İHTİsas eğİTİm merkezi MÜDÜRLÜĞÜ İnsanlar arasi iLİŞKİleri Ön plana çikaran hadisler biTİrme tezi Hazırlayan Dursun boz trabzon–2006

3-GIYBET ETMEK

İslam alimleri şu durumlarda gıybetin caiz olduğunu söyler.

1-Zulme uğramış bir kişinin, zalimi hâkime şikâyet ederek onun kötülüklerini hâkime anlatması.

2-Aklen ve şer’an çirkin olan bir şeyi değiştirip fesadı gidermeye yardımcı olmak için. Örn: falancı şöyle bir fesat çıkarmak üzeredir gelin onu önleyelim gibi.

3-Fetva istemek için “falan adam bana şöyle yaptı buna karşı ne yapayım” gibi

4-Müslümanları bir zalimin veya fesatçının şerrinden sakındırmak için. “falan kimse badatçıdır onun badatlarından sakınınız.” gibi.

5-Ayıplamak kastı olmaksızın bir kimseyi meşhur olan lakabıyla anmak gibi.

6-Zulmünü ve fıskını açıkça işlemekten çekinmeyen kimselerin, herkesçe malum olan zülüm ve fısklarını dile getirmek gibi. ¹⁸

Gıybet, insanı Allah katında günahkâr ettiği gibi, insanlar nazarında da bayağı bir seviyeye düşürür. Gıybet eden bir insanın toplumda gerçek dost edinmesi çok zordur. Çünkü o sır tutamaz, insanın hatalarını teşhir etmekten sıkılmaz ve güvenilir bir insan imajı veremez.

Hadisler:

ا تدرون ما الغيبة ؟ قاتوا : الله ورسوله اعلم قال " ذكرك اخاك بما يكره" قيل " افر ايت ان كان فى اخى ما اقول ؟ قال " ان كان فيه ما تقول فقد اغتبته وان لم يكن فيه فقد بهته

Peygamberimiz (sav) ashabına “gıybet nedir bilir misiniz? Diye sordu. Ashab-ı Kiram : “Allah ve Resulü daha iyi bilir” dediler. Bunun üzerine Peygamberimiz : “Kardeşin hakkında istemediği şeyi söylemendir” buyurdu. Yine sahabe-i Kiram “şayet söylediğimiz kardeşimizde varsa” deyince Peygamberimiz: “Söylediğin eğer kardeşinde varsa onun gıybetini etmiş olursun, şayet söylediğin onda yoksa ona iftira etmiş olursun” ¹⁹ buyurdu.

Hz Aişe’den Peygamber (sav)’e; Safiye’nin şöyle şöyle kusurlarının olması onun sana layık olmadığını itiraf etmem için yeter, dedim. ( Müseddedin dışındaki raviler bu cümleye şu kelimeleri de ekleyerek rivayet ettiler: Hz Aişe bu sözleriyle Hz Safiye’nin kısa boylu olduğunu söylemek istiyordu.) Bunun üzerine Peygamber bana “Sen öyle bir söz söyledin ki eğer o söz deniz suyuyla karıştırılmış olsaydı o söz kesinlikle deniz suyuna galip gelirdi”²⁰ buyurdu.

Hz Aişe yine şöyle demiş “ Ben bir gün Hz Peygambere bir adamın taklidini yaptım da Hz Peygamber : “Benim için şu kadar dünya nalı verilmiş olsa da ben bir insanın taklidini yapmayı sevmem” ²¹ buyurdu

لما عرج بى، مررت بقوم لهم اظفار من نحاس يخمشون وجوههم و صدورهم ، فقلت : من هؤلاء يا جبريل؟ قال: هؤلاء الذين ياْ كلون لحوم الناس و يقعون فى اعراضهم

“Miraca çıkarıldığım zaman bakırdan tırnakları olan bir topluluğa uğradım. Onlar tırnaklarıyla yüzlerini ve böğürlerini tırmalıyorlardı. Cebrail’e; bunlar kimdir dedim?.Cebrail ; Bunlar gıybet etmek suretiyle halkın etlerini yiyenler ve suretlerine saldıranlardır, dedi.” ²²

4-KİBİRLİ OLMAK

Başkalarını hor ve hakir görüp küçümsemek müslümana yakışmayan kötü huylardan ve dinimizin haram kabul ettiği yasaklardandır. Bunun yanında kibir insanlarla bir araya gelmeyi, beşeri ilişkileri güçlendirmeyi, keder ve sevinci paylaşmayı engelleyen büyük bir ahlaki zafiyettir. İnsanları küçük gören ve onurlarını kıran bir kimsenin onlara ulaştırabileceği bir mesaj olamaz. Çünkü başkasını küçümseyen kimse kendi saygınlığını yitirir. Saygınlığı olmayınca da başkası tarafından itibar edilip dinlenilmez. Kur-anı Kerim de kibrin zararını anlatan birçok ayeti kerime vardır. Bunlardan bir tanesi şöyledir; “Yeryüzünde böbürlenerek yürüme, ne yeri delebilirsin nede boyca dağlara ulaşabilirsin.²⁴

Peygamberimiz “Kalbinde kibirden zerre miktarı bulunan cennete giremez” buyurdu. Adamın biri “ Kişi elbisesinin ve ayakkabısının güzel olmasını sever” deyince Peygamberimiz: “Allah güzeldir ve güzeli sever. Kibir ise hakkı reddedip insanları hor görmektir.”²⁵ Buyurdu

“Size cehennem ehlini bildireyim mi? Katı yürekli, mal toplayıp hayırdan kaçan ve kibirlenen kimselerdir.”²⁶

“Bir kimse kibirlene kibirlene sonunda zalimler grubuna kaydedilir. Böylece zalimlere verilen ceza onlara da verilir.”²⁷

5-KOĞUCULUK YAPMAK

Ulema, koğuculuk ile gıybet arasında bir fark olup olmadığı konusunda ihtilaf etmiştir. Çünkü gıybet orada olmayan bir kimseyi hoşlanmayacağı bir şey ile anmaktır. Gıybette koğuculuk maksadı bulunması şart değildir. Gıybetle koğuculuk arasında umum husus farkındadır. Koğuculuk daha umumi ve gıybete göre daha büyük bir günahtır.

Koğuculuğun olduğu yerde müspet manada, beşeri ilişkilerden bahsetmek mümkün olmaz. Kendisiyle, ailesiyle, çevresiyle ve toplumuyla barışık ve huzurlu olmak isteyen bir Müslümanın hayatında koğuculuk denen bir afetin asla bulunmaması gerekir.

Hadisler:

لا يدخل الجنة قتا ت

“Koğuculuk yapan cennete giremez.”³⁰

“Çekiştiren, lanet eden, kötülük sahibi ve hayâsız kimse cennete giremez.”³¹

Peygamber (sav) iki kabre uğradı ve şöyle söyledi. “Bu iki kimse kendilerince büyük olmayan birer günahtan dolayı azap görüyorlar. Evet, aslında günahları büyüktür. Onlardan biri koğuculuk yapardı, diğeri de idrardan sakınmazdı.”³²