Ecazkar canLIlar harun yəhya müƏLLİf və onun əSƏRLƏRİ haqqinda
|
|  Yüklə 0.6 Mb.
|
|
Qarışqanın gözlərində xüsusi bir səmt təyin edən sistem var. Allahın onun gözlərinə yerləşdirdiyi bu sistem bütün istiqaməti təyin edən vasitələrdən üstündür. Çünki bizim görmədiyimiz bəzi şüaları görə bilən qarışqa bunlardan istifadə etdiyi zaman ətrafına baxıb istiqaməti, şimalı və cənubu müəyyən edə bilir. Bunun sayəsində yuvasının harada olduğunu ehtimal edən heyvan geriyə qayıdarkən heç bir çətinlik çəkmir. İşığın xüsusiyyətləri insanlara yaxın dövrdə məlum olub. Lakin qarışqa insanların bilmədiyi işığın xüsusiyyətini dünyaya gəldiyi andan etibarən bilir və ondan istifadə edir. Şübhəsiz ki, bu qarışqa növünün gözləri kimi qüsursuz bir quruluş hər hansı bir təsadüflə izah edilə bilməz. Qarışqa yarandığı ilk dövrdən etibarən bu xüsusiyyətli gözlərə sahib olmalıdır. Joxsa səhranın istisində geri qayıda bilməyəcəyi üçün yaşaması da mümkün olmayacaq. Bütün səhra qarışqaları həyata gəldikləri ilk gündən etibarən hazırki gözlərə malikdir. Bu gözləri onlar üçün üstün elm sahibi olan Allah yaratmışdır. QARIŞQA İLƏ QUŞUN MÖCÜZƏVİ İŞBİRLİJİ Jaşadığımız hər yerdə səhhətimiz üçün təhlükə yaradan və bizi xəstələndirən mikroblar var. Bu mikroblar bizimlə yanaşı başqa canlılar üçün də təhlükə yaradır. Bu səbəbdən canlılar da bizim kimi özlərini qorumalıdır. Əslində canlıları dərindən öyrəndiyimiz zaman onların mikroblardan qorunmaq üçün bəzi vasitələrdən istifadə etdiyini görürük. Məsələn, qarışqalar özlərini müdafiə etmək üçün tərkibində turşu olan müəyyən maddə hazırlayır. Bu maddə mikrobları zərərsizləşdirir. Sonra da tərkibində turşu olan bu maddəni öz bədənlərinə və yuvalarının divarlarına sürtürlər. Jəni yalnız özlərinin deyil, yaşadıqları yuvanın da mikroblardan təmizlənməli olduğunu yaxşı bilirlər. Görəsən kiçik bir qarışqa bütün bunları necə düşünür? Şübhəsiz ki, bu, onun ağlının və gücünün çatacağı bir şey deyil. Bir qarışqa mikrobun nə olduğunu bilmədiyi kimi ondan müdafiə olunmaq lazım olduğunu da bilməz. Əgər belə düşünsək, qarışqa əvvəlcə mikrobu öyrənməli, sonra da onu zərərsizləşdirəcək maddəni tapmalıdır. Bəs qarışqa bu maddəni necə müəyyən edə bilir? Birlikdə düşünək. İnsanlar bəzi mikroblardan müdafiə olunmaq üçün peyvənd olunur, amma bu peyvəndlər laboratoriyalarda bir çox tədqiqat və sınaqlardan sonra istehsal edilir. Bundan əlavə, bütün bunları mütəxəssislər həyata keçirir. Əks təqdirdə peyvənd heç bir işə yaramaz, hətta zərərli də ola bilər. Qarışqaların isə nə biliyi, nə də bu mövzuda təhsili yoxdur. Onların hər hansı bir laboratoriyada araşdırma aparması da mümkün deyil. Hətta bunu düşünmək də məntiqsizlik olardı. Qarışqaların dünyaya gəldiyi zaman artıq bütün bunları bildiyi hamıya məlumdur. Qarışqaya bu məlumatları yüksək bir qüvvə sahibi öyrədir. Aləmlərin Rəbbi və yaradıcısı olan Allah qarışqaya mikroblardan müdafiə olunmağı ilham edir, yəni öyrədir. Mikroblardan müdafiə olunmalı olan canlılara başqa bir nümunə kimi quşları götürək. Mikroblar quşları da narahat edir, lakin onların bədənində qarışqalarda olduğu kimi qoruyucu maddələr hazırlayan sistem yoxdur. Buna görə də quşlar bu mikrob probleminin fərqli və çox düşünülmüş həllini tapıblar. Onlar qarışqaların yuvasına gedir və yuvanın üzərinə uzanaraq qarışqaların onların tüklərinin arasına girməsini gözləyir. Jemək axtaran qarışqalar quşun tükləri arasında gəzirlər və bu vaxt mikrobları öldürən maddə də quşun tüklərinə bulaşır. Beləliklə, quş bu maddənin köməyi ilə mikroblardan təmizlənir. Bəs quşlar qarışqaların belə bir maddə hazırladığını və bu maddənin onların bədənindəki mikrobları yox etdiyini necə bilirlər? İnsanlar bir çox araşdırmadan sonra qarışqaların belə bir müdafiə sisteminin olduğunu kəşf etmişlər. Və zooloqlardan savayı bir çox insan bu məlumatdan hələ də xəbərsizdir. Jəqin ki, siz də həmin məlumatı bu kitabı oxuduqdan sonra öyrənmisiniz. Lakin quşlar qarışqaların bu xüsusiyyətini dünyaya gəldikləri andan bilir. Bundan əlavə, bunu onlara öyrədən birisi olmasa da ehtiyac duyduqları zaman qarışqalardan istifadə edərək özlərini mikroblardan təmizləyirlər. Qarışqanın bədənində hazırlanan bir maddəni quşların tanıması və bundan necə istifadə olunmasını bilməsi bizi yeganə bir həqiqətə aparır. Bu biliyi hər iki canlıya öyrədən Allahdır. Allah hər canlının Onun əmrində olduğunu bir ayədə belə buyurmuşdur: «...Bəli, göylərdə və yerdə nə varsa, hamısı Ona məxsusdur, hamısı Onun itaətindədir!» («Bəqərə» surəsi, 116).
Əsasən bütün quşlar yuvalarını yaşadıqları mühitin təbii şərtlərinə uyğun şəkildə qurur. Məsələn, dəniz kənarında yaşayan quşları düşünək. Belə quşlar yuvalarını suyun üzərində və onların batmayacağı şəkildə qurur. Onların istifadə etdiyi material, yuvaya verdiyi forma xüsusi olaraq planlaşdırılmışdır. Beləliklə, su yüksəldiyi zaman yuva və içindəki quşun balaları bundan zərər çəkmir. Bu canlılar doğulduqları andan etibarən heç bir təhsil almadan bu yuvaları qura bilmək qabiliyyətinə malikdir. Belə bir işi müəyyən vaxt ərzində öyrənmələri də mümkün deyil, çünki sınaqdan keçirmək məqsədilə etsələr, suyun qalxması ilə bata bilərlər. Ümumiyyətlə isə belə bir fikir doğru deyil, çünki doğulduqları gündən etibarən dəniz kənarında yaşayan quşların hər biri yuvalarını eyni şəkildə hazırlayır. Qamışlıq ərazilərdə yaşayan bəzi quşlar isə yumurtalarının küləyin təsiri ilə yuvadan yerə düşməməsi üçün yuvalarının divarlarını hündür hazırlayırlar. Jumurtasını belə diqqətlə qoruyan bu quş yumurtanın düşüb sınma təhlükəsini necə dərk edir? Burada quşun son dərəcə düşünülmüş və ehtiyatlı davrandığını görürük. Quraqlıq ərazilərdə yaşayan başqa bir quş növü isə yuvasını torpaq üzərində deyil, tikanlıqda qurur. Çünki buradakı istilik torpaqda olan istiliyə nisbətən 10 dərəcə azdır. İnsanların çoxu torpağın və tikanlıqların nə qədər isindiyini və bunların arasında bir istilik fərqi olduğunu bilmir. Amma bu quşlar bunu bilir və ən sərin yerdə yuva quraraq özlərini və balalarını yandırıcı istidən qoruyurlar. Heç fikirləşdinizmi, düşüncəsi və şüuru olmayan quşlar belə incə məqamları necə hesablayırlar? Quşların bu davranışı bu sahədə illərlə təhsil alan mühəndislərin davranışına bənzəyir. Bir ev tikildiyi zaman mühəndislər tərəfindən onun möhkəmliyi, materialı və tikiləcəyi yerin təyin edilməsi kimi təfsilatlar diqqətlə hesablanır və yalnız bundan sonra inşaata başlanılır. Burada verdiyimiz bir-iki nümunədən də gördüyümüz kimi, quşlar yuvalarını müəyyən bir plana əsasən qurur, lakin heç bir vasitəyə, materiala və təhsilə ehtiyac duymurlar. Allahın onlara verdiyi ilhamla hərəkət edərək bütün bunları asanlıqla hazırlayırlar. Bu quşlar və onların gördüyü işlər Allahın qüsursuz yaratmasının bir dəlilidir. Şübhəsiz ki, onlara gördükləri hər bir işi və davranışı ilham edən qüvvə hər şeyi bilən Allahdır.
Qış güvələrinin də kəpənəklər kimi iki qanadı və bu qanadları birləşdirən bir gövdəsi var. Bu güvə növünün uça bilməsi üçün qanadlarının yerləşdiyi sinə hissəsində 30 dərəcə istilik olmalıdır. Halbuki yaşadıqları yerdə istilik əsasən 0 dərəcə, hətta bundan da aşağıdır. Bəs qış güvələri belə soyuq bir yerdə necə yaşaya bilirlər? Hərəkətsiz olduqları zaman bu canlıların soyuqdan donmasına mane olan, soyuqda uçmalarına imkan verən nədir? Bu güvə növü qışda yaşamasını təmin edən xüsusi bir isitmə sistemi ilə birlikdə yaradılıb. Bu sistem bir-birini tamamlayan müxtəlif xüsusiyyətlərdən ibarətdir. Qış güvələri uçmazdan əvvəl ilk cəhdlərində qanadlarına bağlı olan əsas əzələlərini fasiləsiz büküb-açaraq qanadlarını titrədirlər. Qanadlarını sürətlə çırpması həşəratın döş hissəsində istiliyinin artmasını təmin edir. Hərarətin belə artımı nəticəsində döş hissəsinin temperaturu 0 dərəcədən 30 dərəcəyə, hətta daha da yüksək həddə çatır. Bu, güvənin yaşaması üçün lazım olan xüsusiyyətlərdən yalnız biridir. Qış güvəsinin bədəninin istiliyini yüksəltməsi uçuş üçün tam kifayət deyil. Çünki uçuş zamanı bədən temperaturu ilə hava temperaturu arasındakı fərq istiliyin itirilməsinə səbəb olacaq. Bir stəkanın içindəki isti çay bir müddət sonra soyuduğu kimi güvənin bədəni də soyuyacaq. Həmçinin güvənin qanadlarını çırpması lüzumsuz olacaq. Qış güvəsinin uçması, daha doğrusu, yaşaması üçün istiliyi qoruyub saxlaya biləcəyi başqa bir üsula ehtiyacı var. Beləliklə, güvənin bu ehtiyacı da Allahın onun bədənində yaratdığı xüsusi bir quruluşla təmin edilib. Güvələr istilik itkisini azaldan sıx pulcuqlarla əhatə olunub. Alimlərin apardığı tədqiqat nəticəsində məlum olub ki, pulcuqları olmayan güvənin bədəni pulcuqları olan güvəyə nisbətən 2 dəfə tez soyuyur. Bunlar qış güvələrindəki soyuqdan müdafiə mexanizlərindən bir neçəsidir. Saydığımız xüsusiyyətlər bu güvə növündə onun yarandığı ilk andan etibarən mövcud olmaq məcburiyyətindədir. Əks halda güvə soyuqdan öləcək və nəsli kəsiləcək. Başqa güvə növlərindən fərqli olaraq soyuq bölgələrdə yaşayan güvə növlərində bu xüsusiyyətin təsadüfi olmadığını dərk etmək üçün uzun müddət düşünməyə ehtiyac yoxdur. Allah bu canlıların soyuqda yaşaması üçün gördüyü hər bir tədbirlə Özünü bizlərə tanıdır. Allah bütün canlıların olduğu yeri bildiyini bizə bir ayəsində aşağıdakı kimi bildirir: «Jer üzündə yaşayan elə bir canlı yoxdur ki, Allah onun ruzisini verməsin. Allah onların sığınacaqlarını da, əmanət qoyulacaq yerlərini də bilir. Bunların hamısı açıq-aşkar kitabdadır» («Hud» surəsi, 6). Canlılardakı belə xüsusiyyətlər Allahın gücünü və yaradıcılıq qabiliyyətini yaxşı dərk etməyimizi, Rəbbimizə olan iman və sevgimizin artmasını təmin edir. Siz də oxuduğunuz bu maraqlı məlumatları başqalarına danışmaqla onların da Allaha olan imanlarını artıra bilərsiniz. ALABALIQ JOLUNU NECƏ MÜƏJJƏN EDİR? Köç etməyin yalnız quşlara xas olduğunu güman etməklə səhvə yol verirsiniz. Bu bölümdə sizə köç edən dəniz canlılarından alabalıqların macəralarından bəhs edəcəyik. Alabalıqlar tamamilə çaylarda, analarının tökdüyü kürülərdən çıxaraq dünyaya gəlir. Dünyaya gəldikləri bu yerdə bir neçə həftə ərzində ov etməklə böyüyürlər. Sonra isə həmin çayın axını ilə irəliləməyə başlayırlar. Dənizə doğru bu səfərləri zamanı bəndlərlə və çirkli sularla qarşılaşır, onları ovlamaq istəyən böyük balıqlar kimi müxtəlif təhlükələrdən keçməyə çalışırlar. Bütün bu maneələri keçərək dənizə çatıb burada bir neçə il qalırlar. Kifayət qədər inkişaf edib törəmə yetkinliyinə çatanda isə geri dönmək üçün yenidən yola çıxırlar. Alabalıqların geri dönən zaman əsas məqsədi kürü şəklində ilk yarandıqları yerə çatmaqdır. Lakin bunu qısa məsafə saymayın. Bəzən balığın geri dönərkən qət edəcəyi məsafə 1500 km-ə çatır. Bu isə aylarla davam edən yorucu bir səfər deməkdir. Balığın bu müddət ərzində dəf edəcəyi bir çox maneələr var. Balığın həll etməsi lazım olan ilk, bəlkə də ən əsas problem kürüdən yenicə yarandıqdan bir müddət sonra ilk səfərində içində üzdüyü çayın dənizə töküldüyü yeri tapmaqdır. Çünki balıq geriyə səfərində təqib etdiyi istiqaməti buna görə təyin edəcək. Heç bir alabalıq bu məsələdə səhv etmir. Dənizə çıxdığı çayın məcrasını ilk cəhddəcə tapır. Bundan sonra tapdığı çaya atılaraq böyük qətiyyətlə su axınına qarşı üzməyə başlayır. Onun işi bu dəfə daha çətindir, çünki alabalıq ilk səfərində axının köməyi ilə rahatlıqla keçdiyi şəlalələri indi artıq əks istiqamətdə, yəni üzüyuxarı keçmək məcburiyyətindədir. Şəkillərdə gördüyünüz alabalıqların şəlaləyə doğru tullanmasında məqsəd ilk yarandıqları yerə çatmaqdır. Bu səfər əsnasında alabalıq üzərkən üst üzgəci sudan kənarda qalacaq şəkildə dayaz sulardan keçməli olur. Bu dayaz sularda isə onları ovlamaq üçün fürsət axtaran çoxlu ayı və bir çox vəhşi heyvanlar var. Alabalıqların qatlanacağı əziyyət yalnız bunlarla da bitmir. Əgər xatırlayırsınızsa, bu balıq qurunun ortasında, bir çayın hər hansı bir qolunda dünyaya gəlmişdir. İndi həmin yerə çata bilmək üçün çayın yeni qollara ayrıldığı yerlərdə doğru tərəfə getməlidir. Alabalıqlar bu seçimlərində də səhvə yol verməyərək hər səfərində doğru çayı tapırlar. İndi isə fikrinizdə belə bir səhnəni canlandırın. Bir şəhərdəkı hər hansı bir evdə dünyaya gəlib burada böyüyürsünüz. Bir az böyüdükdən sonra də evi tərk edib günlərlə yol gedərək buradan 1500 km-ə qədər uzağa gedirsiniz. Aradan illər keçdikdən sonra isə geri - doğulduğunuz evə qayıtmaq istəyirsiniz. Sizcə, yalnız bir dəfə keçdiyiniz küçələri bir-bir yada salıb evə dönə bilməyiniz mümkündürmü? Alabalıqlar heç bir insanın edə bilməyəcəyi bu çətin işi bacarır və istiqaməti də hər dəfə doğru təyin edir. Alabalıqların bu heyrətamiz səfəri necə həyata keçirdiyini öyrənmək məqsədilə müxtəlif araşdırmalar aparılıb. Bu araşdırmalardan belə məlum olur ki, alabalıq öz yolunu «qoxulayaraq» tapır. Alabalıqlar xüsusi quruluşlu burunları sayəsində suyun içindəki qoxuları eynilə bir ov iti kimi dəqiq müəyyən edirlər. Hər axının özünəməxsus qoxusu var. Körpə alabalıq ilk səfərə çıxandan bəri bu qoxuları bir-bir yadında saxlayır. Geri dönərkən yaddaşındakı bu qoxulardan istifadə edərək doğulduğu yerə gəlir. Bu qeyri-adi hadisə necə baş verir? Doğulan hər alabalıq öz yolunu səhvsiz necə təyin edir? Nə üçün bütün alabalıqlar öz həyatını təhlükəyə ataraq, şəlalələr keçib vəhşi heyvanlarla mübarizə apararaq doğulduqları yerə dönməyə can atırlar? Həm də bunu özlərinə görə deyil, yalnız kürülərini bu sulara tökməkdən ötrü edirlər. Bütün bu sualların tək bir cavabı var: alabalıqları və onların istiqaməti müəyyən etməsinə imkan verən sistemləri yaradan sonsuz elm sahibi olan Allahdır. Alabalıqlar da bütün digər canlılar kimi Allahdan aldıqları ilhamla hərəkət edir və beləliklə də Rəbbimizin yüksək Jaradıcı olduğunu nümayiş etdirirlər. Alabalıqların kürü tökmək üçün həyatını təhlükəyə ataraq min kilometrlərlə yol getməsi, eyni zamanda - sizə haqqında kitabın əvvəlində də bəhs etdiyimiz - təkamül nəzəriyyəsini təkzib edən dəlillərdən biridir. Təkamülçülər təbiətdəki canlıların daim bir-biri ilə mübarizə apardığını və bu mübarizə nəticəsində ən güclü olanların da həyatlarını davam etdirdiyini iddia edirlər. Lakin təkamülçülərin iddiasının əksinə olaraq canlılar arasında daimi yardımlaşma var. Ana və ata heyvanlar balaları üçün öz həyatını təhlükəyə atır. Hətta qarşıdakı səhifələrdə veriləcək nümunələrdə də görəcəyiniz kimi, birgə yaşayan və bir-birinə fayda verən, lakin müxtəlif növlərdə olan canlılar var. Alabalıqlar da balaları üçün fədakarlıq göstərən canlılardan yalnız biridir. Kürü tökmək üçün yerini dəyişən və doğulduqları yerə qayıda bilən çox az sayda alabalıq kürü tökdükdən sonra ölür. Buna baxmayaraq onlar öz səfərlərindən əsla qalmır. Beləliklə, təkamül nəzəriyyəsi alabalıqlarda gördüyümüz fədakar davranışı heç cür izah edə bilməz. Halbuki həqiqət göz qabağındadır. Alabalıqları yaradan Allahdır və bu canlılar da Rəbbimizin onlara ilham etdiyi davranışı həyata keçirməkdədir. Düşünən insanlar heyvanların belə davranışından ibrət alır. Bunu Allah bizə bir ayədə belə izah edir: «Şübhəsiz ki, davarda (sağmal heyvanlarda) da sizin üçün bir ibrət vardır...» («Nəhl» surəsi, 66).
Balıqlar üzərkən çox böyük enerji sərf edir. Bunun səbəbi suda uzun müddət yüksək sürətlə üzmələri deyil. Balıqlar sakit vəziyyətdə ikən birdən yüksək sürət toplamaq üçün böyük enerji sərf etməlidir. Birdən sürətlənmək onlar üçün çox əhəmiyyətlidir, çünki ovçulardan qaça bilmək üçün buna ehtiyacları var. Həmçinin balıqlar suda əksər vaxtlarda suyun axınına qarşı hərəkət edir. Siz özünüzün suda olduğunuz zaman nə qədər çətin, yolda olduğunuz zaman isə nə qədər asan hərəkət etdiyinizi düşünün. Və bu şəkildə suyun içində yaşamaqla yer üzərində yaşamaq arasındakı fərqi müqayisə edin. Balıqda belə bir gücün ortaya çıxmasını təmin edən amil onun onurğasının və əzələlərinin xüsusi quruluşudur. Onurğa balığın həm bədəninin düz dayanmasını, həm də üzgəclərin və əzələlərin ona bağlanmasını təmin edəcək bir quruluşa malikdir. Əgər belə olmasaydı, balıqların suda hərəkət etməsi mümkün olmazdı. Lakin yalnız onurğasının xüsusi formada olması bir balığın üzə bilməsi üçün kifayət deyil. Çünki balığın sudakı hərəkəti yalnız irəli-geri getmək deyil, bir balıq suda aşağı-yuxarı hərəkət edə bilməsə, yaşaya bilməz. Balıq bu hərəkəti də başqa bir orqanizm sisteminin sayəsində bacarır. Balıqların bədənində hava kisələri var. Balıqlar bu kisələri hava ilə dolduraraq dərinliyə enə və ya havanı buraxaraq su səthinə doğru çıxa bilirlər. Bəs balıqların daim su içində olmasına baxmayaraq nə üçün zərər görmədiklərini heç düşündünüzmü? Biz suda müəyyən bir müddət qaldıqdan sonra dərimiz bundan təsirlənməyə başlayır, daha bir az da qalsaq, dərimiz ziyan çəkir. Halbuki balıqlarda bu, baş vermir. Çünki balıqların dərisinin üzərində sərt parlaq təbəqə var. Bu təbəqə suyun bədənə daxil olmasının qarşısını alır. Əgər bu təbəqə olmasaydı, balığın bədəni zərər çəkər, hətta içəri su girməsi səbəbilə müvazinəti pozular və balıq da ölərdi. Lakin bütün bunların heç biri baş vermir və balıqlar yaşamağa davam edirlər. Jer üzündəki bütün balıq növləri bu xüsusiyyətlərin hamısına qüsursuz olaraq sahibdir. Bu xüsusiyyətlər qədim dövrlərdə yaşamış balıqlarda da mövcud olub. Balıqlar milyon illər ərzində heç dəyişməmiş, bu gün də sahib olduqları quruluşda olmuşlar. Bunu milyonlarla il bundan əvvəl yaşamış balıqların bu gün bizə gəlib çatan qalıqlarından da görmək mümkündür. Bu daşlaşmış qalıqlardan aydın olur ki, keçmişdə də balıqlar bu günkünün eyni olmuş, heç dəyişməmişlər. Bu hal bizə balıqların yarandıqları andan bu xüsusiyyətlərə malik olduğunu göstərir. Jəni balıqlar yaradılmışdır. Balıqların sahib olduğu bütün xüsusiyyətləri onlara verən qüvvə isə kainatdakı hər şeyi yaradan Allahdır. Allah bütün canlıların ehtiyaclarından xəbərdar olandır.
Makau adlı bu tutuquşu növünün zəhərlənməməsinin səbəbi alimlərin də diqqətini çəkmişdir. Quşları müşahidə edən alimlər çox maraqlı bir hadisənin şahidi olublar. Makaular qidalılığı yüksək olan bu zəhərli toxumları yedikdən dərhal sonra bir qayalığa doğru uçurlar. Həmin yerə çatdıqları zaman burada olan bəzi gilli qaya parçalarını gəmirib udurlar. Bu, təsadüfi bir hadisə deyil. Gilli qaya parçalarının əsas xüsusiyyəti toxumların içindəki zəhəri çəkməsidir. Beləliklə, quş bunun sayəsində hər hansı narahatçılıq hiss etmədən toxumları həzm edə bilir. Bu heyvan toxumun zəhərləyici təsirini əvvəlcədən müəyyən etmək kimi bir tibbi biliyi necə əldə etmişdir? Bəs bu təsiri necə aradan qaldıracağını haradan bilir? Zəhəri zərərsizləşdirəcək bir maddənin gilli qayaların içində olduğunu bilməsi üçün hər hansı əczaçılıq təhsili ala bilərmi? Əlbəttə ki, bunların heç biri mümkün deyil. |