÓm tháa m·n cho yªu cÇu dïng ®Ó ®ãng tµu thuyÒn ®i biÓn, dïng trong nh÷ng kÕt cÊu chÞu lùc, chñ yÕu trong x©y dù ng vµ giao th«ng vËn t¶i. 4. §¸nh gi¸ rõng trång NhËn xÐt chung Tríc n¨m 1975 sao ®en còng lµ mét trong nh÷ng c©y hä DÇu ®îc a chuéng ë trong níc còng nh trªn thÕ giíi. §Çu thÕ kû 20 sao ®en ®îc trång thö nghiÖm ë Hµ Néi (hiÖn nay ë phè Lß §óc vÉn cßn). Sao ®en ®· ®îc trång ë Ekm¸t (§¾k L¾k). Sau n¨m 1975 chñ tr¬ng trång rõng sao ®en ®· ®îc thùc hiÖn trªn quy m« lín. Sao ®en ®· ®îc trång réng r·i ë c¸c l©m trêng nh M· §µ, La Ngµ, Xuyªn Méc, T©n Phó, v.v... Nhng cho ®Õn nay chØ cßn m« h×nh ë Ekm¸t hoÆc ë Xu©n S¬n (Bµ RÞa- Vòng Tµu) lµ thµnh c«ng h¬n c¶, cßn l¹i chóng sinh trëng chËm, thËm chÝ cã n¬i sinh trëng cßn rÊt chËm vµ bÞ s©u bÖnh h¹i nh ë l©m trêng 4 La Ngµ (§ång Nai). Toµn tØnh §ång Nai cã kho¶ng trªn 2.700 ha vµ Bµ RÞa - Vòng Tµu cã 350 ha rõng trång.
KÕt qu¶ x©y dùng m« h×nh t¹i mét sè vïng sinh th¸i
Nªn trång sao ®en trªn ®Êt x¸m, phï sa cæ hoÆc ®Êt rõng thø sinh vÉn tån t¹i líp th¶m rõng che phñ, theo ph¬ng thøc trång thuÇn lo¹i hoÆc hçn giao víi dÇu níc díi t¸n c©y ®Ëu trµm. Kh«ng nªn trång theo ph¬ng thøc n«ng l©m kÕt hîp. 5. KhuyÕn nghÞ
Sao ®en sinh trëng vµ ph¸t triÓn thuËn lîi trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu nhiÖt ®íi cã 2 mïa kh« vµ ma râ rÖt, trªn c¸c lo¹i ®Êt x¸m phï sa cæ vµ ®Êt ®á n©u Ba zan trªn d¹ng thùc b× lµ rõng thø sinh nghÌo kiÖt ë ®é cao 800m trë xuèng, nªn trång Sao ®en ë nh÷ng n¬i ®Êt Èm, s©u, tèt, tho¸t níc.
- Mïa vô thu h¸i Th¸ng 4- 5 khi vá qu¶ tõ mµu xanh chuyÓn sang mµu vµng, tèt nhÊt nªn thu h¸i vµo thêi gian gi÷a mïa qu¶ rông (giai ®o¹n nµy qu¶ thêng mÈy vµ chÝn ®Òu). - T¹o c©y con Sao ®en còng nh dÇu níc vµ vªn vªn nÕu nh thu h¸i vµ gieo trång ngay th× c©y con qu¸ nhá yÕu (thu h¸i vµo th¸ng 4- 5, mïa trång vµo th¸ng 7- 8). V× thÕ nhÊt thiÕt ph¶i nu«i c©y con trong vên ¬m Ýt nhÊt lµ 12 th¸ng tuæi (chiÒu cao c©y con ®¹t tiªu chuÈn tõ 0,8- 1m). - Ph¬ng ph¸p trång ë sao ®en cã thÓ trång toµn diÖn (kiÓu trång rõng c«ng nghiÖp) nhng ph¶i trªn nÒn ®Êt tèt, Èm (b·i båi ven s«ng hoÆc ®Êt b»ng díi ch©n nói, thung lòng), ngoµi ra Sao ®en cßn cã thÓ trång theo ®¸m hoÆc theo c¸c b¨ng réng 15- 30m. Víi mËt ®é trung b×nh lµ 600 c©y/ha (4 x 4m) ®Õn 1000 c©y/ha (3 x 3m) ®Ó sau khi tØa tha, mËt ®é cuèi cïng sÏ cßn tõ 300- 400 c©y/ha. Giai ®o¹n ®Çu tiªn trong qu¸ tr×nh sinh trëng sao ®en cÇn mét ®é tµn che nhÑ. Bëi vËy dïng ®Ëu trµm hoÆc muång ®en lµm c©y phï trî lµ rÊt thÝch hîp (th«ng thêng sö dông c©y phï trî tõ 2- 3 n¨m ®Çu cña rõng trång). - Ch¨m sãc, b¶o vÖ Ch¨m sãc liªn tôc trong 7 n¨m liÒn cho ®Õn khi rõng non khÐp t¸n: + Trong 3 n¨m ®Çu (ch¨m sãc rõng 2 lÇn trong n¨m vµo ®Çu vµ cuèi mïa ma), c«ng viÖc chñ yÕu lµ lµm cá, vun gèc, xíi v¸ng, c¾t d©y leo. + N¨m thø 4- 5: TØa chåi, t¹o h×nh th©n, më t¸n thóc ®Èy giai ®o¹n sinh trëng. + N¨m thø 7- 8: TiÕn hµnh tØa tha, t¹o kh«ng gian dinh dìng cho c©y trång. + Ngoµi ra còng cÇn cã biÖn ph¸p phßng chèng ch¸y rõng trong mïa kh«.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
