1. Hywel da uab cadell dywyssa6c kymry oll a weles y cymry yn camar6er6 or cywreitheu ac y dy6ynn6s

20. tegu a tharau y post. uch pen yr effeiriat. ew a | dyly seuyll y | gwassanaeth

21. y brenhin yn | y absen. ew a | dyly tri | ugeint y | gan bop maer bisweil pan do-/

22. ter yn uaer. ew a dyly or pan dioter y maer yny doter arall gwarchad6

23. y llys. ew a dyly synnhyau urth y doodreuyn. ac urth da y brenhin yn | y llys

24. or pan el yr un a | uo yndi yny | del arall ydi. ew a dyly kynullau t6ng y bre-/

25. hin \12\ . y lety yu y | gyt ar distein. y naud yu or ostec kyntaw hyt y diwethaw.

26. duyn y dyn a wnel y cam. y sarhaet yu chwe | bu6 a chwe | ugeint o ariant

27. can y ardyrchauael. y werth yu chwe | bu6 a chwe | ugein | mu6 gan y ar-/

28. dyrchauael unweith. Decuet yu y penkynyd ew a dyly y dir

29. yn ryd ay uarch bressuyl ay lieinwisc y gan y urenhines ay urethynwisc//

1. y gan y brenhin. y | le yn | y llys y am y keluy ar effeiryat teulu ac y | gyd ac

2. ew y kynydyon. y lety yu yr odyn. y ancuyn yu tri chorneit llyn a | seic. 6n

3. or corneidieu llyn y gan y brenhin ac arall y gan y urenhines ar trydyd y

4. gan y pen!teulu. ew a | dyly diruy y cynydyon ac amobyr y merchet. ew a | dy-/

5. ly pedeir ar | ugein y gan bop un yd | estynner suyd ydau. ew a dyly or nodolic

6. hyt uis chweuraur bot y | gyt ar brenhin pan uynho. ac o | h6ythnos o uys

7. chweuraur ew a dyly kymryd y | g6n a gyrn ay (gylly) gynllyuaneu. a

8. mynet y hely ewiget. ay gorn oet yn wueylyn. ay werth yu punt

9. ac o | hynny hyt h6yl yeuan hanner haw hely ewiget. ac yn hynny o

10. ysbeit ny dyly ew gwneuthur yaun y nep or haul a uo arnau onyd y

11. un oy | gydsuydogyon. Rei a dyweit na dyly ew tyghu namyn yu gorn

12. ay gynllyuaneu. ew a dyly croen ych y gayaw y wneuthur kynllyua-/

13. neu. a chroen bu6ch yr haw y wneuthur cuaraneu. trannoeth gwedy

14. guyl yeuan hanner haw y dyly mynet y hely keiru. ac ony chefir kyn

15. y gyuodi y ar y wely a gwisgau y guaraneu ny dyly gwneuthur yaun

16. y neb or | haul a ouynher ydau. ac hynny o ysbeit hyt galan | gayaw

17. y dyly bot deudec goluyth kywreithyaul yn | yr hydod. ac urth hynny yd

18. heliir hyt galan | gayaw. a nauuet | dyd kalan | gayaw y mae yaun ydau

19. mynet y hely moch coet ac o hynny y dyly uot yn eu hely hyt galan (uis)

20. mys tachwed ac y | kyhyt a hynny o amser ny dyly ew ateb y | neb onyd

21. y un or kytsuydogyon. ac o hynny hyt galan mys tachwed yd heliir

22. moch coet. a chalan mys tachwed y dyly ew rannu y chruyn a | thalu y

23. baup or kytsuydogyon or rei a | dylyho ran ydau. ac yna ateb a gwedy

24. hynny rannu y chuyn \13\ yn deu | parth a thrayan ar deu | parth yr kyny/

25. dyon ar trayan yr brenhyn. o deu | parth y kynydyon duy | ran y gy-/

26. nyd gellgy ac un y gynyd mylgi. ar penkenyd a | d(a)ly duy | ran y gan y

27. kynydyon gellgun a duy ran y gan gynydyon mylgun. ac o drayan y

28. brenhyn or cruyn ew a | dyly trayan ac ew y!syd drydydyn a dyly tray-/

29. anu ar brenhin ac wedy hynny y penkynyd a | dyly dangos y kun ar//

1. kyrn ar kynllyuaneu yr brenhyn a gwedy as da{n}gosso mynet y gymrit

2. kylch ar uil(y)einnyeit y brenhin. ac o | hynny hyt y nodolic bynt ar eu cylch

3. ac erbyn y | nodolic deuent ar y brenhin eu breint ac eu lle yn | y llys. 6n | werth

4. yu kun y penkynyd a chun y brenhin. Puy | bynnac a uo peth y rygthau ar

5. brenhin nar penkynyd nac arall uo hunnu a dyly rannu ar brenhin dewys.

6. Naud y penkynyd yu duyn y | dyn a wnel y cam hyt yny uo abreid clywed

7. llew y gorn. y sarhaet yu chwe | bu6 a chwe | ugeint o aryant gan y ardyr-/

8. chauael unweith. y werth yu chwe | bu6 a chwe | ugein | mu6 gan y ardyrcha-/

9. uael unweyth. Unuet | ar | dec yu medyd ew a | dyly y dir yn ryd ay

10. uarch bressuyl ay lieinwisc y gan y urenhines ay urethynwisc y gan y | bre-/

11. nhyn yn | y teir | guil arbennyc. ny dyly ew le deduaul yn | y llys. yn | y neuad

12. y lety y gyd ar distein. y naud yu or pan dechreuho gwneuthur ker6yn

13. ued yny ruymo y huyl am | y phen duyn y dyn a wnel y cam. ew a dyly yr

14. huyl a | uo ar y ger6yn neu | bedeir ceinnyauc. a hynny yn | dewis y nep bie-/

15. iffo y wled. ew a dyly trayan y k6yr neu bedeir ceinniauc yn | y | le y gan y

16. distein neu archenat a dalho pedeir ceinnyauc. k6yr y wled y ual hyn y

17. rennir y trayan yr medyd gesseuyn. ar deu | parth yn dri thrayan y tray-/

18. an yr ystauel ar deu | parth yr neuat. y sarhaet yu chwe | bu6 a chwe | u-/

19. geint ariant. gan y ardyrchauael unweith. y werth yu chwe | bu6

20. a chwe | ugein mu6 kan y | ardyrchauael. Deudecuet y6 y

21. medyc ew a dyly y dir yn ryd ay uarch bres!suyl ay liein y | gan y ure-/

22. nhines ay urethyn y gan y brenhin y | le yn y neuad ymon y post a | uo

23. y | gyd ar kelui y | bo y brenhin yn eisted yn | y emyl. y lety y | gyt ar penteu-/

24. lu. y naud yu or pan archo y brenhyn ydau uynet urth dyn archolledic

25. nac yn | y llys y | bo nac eithyr y llys yny | del y urthau duyn y | dyn a wnel

26. y cam. ew a | dyly medeginyaeth rat yr a | uo yn | y llys. ac yr penteulu ey-/

27. thyr eu gwaet dillat onyt un or tri pherygyl. Sew yu y rei hynny dyr-/

28. naut y pen hyt yr (em)eme{n}nyd a dyrnaut y corf hyt yr emyscar

29. a thorri un or pedwar | post. am bop un or tri pherygyl hynny y dyly//

1. y medyc nau | ugeint ay wuyt neu punt heb y wuyt. a heuyt y waet di-/

2. llat. y medyc a dyly yny doto goreth pedeir | ar | ugeint. medeginyaeth rud-/

3. eli deudec ceinnyauc 6yth ceinnyauc. gwerth padell medyc ceinnyauc. me-/

4. dyc a | dyly cymryt tyllued y gan genedyl yr archolledic o | byd maru or

5. uedeginiaeth a wnel ew. ac onys kymer ew. gurthebet tros y weithret.

6. ew a dyly nad el or lly \14\ yn wastat onyt kan gannyat y brenhyn. y sarhaet

7. yu chwe | bu6 a chwe | ugeint o ariant gan y ardyrchauael. y werth yu

8. chwe | bu6 a | chwe | ugein | mu6. Trydyd | ar | dec yu y trullyat ew

9. a dyly y dyr yn ryd ay liein y gan y urenhines ay urethyn y gan y bre-/

10. nhin ay uarch bresuyl. ew a dyly ran o ariant y guynnos. ew a dyly gwar-/

11. chadu y uedgel. a chanthau y fioleu. ew a dyly yr huyl a | uo ar y geruyn

12. ued neu pedeir ceinniauc. a hynny yn | dewys perchen y wled. ew a dyly ([.]) \15\

13. gwiraud o bop gwled y | bo med arnei. ew a | dyly trullyau y llyn a rodi y | baub

14. cymeint ay gilyd. ew a dyly diwallu y uedgell ac a | uo yndi. Messur gwi-/

15. raud gyureithyaul yu lloneit y llestri y gwallouyer yndunt o g6ryw

16. ac eu hanner o uragaut. ac eu trayan o | ued. ew a | dyly buyta y | gyt ar

17. suydwyr. y lety yu y | gyt ar distein. y naud yu or pan dechreuho llestyr

18. yn llyn yny darfo y gyuedach; nos honno duyn y dyn a | wnel y cam.

19. ew a dyly y oleuat yn diuessur y gan y distein. 6rth y wassanaeth. y

20. sarhaet yu chwe | bu6 a chwe | ugeint o aryant kan y ardyrchauael.

21. y werth yu chwe | bu6 a chwe | ugein | mu6 gan y ardyrchauael.

22. Pedweryd | ar | dec yu y dryssaur ew a dyly y | dir yn ryd ay uarch bressuyl

23. ay urethyn y gan y brenhin ay liein y gan y urenhines. ew a dyly ran

24. o aryant y guynnos ew a dyly gwiraut gyureythyaul ew a dyly

25. arweyn pob neges or a dyweter urthau or porth hyd y neuad neu

26. hyt yn lle arall y bo y brenhin. ew a | dyly dillat y | bard teulu yn | y teir

27. guyl arbennyc. ew a | dyly y lety y gyt ar porthaur. ew a | dyly buy-/

28. ta y gyt ar suydwyr. ew a dyly adnabot suydogyon y llys. ac nas ata-/

29. lyo urun onadunt yn | y porth. ac os eteil talet kamluru yr brenhyn.//

t. 15

1. ac os un uyd or pensuydogyon talhed ydau y 6ynebwerth. os un uyd or

3. thaur ac ynteu a dyly y gadu ew yny el y penteulu truy y porth ac ynteu

4. hyt yn dyogel. ew a dyly corneit llyn y gan y distein a seic a hynny yn | y an-/

5. cuyn. ew a | dyly ruydhau y ford yr brenhin ay uyrllysc a pha dyn bynnac

6. a | trawho y | ar y ford hyt y ureych ay uyrllysc cet gouynho yaun ydau ny

7. dyly y gafael. ew a dyly wedy | buyta gyrru a uo yaun y yrru or neuad. ew

8. a dyly y gyt ar suydwyr ran o aryant y cruyn. ny dyly eisted yn | y neuad

9. namyn ar dal y (neuad) deu | lin y wneuthur negesseu urth y brenhin. y sar-/

10. haet yu chwe | bu6 a chwe | ugeint aryant. y werth yu chwe | bu6 a chwe | uge-/

11. in | mu6. Pymthecuet yu coc ew a | dyly y dir yn ryd ay uarch bre-/

12. suyl y gan y urenhines y liein y gan y brenhin y urethyn. ew a | dyly cy-/

13. uanhedu y | gegin ac a | dyly cafael y reidyeu y gan y distein ar maer biswe-/

14. il ew a dyly cruyn y | manscribyl oll or a | del yr gegin a | chruyn amdanadunt.

15. Sew mal y dyly y trayan ydau ew ar deu | parth yr distein. ew a | dyly dechreu

16. pob anrec or a ardymhero ew. ew a | dyly y dihynnyon ar gwer. ew a | dyly

17. dyuot ar anrec diwethaw ay gossot ran \16\ bron y brenhin. ac yna y dyly y

18. brenhin y anregu ew o wuyt a diaut. y naud yu or pan dechreuho kywey-/

19. ryau yr anrec kyntaw yny dyco y dywethaw rac bron y brenhin duyn y dyn

20. a wnel y cam. y distein a | dyly y diwallu o holl lyssyeued y am pypyr a llys-/

21. syeuoed ereill. ew a dyly buyta gyt ar suydwyr. y lety y | gyd ar distein

22. ew a | dyly ran o aryant y guynnos. y sarhaet yu chwe | bu6 a chwe | uge-/

23. int o aryant gan yb ardyrchauael. y werth yu chwe | bu6 a 6i.xx. mu6.

23. Vnuet | ar | bymthec y canhyllyd ew a dyly y | dir yn ryd ay uarch bresuyl

24. ay liein y gan y urenhines ay urethyn y gan y brenhin. ew a | dyly ran o a-/

25. ryant y guynnos. ew a dyly daly cannhuyll rac bronn y brenhin y | am y

26. dysgyl ac ew tra | uo yn buyta y briu6ara ar diuynyon a | el tros y | dysgyl;

27. ew ay dyly. ew a dyly dyrned o ganhuyl a | uo yn | y lau. ew a | dyly enyn-/

28. nu y kann6ylleu yn | y llys ac a dynho ay danhet o benneu y cann6ylleu//

t. 16

1. yn | y llys a | dyly. ew a | dyly a wedillyo or kann6ylleu pan el y brenhin yn | y

3. yu duyn y dyn a wnel y cam eb \17\ herlit heb ragor or pan enynher y ganhu-/

4. yll gyntaw yny difoder y diwethaw. pan el y brenhin yr ystauel ew a | dy-/

5. ly mynet a | chann6yll ganthau oy ulaen. ew a dyly buyta y | gyt ar suyd/

6. wyr. y lety yu y | gyt ar distein. y sarahet \18\ yu chwe | bu6 a chwe | ugeint o

7. aryant kan | y | ardyrchauael. y werth yu. 6i. buu. a 6i. xx. m6u gan y

ard{yrchauael}.

8. Uchot y traythuyt o ureint a dylyet yr un suydauc ar | bymthec a ber-/

9. thyn ar y brenhin yma y dechreuny traythu or uyth a berthyn ar y | urenynes.

10. Kyntaw yu onadunt y distein ew a dyly y dir yn ryd ay uarch a | liein y gan

11. y urenhines ay urethynwisc y gan y brenhin ew a | dyly medu buyt a | llyn yr

12. ystauel ew a dyly gwasanaythu ar urenhines ar wyd a | llyn ew a dyly

13. trayan dyruy suydwyr y urenhines. y lety yu gyt a | distein y brenhin ny dy-/

14. ly eiste yn yr ystauel namyn gwassanaythu or ystauel \19\ hyt y gegin y naud

15. yu duyn y dyn a wnel cam hyt (y diogel) ar distein y | brenhin ac ynteu hyt

16. y diogel. ew a dyly trayan y gan suydwyr y brenhin y rygthau ay gedym-/

17. deithyon a duy | ran ydau ew. ew a dyly pedeir | ceynniauc o aryant y guyn-/

18. nos y rygthau ar cogeu ar duy | ran ydau ew. ew a | dyly y holl reit y gan

19. distein y brenhin yn diuessur y sarhaet yu. 6i. buu. a 6i.xx. ariant. y

20. werth yu chwe | buu a chwe | ugein | m6u gan y | ardyrchauael.

21. Eyl yu y heffeiriat ew a dyly y dyr yn ryd. y uarch ay liein ay urethyn

22. y gan y urenhines ar brenhin ew a | dyly trayan degum y urenhines ac a

23. berthyn ar hyt ystauel. ew a | dyly pedeir ceynnyauc o bop hynseyl agoret

24. a rodho y urenhines ew a | dyly offrum paub a berthyno atei hy. ew a dy-/

25. ly dillat y urenhines y hun y penythyo yndau erbyn y pasc. ew a dyly

26. bendigau a | del o wuyt a llyn yr ystauel. y lety y gyt ac effeiryat y bre-/

27. nhin yn | ty y clochyd. y naud yu hyt yr egluys nesaw. y sarhaet her-/

28. wyd braud sened. hy werth herwyd breint y genedyl. ac y!uelly pob

29. gradwr. Trydyt yu y phengwastraut ew a dyly y dir yn ryd ay//
t. 17

1. uarch ay lieyn y gan y urenhines. ay urethynwisc y gan y brenhin. ew a | dy-/

2. ly pedeir ceinnyauc o bop march a rodho y urenhines. ynteu a | dyly rody kebys-/

3. tyr gan bop un. y lety y gyd a phengwastraut y brenhin. y naud yu hyt ar

4. bengwastraut y brennyn. ereill a dyweit pany6 hyt tra barhao redec y

5. march kyntaw yr urenhynes d6yn y dyn a | wnel y cam. ew a dyly tray-/

6. an yr ebolyon hyt yn | duy | wluyd or anreyth. ar deu | parth y bengwastraut

7. y brenhin. y sarhaet yu chwe | bu6 a chwe | ugeint o aryant. y werth yu. 6i.

8. bu6 a chwe | ugein | mu6. gan y | ardyrchauael. Pedweryd yu y

9. gwas ystauel ew a dyly y dyr yn ryd ay uarch ay liein y gan y urenhines.

10. ay urethyn y gan y brenhin. ew a | dyly ran o | aryant y guynnos. ew a dyly

11. gwneuthur negesseu y rug yr ystauel ar neuad. ew a | dyly gwassanaythu

12. ar y urenhines eythyr y teir | guyl arbennic ar wuyt a | llyn. ew a | dyly kad6

13. cloeu koffrys y urenhines a diwallu yr ystauel a | gwneuthur y gwely. y le-/

14. ty yu ystauell y urenhines ay wely yn | y geudy urth uot yn baraut y wneu-/

15. thur negesseu y urenhines. 6n naud yu ac un sarhaet ac un werth a gwas

16. ystauel y brenhyn. Pymhet yu y llau uoruyn hy a dyly y march

17. bress6yl a hen | dillat y urenhines ay hen grysseu ay hen lenllyeynyeu ay

18. hen fruyneu ay hen esgidyeu. hy a dyly ran o | aryant y guynnos. y naud

19. yu or pan danho y dyllat ar | y gwely y nyu tynno drannoeth. y gwely yn | yr

20. ystauel mal y clyuho y geir lleihaw a dyweto y urenhines.

21. Chwechet yu y dryssaur ew a dyly y dyr yn ryd ay uarch bresuyl ay ly-/

22. eyn y gan y urenhines ay urethyn y | gan y brenhyn. ew a dyly duyn (o)

23. gwiraut pan uo med ny dyly ew eiste yn yr ystauel namyn gwassanaythu

24. oy seuyll. ew a | dyly ran o aryant y guynnos. y lety y gyt a dryssaur y bre-/

25. nhin yn ty y porthaur. 6n naud yu a | dryssau(a) y brenhin. y sarhaet y6

26. chwe | bu6 a chwe | ugeint aryant. y werth yu chwe | bu6 a chwe | ugein-

27. mu6. Seithuet yu y choc ew a dyly y tyr yn ryd ay

28. uarch bresswyl ay lyeyn y gan y urenhines ay urethyn y gan y bre-/

29. nhin. ew a | dyly y | diwallu or distein oy gywreidyeu yn | y gegin. ew a//

1. dyly dechreu pob ferym or a | gyweyryo ew. y naud yu unaud \20\ a choc y bren-/

2. hyn. y lety yu y | gyt a distein y brenhin. y sarhaet yu. 6i. bu6 a 6i.xx. o ary-/

3. ant y werth yu chwe | bu6 a chwe | ugein | m6u. Vythuet yu

4. y chann6yllyd. ew a dyly y dir yn ryd ay uarch bressuyl ay lieyn y gan y ure-/

5. nhines ay urethyn y gan y brenhin. ew a dyly ran o | aryant y guynnos.

6. ew a dyly dyrnued o bop kann6yll a | dalyo yn | y durn. ew a dyly pen y kan-/

7. nuylleu a dynno ay danhed. ew a dyly gwedill y kann6ylleu oll. ew a

8. dyly y bry6!uara ar bry6!diuynyon a el dros dysgyl y urenhines. 6n na-/

9. ud ac un llety ac un sarhaet ac un | werth a kannuyllyd y brenhin.

10. Uchow ry | traythassam ni or pedwar suydauc ar | ugein a | berthyn ar y

11. llys yman y traythun ny or suydogyon aruer o deuaut a uyd in llys. kyn-/

12. taw yu o rei hynny gwastraut awyn. yr eil yu troydyauc. y trydyt ma-/

13. er bisweil. pedweryd ryghill. pymhed porthaur. chweched guylwr.

14. Seithuet kynnutei. 6ythuet poburyes. Nauuet gow llys. decuet penkerd.

15. Kyntaw yu gwastrat \21\ awuyn ew a dyly y tyr yn ryd ay uarch ay dillat. ew

16. a dyly capaneu glan y brenhin y marchoco yndunt. ay hen fruyneu ay hen

17. hossaneu ay hen ysparduneu ay hen | gywruyeu eurgalch ay holl ystarn.

18. ew a dyly bot ym pob lle yn | y absen dros y pengwastraut. ew a | dyly daly

19. gwarthauyl y brenhin pan esgynho a | phan disgynho. a duyn y uarch y6

20. lety a thrannoeth y duyn idau | ew a dyly cerdet yn gyuagos yr brenhin.

21. urth y wasanaythu pan uo reit. ew a | dyly kywruyau march yr ynat llys ay

22. d6yn ydau urth eskynn6 arnau. ynteu bieu barnu y ureint ay dylyed yn rat.

23. y naud yu or pan dechreuho y gow llys wneuthur pedeir pedol ac eu to hoyl-/

24. lyon ac ydau ynteu eu dodi a | dan uarch y brenhin duyn y dyn a | wnel y kam.

25. y sarhaet yu chwe | bu6 a chwe | ugeint aryant. y werth yu chwe | bu6 a

26. chwe | ugein | mu6. Yr eil yu troydyauc ew a dyly y dir yn

27. ryd ay liein ay urethyn ay uarch bressuyl ar suyd honno a | dau o ureint

28. tyr idau ew a dyly daly traet y brenhin yn | y arfed or pan dechreuho eisted

29. y chyuedach yny el y gysgu ac a dyly cossi y brenhin ac ychyhyt a | hynny//

1. o hysbeit ew a dyly guyllyau y brenhin rac pob gwall. y naud yu or pan do-/

2. to y brenhin y draet yn | y arfet yny el yu ystauel \22\ duyn y dyn. ew a dyly wuy-/

3. ta ar un | dysgyl ar brenhin. ay geuyn ar y tan. y sarhaet yu chwe | bu6 a chwe-

4. ugeint aryant. y werth yu chwe | bu6 a | chwe | ugein | mu6 kan y ardyrchauael.

5. Trydyt yu maer bisweil ew a dyly gwarchadu y llys gwedy yr ystywart

6. llys yn benhaw. ew a | dyly cymryt a rodho y maer ar kyghellaur atau o | da

7. y | daly y | llys. ew bieu peri yr ar a holl | reidyeu y llys. ew a dyly diruy a chamlu-/

8. ru y uayrdrew. ew a dyly ebedyu gwyr y uaerdrew. ac amobyr eu merched.

9. yny bo dadleu rug deu | wr or uaerdrew am dir ew a dyly pedeir ar | ugeint.

10. neu am ymlad neu am ledrat. ew a dyly tyghu tros dyr y llys. ew a | dyly tri-

11. ugeint o bop karcharaur or a el yn | y eol. ew a dyly gwestuaeu ar wyr y

12. uayrdrew. y gwarthec a uo yn | y warchadu ew teir | nos kyn eu llad euo

13. bieu eu cruyn. ny dyly nep cruyn gwarthec y maer bisweil namyn ew

14. ehun nar brenhin a | uo yn | y | llys nac ew ny uo. y naud yu duyn dyn tros

15. deruyn tir y llys. y lety yu y buyty. y saraet \23\ yu chwe | bu6 a | chwe | ugeint

16. aryant. y werth yu chwe | bu6 a chwe | ugein | mu6. gan y ardyrchauael.

17. Pedweryd yu y righill ew a dyly y tyr yn ryd a phan uo y brenhin yn | y | llys

18. ew a | dyly buyt seic ew a dyly seuyll y rug y deu | bost a | guyalen yn | y lau rac

19. llosgy y ty tra uo y brenhyn yn buyta. ac yuet y gyt ar suydwyr ac ny dy-/

20. ly eisted tra | uo y brenhin yn | y neuad ny dyly tarau y post y parch y bo y bre-/

21. nhin ew a | dyly loneit y llestri y gwallouyer yndunt y curyw ac eu han-/

22. ner o uragaut ac eu trayan o ued. ac a dyly cosseeu ychen a gwarthec a | ga-/

23. fer oy guhud ew kywu6ch ay ufarneu. a nauuetyd kalan | gayaw peys

24. a | chrys a | llaudyr heb denllyw. kyhyd y dyly y dillat a | chulym y laudyr

25. kalan | gayaw y dyly. kalan gayaw y dyly kafael capan. a chalan maurth

26. neu chweuraur mantell. y | righyl a ran y rug y | brenhyn ar maer ar

27. cyghellaur. ew a | dyly or marudy kyc bulch ar emenyn b6lch ar maen

28. ysaw yr ureuan ar llyn glas. ar wanaw ysaw or ([.]) \24\ yd ar yeir ar ka-/

29. theu ar wuyall ar dalar o | byd yn | y dayar ac ony byd talar yr eiryonynneu.//

1. O | bop ty y | del ar neges y brenhin torth ay henllyn teir kyuelyn yn hyt y

2. way6 d6y dray gevyn ac un ragdau. oe anreith a dycher eythyr y wlat

3. ew a | dyly taru neu aniueil nyt el a | dan wed neu gynflyth. pan uo ma-/

4. ru ryghyl y brenhyn ew a dyly cafael y | da oll. O serheit y righill yn | y

5. eiste tra wneler y dadleu ny dyly cafael namyn gogreit ceirch a phlis/

6. gyn 6y. y sarhaet yu herwyd rei kymeint a sarhaet y neb bieypho y

7. y tyr y sarhaer arnau. y med ereill teir bu6 a thri ugeint aryant.

8. y werth teir | bu6 a | thri | ugein | m6u. Pymhet yu y portha-/

9. ur ew a | dyly y | dyr yn ryd ay dy o ueun y porth. ew a | dyly y ymborth or

10. llys yn wastat a seic pan uo y brenhin. ew a dyly o bop anrec a | el dr6y y

11. porth dyrnuet. ew a dyly o | bop pun cymut a el truy y porth ysgyren a

12. dynho yn dilesteir yr march ay la6 ar y porth. ew a | dyly pedeir ceinny-/

13. auc y gan bop carcharaur y kayer y porth arnau. ew a dyly tynnu cr6-/

14. yn yr anueilyeit a ladher yn | y llys. ynteu a | dyly ceinnyauc o | bop un ona-/

15. dunt huy. ew a | dyly or anreyth o uoch a | del truy y porth huch a hallo

16. ew erbyn y gwrych y dyrchauael ay un lla6 yny uo kywu6ch y thra-/

17. et a | thal y deu | lyn. y llydyn c6ta a | del yr porth ew byeuuyd. ew a | dyly bot

18. yn ryghil ar y uaerdrew. ew a dyly pedeir keinnyauc o | bop amobyr a

19. del ohoney. ew a dyly gwyssyau gwyr y uaerdrew yr gweyth. ew a

20. dyly o bop diruy a chamlur6 a dycher y arnadunt gobyr. ew a | dyly nege-/

21. sseu yn ryd yn | y llys. ac a dyly kadit y caus a | bopo. ew a dyly arluyau y llys

22. y am bery gwellda a | pheri cynneu y tan. y naud yu kadu y dyn a wnel

23. y cam yny del y pen!teulu yu lety dr6y y porth ar penteulu hyt y dyogel.

24. y sarhaet chwe | bu6 a chwe | ugeint aryant. y werth yu chwe | bu6 a

25. chwe | ugein | mu6. Chwechet yu y guyllwr ew a dyly

26. y dir yn ryd ay wuyt | bresswyl ay archenat a thorth ay henllyn yn uorewuyt

27. ny dyly 6yllyav namyn or pan elher y gysgu hyt y dyd. ynteu a | dyly kys-/

28. gu y dyd ac na wnel dym namyn yr | y obyr rei a | dyweit y dyly llygeit

29. yr anyueillieit a ladher yn | y llys. ac a | dyly y dillat y | an capan a hossaneu.//

1. o keffyr ew yn cysgu yn | yr amser y dyly uyllyau. ket maydher ny diwygyr y/

2. dau. ac ony meidyr a gaffael yn kysgu talet kamluru yr brenhin. y naud y6

3. or pan dechreuho ew kanu y gorn pan hel y 6yllyau yny agorer y porth dran-/

4. noeth. y sarhaet yu chwe | bu6 a chwe | ugeint aryant. y werth yu chwe | bu6

5. a | chwe | ugein | mu6. Seithuet yu y kynnutei. ew a | dyly y dir

6. yn ryd ay wyt bressuyl ay seic pan uo y | brenhin ay archenat ew a | dyly a | uo

7. reit urth gynnuta yn | y llys ac o chyll ynteu dym o hynny ew a dyly y da-/

8. lu. ew a | dyly cadu march y cynnut a | chymryd ebran ydau beunoeth or

9. llys a marchogaeth arnau yn mynet yr coet. ac o chyll ew ar | y war-/

10. chadu ew; ew a dyly y | dalu. ny dyly ew manylu y kynnut or ansaud

11. y | doto ar y | march gwedy y del adrew. ew a | dyly y gydueu yr yscrybyl a

12. ladher yn | y | llys. Sew achaus yu hynny urth y esgyrnygu ar | y gynnut | ay

13. wuyeyll ew. y naud yu hyt y gallo y wur6 ay wuyall neu ay 6dyw. y

14. sarhaet yu chwe | bu6 a | chwe | ugeint aryant. y werth yu chwe | bu6 a

15. chwe | ugein | m6u. Vythuet yu y boburyes hy a | dyly y buyt

16. or llys ay dillat ay seic pan uo y brenhyn ay theissen diwed poby o bop am-/

17. ryu ulaut a bopo. ay gwely yn | y buyty. ny dyly kyuodi rac nep tra uo

18. yn pobi. y naud yu hyt y buryo ay chrauell. y sarhaet yu trayan sarhaet

19. y gur ony byd gwr hanner sarhaet y braut. y gwerth yu na hy a uo

20. gwedu na hy ny uo hanner gwerth y braut. Nauuet yu y gow

21. llys ew a | dyly y dyr yn ryd ay wuyt bresuyl ay seic pan uo y brenhin ew

22. a dyly(ly) gwneuthur reidyeu y llys yn rat eithyr tri | pheth. sew yu y rei

23. hynny gwarchauyl a chant callaur a chyll kulldyr. a thedyw buyall gy-/

24. nnud a phen gwayu o phob un or tri | pheth hynny ew a | dyly tal y lawr.

25. ew a dyly y s6ydogyon y llys gwneuthur eu reydyeu yn rad. 6ynteu a | dy-/

26. lyant y anregu ew am bop llauur. ew bieu amobreu merchet y goueint

27. ereill. ew a dyly y keynnyon sew yu y keynnyon y wiraut gyntaw a | del

28. yr neuad y | le yu yn | y llys yn tal y ueig yn emyl yr effeiryat teulu. y naud

29. yu or pan dechreuho y weyth y bore yny darfo y nos. y sarhaet yu. 6i. bu6.//

1. a chwe | ugein aryant. y werth yu chwe | bu6 a chwe | ugein | mu6.

2. Decuet yu y penkerd ew a | dyly y dir yn ryd. ay le yu ar neillau yr ynat

3. llys. ew a | dyly dechreu o | du6. ar eyl or brenhin bieyfo y llys neu | o arall.

4. ny dyly erchy namyn penkerd ac oy gyt ay gedymdeithyon duy | ran y/

5. dau ew. ew a dyly kafael y gan bop cerdaur gwedy yd ymadawho

6. ay disc pedeir ar | ugein. ew a | dyly pedeir ceinnyauc y gan bop gwreic

7. a gysco gwyr genthi gynt. ew a | dyly amobyr merchet y cerdoryon

8. ereill. y gyt ar edlig y dyly gysgu y naud yu or pan dechreuho canu

9. yn | y llys hyt pan dyruyno y canu diwethaw. y sarhaet yu chwe | bu6

10. a chwe | ugeint aryant. y werth yu chwe | bu6 a. 6i. xx. mu6.

11. Unuet | ar | dec yr olchuryes. hi a | dyly y buyt or llys ay seic pan uo y brenhin.

12. ay dillat. ac a | dyly y dyd y golcho yr urenhines anrec y genthi. y naud

13. hyt y buryo ay golchbren. 6n sarhaet ac un | werth yu ar boburyes.

14. Vchow ry trayssam \25\ ny or suydogyon a | berthyn ar y llys ar rei cyureithy-/

15. aul ar rei aruer ac eu breint ac eu dylyet yman y traythun ny o be-/

16. theu ereill. Try anhepcor brenhin yn \26\ y efferyat urth uen-/

17. diga6 y wuyt a chanu eferen. ar ynat llys urth doosparth pob peth

18. pedrus. ay deulu urth y negesseu. Try anhepcor gurda y delyn ay

19. urycan ay gallaur. Try anhepcor tayauc y gauyn ay druydeu

20. ay bentan. Try pheth ny dyly brenhin y gywran. y s6llt ay hebauc

21. ay leydyr. Try ruyt brenhin. y ueirch ay uoch ay warthec o chyll

22. dyn aniueil ay gafael ym!plyth anyueillyeit y brenhin ew a dyly pe-/

23. deir ceynnyauc o bop un onadunt. Try ruyt gurda y ueirch ay

24. warthec ay uoch. yny cafo dyn aniueil yn eu plyth huy talhet. iiii. ceinny{auc}.

25. Teyr ruyt tayauc y uoch ay warthec ay ayawdy o galan | mei hyt aust.

26. o cheyph anyueil ar gyueyl(n)yorn. yndau ew a | dyly pedeir ceynnyauc.

27. Try | pheth ny eill tayauc y werthu heb gannyat y argluyd. am6s a

28. mel a moch. ac os gwerth byt diruyauc. ual cynt. ac onys pryny ar-/

29. gluyd gwerthet ew y ford y mynho. Teir celuydyd ny dyly mab tay-//

1. auc heb gannyat y argluyd. a chet as | dysco ew a | dyly y d6yn dracheuyn.

2. onyt yscolheic wedy y chymero urdeu. Sew yu hynny yscolheictaut a

3. gouannaeth a | bardoni. Vyth bynuarch brenhin. Mor difeith. achanauc

4. gwlat arall. lleydyr. Maru o anuab. Maru yny cafo ebedi6. a chamgylius

5. y cafer dir6y a chamlur6. p6y | bynnac a | dyweto geir anwar yr brenhyn ta-/

6. let camluru deudyblyc ydau. Pa | le bynnac yd | ymgafoynt yr effeiryat

7. ar distein ar ynat yna y byd breynt | y | llys. ny dyly y brenhin mynet ay

8. lu or | wlat namyn unweith bop bluydyn. 6ynteu a dylyant uynet yn | y

9. gyuoeth ew pan uynho. y brenhin a | dyly o bop bileindrew dyn a | march a

10. buyall y wneuthur lluesteu ac uynteu ar | y gost ew. Nau | tey a | dyly

11. bileynyeit y brenhin y wneuthur ydau. neuad. ystauel. b6yty. ystabyl.

12. kynordy. ysgubaur. odyn. treuyn b(y)echan. cerner. Pob da heb perche-/

13. nnauc ydau difeith brenhin. Tri | pheth ny dyly y brenhin y rann6 ac arall.

14. eur ac aryant a chyrn bual. a | gwisc y bo urlys eur ydi. P6y | bynnac a

15. wnel cam y uam!egluys talet pedeir | punt ar | dec hyt hanner yr abat o

16. byd d6ywaul lythyrwr. ar llall y rug yr efeiryat ar clas. o gwneir cam

17. yn | y uynwent seith punt yn deu | hanner ual y lleill. Puy | bynnac a wnel

18. cam y egluys arall talhet seith | punt. y | neill hanner yr effeiryat ar llall

19. yr person. Llyma y dechreu kyureithyeu y wlat kyntaw

20. yu nau tauodyauc. Sew yu y rei hynny argluyd y rug y deu | was. efeiryat

21. y | rug y de<6> | uynach. tat y rug y | deu | uab. o | byd un or rey ry | dywedassam

ny

22. uchot ny mynno dody y | pen y tri | thauodyauc ar llall

24. ut. o deruyd y dyn or d6y | bleit y | bu y gyureith y rygthunt gwadu y:

25. uraut ar llall yn | y hadew. geir yu geir yr ynat yna ar | y ura-/

26. ut. Pymhet yu mach ar | y uechniaeth o deruyd y adew ar neill yn dy-/

27. weduyt bot y uechniaeth ar beth maur ar llall ar beth bychan can ade-/

28. wuyt y mach credad6y yu pahar y | roet. a chan a dyweit ew ny ellyr y

29. wadu. Chwechet yu rodyat ar | y rod sew ual y mae o deruyd y | dyn rody//
t. 24

1. peth. a deu | dyn yn dyweduyt ymy y roet nac ew heb y llall ymy. geir yu

2. y eir padi6 y rodes. Seithuet yu mor6yn ar | y moruyndaut. O deruyd y

3. 6r duyn moruyn lathlut a | gwedy y | del yr difeith a | hi a | chynn bot achaus

4. ydau a | hy a gouyn ydau beth a rody di ymy am | hyn a rody ohanau ew beth

5. ydy hy a | gwedy hynny bot yn | edyuar ganthau ew oet as gwato ew os

6. adew hy geir yu y geir hi yna. 6ythuet yu bugeil trewgord. O der-/

7. uyd llad lludyn y | dyn o ysgrybyl perchennogyon ereill am hynny geyr

8. yu geir y bugeil. pa eydyon ay lladaud. Nauued yu lleydyr urth y groc.

9. ar | y | gydladron. O deruyd ydau ew dyweduyt bot dyn yn gytleidyr ac

10. ew am y lledrat dyenydiir ay gadarnau o!hanau yr agheu y | athy6 ydau

11. ac y mae ynteu yn mynet geyr yu y eir ew yna.

12. Llyma y dechreu cyureythyeu y gwraged. O deruyd y wreic bot rodyeyt

13. ydy a | dan y hagwedi y dyly bot hyt y pen y seith blynet ac ysgar onadunt

14. ranhent yn deu hanner bop peth a | uo udunt. y wreyc byeu rannu y g6r

15. bieu dewyssau. y moch yr g6r ar deueit yr wreic. ony byd namyn y ne-/

16. ill onadunt rannu yn deu hanner ac os deueit a | geyuyr a | uyd y deueit yr

17. gur ar geyuyr yr ureyc ony byd namyn y neill eu rann6. Or meyby-/

18. on duy | rann yr tat ac un yr uam. yr hynaw ar yeuaw yr tat ar perued

19. yr uam. y doodreuyn ual hyn y rennyr holl lestry y llaeth eithyr un

20. bayol yr wreic yd | a. yr holl dysgleu eithyr un dysgyl yr wreic yd | a. ar

21. deu hynny yr gur yd | a. y wreic a | dyly y carr a yeu y | duyn y doodreuyn

22. or ty. y gur a dyly holl lestry y llyn. y g6r a dyly y rydyll

23. ar wreic y gogyr man. y gvr a | dyly y maen uchaw yr

24. ureuan. ar wreyc yr yssaw. y dyllat a | uo arnadunt y wreic bieu. yr

25. hun a uo a | danadunt y gur byeu. yny wreicao a | gwedy y

26. gwreicao ellug y dillat yr wreic. ac os gwreic arall a gusc ar | y dillat ta-/

27. let y huynepwerth y gur bieu y gallaur ar brycan a gobennyd y draus-/

28. tyle ar kulldyr ar wuyall gynnud ar taradyr ar pergyg ar crymaneu

29. oll eithyr un cryman a hunn6 yr wreic. y wreic bieu y badell ar drybet//

1. ar wuyall lydan ar g6dyw ar s6ch ar llyn achlan. ar llynat ar gwlan.

2. ar trythg6t ac a | uo yndau. eithyr eur neu aryant a hunn6 o | byd y rann6.

3. Sew yu y trythgut y llaugur. O byd gweeu eu rannu. y pelleneu yr mey-/

4. byon o | bydant. ac ony bydant eu rann6. y g6r a | dyly yr ysgubaur ac a | uo

5. uch dayar ac ys dayar o yt. y gur a | dyly yr yeir oll ac un gath ar lleill yr wre-/

6. ic. y buyt ual | hyn y renhir. y wreic bieu y cyc yn | y hely ar caus yn | y hely a

7. gwedy y (co) croker y gur bieu. y wreic bieu y llestry emenyn bvlch ar cau{s}

8. bvlch. y wreic byeu a allho y duyn o | 6laut y rug nerth y | duy | lau. ay deu-

9. lyn or gell hyt y ty pob un onadunt bieu y dillat eithyr eu mentyll ar men-/

10. tyll eu rannu. os y gur a | uyd breinnyaul dangosset y ureint kynn y ran.

11. a gwedy y kafo ew y ureint ranher mel y dywedassam ny uchot. eu dy-/

12. lyedyon talhent yn deu hanner. os kyn y seythuet wluydyn yd ysgarant

13. talher ydy y hagwedi. ay hargyureu ay chowyll. os yn uor6yn y rodyr yr

14. hyn a uo ar | y garn or petheu hynny a | dyly. ac os kyn y seithuet wluydyn

15. yd edeu hy y g6r cubyl o hynny a | gyll. ([.]) \27\ eythyr y chowyll ay huynebwerth

16. am y | gotuyn. os y gur ynteu a uyt clawur neu anadyldrewedic neu na

17. allho ymreyn os o achaus un or tri | pheth hynny y heteu hy a dyly kafael

18. c6byl or eydy. os o uarv y gwahanant hy a | dyly bop peth yn deu | hann{er}.

19. eythyr yr yt. ny dyly gwreic yn | y byt cafael dym or yt onyt gwreic

20. p6ys. ac os o uaru a by6 yd | ysgarant rannet y claw ay beriglaur y | gyt

21. ac ew a dewysset yr yach. ny dyly y claw cymynn6 dym namyn dayret

22. yr egluys ar argluyd ae dyledyon a chet as kymynho y mab a eill torri

23. y gymyn. a hunn6 a elwyr mab anwar. Puy | bynnac a dorro kymyn

24. nyt amgen ay dayret ay dyledyon ysgymun 6yd. Os ouy6 y gwaha-/

25. nant tricet hy ar eydy yn | y ty hyt y pen y nau nyeu a nau | nos a g6ybot

26. ay kyureithyaul y gwahan ac os yaun y gwahan o | ben y nauuet | dyd;

27. aet y | da hi or blaen ac ar ol y geynnyauc diwethaw aet ehun. Sarhaet

28. gwreic huryauc urth ureint y gur nyt amgen sarhaet y gur kyn noe ro-/

29. di y h6r urth ureint sarhaet y braut nyt amgen hanner sarhaet y braut.//

1. y galanas na hy a | uo guryauc na hy ny uo hanner galanas y braut. O myn

2. g6r wreic arall gwedy yd ysgarho ar kyntaw ryd uyd y kyntaw. O der-/

3. uyd y ur ysgar a gwreic. a mynnu o honno 6r arall a | bot yn ediuar gan

4. y gur kyntaw ry ysgarhei ay wreic a godiwes ohanau hy ar neill | dro-/

5. et yn | y gwely ar llall eithyr y gwely y gur kyntaw a dyly cafael y wre-/

6. ic. O deruyd y wreic vryauc gwneuthur cyulauan dybryt. ay rody cus-/

7. san y ur ay gadael y gouyssyau ay hymrein sarhaet yr gur yu hynny.

8. Os y hymreyn a | deruyd y sarhaet honno a dyrcheuyr ar | uod y hanner

9. yn wuy canys o genedyl elynyaeth yd henyu. Os y gouyssyau a deruyd

10. talher ydau y | sarhaet honno heb y hardyrchauael. Os cussan ny thelyr

11. namyn deu | parth y sarhaet canyt gweithret cubyl. Os gwadu a wna

12. y gur y gafael y rug y deu uorduyt rodet ll6 degwyr a | deugeint ar

13. wreyc ll6 degwraged a | deugeint. Os gwadu y gouyssyau a wna y gur

14. llu pedwar | gwyr ar | dec a | ryd. ar wreic llu pedeir gwraged ar | dec. a hyn-/

15. ny oc eu cereint. Os rodi cussan a | wata rodet ll6 seithwyr ar wreic ll6

16. seithwraged. ar reyn hynny oc | eu kywneseiuyeyt y | am y mam ay that ay

17. brodyr ay chwioryd. Puy | bynnac a | dyco moruyn yn llathlut a | chyn bot

18. achaus a hi gouyn beth a roy dy ymy a mein ny holy ohanau ew y meint

19. a rohei a | hynny ar y | gred ken ceyssyo ew gwedy hynny y wadu os hi ay

20. gyrr arnau ew yn gyureithiaul yna y mae geir y geir hy. canys duc ew

21. hy hi yn | y lle nad | oed neithyaurwyr. O rodyr moruyn y ur ay chaphael

22. yn wreic ay diodew or gur yn | y wely hyt trannoeth. ny eill ew duyn

23. dym oy dylyet hy. os ew a wna ew wedy ([.]) \28\ as kafo hy yn llygredic cy-/

24. uodi ar y neithyaurwyr ay galy yn | y seuyll a | thystu udunt huy y chafael

25. hy yn llygredic ac na cysgo ganthau hyt trannoeth ny dyly hy dym dranoeth

26. y ganthau ew. O deruyd dyuot bronneu a | chedor arnei ay blodeua6 yna

27. y dyweit y gyureith na uyr nep beth yu hy ay moruyn ay gwreic o acha-/

28. us ry | dyuot arnei aruyd mab. ac urth hynny y gat y gy6reith y diheu-/

29. rau hy. o | lu seith | nyn y am y mam ay that ay brodyr ay chwioryd.//

1. Os hytheu ny mynn y diheurau llader y chrys yn gywuuch ay gwerdyr

2. a roder dinawet bluyd yn | y llau gwedy irav y losgurn ac o geill hy gyn-/

3. hal hunn6 kymered yr ran or argywreu ac ony heill bit heb dim. Puy-

4. bynnac a | rodho gwreic y 6r ew bieu talu y hamobyr neu ynteu a | gy-/

5. merho meichyeu y genthi hy ar y dalu. ac os hytheu a ymryd talet y

6. hamobyr canys hy ehun a uu rodyat arnei. O dvc dyn gwreic yn llathlut

7. a dyuot a | hy ydy uab uchelwr y gyscu nac na chymero y gur uab (ay) ar | y

8. hamobyr talet ehun. O deruyd y | dyn d6yn gwreic lathlut byt hyt y pen

9. y seith | blyned ar dryeidyon kyhyt eu co(r)rn ar eu hygyuarn \29\ . a | chan colles

10. yna y breynt byt ar y breint hunn6 hyt y pen y seith | blyned. O byd ar-/

11. gywreu ydy byt hunn6 yn didreul hyt y pen y seith | blyned. Os hytheu a

12. ganhatya y dreullyau ew ny dywygyr dym ydy o dreul deint ac ystlys y

13. pen y seith | blyned o cheyph teir | nos or 6ythuet rannu deu | hanner a | hy me-/

14. gys a | gwreic a | rodyeyt ydy. canys ny phara gwreic nac o | lathlut nac o

15. rod ar ureint y hagwedi namyn hyt y pen y seith | blyned. ac nat agwe-/

16. dyaul hytheu o benn y seith blyned allan. urth hynny rannent deu | hanner.

17. Puy | bynnac a | gysco teir | nos gan wreic or pan anhuder y tan hyt pan dat/

18. anhuder drannoeth. a mynnu ohanau yscar talet ydy eydyon a dalho uge-/

19. int ac ar arall a | dalho dec | ar | ugein. ac arall a | dalho tri | ugeint. ac os dvc ar

20. ty ac anlloed ay bot y gyt ac ew hyt y pen y seith blynet rannu a | hy me-/

21. gys a | gwreic a rodyeit ydy. teir agwedy gyureithyaul ysyd. agwedi merch

22. brenhin pedeir | punt. ar | ugeint. ac uyth | punt y chowyll. agwedy merch

23. gurda teir | punt a | phunt y chowyll. agwedy merch mab eillt punt

24. ay chowyll pedwar | ugeint. O deruyd y dyn beychyogy gwreic o | l6-/

25. yn a pherth ew a | dyly gossymdeithyau y mab canys y gyureith a dyweit

26. na | dyly hy gafael collet o achaus y | gur ceny chafo wuynnyant ac urth

27. hynny y dyly ynteu meithryn y mab. O deruyd y 6r yscar a | gwreic

28. a | hitheu yn ueichyauc pan ysgarher a | hy gater ydy or pan ysgarer a | hy

29. yny agho yg kyueir hanner bluydyn o ueithryn y mab a | gwedy ganer//

1. (a | gwedy) y mab hitheu bieu y ueithrin ew hyt y penn y wuydyn \30\ mynno

2. na uynho yr da y gan y gur. Sew yu messur y da buuch laythauc a pheis

3. a | dalho pedeir ceinnyauc a | phadell a | dalho ceinnyauc a charreit or yt goreu ar

4. trew y dat. a hynny hyt ym | pen y wluydyn ydy yr y ueithryn. hytheu

5. wedy hynny hann{er}. blwydyn ac o hynny allan ny ellyr kymell arnei hy y ue-/

6. ithryn namyn y rann ehun. onys myn ac o | hynny hyt ym pen y pedeir bly-/

7. ned ar | dec y deu | parth ar y tat or meithryn ar trayan ar y uam. ac ym pen

8. y pedeir | blyned ar | dec y mae yaun yr tat y duyn ar yr argluyd. ac ydau

9. ynteu gurhau. ac o hynny allan byt urth ossymdeith y argluyd. O

10. deruyd y wreic dywedut ar hvr duyn treis arnei a gwadu or gur.

11. roder llv degwyr | a | deugeint heb alldut heb ur not. O deruyd ydy

12. hytheu gyrru yn gywreythyaul cym{er}et y galy yn | y llau ass6 ar llau de-/

13. heu ar | y creir a thyghet hy yr ry ymreyn ar galy honno y dreis y arnei

14. hy. a | ry | wneuthur meuyl a sarhaet o!hanau ydy hy ac yu chenedyl ac

15. yu hargluyd. Rey or yneit ny at gwat yn erbyn hynny. Niny eissyoes

16. a ad6n wad ual y | dywedassam ny uchot. O deruyd y 6r d6yn treis ar

17. wreic ac adew o!hanau talet deudec mu6 yn dyruy yr argluyd ay ha-/

18. mobyr yr argluyd ac os moruyn uyd y chowyll ay hagwedy yn | y ueint

19. wuyhaw y dylyho. ay huynepwerth ay dilysruyd. ac os gwreic huryauc

20. uyd y sarhaet can | y ardyrchauael ar | uod y hann{er}. O deruyd y h6r duyn

21. mor6yn yn llathlud y hargluyd ay chenedyl a | dyly y duyn y ganthau

22. ew ken boet druc ganthau. ac o | bu gynt gan 6r ny ellyr y duyn y gan y

23. gvr ay duc yn llathlut onyt ehun ay myn. Try phyw \31\ | reyt gwreic y cho-/

24. wyll ay gowyn ay sarhaet. Sew achaus y gelwyr yn dry phryw | reyt

25. 6rth y uot yn try phryaud gwreic ac na ellyr y duyn o nep achaus y gen-/

26. thi. Sew yu y cowyl yr hyn a gafo am y | gweryndaut. Sew yu y sar-/

27. haet pob peth a wnel y g6r arnei namyn am try | pheth saraet \32\ yu ydy.

28. Sew yu y try pheth hynny y maydu am rodi peth ny dylyo y rody ac

29. am y chafael gan 6r. ac am unau meuyl ar | y uaryw. ac os am | y | cha-//

1. fael gan ur y maed ny | dyly dywyn namyn hynny cany dylyir dywuyn a

2. dyal am un gyw(a)lauan. Sew yu y gowuyn o cheyph hi y gur gan wreic

3. arall. talhet y gvr ydy hy chwe | ugeint y treigyl cyntaw am yr eil | weith

4. punt. os ceyph y dyrydet weith ysgar a eyll heb golly dym or eydy ar | da a | ga-/

5. fo hy am | y try pheth hynny a dyly bot yn wahanedic y urth y gur. Gwre-/

6. ic y brenhyn a eill rody heb gannyat y brenhyn trayan a | del o | doouot yr

7. brenhin. Gwreic mab uchelwr ay eill rody y mantell (ay) ay chrys ay hesgy-/

8. dyeu ay phenllyeyn ay buyt ay dyaut a | chraun y chell a benfygyau y holl

9. doodreuyn. Gwreic tayauc ny eyll rodi dym namyn benfygyau y gogyr.

10. ual y clywer y llew y | ar y dom a | rody y phenguuch try gorsaw. Gwreic

11. pan gysger genthi ny dyly cychwyn odyno hyt ym pen y nauuet dyd

12. a | phan ysgarho ay gur ny dyly kychwyn hyt ym pen y nauuet dyd. ac yna

13. yn ol y geinnyauc diwetaw \33\ . a | phan uo maru y gur ny dyly cychwyn

14. or ty hyt ym | pen y nauuet | dyd. ac yna ar ol y geinnyauc dywethaw. O try-

15. mod y dylyir amobyr y wreic. o rod ac estyn ceny chysger genthy. yr eil

16. o gywelogach honneit ceny bo rod. y trydyt o ueichyogi. Amobyr merch

17. maer kyghellaur punt. Amobyr merch maer chwe | ugeint. Amobyr merch

18. penkenedyl chwe | ugeint a | phunt. Amobyr merch uchelwr chwe | ugeint.

19. Amobyr merch mab eyllt pedwar ugeint. Amobyr mech alldud pedeir

20. ar | ugeint. Amobyr pob pen!suydauc herwyd rei punt herwyd ereill chwe-

21. ugeint. Amobyr suydogyon ereill herwyd rey chwe | ugeint herwyd ereill

22. try ugeint. Amobyr caeth o wreic deudec ceynnyauc. O deruyd beychyo-/

23. gy gweynydauc a | chaeth y nep ay beychoco a | dyly rody gweinydauc arall

24. y wasanaythu yn | y le yny agho a | meithryn y | mab gwedy agho yn dyles-/

25. teir yr nep | bieifo y dyn. ac o | byt maru yn eghy talu y | gwerth cyureith

26. yu hargluyd ac ebedyu ystauellauc oy wreic. xiii. O deruyd y alltud

27. o wreic mynet truy wlat ac yn hynny y maru talhet yr neb pieifo y tyr

28. un | ar | bymthec am | y maru dywarchen. O deruyd y vr mynnu ysgar

29. ay wreic a mynn ohanau wreic arall dylys yu y gyntaw canys dyly//

1. vn gur bot ydau duy wraged. Pob gwreic a | dyly mynet y ford y myn-/

2. no yn ryd cany dyly bot y garr dychwel ac na dylyir ydy dym namyn y ha-/

3. mobyr. a hynny un amobyr canyt oes y wreic ebedyu namyn y hamobyr

4. urth hynny megys (a) na dyly gur talu namyn un ebedyu. y uegys hyn-/

5. ny ny dyly gwreic talu namyn un amobyr. canyt oes ydy ebediu namyn

6. y hamobyr. Ny chygeyn gwreic yn uach nac yn tyst ar vr. O deruyd

7. gwelet gwreic yn dyuot or parth hun yr llvyn ar gvr or parth arall.

8. neu yn dyuot o wacty neu a | dan vn uantell. os gwadu a wnant llv dec wra-/

9. ged a | deugeint ar | y wreic ar gymeint ar | y gur o wyr. O deruyd rody

10. cymraes y alldut urth y ureint y gur yd | a y sarhaet yny | uo maru yr all-/

11. dut. a gwedy bo maru yr alldut yny uynno y wreic gur arall. kanyt

12. ymchwel dray geuyn ar y genedyl. O deruyd rody cymraes y alltud a

13. bot plant meibyon vdunt y plant a dyly trew tat o uamuys eythyr

14. na dylyant ran o dydyn breynyaul. hyt y trydyt dyn eythyr mab alltud

15. o pennaeth. hunn6 a dyly ran o gubyl. meybyon y ryu wrag(a)t hynny

16. y telyr gwarthec deuach onadunt. Sew | achaus y gelwyr y gwar-/

17. thec hynny yn warthec deuach canyt oes kenedyl tat ay talho namyn

18. kenedyl y uam. ny dyly gwreic na phrynu na gwerthu ony byd priaut

19. ac o | byd priaut hy a | dyly prinnu a gwerthu. teir gwraged y dyly eu mey-/

20. byon uamvys. mab cymraes a | roder y alltud. a mab gwreic a vystler yg

21. wlat a | chyuyeith. o cheiph ueichyogi ay guystlau hitheu oy chenedyl ay

22. hargluyd. A gwreic a dycho alltud treis y arnei. O deruyd roy mo-/

23. ruyn y vr ac na honner y chowyll kyn no cyuody drannoeth ny dyly

24. ew ateb ydy | hy o | hynny allan. O deruyd y uoruyn na dyweto y chowyll

25. cyn | y chyuody y | ar y | gwely ny dyly y chowyll o hynny allan. bot namyn

26. yn gyfredyn y rygthunt. Ny dyly merch o | da y tat namyn kymeint

27. a hanner a gafo y braut. ac ny dyly talu o alanas namyn kymeint

28. a hanner a | dalho y braut. a hynny dros y phlant. ac ony byd plant ydy

29. a | tyghu o!hanei na bo byth ny dyly talu dym. ac o byd ac eu mynet yn//

1. oet kyureithyaul. talhent ehun drosdunt o hynny allan. Ny dyly gwreic

2. yn | y byt talu ceinnyauc baladyr na hen na euang. O deruyd o achaus

3. mynnu yscar dyweduyt na allo y gur ymrein kyureyth a | eirch p{ro}uy. Sew

4. ual y p{ro}uyr. tanu llenllyein wen a | danadunt newyd olchi a mynet y gur

5. ydy ar honno y uot genthi a phan del y ewyllys y ellug ar y llenllyein.

6. ac o geill hynny ual y gwelher ar y llenllyeynnyeu dogyn yu ydau. ac

7. wedy hynny ny eill hy or achaus hunnv yscar ac ew. na mynet ar eidy yn

8. gubyl. O dyweit moruyn ar ur duyn treis y | arnei ar gur yn gwadu.

9. a | dywedut or uoruyn ony duc ew dreis y | arnei | hy y | bot yn uoruyn y gy-/

10. ureith a dyweit bot yn yaun p{ro}uy ay moruyn ay nyt moruyn. canys

11. y bot yn uoruyn yu y hardelu. ac ysew ay dyly y p{ro}uy yr edlig. ac os ke-/

12. yph y uoruyn ryd uyd y gur. y | dyweduyt arnau y treys a | hytheu.

13. heb golly y breint. O dygyr treis ar wreic uryauc ny dylyir talu | y

14. hamabyr \34\ canys talus pan hurhavs. O deruyd y wreic duyn mab

15. yn gyureithyaul y ur ket as gwato y gur ny a dywedun na dyly hy

16. gwedy as dico ydau ew un weyth y duyn uyth y arall. cany byd carr

17. dychwel y urth y nep y ducpuyt gyntaw. O deruyd roy gwreic y

18. vr ac enwy y | da a | chafael cvbyl hyt yn oet vn | geinnyauc ac na cafer

19. honno nyny a dywedun y geill y gur yscar a | hy ac na cafo dym or eydy.

20. a honno yu yr un geinnyauc a | duc cant. Nyt reit mach ar dilysruyd

21. da gan wreic. yn ganysgaeth. gwreic a | dyly trayan sarhaet y gur nac

22. o lad y sarhaet nac o beth arall. Ny dyly reithwraged \35\ nac am ledrat

nac

24. dyly gwreic cowyll wedy blodeuho. onys diheura hy cywnesauyeyt

25. y am y mam ay that ay brodyr ay chwyoryd a | hynny ny no seith | nyn.

26. Sew y dyly blodeuau oy phedeyr bluyd ar | dec allan. ac o | hynny hyt y

27. pen y deugeint blyned y dyly meithryn. Sew yu hynny pedeir blyned

28. ar | dec a | deugeint y dyly uot yn | y hyeuegtyt. a gwedy hynny peidyau

29. ac ymduyn. O deruyd rody moruyn y vr a | hep gygu genthy cafael//
t. 32

26. mach y arall ar anylys yn ryd