Ertugrul firkateyninin trajik yolculugu isimli yazi dizimi takip eden
|
|  Yüklə 0.53 Mb.
|
|
10. Gemide bulunan subaylara "Taamiye" adıyla verilecek yemek parası olan on iki bin kuruşun, iki bini komutana, bin kuruşu süvari ve süvari muavinine ayrılacak, kalan dokuz bin kuruş diğer subaylar arasında eşit olarak taksim edilecektir. Sefer esnasında subay ve erlerin maaşlarının dağıtımı görevi komutanın sorumluluğunda olacaktır. 11. Ertuğrul Fırkateyni'nin uğrayacağı yabancı limanlarda yapılacak törenler Bahriye Kanunnamesi hükümlerine göre olacaktır. Yabancılara verilecek ziyafetlere mukabele veya komutan tarafından verilecek ziyafetlerin faturası yüz lirayı geçmeyecektir.
Bu talimatla Ertuğrul Fırkateyni komutan ve personelinin uyacakları kurallar ve davranışlar açık olarak belirtilmişti. Hazırlıklar yavaş yavaş tamamlanıyordu.
Mürettebatın Seçimi
Bahriye Bakanı, Ertuğrul'u pek mükemmel bulmuştu. Bu yüzden de Komutanı Albay Osman Bey'i tebrik etti. Şimdi sıra sefere iştirak edecek subayların ve personelin denetlenmesine gelmişti.
Bakanın emri üzerine, üst güvertede subaylar sancak, diğer personel iskele tarafta tabura geçtiler. Taburların ilk bakışta dikkati çeken mevcutları, gemideki subay sayısının, personelin sayısına göre birkaç misli fazla olduğunu gösteriyordu. O zamana kadar ayda bir kere bile gemiye uğramayanlar, tatlı buldukları bu sefere katılmak arzusuyla her gün sabah namazında gemiye gelmeyi âdet haline getirmişlerdi. Ertuğrul'un yirmi beş yıllık emektarı Sağ Kolağası Ömer Efendi Kaptan hayrette kalmıştı. Bu subaylardan çoğunu tanımıyordu. Çoğu da yüksek rütbeliydi. Bir ay kadar evvel geminin güvertesini temizletebileceği beş on askeri zor bulan Ömer Efendi Kaptan'ın karşısında şimdi üç yüze yakın asker dizilmişti.
Bu durumun nedeni hemen anlaşıldı. Diğer gemilerin sefere katılmak isteyen açıkgöz askerleri de kendiliklerinden Ertuğrul'a geliyorlardı. Hatta içlerinden Sadaretin ilk tezkeresiyle birlikte gelmiş olan kulağı delikler bile vardı. Bu davetsiz misafirler, gemideki hemşehrilerinin koltuklarının altına sığınmışlardı... Belki subaylar arasında da aynı şekilde gelenler vardı... Belki de bunların bir kısmı Haliç'te batıp leşi bir kenara çekilen gemilerin personellerinin taksimi sırasında Ertuğrul'a verilenlerdi.
O yıllarda subayların ve personelin kayıtları gerektiği gibi ve günü gününe tutulmadığından bu hususun tespiti de zordu. Bahriye Bakanı, subayları ve personeli denetleyerek; içlerinden görünüş bakımından ve fizikî açıdan çirkin olanlarını, hal ve tavırlarını beğenmediklerini, yaşları fazla olanları ve rütbeleri büyük olanları ayıklamaya ve azaltmaya başladı. Ama bu işin subay ve personelin gözleri önünde yapılmasının hassasiyetini de görerek, süratle karar değiştirdi ve hiç olmazsa bundan sonra gemiye katılışları önlemek için, tabur mevcutlarının ismen tespit edilmesini ve bu tespit sırasında da yanlarına işaretler konulmasını istedi.
Bakan, öğle yemeğini gemide yedi. Aynı günün akşamı da gemide kaldı, subayların ve personelin listeleri ilan edildi. Listelerde ismi olmayanların, yeni görevlerini öğrenmek üzere bakanlığın II. Daire Başkanlığı'na başvurmaları da ayrıca tebliğ edildi. Albay Osman Bey'in teklifi üzerine gemicilik işlemlerinde ve yelken kullanmadaki maharetleri bilinen bazı liyakatli subayların da Ertuğrul'a tayinlerinin yapılmasına bakan onay verdiğinden, bu subayların isimleri de kendisine verildi. Verilen isimler arasında; gemi süvarisi olarak Binbaşı Ali Bey Efendi Kaptan, süvari muavini olarak Binbaşı Cemil Bey Efendi Kaptan ve seyir subayı olarak da Deniz Harp Okulu seyir öğretmeni Sol Kolağası Tahsin Efendi Kaptan vardı.
Ayrıca personel kadrosunun 200 kişi daha arttırılmasının uygun olacağı kanaatine varıldığından, personel arasından sadece sağlık durumları ve yaşları itibariyle böyle uzun bir seferin zorluklarına katlanamayacak olanları ayırdılar, noksan personeli de tamamladılar.
Gezinin yapılmasındaki zahiri sebeplerden birisi de, Deniz Harp Okulu öğrencilerinin teorik bilgilerini uygulamaları, görgü, bilgi ve deneyim kazanmaları olduğundan, bunun gereği için de en son mezun olan sınıftan lisan bilen on üç genç subayın yani o yıllardaki tabiriyle Şakirdanın geziye iştirak ettirilmesi uygun görüldü. Gemideki iskân zorluğu nedeniyle sınıfın geri kalan kısmı İstanbul'da bırakıldı.
Personel konusundaki son girişim, Bahriye Bakanlığı'nın 13 Nisan 1889 tarihinde saraya Mabeyin Başkâtipliği'ne (Özel Kalem Müdürlüğü) yaptığı teklifle oldu. Bu teklifte, "... Mektebi Fünun'u Bahriye'den mezun olan öğrencilerin bilgilerini pekiştirmeleri için Ertuğrul Fırkateyni'nin okul gemisi olarak Hindistan, Çin ve Japonya'ya gönderilmesi ve bu ülkelerin sularında seyir yapması, Babıâli'den tebliğ buyrulan emir gereği olduğundan, bu fırkateyne bilgili ve yetenekli bir Süvariyle bir de Süvari Muavini atanması gerekli olduğundan, Tekirdağlı Ali ve Cemil Efendi Kaptanlar bu görevlere uygun görülmüşlerdir. Bu subaylar aranılan nitelikleri taşıdıklarından, rütbelerinin yarbaylığa yükseltilerek, Ali Efendi Kaptan'ın Süvariliğe ve Cemil Efendi Kaptan'ın da Süvari Muavinliğine atanmaları uygun görülürse, bu konuda gereken emrin verilmesi..." talep ediliyordu. Bu teklifin de uygun görülerek kabul edildiği Mabeyin Başkâtipliğinden gönderilen 14 Nisan 1889 tarihli yanıttan anlaşılmaktadır. Gemi Süvarisi ve Muavininin hem terfilerinin hem de atanmalarının onaylandığını bildiren bu yanıt, personel konusunun da sonunu getirmiştir.
Naci Kaptan / 13.12.2008
Naci Kaptan'a teşekkürlerimizle
Denizce 14.09.2007
Ertuğrul Fırkateyni - Bölüm 3
Derleyen Naci Kaptan
Bu bölüme Nazım Hikmet'in deniz ve gemi uzerine bir şiiri ile başlayalim ;
Güneşin Sofrasında Söylenen Türkü
Dalgaları karşılayan gemiler gibi, gövdemizle karanlıkları yara yara çıktık, rüzgarları en serin uçurumları en derin havaları en ışıklı sıra dağlara.
Arkamızda bir düşman gözü gibi karanlığın yolu. Önümüzde bakır taslar güneş dolu.
Dostların arasındayız! Güneşin sofrasındayız!
Dağlarda gölgeniz göklere vursun, göz göze yan yana durun çocuklar.
Taşları birbirine vurun çocuklar. Doldurun çocuklar, doldurun doldurun doldur içelim.
Başları göklere atalım serden geçelim..
Heeey, nerden geçelim? Yalnayak
devlerin geçtiği yerden geçelim.
Heeey hop
Heeey hep birden geçelim.
Doldurun çocuklar, doldurun doldurun, doldur içelim.
Dostların arasındayız! Güneşin sofrasındayız!.
Nazım Hikmet Ran
Bölüm Girişi
5 Mayıs günü Ertuğrul Haliç'te Bahriye Bakanlığı'nın önündeki şamandıralardan birine bağlıydı. O gün hafif bir rüzgâr esmekteyken, geminin yelken ve makinelerinin tecrübeleri yapılacaktı. Yelken tecrübesi sırasında geminin cıvadra gönderine bağlı üçgen şeklinde küçük birer yelken olan, trinketine flok, kontra flok ve flok yelkenlerinden üçü birden açılınca, cıvadra gönderi rüzgâr altına doğru çatırtıyla eğildi, sakalını kopardı ve bostonu denize uçtu. Yelkenler süratle toplatılarak yırtılmaları önlendi. Olayın nedeni; cıvadra gönderini kurtların yemiş, çürütmüş olmalarıydı.
Aynı anda gemi komutanı ve süvarisi baş tarafta flok yelkenleriyle meşgul olurken, kıç taraftan top patlamasını andıran bir infilak sesi duyuldu ve kaportalardan dumanlar yükselmeye başladı. Personel gemide yangın çıktığı düşüncesiyle kıç tarafa koşmaya başladı. Olayın nedeni: Makineyi tecrübe etmek için kazanların fayrap edildiği sırada, otuz libre-puskare buhar basınca dayanması gereken kazanların, basınç sadece dört libre puskareye çıkınca patlaması ve etrafa ateşler saçmasıydı. Bu sırada geminin çarkçıbaşısı Harty Bey ıstakoz gibi haşlanarak, kendini güverteye zor atmıştı.
Çarkçıbaşı Harty Bey, Bakanın huzurunda fırkateynin kazan ve makineleri esaslı surette onarılmadıkça ve kazan altlarının çürüyen tahtaları değiştirilmedikçe sefere çıkmanın münasip olmayacağını kesin bir dille ifade etti !!!...
Yol ver serdümen yol ver Gece gündüz seyredelim Bu havaya rabbim yol ver Vatanımıza dönelim.
Hazırlıklar
Geminin personel noksanlıklarının giderilmesi paralelinde, seyir noksanlarının da ikmaline çalışılıyordu. Uğranılacak limanlarda personelin dost ve düşmana karşı mümkün olduğu kadar yeknesak giyinmesi için subaylara ve tüm personele ikişer adet aynı renk fesle, ikişer takım kışlık, dörder takım da yazlık elbise ve üçer çift ayakkabı verilmesi irade olunmuş ve bunların bir kısmını müteahhitler seyir günü ancak yetiştirebilmişlerdi. Hint, Çin ve Japon ülkelerinde fes giyilmediğinden fesleri kalıplamak üzere top ambarında mangal kömürüyle çalışan bir kalıphane kurulması gerekli görülmüş, bunun için de dışarıdan bir kalıpçı ustası tedarik edilerek sefere götürülmüştü.
Açık denizlerde yapılacak bu gezinin mühim bir kısmı tropikal iklimler geçeceğinden personelin bu iklim koşullarında da aynı zindelikte ve sıhhatte tutulması gerekliydi. Keza yelkenle yapılan seyirlerde personelin pazı ve bilek kuvvetine dayanan gemicilik ameliyeleri de vardı. Bu yüzden de personele et yedirmek şarttı. Ama etler nasıl korunacaktı? Sorun buradaydı. Zira o tarihlerde gemilerde bugünkü anlamda soğuk hava depoları, buzdolapları vb etleri koruyacak yerler yoktu. Konservecilik de henüz yapılmıyordu. Kavurma etinin de sıcak iklimlerde erimek suretiyle bozulduğu Kızıldeniz ve Basra Körfezi sularında sefer yapan gemilerin tecrübelerinden biliniyordu. Bu yüzden konu, bakanlığı ciddî surette meşgul eden bir konu olmuştu. Arayışlar sonucu, nihayet bir çare bulundu: Geminin kuytu bir yerinde üç beş baş sığır ve koyun alabilecek, bunları beş on gün barındırabilecek bir ağıl inşa olundu. Hayvanların bakımı ve kesimi için Kasımpaşa Kasaphanesi Amiresinden bir kasap celb olunarak gemi personeline ilave edildi. Bu uzun gezinin uğranılacak limanlardan temin edilecek ekmek ve peksimetle başarılması zor görüldüğünden geminin fırını genişletildi.
Personelin seyir için gerekli olabilecek çamaşır ve diğer kişisel eşyasını temin edebilmesi için subaylara on beşer, diğer personele beşer altın dağıtıldı. Komutan Osman Bey'e yüz, Süvari Ali Bey'e ve başçarkçı İbrahim Bey'e ellişer altın ihsan olundu. Personelin parayı dahi iyi değerlendirebilmesi için Kapalıçarşı'da bekâr çamaşırları diken toptancılarla temasa geçildi. Bu şekilde tasarruf edilen paralarla, gezi süresince uğranılacak limanlarda rastlanabilecek ve ilişki kurulabilecek yabancı savaş gemileri personeline ve Japon denizcilerine, Türk denizcileri tarafından verilebilecek hatıra eşyalarının ve hediyelerin alımı için kaynak yaratılmış oldu. Bu hediyeler arasında, sedef kakmalı nalınlar, kehribar ağızlıklar, yasemin çubuklar, kenarı yazılı Bursa havluları, işlemeli çerçeveler, feshane kumaşları, fildişi eşyalar, Amasra'nın şimşir süs eşyaları, gümüş kupalar, süslü bakır taşlar, boncuklar, mercan gerdanlıklar, sırma işlemeli terlikler gibi imparatorluğun o zamana özgü bugün de makbul olan zarif hediyelik eşyaları vardı.
Teknik Hazırlıklar
Ertuğrul'un seyrine kadar Osmanlı Bahriyesi'nde, Atlas Okyanusu'nun doğusunu, Akdeniz'i, Karadeniz'i, Kızıldeniz'i, Basra Körfezi'ni ve Hint Okyanusu'nun batı sahillerini gösteren ve her birinin içinde otuz kırk harita bulunan dokuz harita cüzdanı vardı. Halbuki bu gezi Japonya'ya kadar uzayacak, birçok limanlara girilip çıkılacaktı. Onun için Hint Okyanusu'nun doğu sahillerini, Çinhindi Yarımadası sularını, Çin ve Japon denizlerini ve çevrelerini gösteren haritalara ihtiyaç vardı. Bahriye Bakanlığı'nın "Seyir Aletleri ve Rasat Şubesi" depolarında bu haritalar mevcut değildi. Bunlardan acele olarak üçer takım sipariş edildi ve seyre yetiştirildi. Ayrıca düzeltmeleri yapılmış sekstant aletleri, Londra'daki Greenwich saatine göre çalışan hassas kronometreler, stopwatch'lar, barometreler vb gibi seyir yardımcısı aletler de alındı. Seyredilecek sularda, rastlanabilecek bütün deniz fenerlerinin özelliklerini gösteren fener risaleleri, Asya'nın doğu ve güney sahilleri hakkında her türlü bilgiyi veren o zamanki isimleriyle "Rehberi Derya"lar yani kılavuz kitapları Pilot Book'lar satın alındı ve gemiye verildi.
İmparatorluk topraklarının kıyıdaş olduğu denizlerde dikkate alınacak derecede medcezir yani gelgit olayı olmuyordu. Halbuki Çin Denizi'nin kuzeyindeki sahillerde birkaç metreye ulaşan medcezir değişiklikleri ve bundan dolayı da oldukça kuvvetli medcezir akıntıları oluyordu. Bu yüzden medcezir hesaplarının yapılmasına yarayan cetvellerin de tedarik edilmesi gerekiyordu. Ancak bundan sonra geminin seyri için gerekenler sağlanmış denilebilirdi.
5 Mayıs günü Ertuğrul Haliç'te Bahriye Bakanlığı'nın önündeki şamandıralardan birine bağlıydı. O gün hafif bir rüzgâr esmekteyken, geminin yelken ve makinelerinin tecrübeleri yapılacaktı. Yelken tecrübesi sırasında geminin cıvadra gönderine bağlı üçgen şeklinde küçük birer yelken olan, trinketine flok, kontra flok ve flok yelkenlerinden üçü birden açılınca, cıvadra gönderi rüzgâr altına doğru çatırtıyla eğildi, sakalını kopardı ve bostonu denize uçtu. Yelkenler süratle toplatılarak yırtılmaları önlendi. Olayın nedeni; cıvadra gönderini kurtların yemiş, çürütmüş olmalarıydı. Aynı anda gemi komutanı ve süvarisi baş tarafta flok yelkenleriyle meşgul olurken, kıç taraftan top patlamasını andıran bir infilak sesi duyuldu ve kaportalardan dumanlar yükselmeye başladı. Personel gemide yangın çıktığı düşüncesiyle kıç tarafa koşmaya başladı. Olayın nedeni: Makineyi tecrübe etmek için kazanların fayrap edildiği sırada, otuz libre-puskare buhar basınca dayanması gereken kazanların, basınç sadece dört libre puskareye çıkınca patlaması ve etrafa ateşler saçmasıydı. Bu sırada geminin çarkçıbaşısı Harty Bey ıstakoz gibi haşlanarak, kendini güverteye zor atmıştı. Bir yandan haşlanan yerlerini makine yağına batırdığı bir bezle ovuşturuyor, diğer yandan da geminin kazan ve makinesinin çürüyerek turşuya dönmüş olduğunu ve bu köhne tekneyle Japonya gezisine çıkmanın bile bile ölüme gitmek demek olduğunu söylüyordu.
Kazanlar söndürüldü. Komutan Albay Osman Bey gemide vuku bulan her iki olay hakkında da Bahriye Bakanlığı'na birer rapor verdi. Bahriye Bakanı yirmi dört kürekçinin kürek çektiği "Paşa Baştardası" olarak isimlendirilen süslü ve büyük makam kayığıyla derhal Ertuğrul'a geldi. Durumu inceledi. Olayı kavradı ve kazanların süratle tamir edilmesi ve cıvadra gönderinin değiştirilmesi emrini verdi. Albay Harty Bey'i de kazan ve makineler hakkında görüş ve önerilerini dinlemek üzere huzuruna çağırdı. Çarkçıbaşı Harty Bey, Bakanın huzurunda fırkateynin kazan ve makineleri esaslı surette onarılmadıkça ve kazan altlarının çürüyen tahtaları değiştirilmedikçe sefere çıkmanın münasip olmayacağını kesin bir dille ifade etti. Bu onarımın yapılması için güvertenin baştan aşağı sökülmesi, kazanların vinçlerle kaldırılarak dışarı çıkartılması gerekiyordu ki, bu iş için altı aya yakın bir zaman gerekliydi. Halbuki Bahriye Bakanı Hasan Hüsnü Paşa, Saraya pek yakında Ertuğrul'un seyre çıkabileceğini bildirmiş, gezinin başlangıç tarihi belirtilerek siyasî temaslara da girişilmişti. Kazan ve makine tecrübelerinin daha işin başında yapılması gerekirdi. Şimdi artık vakit geçti.
Bahriye Bakanı, Harty Bey'i konuyu büyütmekle suçladı ve bunların birkaç günde giderilebileceğini söyledi. Bakan ile Albay Harty Bey arasında evvela samimî bir şekilde başlayan konuşma biraz sonra tartışma şekline dönüştü. Harty Bey'in ileri geri konuşması ve hatta gerekirse konuyu Saraya kadar bir raporla arz etmeye hazır olduğunu bildirmesi, Bahriye Bakanını fena halde kızdırmıştı. Hemen o akşam, Harty Bey'in Ertuğrul'la ilişkisi kesildi ve adalar hattında çalışan, yine yönetimi Bahriye Bakanlığı'na bağlı olan ve gelirleri de ona ait olan, 1910'da ismi "Osmanlı Seyri Sefain İdaresi" olarak değiştirilen, bir bakıma bugünkü Denizyolları İşletmesi'nin karşılığı sayılabilecek olan ve 1878'de kurulmuş "İdarei Mahsusa"nın vapurlarından birisine Çarkçıbaşı olarak atandığı tebliğ edildi. Harty Bey’in yerine Albay İbrahim Bey Başçarkçı olarak atandı.
1855 yılında Osmanlı Donanmasının hizmetine girmiş genç bir İngiliz makine subayı olan Albay Harty Bey, gerek gemilerde gerek Bahriye fabrikalarında çok başarılı hizmetler yapmış, katkılarda bulunmuş bir subaydı. Kendisine yapılan hakareti anlamazlıktan geldi. Ancak yeni görev yerine gitmeden evvel Bakanlığa verdiği dilekçede; Girit Savaşı sırasında Yunan Arkadi Vapuru'nu yakalayan İzzettin vapurunda Gamsız Hasan Bey'in de Çarkçıbaşısı olduğunu, başarılı hizmetleri dolayısıyla "Nişanı Alişan"la ödüllendirildiğini, İmparatorluk Bahriyesi'nde şerefle hizmet etmesinin karşılığı olarak Albaylığa kadar yükseltildiğini belirtti. Samimî olarak doğruyu söylediği için adalara yolcu taşıyan ufacık bir gemiye Çarkçıbaşı olarak atandırılarak hizmetten uzaklaştırıldığını, fakat Çin veya Hint denizlerinde ölmektense bu görevin kendisine özel bir lütuf olduğunu söyleyerek, teşekkürle maruzatını bitirmişti.
Ertuğrul'dan kadro fazlası oldukları için başka yerlere atanan subaylar da, gemide vukua gelen olayları parmaklarına dolayarak; fırkateynin Japonya gezisini emniyet ve selametle yapmaya muktedir olup olamayacağı hakkında kendilerince görüşler ortaya atıyorlardı. Çoğunluğu oluşturan ve geziye karşı olanlar, Ertuğrul'un Çin ve Japon denizlerine gönderilmesinin bir cinayet olacağı iddialarını yineliyorlardı.
Tabiatıyla bu görüşlerin dikkate alınarak Japonya gezisi için başka bir geminin seçilmesinden veya geziden vazgeçilmesi ihtimalinden Ertuğrul personeli de huzursuz oluyor, moralleri bozuluyordu. Ama yine de gemilerinin sağlamlığından, fırtınalara karşı Türk denizcilerinin yüzyıllardan beri alışık olduklarından bahsederek konuşanları korkaklıkla itham ediyorlardı. "Evvel Allah biz bu gemiyle dünya turu yapmaya hazırız" diyorlardı. Bu ruh hali çok önemliydi. Personeli gemilerine ve birbirlerine daha çok yaklaştırıyor ve adeta kenetliyordu.
Sarayın endişeleri ve müdahalesi geziye karşı çıkanların, geminin durumu ve gezi bölgesindeki hava şartları hakkındaki olumsuz görüş ve tutumları ve bunlara ilişkin değişik yorumlar bütün açıklığı ve detayıyla saraya bildirilmiş olmalı ki, 22 Mayıs 1889 tarihinde Mabeyn Başkatibi Süreyya Paşa imzasıyla Bahriye Bakanlığı'na aşağıdaki tezkere geldi: "Japonya'ya gidecek Ertuğrul Fırkateyni'nin esaslı bir şekilde onarılmasının lüzumlu olduğunu, bu konuya dikkat edilmesi gerektiğini hükümdar da hissetmiştir. Ona gelen haberlere göre; geminin sadece bazı yerleri onarılmış ve cıvadra gönderi değiştirilmiştir. Geminin kalafatı bile tam olarak yapılmamıştır. Ekvator bölgesinden geçerken armuzlar açılabilecek ve gemi büyük tehlikelerin içine girebilecektir. Geminin havuzlanmaması da Padişaha gemi teknesinin iyi olmadığı kanaatini vermiştir. Topların bulunduğu saportların da sağlam olmadığı söylenmektedir.
Yirmi beş yıl önce on-oniki mil sürat yapmak üzere otuz libre/puskare buhar basıncına dayanacak şekilde yapılan gemi kazanları on libre buhar basıncıyla denizde yapılan tecrübede, dört libre puskare basınç altında bile patlamış, çıkan yangın söndürülmüştür." Tezkere, geminin Çarkçıbaşısı İngiliz Albayı Harty Bey'in başına gelenleri de özetledikten sonra şöyle devam etmekteydi: "... Ertuğrul Fırkateyni'nin Japonya'ya kadar gidebilmesinin mümkün olamayacağı ve buradan hareket etse bile yolda kazaya uğramasının çok muhtemel olduğu, Hint Okyanusu'na ve Japonya'ya gidecek bir savaş gemisinin yarı yolda kalmasının dost ve düşmana karşı ayıp ve çirkin bir olay olacağından, geminin hükümdarımıza layık bir biçimde ve kazaya uğramadan gidip gelebilmesi için ya Ertuğrul'un mükemmel bir şekilde onarılması ya da bu göreve başka bir geminin gönderilmesi Padişahın emirleridir..."
Saraydan gönderilen bu tezkeredeki iddiaların üslubu, ihbarın bir Bakanlık mensubu tarafından yapıldığı şüphelerini doğuruyordu. Bakan çalışma arkadaşlarına şüpheli gözlerle baktı. Alışılageldiği üzere hepsi sadakatlerini yenilediler. Harty Bey'in bu işi yapmış olduğu kanaatini taşıdıklarını, kazan ve makine hakkında detaylara varıncaya kadar geniş bilgilerin başkası tarafından bilinmesine de imkân olmadığını ifade ettiler.
Hasan Hüsnü Paşa kararını vermişti. Ne olursa olsun Ertuğrul Japonya'ya gidecekti. Hem Sarayı ikna etmek hem de ileride bir olay vuku bulursa sorumluluğu üzerinden atmak için güvendiği kişilerden oluşan bir "İnceleme Komisyonu" kurdurdu. Kurulan bu komisyon, geminin durumunu inceleyerek, "Ertuğrul'u, bu uzun seferi yapmağa muktedir olabilecek kadar kuvvetli bulduklarını" belirten bir rapor verdi. Aksini söyleyen bir rapor vermeleri zaten bahis konusu olamazdı. Komisyon üyeleri Harty Bey'in başına gelenleri unutmamışlardı.
Bahriye Bakanı arzu ettiği raporu alır almaz, Mabeyin başkâtibinden gelen yazıdaki, "Geminin sakalsızı, gemicinin sakallısı" ifadesinde saklı olan, henüz 31 yaşındaki damadını Ertuğrul'a komutan tayin etmesi dolayısıyla yapılan imayı da anlamazlıktan gelerek, cevabî yazısında, "Ertuğrul'un en iyi şekilde onarılmış olduğu ve gemi dünyanın neresinde olursa olsun su kesiminin altında kalan kısımlarının asla açılmayacağını garanti ediyordu. Ayrıca su kesiminin üstünde kalan kısmı olan borda kaplama ve güverte tahtaları çok kuru ve sağlam olduğundan, Ekvator'da sıfır derece enlem dairesinin üzerinde bile yüksek hava sıcaklığından korumak için, çevresine tenteler yapılması, tahta aksama zaman zaman su vurulması yönteminin uygulanmasıyla, çok uzun süre oralarda kalabileceğini ileri sürmekteydi.
Makinesinin de genel olarak ve çok titizlikle gözden geçirildiğini ve kazanlarının daha iki üç yıl sürekli bir sefere bile dayanabilecek derecede bakım gördüğünü ve yenilendiğini de ekleyerek Saraya güvence veriyordu." Harty Bey hakkında görevden alma işlemine haklılık kazandırmak için de şunları yazıyordu: "Fırkateynin eski Çarkçıbaşısı Albay Harty Bey'in ne sözlü ne de yazılı bir müracaatı olmamıştır. Kendisinin gemiden alınması sadece gemide 'yabancı' personel bulundurulmasının uygun görülmeyişinden ileri gelmiştir. Harty Bey'in ada vapurlarından birisine atandırılması ise, Londra'dan yeni gelmiş bulunan bu vapurun yeni sistem makinesini tanıyıp, kullanabilecek nitelikte bir eleman olmasındandır."
Süleyman Nutki Bey'e göre; sonuç olarak ortaya çıkan şudur: "Bozcaadalı Hasan Hüsnü Paşa, Ertuğrul'u Japonya'ya bir garez ya da bir cinayet veya alçakça bir düşüncesiyle değil, sadece dediğinden dönmeyi gururuna yediremediğinden, istediğini yaptırtmaya gücü olduğunu göstermek ve de bunu kanıtlamak istediğinden dolayı göndermek kararından geri dönmemiştir." |