1. Fjalë të thjeshta Fjalë jo të thjeshta

tarix	25.06.2016
ölçüsü	65.5 Kb.

Mësim i hartuar për ciklin 2-3 të SHSHMP në diasporë

FJALA DHE PËRBËRËSIT E SAJ

Fjala është të shprehurit tonë me gojë ose me shkrim. Ajo është njësia më e vogël e gjuhës.

Për nga ana gjuhësore fjalët i ndajmë në dy grupe :

1.Fjalë të thjeshta

2
. Fjalë jo të thjeshta

FJALËT JO TË THJESHTA

*
Fjalët e përbëra

* Fjalët e prejardhura

FJALA DHE FORMIMI I SAJ
Fjalët që nuk kanë parashtesa as prapashtesa janë fjalë të thjeshta.
Fjalët në gjuhën shqipe formohen duke i shtuar rrënjës së fjalës parashtesë, prapashtesë ose parashtesë dhe prapashtesë.

për + dorë = përdorë ; dorë + zim = dorëzim ;

parashtesa rrënja fjalë me parashtesë rrënja prapashtesa fjalë me prapashtesë

për + dorë + im = përdorim

parashtesa rrënja prapashtesa fjalë me parashtesë dhe prapashtesë

FJALË TË FORMUARA ME PARASHTESËN PA

Kjo parashtesë u jep fjalëve kuptim mohor, kjo parashtesë formon emra dhe mbiemra. Shembuj :
Pa + barazi = pabarazi ; pa + pjekuri = papjekuri ; pa + siguri = pasiguri ; pa + ndershmëri = pandershmëri ;
Pa + aftësi = paaftësi ; pa + fajësi = pafajësi ; pa + dritësi = padrejtësi etj…
FJALË TË FORMUARA ME PARASHTESËN PËR –
Kjo parashtesë u jep fjalëve një kuptim përforcues, intensiv. Kjo parashtesë formon folje të ndryshme.
Për + caktoj = përcaktoj ; për + jetoj = përjetoj ; për + kujtoj = përkujtoj ; për + mbaj = përmbaj
Ushtrimi 1*.

Formo këto fjalë me parashtesën pa-

Siguri, kënaqësi, ndryshueshmëri, qartësi, pajtueshmëri, mundësi, qëndrueshmëri, zotësi, saktësi
__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

Formo fjalët me parashtesën për-
punoj, qesh, dredh, fshij, kthej, forcoj, hap, lyej, pjek, ndjek, puth, plas, sos, ballë, jargë, buzë, dorë.
__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

Formoni fjalët me parashtesën MOS –

besim ; plotësim ; pajtim ; pranim ; veprim ; ardhje ; bindje ; marrëveshje ; mirënjohje ; qenie ; përulje ; lindje ; afrim ; afirmim ; përfillje.

______________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________

Formoni fjalët me parashtesën MBI –

natyror ; kalim ; lëkurë ; shkrim ; shtresë ; vlerë ; lodhje ; ngarkesë ; njeri ; prodhim ; vlerësim.
__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________
Formoni fjalët me parashtesën NËN -

lëkurë ; shtresë ; tokë ; drejtor ; kryetar ; oficer ; kolonel ; çmim ; shkruaj ; shtroj ; qeshje.

__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________
K
° fitim

° anshmëri

° qeshje

° punim,

° i mësuar

° kryetar

° fill

° rregullsi

° plasje

° shtrim

° ulje

° jetoj

° ngjaj

° mundësi

° shkrim

° vlerë

° jetesë

° natyror

° mall

° barazi

° kënaqësi

° burrëri

° forcim

UJDES ! këto parashtesa ; për, pa, nën, mbi duhet ti bashkosh me fjalët në krahun e djathtë duke mos ua humbur kuptimin gjuhësor.

FORMIMI I FJALËVE

Formoni fjalë me kuptim, duke i bashkuar këto parashtesa me rrënjët fjalëve.

Kujdes ! Parashtesat dhe rrënjët janë të përziera. Gjeje ti, se cila parashtesë lidhet me rrënjën ku do të formosh fjalë me kuptim.

Parashtesat

mos

ndër

shpër

për

mbi

shpër

për

Rrënjët e fjalës

shkrim

marrje

barazi

pajtim

ndarje

vlerësim

buzë

larje

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Formoni fjalët me kuptim, duke i bashkuar prapashtesat me rrënjët e fjalëve në tabelë.

Kujdes ! Prapashtesat dhe rrënjët janë të përziera.

Prapashtesat

tar

zim

pjekës

keq

tar

sor

mirë

Rrënjët e fjalës

mal

krye

zemër

shkrim

buk

dije

dorë

fat

__________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

° Të gjitha mësimet janë hartuar nga Sylë Baftiu, mësues i SHSHMP në Monthey – Zvicër

Lejohet kopjimi dhe përdorimi në këtë formë.
Nuk autorizohet asnjë përmbledhje e veçantë në formë fletoreje pune pa pëlqimin e autorit!